BADANIE PŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "BADANIE PŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO"

Kacper Milewski
8 lat temu
Przeglądów:

1 BADANIE PŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO 1. Pobranie płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR) Podstawowym sposobem uzyskania próbki do badania płynu mózgowo rdzeniowego jest punkcja lędźwiowa. Nakłucie lędźwiowe przeprowadza się najczęściej wprowadzając igłę punkcyjną do przestrzeni między 4 i 5 kręgiem lędźwiowym (L4 i L5), PMR pochodzi z tzw. worka lędźwiowego. Zwykle płyn mózgowo rdzeniowy pobierany jest do 3 probówek: 1. badania biochemiczne Do oceny parametrów biochemicznych w PMR obok próbki PMR należy również pobrad próbkę surowicy. 2. badania mikrobiologiczne 3. ocena liczby komórek i badania cytologiczne Najważniejsze przeciwskazania do wykonania punkcji lędźwiowej Objawy wzmożonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego Zakażenie tkanek w okolicy nakłucia Wady rozwojowe kręgosłupa i rdzenia kręgowego Zaburzenia krzepnięcia krwi (nie jest to przeciwwskazanie bezwzględne) Niewydolnośd krążeniowa lub oddechowa u niemowląt 2. Przechowywanie i transport PMR Testy biochemiczne Badania mikrobiologiczne Ocena liczby komórek i badania cytologiczne Przechowywanie i transport w temp. 2-8 C W razie konieczności zamrażanie, temp. -15 do - 30 C Transport i przechowywanie w temp pokojowej (19-20 C) Przechowywanie i transport w temp. 2-8 C 3. Badanie laboratoryjne płynu mózgowo-rdzeniowego: A. Badania makroskopowe: ocena barwy oraz przejrzystości płynu Prawidłowy: wodojasny Prawidłowy: przejrzysty Patologiczny Patologiczny różna intensywnośd barwy czerwonej ksantochromiczny świeżo przebyte krwawienie obecnośd rozpadających się podpajęczynówkowe erytrocytów np. po przebytym płyn sztucznie skrwawiony w czasie krwawieniu podpajęczynówkowym nakłucia punkcja traumatyczna duże stężenie białka np. płyn (zranienie oponowych splotów żylnych zastoinowy (zespół Froina) ok. 20% wykonywanych punkcji w przebiegu żółtaczki lędźwiowych) (C bilirubiny sur μmol /L) Patologiczny mętny Zmętnienie oraz stopieo zmętnienia PMR zależy przede wszystkim od ilości obecnych w nim komórek 1

Zwykle płyn mózgowo rdzeniowy pobierany jest do 3 probówek: 1. badania biochemiczne Do oceny parametrów biochemicznych w PMR obok próbki PMR należy również pobrad próbkę surowicy. 2.

B. Badania mikroskopowe: ocena jakościowa oraz ilościowa elementów komórkowych płynu Do ilościowej oceny pleocytozy w płynie mózgowo- rdzeniowym służy komora Fuchsa-Rosenthala.

2 B. Badania mikroskopowe: ocena jakościowa oraz ilościowa elementów komórkowych płynu Do ilościowej oceny pleocytozy w płynie mózgowo- rdzeniowym służy komora Fuchsa-Rosenthala. Komórki liczone są na całej powierzchni komory, wynik przedstawiany jako liczba komórek w l PMR. Komórkami występującymi w prawidłowym PMR są limfocyty oraz monocyty. Stosunek limfocyty/ monocyty w prawidłowym PMR wynosi ok. 7/3 Preparaty wykonanie przy użyciu cytowirówki z następowym barwieniem możliwa ocena wzoru odsetkowego oraz morfologii komórek występujących w PMR. PMR ocena pleocytozy, przykłady: kilkaset-kilka tys. komórek/μl (zwykle >1000), >50% granulocytów ostry stan zapalny, najczęściej bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych do ok komórek/μl (zwykle <100), >85% ostre zapalenie wirusowe opon lub proliferacyjna faza zapalenia bakteryjnego przewaga monocytów podrażnienie opon np. po krwotoku do przestrzeni wewnątrzoponowej C. Badania biochemiczne: Podstawowe: Glukoza norma: 2,7-4,8 mmol/l 50-60% stęż. w surowicy - choroby z hiperglikemią, przypadkowe skrwawienie (<1,1 mmol/l) - zapalenie opon mózgowo rdzeniowych bakteryjne, grzybicze, gruźlicze - nowotwory OUN Stężenie glukozy w PMR w warunkach prawidłowych odzwierciedla stężenie glukozy w surowicy ok min przed pobraniem 2

Stosunek limfocyty/ monocyty w prawidłowym PMR wynosi ok.

3 Mleczany norma: <2,1 mmol/l ; mg/dl - nasilony metabolizm beztlenowy w OUN (hipoksja, udar niedokrwienny mózgu, obrzęk mózgu, wodogłowie) - wirusowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (< 30 mg/dl), nowotwory OUN - bakteryjne zapalenie opon (>30 mg/dl) Białko norma: 0,15-0,45 g/l - zmiany zapalne OUN, nowotwory OUN, krwawienie do przestrzeni wewnątrzoponowej - u chorych z guzem rdzenia kręgowego blokującym krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego. W celu prawidłowej interpretacji wyników białek PMR konieczna jest również analiza białek surowicy pacjenta. Dodatkowe: o Ogniskowanie izoelektryczne: Technika elektroforetyczna wykorzystująca rozdział białek w polu elektrycznym w zależności od ich punktów izoelektrycznych. Technika ta umożliwia wykrycie w PMR pacjenta obecnośd tzw. prążków oligoklonalnych (immunoglobulin syntetyzowanych przez plazmocyty obecne w patologicznym PMR). Do prawidłowej interpretacji tego badania niezbędne jest wykonanie ogniskowania izoelektrycznego PMR oraz surowicy diagnozowanego pacjenta. Etapem wstępnym jest oznaczenie stężeo IgG w PMR oraz surowicy a następnie rozcieoczenie surowicy, by stężenie IgG w obu materiałach było porównywalne. Prążki w PMR Prążki w surowicy Interpretacja Brak brak PMR prawidłowy Brak Wewnątrzoponowa synteza immunoglobulin wzór różny od wzoru prążków obserwowanego w surowicy wzór prążków identyczny dla PMR i surowicy Zapalenie ogólnoustrojowe z zajęciem OUN Zapalenie ogólnoustrojowe, dyfuzja immunoglobulin z surowicy do PMR 3

kręgowego blokującym krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego. W celu prawidłowej interpretacji wyników białek PMR konieczna jest również analiza białek surowicy pacjenta.

4 o Oznaczanie wskaźnika Linka i Tiblinga Indeks IgG = [IgGpmr/IgGs]/[Albpmr/Albsur] IgG pmr stężenie IgG w PMR IgG s - stężenie IgG w surowicy Alb pmr stężenie albuminy w PMR Alb s stężenie albuminy w surowicy Indeks IgG (wskaźnik Linka i Tiblinga) > 0.7 świadczy o wewnątrzoponowej syntezie immunoglobulin Przykłady chorób, w których przebiegu stwierdzano obecnośd prążków oligoklonalnych w PMR: stwardnienie rozsiane (multiple sclerosis MS, u ok. 95% pacjentów ze zdiagnozowanym MS) kiła układu nerwowego ostre zakażenia wirusowe i bakteryjne OUN sarkoidoza toczeo rumieniowaty układowy (systemic lupus erythematosus SLE) zapalenie nerwu wzrokowego zespół Guillain-Barré chłoniak OUN inne choroby infekcyjne/ autoimmunologiczne (borelioza OUN, opryszczkowe zapalenie mózgu) 4

7 świadczy o wewnątrzoponowej syntezie immunoglobulin Przykłady chorób, w których przebiegu stwierdzano obecnośd prążków oligoklonalnych w PMR: stwardnienie rozsiane (multiple sclerosis MS, u

5 Prawidłowy płyn mózgowo rdzeniowy* : barwa : przejrzystośd : cytoza : wodojasny Pełna < 5/ μl <20 komórek/μl u noworodków rodzaj komórek : limfocyty/monocyty = 7/3 stężenie białka : ogólne : 0,15 0,45 g/l albuminy : 56 75% IgG : 0,01 0,04 g/l Indeks albuminy/ IgG: < 0,8 elektrolity : Na : mmol/l K : 2,7 3,9 mmol/l Cl : mmol/l ph : 7,31 7,34 glukoza : mleczany 2,22 4,16 mmol/l 50 60% stężenia we krwi <2,1 mmol/l mg/dl * podane zakresy norm mogą się nieznacznie różnid w zależności od laboratorium, gdzie jest wykonywane oznaczenie. Podane wartości dotyczą płynu pobranego z nakłucia lędźwiowego. Typowe wyniki badao PMR w zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych o różnej etiologii Test Gruźlica bakteryjna wirusowa grzybicza Ciśnienie PMR Zwykle Zwykle N różnie różnie Liczba krwinek >lub = 1000/ul < 100/ul różnie różnie białych Typ leukocytów komórek wielojądrzastych Białko Zwykle N/ Zwykle Zwykle glukoza Zwykle Zwykle N Zwykle Zwykle 5

50 60% stężenia we krwi <2,1 mmol/l 10-22 mg/dl * podane zakresy norm mogą się nieznacznie różnid w zależności od laboratorium, gdzie jest wykonywane oznaczenie.

Podobne dokumenty

STĘŻENIE CHEMOKINY CXCL13 W PŁYNIE MÓZGOWO-RDZENIOWYM CHORYCH Z NEUROBORELIOZĄ OBSERWACJE WŁASNE

PRZEGL EPIDEMIOL 2015; 69: 851-855 Problemy zakażeń Lucjan Kępa, Barbara Oczko-Grzesik, Barbara Sobala-Szczygieł, Anna Boroń- Kaczmarska STĘŻENIE CHEMOKINY CXCL13 W PŁYNIE MÓZGOWO-RDZENIOWYM CHORYCH Z