A N E S T E Z J O L O G I A Wykład II 09.10.2008. Wstrząs w położnictwie 1. Wstrząs zaburzenie przepływu obwodowego krwi prowadzące do niedostatecznego zaopatrzenia tkanek w tlen. 2. Przyczyny wstrząsu: zmniejsza się objętość krwi krążącej (wstrząs hipowolemiczny, wstrząs krwotoczny) zwiększa się nadmiernie pojemność łożyska naczyniowego (wstrząs anafilaktyczny) pojawia się niedostateczna siła tłocząca serca (wstrząs kardiogenny) 3. Rodzaje wstrząsu: hipowolemiczny posocznicy (septyczny) kardiogenny neurogenny z powodu niewydolności nadnerczy 4. Podział wstrząsów ze względu na dynamikę krążenia: hipodynamiczny z towarzyszącym spadkiem rzutu serca (gdy serce pompuje wolniej, wtedy za mało krwi dociera do tkanek) hipowolemiczny sercopochodny (in. kardiogenny) wynikający ze spadku napięcia naczyń (neurogenny) anafilaktyczny hiperdynamiczny przebiegającym ze wzrostem rzutu serca (krew krąży tak szybko, że nie nadąża z wymianą gazową pobraniem tlenu z płuc i oddaniem go do tkanek) septyczny w początkowej jego fazie hipertermia przełom tarczycowy rozległe pourazowe przetoki tętniczo - żylne 5. Klasyfikacja wstrząsu: wstrząs kardiogenny (hipodynamiczny) ostry (świeży) zawał serca zespół małego rzutu serca zaburzenia rytmu wstrząs oligowolemiczny krwotok utrata płynów ustrojowych wstrząs obturacyjny (naczyń) tamponada masywny zator płucny ostre nadciśnienie płucne wstrząs dystrybucyjny septyczny (hiperdynamiczny) anafilaktyczny neurogenny 1
6. Jakie mamy wstrząsy? hipowolemiczny kardiogenny septyczny anafilaktyczny neurogenny dystrybucyjny 7. Obiektywne parametry wstrząsu: wskaźniki ciśnienia i przepływu ciśnienie zaklinowane (PCWP = płucno kapilarne zaklinowane ciśnienie) małe naczynka są oporem dla serca, które musi przepompować krew, dlatego lewa komora (LK) musi wykonać wysiłek, by przepchnąć krew przez takie małe naczynia o małej średnicy to ciśnienie mierzone jest za pomocą cewnika w tętnicy płucnej (dostęp z wkłucia centralnego), które pokazuje ciśnienie w prawym przedsionku (najbardziej adekwatne ciśnienie PCWP) rzut serca (CO) naczyniowy opór systemowy (SVR) wskaźniki transportu tlenu podaż tlenu (DO 2 ) zużycie tlenu (VO 2 ) stężenie mleczanów w surowicy krwi 8. Etapy (fazy) wstrząsu: I etap faza wstrząsu skompensowanego tylko tachykardia! (we wstrząsie hipowolemicznym i septycznym podanie płynów = pomoc) II etap faza wstrząsu nieskompensowanego spadek rzutu serca spadek ciśnienia tętniczego krwi (BP -blood presure) przemiany beztlenowe z narastającą kwasicą metaboliczną (mleczany) 9. I objawy i oznaki wstrząsu: uzyskane z wywiadów: zawroty głowy osłabienie, apatia historia przyczyny, np. uraz lub krwotok uzyskane w obserwacji chorego: bladość niepokój poty spowolnienie reakcji (pacjent niespokojny lub odwrotnie pobudzony) skąpomocz dane uzyskane z badania przedmiotowego niskie BP tętno szybkie, słabo napięte lub nitkowate przyspieszony, często płytki oddech obniżenie ciepłoty ciała utrzymujące się zblednięcie skóry po ucisku jako wyraz opóźnionego wypełnienia naczyń włosowatych (sprawdzane na palcu płytka paznokciowa) osłabienie mięśniowe, osłabienie odruchów dane uzyskane z podstawowych badań hiperglikemia (im więcej glukozy tym wstrząs trwa dłużej) kwasica metaboliczna lub oddechowa często z hiperkapnią (nadmiar CO 2 w org.) 2
10. WSTRZĄS KRWOTOCZNY utrata krwi z miejsca implantacji łożyska krwawienie spowodowane uszkodzeniem dróg rodnych przyczyny: przed i śródporodowe: łożysko przodujące przedwczesne oddzielenie łożyska pęknięcie macicy (III stopnia) poporodowe: atonia macicy łożysko wrośnięte resztki łożyska obrażenie szyjki macicy, pochwy i krocza objawy: blada skóra zlana zimnym potem tachykardia mała amplituda tętna spadek BP (ciśnienia tętniczego) zaburzenia świadomości błędy popełniane na porodówce: nieumiejętność rozpoznania sytuacji klinicznej zagrożonej ryzykiem krwotoku położniczego, a tym samym nieprzygotowanie do szybkiej interwencji (brak dostępu do żyły, nie oznaczona grupa krwi) niewłaściwy wybór przetaczanych płynów, co wyraża się zwykle infuzją zbyt dużej ilości krystaloidów zbyt późne rozpoznanie i leczenie zaburzeń krzepnięcia oznaczanie niedoboru krwi dla człowieka o wadze 70 kg: stopień I II III IV określenie krwawienia małe średnie duże masywne ilość utraty krwi (%) do 15% (do 750 ml) do 25% (do 1250 ml) 30 35% (1500 1700 ml) powyżej 40% (2000 2500 ml) ilość utraty krwi (z 5 litrów krwi w org.) 1/5 1/4 1/3 1/2 objawy tachykardia zblednięcie powłok skórnych spadek BP tachykardia OCŻ (ośrodk. ciśnienie żylne) diureza godzinowa 30 ml zimna, spocona skóra bladość BP 70 mmhg hipotensja przy płaskim ułożeniu diureza godzinowa 5 15 ml zapaść krążeniowo oddechowa otępienie 3
4
5
6
7
zasady leczenia wstrząsu: kontrola miejsca krwawienia (zahamowanie krwawienia) przetaczanie płynów I o 1 litr PWE przez 0,5 h; w ciąży / połogu nic nie przetaczać, a po 6 h zrobić badanie krwi (morfologię) II o po 20 min od skończenia kroplówki objawy wracają (oddawanie moczu lub obrzęki) III o przetaczanie krwi? IV o przetaczanie krwi nawet bez oznaczania krzyżówki Niedobór objętości wewnątrznaczyniowej (VD) wzór: VD = normalna objętość krwi % utraty Normalna objętość krwi u ciężarnej: 80 ml / kg m.c. tlenoterapia, najczęściej bierna maska twarzowa lub cewnik założony przez nos w pobliżu nozdrzy tylnych poprawa rzutu serca (wypełnienie łożyska naczyniowego) leki uzupełnienie krwią całkowita kompensacja zachodzi przy wartościach hemoglobiny nie niższych niż: 6 g% i hematokryt powyżej 20% 11. WSTRZĄS SEPTYCZNY wywołany ugólnoustrojowym zakażeniem bakteriami (np. E. coli) etiologia: PPBP (przedwczesne pęknięcie błon płodowych) wielokrotne badanie wewnętrzne indukowana aborcja połogowe endometritis (zapalenie błony śluzowej trzonu macicy) patofizjologia sepsy: aktywacja stanu zapalnego = SIRS aktywacja układu krzepnięcia zahamowanie fibrynolizy koagulopatia w sepsie fazy (etapy): postać hiperdynamiczna ciepła hipotensja (hipotensja obniżenie BP) HR (heart rate częstość akcji serca = tętno) i CO (cardiac output pojemność minutowa) podniesione BP i opór naczyń obniżone postać hipodynamiczna względna hipowolemia - objętość krwi, mimo że prawidłowa, nie wystarcza do wypełnienia patologicznie powiększonego łożyska naczyniowego objawy niedokrwistości OUN, wątroby, nerek, kwasica, DIC (zespół wykrzepienia wewnątrznaczyniowego), ARDS (zespół niewydolności oddechowej dorosłych/zespół płuca wstrząsowego) terapia wstrząsu septycznego: resuscytacja płynowa (podanie dużej ilości płynów w krótkim czasie) leki (aktywowane białko C) 8
9
SEPSA zespół określenia objawów chorobowych, spowodowany gwałtowną reakcją organizmu na zakażenie, mogących prowadzić do postępowania niewydolności wielu narządów, wstrząsu i śmierci sepsa = proces dynamiczny SIRS - uogólniona reakcja stanu zapalnego czynnik odpowiedzialny za rozwój sepsy przy jednoczesnym potwierdzeniu obecności czynnika infekcyjnego (nie musi być zakażenia!) temp. powyżej 38 o C lub poniżej 36 o C tętno powyżej 90 ud / min częstość oddechów powyżej 20 / min leukocytoza powyżej 12000 komórek w mm³ leukopenia (spadek ilości trombocytów) poniżej 100 tys. Sepsa uogólniona reakcja organizmu na zakażenie, czyli SIRS + objawy zakażenia Ciężka sepsa = stan zagrożenia życia sepsa z objawami niewydolności narządów, hipoperfuzji tkanek lub z hipotensją (powyżej 10 6 leukocytów przy bakteriemii) Wstrząs septyczny Forma ciężkiej sepsy, w której hipotensja utrzymuje się mimo właściwego wypełnienia łożyska naczyniowego, a utrzymanie prawidłowych wartości ciśnienia wymaga podawania leków inotropowych 10