Kod przedmiotu: 12.0-WL-LEK-A



Podobne dokumenty
Anatomia II - opis przedmiotu

KARTA PRZEDMIOTU OPIS

SYLABUS. 200, w tym: 50 - wykłady,... - seminaria, 150 ćwiczenia,... fakultety OPIS KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA

Pytania na zaliczenie II-gie poprawkowe z anatomii prawidłowej człowieka dla studentów Oddziału Stomatologicznego

KIERUNEK: PIELEGNIARSTWO; I rok I ο PRZEDMIOT: ANATOMIA (ĆWICZENIA 45h) ĆWICZENIE 1 ( ) ĆWICZENIE 2 ( ) ĆWICZENIE 3 (08.10.

Anatomia - opis przedmiotu

Program ćwiczeń z zakresu anatomii dla studentów I roku Wydziału Lekarskiego w roku akademickim 2014/2015

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS PRZEDMIOTU. Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012

REGULAMIN I ZASADY BHP OSTEOLOGIA OSTEOLOGIA (CIĄG DALSZY) SYNDESMOLOGIA I ARTROLOGIA

OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla I ROKU STUDIÓW

I nforma c j e ogólne. Nazwa modułu ANATOMIA Rodzaj modułu/przedmiotu. Specjalność. Nie dotyczy jednolite magisterskie X * I stopnia II stopnia

PROGRAM WYKŁADÓW I ĆWICZEŃ ODDZIAŁ FIZJOTERAPII

PROGRAM WYKŁADÓW I ĆWICZEŃ ODDZIAŁ FIZJOTERAPII

AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO IM. EUGENIUSZA PIASECKIEGO W POZNANIU ZAMIEJSCOWY WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ

Kod przedmiotu: IOZPIE-L-2p2-2014S Pozycja planu: A2

Zaawansowany. Podstawowa wiedza z zakresu biologii ogólnej na poziomie szkoły średniej. Poznanie podstawowych układów budowy anatomicznej człowieka

I nforma c j e ogólne. Anatomia. Nie dotyczy. Wykłady 55h/ćwiczenia 125h (180h) Dr hab. n. med. Zbigniew Ziętek, prof. PUM

Spis treści. Wstęp... 7

Program zajęć z Anatomii kierunek: Pielęgniarstwo, studia stacjonarne

Program zajęć z Anatomii kierunek: Położnictwo, studia stacjonarne

Przedmiot: Anatomia układu mięśniowo-szkieletowego i nerwowego

Adam Zborowski. ATLAS anatomii człowieka

Załącznik Nr 1 KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Biologiczne podstawy człowieka. 2. KIERUNEK: Turystyka i rekreacja 3.

I nforma c j e ogólne. Anatomia Prawidłowa Człowieka. Fizjoterapia Nie dotyczy. I stopień/jednolite magisterskie

OPIS PRZEDMIOTU. Anatomia funkcjonalna i rtg

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Anatomia palpacyjna

Anatomia. Dr n. med. Jarosław Zawiliński

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Anatomia prawidłowa, funkcjonalna i rentgenowska

I nforma c j e ogólne. Anatomia człowieka. Nie dotyczy. II stopień/jednolite magisterskie (S2J)

Klatka piersiowa. 5. Ściany klatki piersiowej. 8. Płuca i opłucna. 6. Jama klatki piersiowej. 7. Śródpiersie. 9. Anatomia powierzchniowa

Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2017/ /22 r.

Anatomia - opis przedmiotu

Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku, Wydział Ogólnomedyczny Nazwa kierunku:

Spis treści. Wstęp. I. Plan budowy ciała ludzkiego 9 Okolice ciata ludzkiego Układy narządów *P. Określenie orientacyjne w przestrzeni

Uczelnia Łazarskiego Wydział Medyczny Kierunek Lekarski

Obowiązuje mianownictwo w języku łacińskim.

Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku Wydział Ogólnomedyczny. praktyczny ECTS:1. 20 h /0 h h 1

Anatomia, Kinezjologia. Anatomia topograficzna. mgr E. Kamińska 2 ECTS F-1-K-AT-06 studia

Uczelnia Łazarskiego Wydział Medyczny Kierunek Lekarski

Sylabus na rok 2013/2014

ZOFIA IGNASIAK WYDANIE II ELSEYIER URBAN&PARTNER

Instytut Ochrony Zdrowia, Zakład Fizjoterapii

I nforma c j e ogólne. Lekarsko-Stomatologiczny (WLS)

Pytania na II-gi termin poprawkowy z anatomii prawidłowej człowieka dla studentów Oddziału Stomatologicznego

[1ZSTZS/KII] Anatomia czynnościowa układu ruchu

I nforma c j e ogólne. Anatomia. Pielęgniarstwo Nie dotyczy. dr hab n. med. Zbigniew Ziętek, prof. PUM.

1. Zakład Radiologii z Pracownią Tomografii Komputerowej

[5ZSKME/KII] Anatomia czynnościowa głowy i szyi

SPIS TREŚCI ANATOMIA OGÓLNA ŚCIANY TUŁOWIA. Rozdział 1. Rozdział 2

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW I ROKU STUDIÓW

Spis treści. 1 Anatomia ogólna 1. 2 Głowa i szyja Czaszka i mięśnie głowy Nerwy czaszkowe 64

ANATOMIA CZŁOWIEKA REPETYTORIUM NA PODSTAWIE ANATOMII CZŁOWIEKA A. BOCHENKA M. REICHERA PRZYGOTOWALI UZUPEŁNIAJĄC I REDAGUJĄC

Uczelnia Łazarskiego Wydział Medyczny Kierunek Lekarski. ANATOMIA CZŁOWIEKA Kod przedmiotu

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla I ROKU STUDIÓW

SYLABUS. rok akademicki rozpoczynający cykl kształcenia ANATOMIA CZYNNOŚCIOWA Kod modułu BM.1.005

KARTA PRZEDMIOTU/SYLABUS

S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Nie dotyczy

ANATOMIA FUNKCJONALNA

Atlas anatomii. Anne M. Gilroy Brian R. MacPherson Lawrence M. Ross. 7/ l ) \ t f * i ' i k r '»ii w l m l ( Markus Voll Karl Wesker.

Rok akademicki: 2012/2013 Kod: EIB s Punkty ECTS: 3. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: -

KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Anatomia KOD S/I/st/3

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)

Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2013/2014

ZAKŁAD DIAGNOSTYKI OBRAZOWEJ

Przedmiot: Anatomia układu krążenia i narządów trzewnych

Spis Tabel i rycin. Spis tabel

KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Anatomia KOD WF/I/st/4

KARTA PRZEDMIOTU. NP-A ANATOMIA Nazwa przedmiotu. w języku angielskim USYTUOWANIE PRZEDMIOTU W SYSTEMIE STUDIÓW. Pielęgniarstwo

CENNIK PROCEDUR MEDYCZNYCH WYKONYWANYCH W PRACOWNI ULTRASONOGRAFII ŚWIĘTOKRZYSKIEGO CENTRUM ONKOLOGII W KIELCACH NA 2019 ROK

Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2016/ /2019 r.

Student zna zagadnienia z zakresu biologii. NAUKI PODSTAWOWE Anatomia Prawidłowa Człowieka

ANATOMIA ROK I 1. Jednostka uczelniana odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu: 2. Kierownik Zakładu:

Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku

KARTA PRZEDMIOTU/SYLABUS

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Anatomia prawidłowa i rentgenowska

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Anatomia człowieka

KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Anatomia KOD WF/I/st/4

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach Instytut Ochrony Zdrowia

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2013/2014

Zaawansowany. Poznanie szczegółowe układów anatomicznych człowieka. Ukazanie anatomii jako podstawy do nauki patologii i chirurgii

CENNIK PODSTAWOWY PROCEDUR KOMERCYJNYCH REALIZOWANYCH W ZAKŁADZIE RADIOLOGII


KARTA KURSU. Human anatomy and biology. dr hab. Robert Stawarz, prof. UP

Z ANATOMII PRAWIDŁOWEJ

NZ.1.2 PROFIL KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNY TYP PRZEDMIOTU OBLIGATORYJNY Forma studiów

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu. Kierunek: Fizjoterapia

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2013/2014

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

Anatomia i fizjologia narządów mowy Kod przedmiotu

Harmonogram zajęć z przedmiotu Anatomia prawidłowa. dla studentów WNoZ Kierunek Fizjoterapia. w roku akademickim 2019/2020

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Anatomia prawidłowa, funkcjonalna i rentgenowska

In fo rma cje og ó lne. Rok 2, semestr III 3 ECTS

Sylabus NAUK O ZDROWIU

Grzegorz Lewandowski. Wydanie poprawione

CZĘŚĆ 1 PIES DOMOWY vii

KIERUNEK: DIETETYKA studia stacjonarne pierwszego stopnia (licencjackie), rok I. PRZEDMIOT: ANATOMIA CZŁOWIEKA (ĆWICZENIA 20h) 10x2h

Miana ogólne: płaszczyzny, osie, linie, miana kierunku i położenia,

Anatomia funkcjonalna człowieka - opis przedmiotu

Karta przedmiotu. obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2015/2016. Forma studiów: Stacjonarne Kod kierunku: 12.

Transkrypt:

Liczba godzin w semestrze Liczba godzin w tygodniu Semestr AN AT O M I A P R AW I D Ł O W A Kod przedmiotu: 12.0-WL-LEK-A Typ przedmiotu: kierunkowy podstawowy (obowiązkowy) Język nauczania: polski Odpowiedzialny za przedmiot: dr hab. Agnieszka Ziółkowska Prowadząc y: dr hab. Agnieszka Ziółkowska zajęć zaliczenia Punkty ECTS W ykład 30 Ćwic zenia 150 I i II Egzamin Zaliczenie z oceną 16 CEL PRZEDMIOTU: Celem kształcenia jest nauczenie studenta mianownictwa anatomicznego, znajomości budowy narządów i układów oraz ich wzajemnych stosunków topograficznych. Wiedza ta ma stanowić podstawę do nauki przedmiotów klinicznych. W procesie dydaktyki klinicyści odnosić się będą do anatomii radiologicznej, z uwzględnieniem obrazów rentgenowskich, tomografii komputerowej i rezonansu magnetycznego. WYMAGANIA WSTĘPNE: Wiedza z zakresu anatomii człowieka na poziomie szkoły średniej. ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDMIOTU: Anatomia topograficzna, systemowa i kliniczna grzbietu, klatki piersiowej, kończyny górnej, kończyny dolnej, jamy brzusznej, miednicy oraz głowy i szyi, ośrodkowy układ nerwowy, a w szczególności: Mianownictwo anatomiczne. Pozycja anatomiczna, osie i płaszczyzny ciała. Mianownictwo kierunków i położenia w przestrzeni. Budowa ogólna szkieletu. Typy połączeń międzykostnych. Mianownictwo charakteryzujące ruchy w stawach. Układ sercowo-naczyniowy. Budowa i pochodzenie szkieletu osiowego. Budowa kręgu, cechy charakterystyczne kręgów szyjnych, piersiowych, lędźwiowych i kości krzyżowej. Rozwój ontogenetyczny krzywizn kręgosłupa. Prawidłowe i patologiczne krzywizny kręgosłupa. Budowa żeber i mostka. Połączenia pomiędzy kręgami, połączenia kręgów i żeber oraz żeber i mostka. Mechanika i zakres ruchów kręgosłupa i klatki piersiowej. Topografia grzbietu. graniczenia trójkąta lędźwiowego, trójkąta osłuchiwania i trójkąta podpotylicznego. Powięzie i mięśnie powierzchowne grzbietu: przyczepy, czynność i unerwienie.

Pasmo przyśrodkowe i boczne mięśni głębokich grzbietu: przyczepy, unerwienie, czynność. Przyczepy, unerwienie i czynność mięśni podpotylicznych. Budowa i przebieg gałęzi tylnych nerwów rdzeniowych. Budowa kanału kręgowego i jego zawartość. Sploty żylne kręgowe wewnętrzne i zewnętrzne. pony rdzenia kręgowego. Przestrzenie: nadtwardówkowa, podtwardówkowa i podpajęczynówkowa, płyn mózgowo-rdzeniowy. Miejsce nakłucia lędźwiowego i znieczulenie nadoponowego. Budowa, położenie i unaczynienie rdzenia kręgowego. Budowa i gałęzie nerwów rdzeniowych. Budowa ściany klatki piersiowej. Topografia klatki piersiowej, punkty kostno-mięśniowe oraz linie orientacyjne, rzutowanie brzegów płuc oraz granic serca na ściany klatki piersiowej. Elementy badania fizykalnego: miejsce osłuchiwania płuc i zastawek serca. pukiwanie płuc i serca, stłumienie względne i bezwzględne serca. Unerwienie skóry klatki piersiowej. Budowa, topografia, unaczynienie i obrazowanie gruczołu piersiowego. Przyczepy, unerwienie i czynność mięśni powierzchownych i głębokich klatki piersiowej. Położenie, przebieg i gałęzie naczyń i nerwów międzyżebrowych. Budowa i podział śródpiersia. Zawartość śródpiersia górnego i przedniego. Topografia, budowa, rozwój i unaczynienie grasicy. Pochodzenie, przebieg i zakres unerwienia nerwu przeponowego. Topografia naczyń odchodzących od łuku aorty. Tętnica podobojczykowa - przebieg, odgałęzienia. Naczynia piersiowe wewnętrzne, topografia, znaczenie kliniczne. Dopływy żyły głównej górnej. Węzły chłonne śródpiersiowe przednie obszar spływu chłonki i znaczenie kliniczne. Szkielet klatki piersiowej. Okolice topograficzne, punkty kostno-mięśniowe oraz linie orientacyjne klatki piersiowej. Rzutowanie brzegów płuc oraz granic serca na ściany klatki piersiowej. Stłumienie względne i bezwzględne serca. słuchiwanie serca. Unerwienie skóry klatki piersiowej. Mięśnie powierzchowne i głębokie klatki piersiowej - przyczepy, unerwienie, czynność. Naczynia i nerwy międzyżebrowe - przebieg, gałęzie. Udział mięśni klatki piersiowej w oddychaniu. graniczenia, podział, zawartość i połączenia śródpiersia. Budowa, topografia, unaczynienie i unerwienie tchawicy. Budowa płuc oraz podział drzewa oskrzelowego (bronchoskopia i bronchografia). Węzły chłonne dróg oddechowych. Drogi odpływu chłonki z płuc. Krążenie płucne. płucna ścienna i trzewna. Jama opłucnej i jej zachyłki (pneumothorax, hydrothorax, hemothorax). Rozwój kończyny górnej. Kości i stawy kończyny górnej. brazy rentgenowskie. Naczynia i nerwy kończyny górnej. Mięśnie odcięte kończyny górnej, mięśnie ramienia, przedramienia i ręki. Jama (dół) pachowa - ograniczenia i zawartość. Węzły chłonne pachowe - grupy i drogi spływu i odpływu chłonki graniczenia jamy brzusznej. Topografia narządów jamy brzusznej. Rzutowanie trzew na przednią ścianę jamy brzusznej. Podział brzucha na kwadranty i okolice topograficzne. Unaczynienie i unerwienie narządów jamy brzusznej. trzewna i jej zachyłki, jama otrzewnowa i przestrzeń zaotrzewnowa ograniczenia i zawartość. Części składowe, topografia, budowa, unaczynienie i unerwienie narządów płciowych wewnętrznych żeńskich i męskich. Topografia, budowa, unaczynienie i unerwienie pęcherza moczowego i odbytnicy oraz odcinka miednicznego moczowodów. Krocze ograniczenia, podział. Mięśnie dna miednicy. Powięzie miednicy. Dół kulszowo- odbytniczy i kanał zasłonowy. Węzły chłonne miednicy. Narządy płciowe zewnętrzne żeńskie i męskie budowa, unaczynienie i unerwienie. Cewka moczowa.

Kości oraz połączenia kości kończyny dolnej. Mięśnie i powięzie obręczy biodrowej i kończyny dolnej - przyczepy, unerwienie, unaczynienie, czynność. Naczynia i nerwy kończyny dolnej, spływ chłonki. gólna budowa czaszki. Kości mózgoczaszki. Doły czaszki. Miejsca przejścia nerwów czaszkowych. Kości twarzoczaszki, przestrzenie twarzoczaszki. Połączenia kości czaszki. Ciemiączka. Staw skroniowo-żuchwowy. Okolice topograficzne i punkty kostno-mięśniowe głowy i szyi. Unerwienie skóry głowy i szyi. Żyły powierzchowne szyi. Splot szyjny - budowa, topografia i odgałęzienia. Topografia narządów, naczyń i nerwów szyi. Nerwy czaszkowe. Unaczynienie mózgowia i rdzenia kręgowego. Bariera krew-mózg. Budowa i rozwój ośrodkowego układu nerwowego: kresomózgowie, międzymózgowie, śródmózgowie, pień mózgu, móżdżek i rdzeń kręgowy. METODY KSZTAŁCENIA: 1. ćwiczenia w liczbie 150 godzin w semestrze I i II zajęcia odbywają się w Zakładzie Anatomii Prawidłowej w oparciu o preparaty z ludzkich zwłok i fragmentów ciała. Ponadto wykorzystane będą plansze i fantomy. Grupa ćwiczeniowa stanowi 10 osób. Sala przygotowana jest do samodzielnego poznawania anatomii na preparatach, pod nadzorem prowadzącego zajęcia. W trakcie zajęć przewidziane są systematyczne sprawdziany wiedzy w sposób ustny oraz pisemnie. 2. w liczbie 30 godzin w semestrze I i II - mają na celu usystematyzowanie szczegółowej wiedzy, która nabywana jest samodzielnie o podczas ćwiczeń. Prowadzone są także przez lekarzy praktyków w poszczególnych specjalizacjach, przez co uwzględniony będzie aspekt praktyczny nabywanej wiedzy.

EFEKTY KSZTAŁCENIA I METODY WERYFIKACJI OSIĄGANIA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA: Opis efektu S ymbole efektów Metod y w er yfikacji zajęć Zna mianownictwo anatomiczne w języku polskim, angielskim i łacińskim. Zna budowę ciała ludzkiego w podejściu opisowym i topograficznym (kończyny górna i dolna, klatka piersiowa, brzuch, miednica, grzbiet, szyja, głowa) oraz czynnościowym (układy: kostno-stawowy, mięśniowy, krążenia, oddechowy, pokarmowy, moczowy, płciowy, nerwowy i narządy zmysłów, powłoka wspólna) pisuje stosunki topograficzne między poszczególnymi narządami. Umie zlokalizować i badać narządy wewnętrzne Umie rozpoznać narządy i ew. zmiany odbiegające od stanu prawidłowego na zdjęciach RTG,TK,RM Posługuje się w mowie i piśmie mianownictwem anatomicznym A.W1 A.W2 A.W3 A.U3 A.U4 A.U5 praktyczne, WARUNKI ZALICZENIA: Zaliczenie przedmiotu odbywa się na podstawie oceny merytorycznego przygotowania studenta do zajęć i uzyskania pozytywnej oceny ze sprawdzianów cząstkowych obejmujących następujące zagadnienia: osteologia, układ krwionośny, grzbiet, klatka piersiowa, kończyna górna, kończyna dolna, jama brzuszna, miednica, głowa i szyja, neuroanatomia. Katedra zastrzega sobie prawo niezaliczenia przedmiotu studentowi wykazującemu brak postępów w nauce. Próg procentowy wymagany do zaliczenia przedmiotu wynosi 60% ogólnej liczby punktów możliwych do zdobycia w trakcie całego kursu. Do egzaminu końcowego mogą przystąpić jedynie Ci studenci, którzy uzyskali zaliczenie całości materiału. Egzamin końcowy składa się z części teoretycznej i praktycznej. cena końcowa jest wystawiana w oparciu o wynik obydwu części składowych egzaminu.

OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA: Obciążenie pracą (w godz.) Godziny kontaktowe (udział w zajęciach, konsultacjach i egzaminie itp.) Samodzielna praca studenta (przygotowanie do: zajęć, projektu/prezentacji, dyskusji, studiowanie literatury itp. ) 180 180 Łącznie godzin 360 Punkty ECTS Zajęcia z udziałem nauczyciela akademickiego 8 Zajęcia bez udziału nauczyciela akademickiego 8 Łącznie 16 LITERATURA PODSTAWOWA: 1. Woźniak W. Anatomia Człowieka. Urban & Partner, Wrocław 2003, wyd. II. 2. 9. RL Drake, AW Vogi, AWM Mitchel: Gray, Anatomia. Podręcznik dla studentów tomy 1-3, red. wydania polskiego M. Bruska, B. Ciszek, P.Kowiański, W. Woźniak, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2010 3. Sobotta: Atlas anatomii człowieka tom I i II, Wyd. Urban & Partner, Wrocław 4. Netter: Atlas anatomii człowieka, Wyd. Urban & Partner LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: 1. Bochenek A: Anatomia człowieka tom I-V, Wyd. PZWL 2. KL Moore, AF Dalley, AMR Agur: Anatomia kliniczna, tomy 1 i 2, red. wydania polskiego J. Moryś, MedPharm Polska, Wrocław 2015 3. Urbanowicz Z: Podręczny słownik mianownictwa anatomicznego, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2004 4. Krechowiecki, F. Czerwiński: Zarys Anatomii Człowieka, Wyd. VIII, PZWL Warszawa, 2006. 5. Atlas anatomii człowieka. R.D. Sinielnikow. 6. P. Kopf-Maier Atlas anatomii człowieka. PROGRAM OPRACOWAŁA: dr hab. Agnieszka Ziółkowska