ANATOMIA ROK I 1. Jednostka uczelniana odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu: 2. Kierownik Zakładu:

Transkrypt

1 ANATOMIA ROK I 1. Jednostka uczelniana odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu: Zakład Anatomii Prawidłowej Człowieka UMB 2. Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. Janusz Bogdan Dzięcioł 3. Osoba odpowiedzialna za przeprowadzenie danego przedmiotu: Prof. dr hab. Janusz Bogdan Dzięcioł 4. Wymiar godzinowy zajęć: Semestr - II Wykłady - 15 Ćwiczenia - 45 Ogółem - 60 ECTS Forma zakończenia zajęć (forma zaliczenia): egzamin pisemny 6. Cel nauczania: Celem nauczania jest zapoznanie studentów z podstawowymi wiadomościami dotyczącymi budowy człowieka oraz funkcji poszczególnych układów i narządów. 7. Formy nauczania: Wykłady i ćwiczenia 8. Program nauczania: WYKŁADY: Układ kostny: podział kości, ogólna budowa, rodzaje kości u człowieka. Główne elementy budowy kości kręgosłupa, czaszki, kończyny górnej i dolnej, klatki piersiowej. Rodzaje połączeń kości (nieruchome i ruchome). Budowa stawu (stałe i niestałe elementy stawu). Połączenia kości czaszki, kręgosłupa, klatki piersiowej, kończyny górnej i dolnej. Układ mięśniowy: ogólne wiadomości o rodzajach i budowie mięśni. Mięśnie głowy i szyi, klatki piersiowej, brzucha, kończyny górnej i dolnej. Układ nerwowy: ośrodkowy układ nerwowy (podział, budowa, czynność). Opony mózgowia, przestrzenie. Krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego. Koło tętnicze mózgu. Obwodowy układ nerwowy (nerwy czaszkowe, sploty). Układ nerwowy autonomiczny. Narządy zmysłów. Układ krążenia: budowa serca. Krew (elementy upostaciowane krwi, osocze). Układ naczyniowy: naczynia tętnicze (początek, przebieg, główne naczynia). Naczynia żylne (początek, przebieg, główne dopływy). Układ żył głębokich oraz powierzchownych. Układ limfatyczny (ogólna budowa i

2 funkcja). Układ oddechowy: ogólna budowa jamy nosowej, gardła części, krtani, tchawicy, płuc. Układ pokarmowy: części przewodu pokarmowego (jamy ustnej, gardła, przełyku, żołądka) ich budowa, czynność i położenie. Jelito cienkie i grube części, położenie, czynność. Otrzewna, jama otrzewnej. Stosunek narządów do otrzewnej. Trawienie i wchłanianie wrotne. Podstawowe zagadnienia budowy wątroby i trzustki. Pęcherzyk żółciowy i drogi żółciowe. Śledziona. Układ wewnątrzwydzielniczy: budowa, położenie i czynność gruczołów wydzielania wewnętrznego. Układ moczowy: budowa i czynność nerek, moczowodu, pęcherza moczowego. Cewka moczowa żeńska i męska. Układ płciowy: budowa i czynność narządów płciowych żeńskich. Budowa i czynność narządów płciowych męskich. ĆWICZENIA: Kręgosłup ogólna budowa kręgów i różnice pomiędzy poszczególnymi odcinkami kręgosłupa. Kości składające się na budowę klatki piersiowej mostek i żebra (ogólna budowa). Kości kończyny górnej i dolnej główne elementy budowy (dotyczące powierzchni stawowych). Kości mózgoczaszki i twarzoczaszki. Kości pneumatyczne (wymienić i uwzględnić zatoki). Połączenia kości - połączenia ścisłe (więzozrosty, chrząstkozrosty, kościozrosty), połączenia wolne (stałe i niestałe składniki stawu), połączenia kręgosłupa (ścisłe uwzględnić budowę krążka międzykręgowego oraz wolne, krzywizny kręgosłupa (pojęcie lordozy, kyfozy i skoliozy), połączenia kręgosłupa z czaszką (wymienić nazwy stawów), połączenia między kośćmi czaszki (ścisłe uwzględnić ciemiączka i wolne nazwa stawu i przez co jest utworzony). Klatka piersiowa budowa (połączenia stawowe żeber z mostkiem i kręgosłupem nazwy stawów). Stawy kończyny górnej i jej obręczy (staw ramienny, łokciowy, promieniowo-nadgarstkowy budowa i mechanika). Połączenia kończyny dolnej. Budowa i połączenie miednicy. Staw biodrowy, kolanowy, skokowogoleniowy budowa i mechanika (staw skokowy dolny nazwy kości go budujące i ruchy w nim zachodzące). Układ mięśniowy - mięśnie głowy - mimiczne cechy charakterystyczne tych mięśni, m. żwaczowe (m. skroniowy i żwacz), m.warstwy powierzchownej (m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy), m.warstwy środkowej, m.warstwy głębokiej. Mięśnie grzbietu - powierzchowne (m. czworoboczny i najszerszy grzbietu), głębokie (m. prostownik grzbietu). Mięśnie klatki piersiowej - powierzchowne (m. piersiowy większy i zębaty przedni), głębokie (mięśnie międzyżebrowe), przepona budowa, otwory, czynność. Mięśnie kończyny górnej -

3 mięśnie obręczy (m. naramienny), mięśnie ramienia (grupa przednia m. dwugłowy ramienia, grupa tylna m. trójgłowy ramienia), mięśnie przedramienia (grupa przednia m. zginacz palców powierzchowny i głęboki, grupa tylna m. prostownik palców, grupa boczna m. ramienno-promieniowy), mięśnie ręki. Mięśnie brzucha. Miejsca zmniejszonego oporu ścian brzucha. Mięśnie kończyny dolnej - mięśnie obręczy (m. biodrowo-lędżwiowy i pośladkowy wielki), mięśnie uda (grupa przednia m. czworogłowy uda, grupa przyśrodkowa m. przywodziciel wielki, grupa tylna m. dwugłowy uda), mięśnie podudzia (grupa przednia, grupa boczna, grupa tylna warstwa powierzchowna m. trójgłowy łydki i warstwa głęboka), mięśnie stopy. Ośrodkowy układ nerwowy. Mózgowie ogólna budowa i podział. Kresomózgowie - płaty i ośrodki w nich się znajdujące, bruzdy środkowa, boczna, ciemieniowo-potyliczna. Międzymózgowie - podział wzgórze i podwzgórze, ośrodki podkorowe międzymózgowia, czynność podwzgórza. Śródmózgowie - podział konary mózgu, blaszka czworacza (wzgórki i ośrodki). Tyłomózgowie wtórne - podział most i móżdżek, podział móżdżku (półkule i robak) oraz czynność móżdżku. Rdzeniomózgowie - rdzeń przedłużony powierzchnia grzbietowa i brzuszna (piramidy). Pień mózgu - przez co jest utworzony oraz budowa wewnętrzna (jądra nerwów czaszkowych, ośrodek krążenia i oddychania, drogi ruchowe i czuciowe). Rdzeń kręgowy - budowa zewnętrzna, budowa wewnętrzna istota biała i szara. Budowa nerwu rdzeniowego. Komory mózgu - boczna, trzecia, czwarta (dno dół równoległoboczny, strop móżdżek). Opony mózgowia i rdzenia kręgowego (opona twarda wypustki i co oddzielają), przestrzenie zawarte między nimi. Płyn mózgowordzeniowy - krążenie płynu, czynność płynu mózgowo-rdzeniowego oraz drogi odpływu. Unaczynienie mózgowia - koło tętnicze mózgu, tętnica mózgu przednia, środkowa i tylna. Nerwy czaszkowe I XII. Sploty nerwowe - splot szyjny jego gałęzie długie (nerw przeponowy zakres unerwienia), splot ramienny nerwy długie odchodzące od części podobojczykowej, nerwy międzyżebrowe zakres ich unerwienia, splot lędźwiowy nerwy długie (nerw udowy i zasłonowy zakres unerwienia), splot krzyżowy nerwy długie (nerw kulszowy jego podział nerw piszczelowy i strzałkowy wspólny jego podział na nerw strzałkowy powierzchowny i głęboki). Układ nerwowy autonomiczny - podział, ośrodki układu współczulnego budowa pnia współczulnego, ośrodki układu przywspółczulnego, czynność. Narząd wzroku - budowa ścian gałki ocznej, zawartość gałki ocznej, narządy dodatkowe oka, proces widzenia. Narząd przedsionkowo-ślimakowy - ucho zewnętrzne, ucho

4 środkowe, ucho wewnętrzne, lokalizacja ośrodka słuchu i równowagi, proces słyszenia. Układ krążenia - położenie i budowa serca (przedsionki, komory, przegroda serca), zastawki serca (żylne i tętnicze), budowa ścian serca nasierdzie, śródsierdzie (elementy), wsierdzie, osierdzie włókniste, surowicze, jama osierdzia. Krążenie duże i małe. Krew osocze, składniki morfotyczne. Układ naczyniowy i limfatyczny. Krążenie małe i krążenie duże. Aorta podział, położenie, gałęzie. Naczynia tętnicze kończyny górnej tętnica pachowa, ramienna, łokciowa i promieniowa (ogólnie ich zakres unaczynienia). Naczynia tętnicze głowy i szyi tętnica szyjna zewnętrzna i wewnętrzna. Naczynia tętnicze klatki piersiowej, naczynia tętnicze jamy brzusznej ścienne i trzewne oraz tętnica biodrowa wewnętrzna. Naczynia tętnicze kończyny dolnej tętnica biodrowa zewnętrzna, udowa, podkolanowa, piszczelowa przednia i tylna. Żyła główna górna i dolna, żyły głębokie i powierzchowne (główne). Układ oddechowy. Jama nosowa podział, ogólna budowa. Zatoki przynosowe, gardło. Krtań-położenie, chrząstki krtani i ich połączenia, podział jamy krtani, elementy tworzące głośnię i szparę głośni. Tchawica części, budowa, położenie. Oskrzele główne budowa, położenie. Płuca budowa ogólna płuc (płaty, szczeliny) i korzeń płuca. Podział drzewa oskrzelowego. Opłucna, jama opłucnej i jej zachyłki. Droga powietrza oddechowego. Układ pokarmowy. Jama ustna podział, ograniczenie. Język budowa, brodawki, mięśnie wewnętrzne i zewnętrzne czynność tych mięśni. Zęby - ogólna budowa, rodzaje zębów. Gruczoły jamy ustnej (ślinianki) położenie, czynność. Gardło położenie, podział, mięśnie gardła (zwieracze i dźwigacze) czynność tych mięśni. Pierścień gardłowy limfatyczny - wymienić migdałki, podać gdzie leżą, czynność. Przełyk położenie, czynność, zwężenia. Żołądek położenie, budowa, czynność. Jelito cienkie części, położenie, czynność. Jelito grube części, położenie, czynność, cechy charakterystyczne okrężnicy. Otrzewna i jama otrzewnej. Stosunek narządów do otrzewnej. Gruczoły jamy brzusznej. Wątroba położenie, budowa, czynność. Unaczynienie wątroby odżywcze i czynnościowe (żyła wrotna). Żyła wrotna. Pęcherzyk żółciowy budowa, położenie, czynność. Droga żółci. Trzustka położenie, budowa, czynność. Śledziona położenie, budowa, czynność. Gruczoły dokrewne. Przysadka mózgowa budowa, położenie, czynność (płata tylnego i przedniego). Szyszynka położenie i czynność. Gruczoł tarczowy położenie, budowa i czynność. Gruczoły przytarczyczne położenie, czynność. Grasica budowa, położenie, czynność. Trzustka budowa, położenie i czynność dokrewna. Nadnercza położenie, budowa i czynność (kora nadnerczy i rdzeń

5 nadnerczy). Jajniki położenie, budowa (kora, rdzeń) i czynność dokrewna. Jądra położenie, budowa wewnętrzna, czynność dokrewna. Układ moczowy. Nerki położenie, budowa zewnętrzna i wewnętrzna, czynność. Moczowód części, przewężenia. Pęcherz moczowy położenie, budowa (trójkąt pęcherzowy), czynność. Cewka moczowa żeńska części. Cewka moczowa męska części, krzywizny, zwężenia i rozszerzenia. Droga moczu. Układ płciowy żeński i męski. Jajniki, jajowód, macica, pochwa. Droga komórki jajowej. Jądro, najądrze, nasieniowód, pęcherzyki nasienne, gruczoł krokowy, droga plemnika. 9. Literatura: 1. Anatomia człowieka (podręcznik i atlas dla studentów licencjatów medycznych) pod red. E. Suder,Brużewicz 2. Anatomia człowieka pod red. J. Sokołowskiej Pituchowej 3. Anatomia człowieka-pod red. W. Sylwanowicza 4. Zarys anatomii człowieka- A.Krechowiecki 5. Anatomia człowieka (podręcznik dla studentów) pod red. A. Woźniaka