Polska 2025: Wyzwania wzrostu gospodarczego w energetyce Forum gospodarcze Nauka i Gospodarka 70-cio lecie Politechniki Krakowskiej Kraków, 14 maja 2015 roku POUFNE I PRAWNIE ZASTRZEŻONE Korzystanie bez zgody McKinsey & Company zabronione
Kluczową dźwignią do zamknięcia różnicy w przychodzie krajowym na mieszkańca jest zniwelowanie luki produktywności polskiej gospodarki PKB per capita, 2013, według siły nabywczej, w tysiącach USD Polska 23,3 Składowa produktywności 1 11,4 Składowa wykorzystania siły roboczej 1 3,4 UE-15 38,1 1 Różnicę w produktywności siły roboczej pomiędzy poszczególnymi krajami można tłumaczyć bądź poprzez różnicę w produktywności siły roboczej w przeliczeniu na jednego pracownika (składowa produktywności), bądź poprzez różne wartości współczynnika aktywności zawodowej w danej populacji (składowa wykorzystania siły roboczej) ŹRÓDŁO: Eurostat; Międzynarodowy Fundusz Walutowy McKinsey & Company 1
Cztery sektory gospodarki odpowiadają za 60% różnicy w produktywności względem krajów UE-15, w tym obszar energetyki z luką w wysokości 48% Wartość dodana 2011, w miliardach USD Różnica w stosunku do UE-15 2011, w procentach Teoretyczny wzrost wartości dodanej w przypadku osiągnięcia poziomu produktywności w UE-15 2 W miliardach USD Rolnictwo 38 59 56 Produkcja Górnictwo 15 69 44 77 54 51 60% Energetyka 19 48 17 Budownictwo 46 25 15 Transport 20 42 14 Telekomunikacja i poczta 10 48 9 40% 1 Usługi dla biznesu 19 13 3 Handel detaliczny 40 1 0 Razem 1 554 35 297 1 Z uwzględnieniem sektora publicznego oraz instytucji finansowych 2 Dodatkowa wartość dodana w sektorze, przy założeniu poziomu zatrudnienia występującego w Polsce i produktywności dorównującej krajom UE-15 ŹRÓDŁO: Eurostat; analiza McKinsey McKinsey & Company 2
Sektor energetyczny stoi przed szeregiem wyzwań wokół fundamentalnych celów, które powinien realizować A Bezpieczeństwo dostaw energii Odtworzenie starzejących aktywów wytwórczych (średni wiek >30 lat) Stabilne warunki inwestycyjne dla optymalnego mixu energetycznego Rozwój infrastruktury przesyłowej dla nowych technologii (OZE 1, redukcja SAIDI 2 ) Realizacja celów polityki klimatycznej UE (pakiet 20/20/20 4 ) oraz oczekiwań społecznych Efektywny model wsparcia OZE 1 Wybór technologii OZE 1 o najniższych kosztach w cyklu życia 1 Odnawialne Źródła Energii 2 System Average Interruption Duration Index średni czas trwania przerw w dostawach odbiorcy końcowego 3 Odnotowane w 2015 roku cena hurtowa energii elektrycznej blisko 30% powyżej ceny rynku niemieckiego 4 Pakiet redukcji emisyjności o 20%, udziału odnawialnych źródeł energii na poziomie min. 20% do roku 2020 ŹRÓDŁO: Departament Energii Elektrycznej i Gazu Ziemnego McKinsey C Ochrona środowiska Fundamentalne cele B Konkurencyjność cen energii Konkurencyjne ceny energii dla polskiej gospodarki (20-30% powyżej rynku Niemieckiego 3 ) Wybór najtańszych technologii w długim horyzoncie Ograniczenie ryzyka wzrostu cen i zależności od kosztu surowców oraz uprawnień CO 2 McKinsey & Company 3
BEZPIECZEŃSTWO DOSTAW A Do 2020 r. nie ma zagrożenia, by planowane zamknięcia i otwarcia nowych bloków doprowadziły do spadku mocy lub przerw w dostawach Mniej prawdopodobne, projekty Wariant podstawowy Skumulowana dynamika PKB i popytu na energię elektryczną W procentach, rok 2000 = 100% PKB Dostępne zainstalowane moce 1 W gigawatach Zużycie energii netto 160 150 30,9 9-11 4-5 34-37 4-5 +11% 140 5-6 5-6 0% 130 120 110 100 90 Maksymalne zapotrzebowanie zaobserwowane w roku 2013 30 32 80 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 Wzrost efektywności energetycznej i mniejsza dynamika przyrostu PKB skutecznie wyhamowały wzrost popytu na energię elektryczną Zainstalowana moc 2013 Bloki planowane do zamknięcia do roku 2020 2 Nowe instalacje 3 Zainstalowana moc 2020 1 Energia konwencjonalna (z uwzględnieniem biomasy) 2 Stan aktualny, z wyłączeniem zamknięcia Elektrowni Rybnik 3 Obejmuje nowe bloki w elektrowniach Opole, Kozienice, Jaworzno, Turów, nowe elektrociepłownie, modernizację bloków w Elektrowni Bełchatów ŹRÓDŁO: GUS, PSE; informacje prasowe; opracowany przez McKinsey model europejskiego rynku energii (Plexos) McKinsey & Company 4
KONKURENCYJNOŚĆ CEN ENERGII B Ceny hurtwoe energii elektrycznej w Niemczech znacząco spadły poniżej cen TGE głównie w wyniku wzrostu udziału OZE Cena hurtowa spot dla giełd Polski i Niemiec 1 EUR/MWh 90 80 70 60 50 40 30 20 10 Polska Niemcy -26% 0 1/2011 1/2012 1/2013 1/2014 1/2015 1/2016 1 Poland spot price - IRDN base (TGE), Germany - EEX Base Load Phelix Electricity Spot Price Electricity price every week, presented in EUR/MWh, based on average exchange rate on day of transaction ŹRÓDŁO: TGE; EEX, oanda.com McKinsey & Company 5
KONKURENCYJNOŚĆ CEN ENERGII B Koszty energii elektrycznej dużych klientów przemysłowych w Polsce przewyższają koszty ich konkurentów w Niemczech Podatki i opłaty Całkowita cena energii, w EUR/MWh, 2013/2014 Opłata sieciowa Wytwarzanie i sprzedaż Polska Niemcy 162 143 31 28 100 54 58 82 20 24 16 15 62 73 56 50 294 144 65 136 56 85 75 Gospodarstwa domowe 1 MŚP 2 267 95 36 9 61 0 11 51 51 Przemysł 3 Przemysł energochłonny 4 Większość segmentów konsumenckich w Polsce płaci niższą cenę za energię niż w Niemczech Wyższe koszty ponoszą klienci przemysłowi w Polsce niż w Niemczech W Polsce, ceny energii nie są zróżnicowane dla poszczególnych segmentów, podczas gdy energochłonni klienci w Niemczech czerpią korzyści z Niskich opłat sieciowych Zwolnień podatkowych i ograniczeń 1 Gospodarstwa domowe, niskie napięcie 2 Małe i średnie przedsiębiorstwa, niskie napięcie 3 Klienci industrialni, średnie napięcie 4 Estymacja oparta na możliwych obniżkach podatkowych, obniżkach bądź też zwolnień z opłat; Energochłonni klienci przemysłowi, głównie wysokie napięcie ŹRÓDŁO: Energy Market Agency (ARE); Towarowa Giełda Energii; prasa; Bundesnetzagentur. Monitoringbericht 2013/14 McKinsey & Company 6
KONKURENCYJNOŚĆ CEN ENERGII B Obecne mechanizmy rynkowe nie gwarantują dostatecznego wsparcia dla większości decyzji inwestycyjnych w moce bazowe LCOE 1 2020, ceny/koszty na MWh energii Hurtowa cena energii Koszt kapitału koszt CO 2 Nawet najtańsze technologie bazowe nie gwarantują pokrycia całkowitych kosztów w cyklu życia inwestycji (LCOE) przy prognozowanych cenach rynkowych Koszt eksploat.2 Koszt paliwa Scenariusz 1: kryzys Symulowana cena 1 Scenariusz 2: powolny wzrost lub stagnacja Symulowana cena 2 Scenariusz 3: powrót do wzrostu i polityki klimatycznej Symulowana cena 3 Węgiel brunatny Węgiel kamienny 1Jednostkowy uśredniony koszt produkcji energii w cyklu życia inwestycji 2 Eksploatacja i utrzymanie 3 Elektrownie z turbiną gazową o cyklu łączonym. Gaz CCGT 3 En. jądrowatania (3 750 / kilowat) En. jądrowa - droga (5 000 /kilowat) ŹRÓDŁO: Model LCOE dla polskiego rynku energii opracowany przez McKinsey McKinsey & Company 7
KONKURENCYJNOŚC CEN ENERGII B Jednocześnie węgiel kamienny pozostaje nadal mniej konkurencyjny kosztowo niż węgiel brunatny 2020, porównanie LCOE 1,2 Elektrownia nuklearna przy zmianie założenia wielkości CAPEX z 5 na 3,8 k EUR/kW Cena węgla kamiennego EUR/MWh CAPEX na elektrownię atomową: 3.750 EUR/kW CAPEX na elektrownię atomową: 5.000 EUR/kW 25,0 22,5 20,0 Węgiel brunatny Gaz Nuklearna 17,5 15,0 12,5 10,0 7,5 5,0 Węgiel kamienny 2,5 0 Drugie dno kryzysu 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 Długotrwała stagnacja Wzrost i kontynuacja polityki klimatycznej 1 Na wykresie wskazano technologię charakteryzującą się najniższym LCOE przy danym poziomie cen 2 Cena gazu: 27,5 EUR/MWh Ceny CO 2 EUR/tona ŹRÓDŁO: Analiza McKinsey McKinsey & Company 8
OCHRONA ŚRODOWISKA C Wzrastają oczekiwanie społeczne, w tym w szczególności w odniesieniu do opieki zdrowotnej, edukacji, środowiska i bezpieczeństwa Aspiracje Polaków 1 Odpowiedzi na kwestionariusz conjoint, próba = 2,000 Opieka zdrowotna Edukacja 9 16 Przewidywana zmiana w wydatkach W miliardach EUR 2 Środowisko miejsca zamieszkania Bezpieczeństwo Siła nabywcza Opieka społeczna Work-life balance 3 4 8 23-3 -59 Zwiększa całkowite zasoby do wydania na inne priorytety społeczne Zdecydowanie mniej Mniej Tyle samo Więcej Zdecydowanie więcej 1 Optymalne poziomy dla każdego respondenta, średnio ważone na podstawie PKB i demografii 2 Obliczone na podstawie danych pobranych z EU PKB 2013 oraz PKB-ważonych wyników conjoint w 8 krajach uwzględnionych w kwestionariuszu 3 Obliczone jako średnia ilości godzin przepracowanych oraz wyników produktywności w kwestionariuszu conjoint ŹRÓDŁO: Kwestionariusz McKinsey, Sierpień 2014 (N = 2,000); analiza McKinsey Global Institute McKinsey & Company 9
OCHRONA ŚRODOWISKA C Aby zrealizować cel dla udziału OZE w zużyciu finalnym energii elektrycznej na poziomie 19% do roku 2020 konieczne jest wytworzenie dodatkowych ~11 TWh energii OZE 1 Rozwój segmentu OZE TWh 2 Współspalanie biomasy Pozostałe OZE Udział w zużyciu finalnym W procentach Cel Realizacja W 2012 po raz pierwszy od 2005 produkcja OZE przewyższyła cel zakładany przez Rozporządzenie Ministra Gospodarki 19,8 26,0 +6,2 DANE Z 2014 Dodatkowa moc ekwiwalent mocy w lądowych farmach wiatrowych GW +10,5 3,7 13,5 13,5 13,1 16,1 13,6 17,1 15,5 3,9 15,5 4,2 6,9 6,0 5,4 2,1 3,3 9,1 6,6 3,0 3,6 10,8 8,7 4,7 4,0 10,9 5,6 5,3 6,4 6,7 7,9 8,2 13,2 15,6 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014P 2020P 4,8 4,4 7,0 5,1 8,7 7,0 10,4 8,4 10,4 10,1 10,4 12,2 12,0 13,2 12,0 14,0 19,0 1 Założenie braku wsparcia współspalania biomasy 2 Założono średnioroczny wzrost zużycia finalnego na poziomie 0,5% w latach 2012-2020 ŹRÓDŁO: ARE; GUS; URE McKinsey & Company 10
Dziękujemy za uwagę McKinsey & Company 11