Jak wycenić - choćby w przybliżeniu - ile faktycznie warta jest nasza firma i jaką mamy siłę przetargową w stosunku do naszych konkurentów? Jedną z najważniejszych informacji o firmie - także dla właściciela - jest jej wartość rynkowa. Precyzyjne określenie tego parametru możliwe jest wyłącznie podczas notowań danej firmy na giełdzie. Nieco mniej dokładnie - ale z wystarczającym przybliżeniem - możemy określić wartość naszej firmy na własne potrzeby. Nieodłącznym atrybutem każdego przedsiębiorstwa jest jego majątek. Na jego całość składają się następujące elementy: - substancja materialna - utożsamiana z majątkiem firmy, - elementy niematerialne - trudne do określenia w formie pieniężnej, ale posiadające w wielu wypadkach podstawowe znaczenie dla kształtowania się wartości przedsiębiorstwa - np. znaki firmowe i handlowe, jakość kadry zarządzającej oraz posiadane koncesje i patenty. Te dwie podstawowe grupy, które tworzą majątek firmy są komplementarne i współdziałają ze sobą, decydując o osiąganych przez przedsiębiorstwo wynikach finansowych oraz jego pozycji na rynku. W nowoczesnej gospodarce rynkowej, firmy - podobnie jak pozostałe dobra, które znajdują się w obrocie - tworzą jeden z segmentów wolnego rynku. Przedsiębiorstwa, na równi z innymi towarami, są przedmiotem operacji handlowych, tj. kupna - sprzedaży, dzierżawy, zastawu oraz podziału i fuzji. 1 / 6
Co się ceni? Teoretycznie jedyną obiektywną metodą wyceny przedsiębiorstw jest notowanie ich na giełdzie papierów wartościowych. Tam - jako wypadkowa działania sił popytu i podaży - codziennie określana jest aktualna wartość rynkowa firmy. Szczególnie w Polsce - ze względu na przyjętą w latach 90. metodę prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych - wyznaczenie wartości rynkowej firmy stało się niezwykle ważnym problemem. Problematyczność wynikała przede wszystkim z konieczności ustalenia następujących parametrów firmy: - ceny emisyjnej akcji, - ceny kupna - sprzedaży przedsiębiorstwa oraz ustalenia wynikających z tej transakcji rat spłaty, - czynszu za dzierżawę lub korzystanie z przekazanego mienia. Ustalenie tych samych parametrów dotyczy także obecnych prywatnych firm. Konieczność ich wyceny pojawia się w związku z następującymi zdarzeniami gospodarczymi: - wniesieniem całości lub części przedsiębiorstwa jako aportu do kapitału innej firmy, - fuzją z inną firmą, - wystąpieniem lub wyłączeniem jednego wspólnika ze spółki, - umorzeniem udziałów w spółce, - wywłaszczeniem przedsiębiorstwa lub jego części, - ubezpieczeniem majątku spółki, - analizą danego przedsiębiorstwa w zakresie zmian strukturalnych, - prezentacją w raporcie rocznym wartości udziałów w innych spółkach, - pomiarem wartości opłat skarbowych lub podatków majątkowych. 2 / 6
Jaką metodę wybrać? W praktyce stosuje się wiele zaawansowanych metod wyceny przedsiębiorstw. Jednak są one bardzo pracochłonne i wykorzystywane raczej przez doświadczone firmy konsultingowe lub przez analityków finansowych. Jak zatem wycenić - choćby w przybliżeniu - ile faktycznie warta jest nasza firma i jaką mamy siłę przetargową w stosunku do naszych konkurentów? Jedną z takich metod jest wycena firmy poprzez porównania rynkowe i wykorzystanie tzw. multiplikatorów, inaczej zwanych mnożnikami. To metoda stosunkowo prosta. O jej przydatności świadczy łatwość stosowania, jednoznaczność interpretacji, a także dostępność informacji źródłowych wykorzystywanych w porównaniach. Przy wykorzystaniu metody multiplikatywnej wartość rynkową przedsiębiorstwa określa się iloczynem danego multiplikatora oraz odpowiadającego mu wskaźnika finansowego. Najczęściej stosowane multiplikatory zaprezentowane są w tabeli. Tabela Najczęściej stosowane mnożniki w wycenie przedsiębiorstw Mnożnik Nazwa Definicja P/E Wskaźnik ceny do zysku Cena jednej akcji/zysk netto przypadający na jedną OP/E Wskaźnik ceny do zysku Cena jednej akcji/zysk operacyjny przypadający na P/BV Wskaźnik ceny do kapitału Cena własnego jednej akcji/kapitał własny przypadający na j 3 / 6
P/A Wskaźnik ceny do aktywówcena jednej akcji/aktywa przypadające na jedną a MC/S Wskaźnik kapitalizacji do Wartość sprzedaży rynkowa firmy/przychody netto ze sprzeda Spróbujmy zatem dokonać wstępnej wyceny przedsiębiorstwa właśnie przy wykorzystaniu metody multiplikacji. Wycena krok po kroku Nasza firma działa w branży budowlanej. Świadczy usługi na rynku lokalnym, mając na nim ugruntowaną pozycję jako solidny i terminowy wykonawca. Firmą zainteresowało się inne przedsiębiorstwo budowlane - potentat na polskim rynku, który chce dołączyć naszą firmę do swojej grupy kapitałowej, poprzez zakup 50 proc. jej akcji. Pozostałe 50 proc. pozostanie w rękach obecnego właściciela. Jak wobec tego określić, ile warte jest owe 50 proc. akcji tej spółki? Firma ABC S.A. osiągnęła w 2001 r. przychody ze sprzedaży w wysokości 25,3 mln zł, zysk netto 3,6 mln zł, natomiast wartość kapitału własnego ukształtowała się na poziomie 8,2 mln zł. Dane finansowe spółki ABC S.A. będą niezbędne do wyceny jej wartości przy wykorzystaniu multiplikatorów: P/E, P/BV oraz MC/S. 4 / 6
Krok pierwszy Niezbędne jest określenie średniej wartości mnożników P/E, P/BV oraz MC/S dla wszystkich spółek budowlanych notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Wskaźniki te możemy odnaleźć na stronie internetowej GPW lub w codziennych publikacjach prasowych. W naszym przypadku wartości te wynoszą odpowiednio: - P/E 6,5, - P/BV 2,5, - MC/S 1,1. Krok drugi Dokonujemy obliczenia wartości rynkowej spółki ABC S.A. na podstawie poszczególnych wskaźników w następujący sposób: - przychody netto ze sprzedaży ABC S.A. x mnożnik MC/S = 25,3 mln zł x 1,1 = 27,8 mln zł, - zysk netto spółki ABC S.A. x mnożnik P/E = 3,6 mln zł x 6,5 = 23,4 mln zł, - kapitał własny spółki ABC S.A. x mnożnik P/BV = 8,2 mln zł x 2,5 = 20,5 mln zł. 5 / 6
Krok trzeci Ustalamy ostateczną wartość spółki ABC S.A. jako średnią arytmetyczną poszczególnych wycen cząstkowych: (27,8 + 23,4 + 20,5) / 3 = 23,9. Wyliczona przez nas teoretyczna wartość spółki ABC S.A. wynosi 23,9 mln zł. Wstępna wycena sugeruje zatem, że cena 50 proc. akcji spółki ABC S.A. może wynieść 11,95 mln zł. Jest rzeczą oczywistą, że zaprezentowana metoda powinna być traktowana tylko w połączeniu z innymi metodami określania wartości rynkowej przedsiębiorstwa. Ma ona za zadanie określić wstępną, szacunkową wartość firmy, która będzie punktem wyjścia do obliczeń innymi metodami oraz ostatecznego ustalenia ceny przedsiębiorstwa. Należy bowiem dodatkowo uwzględnić w naszych obliczeniach wartości trudne do zmierzenia, takie jak znaki firmowe czy towarowe, unikalne technologie produkcji, posiadane koncesje czy patenty. 6 / 6