KONCEPCJA FUNKCJONOWANIA MOBILNEGO CENTRUM AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ

KONCEPCJA FUNKCJONOWANIA MOBILNEGO CENTRUM AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ opracowana w ramach projektu innowacyjnego Model Mobilnego Centrum Aktywizacji Zawodowej Stowarzyszenie Rozwoju Regionalnego Partner w Bydgoszczy, Powiatowy Urząd Pracy w Inowrocławiu Opracowanie: Romana Krzewicka Antoni Sobolewski 1

SPIS TREŚCI: Wprowadzenie... 3 1. Założenia techniczne MCAZ... 4 2. Opis Modelu Mobilnego Centrum Aktywizacji Zawodowej... 6 2.1 Struktura MCAZ... 6 2.2 System pracy... 9 2.3 Identyfikacja procesów działania MCAZ... 11 2.4 Opis procesów działania MCAZ... 14 Podsumowanie... 19 2

Wprowadzenie Wprowadzenie standaryzowanych Centrów Aktywizacji Zawodowej, pomimo dobrych założeń, nie przyczyniło się do zwiększenia efektywności działań prowadzonych w stosunku do mieszkańców terenów wiejskich, a w szczególności do bezrobotnych kobiet wiejskich. Główną przeszkodą w wykorzystaniu infrastruktury CAZ jest jej brak mobilności oraz założenie, iż potencjalny klient zgłosi się do niej sam. Jak wynika z badań przeprowadzonych w ramach projektu Model Mobilnego Centrum Aktywizacji Zawodowej, na terenach wiejskich dostęp do usług rynku pracy jest w znacznym stopniu utrudniony. Wynika to m.in. z: niskiej mobilności mieszkańców terenów wiejskich, szczególnie bezrobotnych kobiet wiejskich; braku komunikacji publicznej; wysokich kosztów dotarcia do PUP i kosztów alternatywnych (zapewnienia opieki nad dziećmi itp.); braku wsparcia ze strony środowiska lokalnego lub wręcz jego dezaktywujących działań; braku wykorzystania nowoczesnych narzędzi w komunikacji pomiędzy aktywizowanymi a aktywizującymi; niskiej samooceny osób poddawanych aktywizacji. Z kolei na efektywność i trwałość podejmowanych działań aktywizacyjnych wpływa niska aktywność społeczna bezrobotnych kobiet na terenach wiejskich, szczególnie tych dotkniętych wykluczeniem społecznym. Wpływ na to mają przede wszystkim: brak stałej pracy w miejscu zamieszkania; brak możliwości dojazdu do pracy poza miejscem zamieszkania (w szczególności w przypadku pracy zmianowej); w przypadku pracy sezonowej brak działań podtrzymujących zatrudnialność w czasie braku aktywności zawodowej; dezaktywizacyjna i niewspierająca postawa najbliższej rodziny i otoczenia. 3

Stąd MCAZ działa w oparciu o: wykorzystanie zasobów lokalowych w świetlicach wiejskich jako miejsc spotkań i aktywizacji bezrobotnych kobiet wiejskich będących najbliżej ich miejsca zamieszkania i utworzenie w nich kilku Centrów Lokalnych; grupę mobilnych pracowników PUP dojeżdżających w pobliże miejsc zamieszkania OM; wykorzystanie nowoczesnych narzędzi komunikacji pomiędzy pracownikami PUP a bezrobotnymi kobietami wiejskimi (e-mail, Skype, itp.); budowanie grup samowsparcia podnoszących motywację do aktywności społecznej i zawodowej; włączanie OM do działań na rzecz społeczności lokalnych; budowanie partnerstwa lokalnego integrującego zasoby aktywizacyjne, a także działającego na rzecz aktywizacji uczestniczek; podnoszenie mobilności komunikacyjnej uczestniczek projektu w celu usuwania zarówno barier technicznych, jak i barier mentalnych. projektu (przełamywanie barier technicznych jak i barier mentalnych). Oparcie działań o powyższe wnioski powinno zwiększyć efektywność i trwałość podejmowanych działań. W kolejnych rozdziałach zostały opisane założenia związane z funkcjonowaniem MCAZ. 1. Założenia techniczne MCAZ Konstruując założenia techniczne MCAZ, przyjęto, że Powiatowy Urząd Pracy zostanie wyposażony w samochód będący do dyspozycji pracowników MCAZ. Samochód ten stanie się jednocześnie Mobilnym Stanowiskiem Pracy wyposażonym również w niezbędny sprzęt komputer z podłączeniem do internetu, rzutnik, tablica flip-chart oraz materiały dydaktyczno-merytoryczne. W terenie usługi MCAZ będą świadczone w Centrach Lokalnych. Centra Lokalne to świetlice wiejskie rozumiane jako miejsca świadczenia usług przez mobilne zespoły pracowników PUP, miejsca spotkań grup kobiecych i miejsca spotkań z partnerami wsparcia. 4

W wariancie minimalnym w świetlicy powinna być w sala spotkań, zaplecze sanitarne, zimą pomieszczenia muszą być ogrzewane. W wariancie rekomendowanym świetlice te powinny być wyposażone dodatkowo w komputery i podłączenie do internetu, wyposażenie audiowizualne oraz zaplecze kuchenne. W obu przypadkach świetlice te muszą być udostępniane na zajęcia i spotkania prowadzone przez pracowników PUP, a także na zajęcia organizowane w ramach aktywizacji lokalnej i realizację planów grupowych. W siedzibie Powiatowego Urzędu Pracy będą świadczone wybrane usługi np. szkolenia, klub pracy, itp., a także będzie to miejsce koordynacji działań zespołów wspierających uczestniczki projektu na poziomie Centrów Lokalnych. W urzędzie pracy będzie również przechowywana dokumentacja Odbiorców Modelu. Rycina 1. Założenia techniczne MCAZ Mobilne Stanowisko Pracy wyposażone w niezbędny sprzęt komputer z podłączeniem do internetu, rzutnik, ekran, zestawy testów etc. Centrum Lokalne II wariant minimalny: sala spotkań, zaplecze sanitarne, ogrzewanie. realizowane zadania: spotkania partnerstwa, spotkania pracowników MCAZ z uczestniczkami, diagnoza i tworzenie IPD i GPD, animacja społeczna Powiatowy Urząd Pracy Centrum Lokalne I wariant rekomendowany: sala spotkań, zaplecze sanitarne, ogrzewanie, miejsce do konsultacji indywidualnych, komputery podłączone do internetu, wyposażenie audiowizualne, zaplecze kuchenne realizowane zadania: spotkania partnerstwa, spotkania pracowników MCAZ z uczestniczkami, diagnoza i tworzenie IPD i GPD, animacja społeczna 5

Rycina 2. Aktywności prowadzone w Centrum Lokalnym Miejsce animacji lokalnej Miejsce spotkań grupy Włączanie społeczności lokalnej Budowanie grupy wsparcia Miejsce pracy na odległość Miejsce pracy przy komputerze Miejsce pracy z doradcami i miejsce szkoleń Miejsce pracy z grupą Partnerstwo lokalne 2. Opis Modelu Mobilnego Centrum Aktywizacji Zawodowej 2.1 Struktura MCAZ Struktura MCAZ wpisuje się w strukturę CAZ tzn. MCAZ jest jednym z elementów CAZ i wykorzystuje jego zasoby. MCAZ-em kieruje Koordynator MCAZ. Jego zadaniem jest koordynacja pracy pośredników pracy, doradców zawodowych, specjalistów ds. rozwoju zawodowego i liderów klubów pracy. Koordynator MCAZ wspiera również opiekunów Odbiorców Modelu w budowaniu partnerstwa lokalnego. Za pracę z uczestnikiem MCAZ bezpośrednio odpowiada Opiekun Odbiorców Modelu. Na poziomie Lokalnego Centrum opiekun koordynuje wszystkie prace i zadania związane ze wsparciem OM, jak i budowaniem i funkcjonowaniem partnerstwa lokalnego. Opiekun Odbiorców Modelu: prowadzi promocję modelu wśród lokalnych partnerów i wspólnie z lokalnymi partnerami; prowadzi nabór OM; 6

prowadzi lub koordynuje diagnozę OM; prowadzi lub koordynuje wypracowanie IPD i GPD. Rodzaj realizowanych zadań jest uzależniony od posiadanych kompetencji i kwalifikacji Opiekuna. Jeśli jest np. doradcą zawodowym, będzie samodzielnie przygotowywał zarówno diagnozę OM, jak i IPD i GPD. W przypadku innych osób zatrudnionych w MCAZ, nieposiadających kompetencji i kwalifikacji doradcy zawodowego, a pełniących funkcję Opiekuna OM, będzie istniała konieczność korzystania ze wsparcia innych Użytkowników Modelu. Tabela 1 Niezbędne kompetencje i kwalifikacje Koordynator MCAZ Opiekun Odbiorcy Modelu Niezbędne kwalifikacje Wykształcenie wyższe humanistyczne (kierunki socjologia, psychologia, pedagogika, doradztwo zawodowe, pośrednictwo pracy, doradztwo psychospołeczne) Wykształcenie średnie, wskazane wykształcenie wyższe humanistyczne (kierunki socjologia, psychologia, pedagogika, doradztwo zawodowe, pośrednictwo pracy, doradztwo psychospołeczne) Niezbędne kompetencje miękkie umiejętność pracy z grupą umiejętność delegowania zadań koordynacja zadań umiejętność zarządzania zespołem asertywność komunikatywność umiejętność pracy z grupą umiejętność rozliczania z zadań asertywność empatia Niezbędna wiedza znajomość instrumentów rynku pracy znajomość instrumentów pomocy społecznej znajomość instrumentów rynku pracy znajomość instrumentów pomocy społecznej Rekomendowane kompetencje miękkie kreatywność umiejętność formułowania wizji pozytywne myślenie umiejętności przywódcze 7

Rekomendowane kwalifikacje i doświadczenie Koordynator MCAZ prawo jazdy kat. B doświadczenie z obszaru rozwoju lokalnego doświadczenie w pracy w NGO doświadczenie w pracy w małych środowiskach lokalnych doświadczenie w pracy w JST Opiekun Odbiorcy Modelu prawo jazdy kat. B doświadczenie w pracy w małych środowiskach lokalnych Rycina 3. Struktura podwładnościowa MCAZ Kierownik CAZ Koordynator MCAZ Pośrednik pracy Lider klubu pracy Specjalista ds. rozwoju zawodowego Doradca zawodowy 8

Rycina 4. Struktura zadaniowa MCAZ opieki nad OM Koordynator MCAZ Opiekun OM Pośrednik pracy Lider klubu pracy Specjalista ds. rozwoju zawodowego Doradca zawodowy 2.2 System pracy a. Każdy OM ma założoną teczkę, w której znajdują się dokumenty opisujące przebieg jego ścieżki aktywizacyjnej. b. Częstotliwość kontaktu I. Bezpośredni - minimum raz na dwa tygodnie odbywa się osobiste spotkanie z pracownikami Urzędu Pracy. II. Pośredni minimum dwa razy w tygodniu osoby objęte działaniem MCAZ kontaktują się z pracownikiem za pomocą poczty elektronicznej, Skypa lub innych narzędzi. Koordynatorem pracy Użytkowników Modelu z OM na poziomie poszczególnych miejscowości (Centrów Lokalnych) jest Opiekun OM. Czas pracy z każdym OM nie powinien przekraczać 6 miesięcy. Na poniższej rycinie przedstawiono opisany w dalszych rozdziałach proces pracy z OM. 9

Rycina 5. Proces pracy w MCAZ z OM Rekrutacja uczestników Diagnoza i wypracowanie: Indywidualnych Planów Działań Grupowego Planu Działania Warsztaty aktywizacji zawodowej /klub Realizacja planów pracy działań -budowa grupy indywidualn. i grupowych Animacja lokalna - grupowa Uzyskanie zatrudnialności Ewalucja (autoewaluacja) Opiekun OM Doradca zawodowy, lider klubu pracy, pośrednik pracy, specjalista ds. rozwoju zawodowego Psycholog, doradca zawodowy, lider klubu pracy lider klubu pracy Pośrednik pracy, doradca zawodowy, lider klubu pracy, specjalista do spraw rozwoju zawodowego Koordynator MCAZ Partnerzy lokalni 10

2.3 Identyfikacja procesów działania MCAZ Poniżej zidentyfikowane zostały procesy działania MCAZ. Procesy te zostały opisane na rycinach 7 i 8. Rycina 7 przedstawia procesy związane z przygotowaniem MCAZ. Na Rycinie 8 natomiast przedstawiono procesy związane ze działaniem MCAZ. Poszczególne procedury zostały opisane w poniższych podrozdziałach: 1. Budowa partnerstwa lokalnego a. Identyfikacja partnerów b. Diagnoza zasobów partnerów c. Zaproszenie do partnerstwa d. Wspólna promocja działań MCAZ 2. Przygotowanie pracowników a. Wybór pracowników b. Szkolenie pracowników 3. Formalno prawne powołanie MCAZ a. Powołanie struktury MCAZ b. Powołanie partnerstwa lokalnego c. Zabezpieczenie techniczne działania MCAZ 4. Działanie partnerstwa lokalnego a. Włączanie partnerów do działania MCAZ I. W proces rekrutacji uczestników II. W diagnozie uczestników MCAZ III. W proces realizacji IPD i GPD IV. W proces usamodzielniania V. W Proces ewaluacji 5. Rekrutacja uczestników a. Stworzenie wstępnej listy uczestników b. Wstępna diagnoza uczestników wspólnie z partnerami c. Zaopiniowanie listy uczestników przez Radę Społeczną 6. Diagnoza i opracowanie Indywidualnych Planów Działania i Grupowych Planów Działania a. Diagnoza indywidualna 11

b. Opracowanie IPD c. Diagnoza grupowa d. Opracowanie GPD 7. Budowa grupy a. Realizacja warsztatów aktywizacyjnych lub klubów pracy 8. Realizacja Indywidualnych Planów działania i Grupowych Planów Działania 9. Animacja Lokalna 10. Usamodzielnienie a. Wejście na rynek pracy b. Utrzymanie zatrudnialności 11. Ewaluacja Rycina 6. Procesy związane z przygotowaniem MCAZ Formalno-prawne powołanie MCAZ Powołanie struktury w PUP-ie Powołanie partnerstwa lokalnego Zabezpieczenie techniczne dzialania MCAZ Budowa partnerstwa lokalnego Identyfikacja partnerów Diagnoza zasobów partnerów Zaproszenie do partnerstwa Szkolenie pracowników Zbadanie deficytów kompetencyjnych pracowników Szkolenie uzupełniające deficyty kompetencyjne 12

Rycina 7. Schemat działania MCAZ. Działanie partnerstwa lokalnego Uczestnictwo w procesie rekrutacji uczestników Uczestnictwo w procesie diagnozy uczestników Uczestnictwo w procesie realizacji IPD i GPD Wsparcie usamodzielnienia Wsparcie procesu ewaluacji Rekrutacja uczestników Stworzenie wstępnej listy uczestników Wstępna diagnoza uczestników Opiniowanie listy uczestników przez Radę Społeczną Rezultat: Lista uczestników: podstawowa i rezerwowa Diagnoza i opracowanie IPD i GPD Diagnoza indywidualna i diagnoza grupowa Opracowanie IPD i GPD Rezultat: Opracowane IPD i GPD Budowa grupy Realizacja klubu pracy lub warsztatów aktywizacyjnych Rezultat: powstanie grupy samowsparcia Realizacja IPD i GPD Rezultat: osiągnięte cele założone w IPD i GPD Animacja Lokalna Rezultat: Podniesione poczucie wartości, obalenie stereotypów o beneficjentach Usamodzielnienie Uzyskanie zatrudnialności Wejście na rynek pracy Rezultat: Uzyskanie umiejętności utrzymywania zatrudnialności Ewaluacja Ocena podjętych działań aktywizacyjnych Rezultat: system uczący się 13

2.4 Opis procesów działania MCAZ 1. Budowa partnerstwa lokalnego a. Identyfikacja partnerów b. Diagnoza zasobów partnerów c. Zaproszenie do partnerstwa d. Wspólna promocja działań MCAZ Identyfikacja partnerów polega na zgromadzeniu i przygotowaniu baz teleadresowych instytucji publicznych, takich jak: ośrodki pomocy społecznej, powiatowe centra pomocy rodzinie, poradnie psychologiczno-pedagogiczne oraz organizacji pozarządowych w szczególności tych zajmujących się wsparciem materialnym osób najuboższych (np. PCK, Caritas) aktywizacją społeczną i zawodową, rozwojem lokalnym itp. Diagnoza zasobów partnera polega przede wszystkim na szczegółowym ustaleniu, z jakiego rodzaju wsparcia mogą korzystać OM. To znaczy w przypadku np. OPS czy NGO jakimi funduszami dysponuje, jakie dodatkowe akcje i projekty finansowane ze środków zewnętrznych (w tym z EFS) realizuje, jakie posiada zaplecze infrastrukturalne (np. świetlicę do spotkań, komputery, dostęp do internetu itp.) Zaproszenie do partnerstwa może mieć charakter dwojaki: zapraszamy podmioty do realizacji konkretnego zadania np. umieszczenia na rynku pracy pani X lub zapraszamy podmioty do stałej i długofalowej współpracy. W przypadku MCAZ uzasadnione jest wypracowanie stałego systemu współpracy, polegającego na wymianie informacji oraz dostępnych u poszczególnych partnerów narzędzi niezbędnych w procesie aktywizacji OM. Stworzenie sieci współpracy to jednocześnie stworzenie sieci promocji usług MCAZ wśród potencjalnych OM. Bardzo istotnym elementem tego rodzaju promocji jest dotarcie do konkretnej osoby np. klienta PCK, czy OPS i przełamanie stereotypowego postrzegania powiatowego urzędu pracy oraz proponowanych przez niego usług i narzędzi. Za proces powołania partnerstwa odpowiada lokalny opiekun OM. Wspiera go w tym koordynator MCAZ. Procesy identyfikacji i włączania partnerów, a także identyfikowania posiadanych zasobów są procesami ciągłymi. 2. Przygotowanie pracowników a. Wybór pracowników b. Szkolenie pracowników 14

Przy wyborze pracowników należy zwrócić uwagę na wymagania formalne, które muszą być przez nich spełnione, jak również na predyspozycje związane z pracą poza podstawową siedzibą PUP, czyli w terenie. Należy zwrócić uwagę, że zmienia się zakres obowiązków pracowników i dochodzi cały obszar działań animacji partnerstwa oraz animacji lokalnej (w obszarze realizacji Grupowych Planów Działań). Dodatkowe kwalifikacje miękkie są związane z umiejętnością nawiązywania kontaktów oraz koordynacji pracy zespołowej. Wyznaczenie obszaru szkolenia pracowników opiera się na diagnozie potrzeb szkoleniowych opracowanych w oparciu o badanie luk kompetencyjnych w pracy z OM oraz na przygotowaniu do wdrożenia modelu MCAZ w zakresie tworzenia partnerstw lokalnych, współpracy z partnerami, przygotowania do opracowania i realizacji Grupowych Planów Działań oraz w zakresie pracy i aktywizacji środowiska lokalnego, z którego pochodzi OM. 3. Formalno prawne powołanie MCAZ a. Powołanie struktury MCAZ b. Powołanie partnerstwa lokalnego c. Zabezpieczenie techniczne działania MCAZ Powołanie struktur MCAZ powinno opierać się na dokumencie formalno-prawnym umożliwiającym podejmowanie działań i uzasadniającym ponoszone koszty. Może to nastąpić na podstawie wewnętrznego zarządzenia dyrektora powiatowego urzędu pracy lub umowy partnerskiej w przypadku realizacji przedsięwzięcia wspólnie z partnerami. Inicjator partnerstwa w wariancie rekomendowanym powinien doprowadzić do jego sformalizowania, czyli podpisania listu intencyjnego o współpracy lub umowy partnerskiej. W dokumencie określone powinny zostać: cel współpracy, obszar terytorialny współpracy, okres i zakres współpracy, zadania partnerów, a w przypadku ich wystąpienia również kwestie finansowe. Dokument powinien również regulować kwestie komunikacji i opiniowania działań np. poprzez powołanie Rady Społecznej, w skład której wchodzą przedstawiciele partnerstwa. Nie powinna być ona liczniejsza niż 4 6osób. Oczywiście partnerstwo może również działać w oparciu o nieformalne porozumienie. Ważne jest jednakże, by na początku ustalić kwestię zakresu współpracy, wspólnego celu, a także kwestie komunikacji i opiniowania działań. Działanie w oparciu o nieformalne porozumienie może być etapem wstępnym do formalizacji partnerstwa. Ważne, 15

by uczestnicy partnerstwa poznali się wzajemnie i zbudowali odpowiedni poziom zaufania, który pozwoli na współpracę i wspólne rozwiązywanie problemów. Za proces powołania partnerstwa odpowiada Opiekun OM, wspiera go w tym koordynator MCAZ. Proces identyfikacji i włączania partnerów, a także identyfikowania posiadanych zasobów jest procesem ciągłym. MCAZ działa przede wszystkim w oparciu o zaplecze techniczne dostępne w CAZ oraz tzw. mobilne stanowisko pracy samochód wraz odpowiednim wyposażeniem. W terenie działania są realizowane na terenie świetlic wiejskich, remiz ochotniczych straży pożarnych lub innych obiektów udostępnionych do działań przez społeczność lokalną lub samorząd lokalny spełniających określone minimalne standardy w zakresie wyposażenia. 4. Działanie partnerstwa lokalnego a. Włączanie partnerów do działania MCAZ w I. proces rekrutacji uczestników II. diagnozie uczestników MCAZ III. proces realizacji IPD i GPD IV. proces usamodzielniania V. proces ewaluacji Włączenie partnerów w proces rekrutacji zapewni dotarcie do osób, które z różnych względów nie dowiedziały się o możliwości korzystania z MCAZ w PUP oraz umożliwi w wielu przypadkach uzyskanie ze strony partnerów zapewnienia, iż warto aktywizować daną osobę. Partnerzy mogą również wesprzeć proces diagnozy potrzeb i możliwości OM. Rekomendowane jest włączenie partnerów lokalnych w proces opiniowania skuteczności narzędzi i formy aktywizacji kierowanych do konkretnej osoby w kontekście np. ograniczeń zdrowotnych, związanych z podjęciem szkolenia czy zatrudnienia. W zakresie realizacji opracowanego z doradcą zawodowym Indywidualnego Planu Działania bardzo często OM nie ma możliwości jego realizacji bez korzystania z zewnętrznych instytucji np. w zakresie podniesienia kompetencji zawodowych, ukończenia szkoły, wsparcia psychologa itp. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku realizacji Grupowych Planów Działań. Np. organizacja imprez dla dzieci w ramach podniesienia aktywności społecznej grupy nie jest możliwa bez zaangażowania partnera (np. sołectwa, szkoły czy ochotniczej straży pożarnej posiadającego np. salę, gdzie można takie działanie zrealizować). 16

Partnerzy są również bardzo ważnym źródłem informacji o miejscach pracy. Osadzeni lokalnie, sami są pracodawcami lub ściśle z nim współpracują. Posiadają również wiedzę o planowanych przedsięwzięciach gospodarczych inicjowanych przez biznes i samorząd, np. tworzenie instytucji kulturalnej. Mają możliwość bezpośredniego kontaktu z OM, wiedzą, jak się rozwija, czy nadal korzysta ze wsparcia różnych instytucji, czy podtrzymuje swoją gotowość do zatrudnienia np. poprzez angażowanie się w działalność społeczną. Za pracę z partnerstwem odpowiada lokalny opiekun OM, wspiera go w tym koordynator MCAZ. 5. Rekrutacja uczestników a. Stworzenie wstępnej listy uczestników b. Wstępna diagnoza uczestników wspólnie z partnerami c. Opiniowanie listy uczestników przez Radę Społeczną Wstępna lista uczestników projektu tworzona jest na bazie informacji dostępnych w PUP-ie i ewentualnych zgłoszeń samych OM. Brane jest pod uwagę przede wszystkim kryterium dostępu do modelu, czyli: rejestracja w powiatowym urzędzie pracy i posiadanie statusu osoby bezrobotnej, miejsce zamieszkania na terenie gmin wiejskiej lub na obszarze wiejskim gminy miejsko-wiejskiej (poza miastami), niekorzystanie z aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu oraz kryteria dodatkowe uszczegóławiające, dotyczące: płci, wieku, okresu pozostawania bez pracy, wykształcenia. Wspólna diagnoza z partnerami (np. OPS-em, sołtysami, parafią, organizacjami pozarządowymi) opiera się przede wszystkim na uzyskaniu informacji lub nawet rekomendacji, kto w szczególny sposób potrzebuje wsparcia możliwego do uzyskania w ramach modelu. Opiniowanie bezrobotnych kobiet wiejskich powinno mieć miejsce podczas spotkania Rady Społecznej. Opiniowanie list staje się jednocześnie akceptacją wsparcia wytypowanych OM. 6. Diagnoza i opracowanie Indywidualnych Planów Działania i Grupowych Planów Działania a. Diagnoza indywidualna b. Opracowanie IPD c. Diagnoza grupowa d. Opracowanie GPD 17

Opracowania indywidualnej diagnozy i Indywidualnych Planów Działań dokonuje doradca zawodowy zgodnie z procedurami obowiązującymi w CAZ. Diagnoza grupowa jest dokonywana wspólnie z partnerami społecznymi oraz grupą objętą wsparciem. Koncentruje się na określeniu: grupowych potrzeb OM, lidera grupy, możliwościach wzajemnego wsparcia wewnątrz grupy i potrzebach społeczności lokalnej. Celem przygotowania i realizacji Grupowego Planu Działań jest pobudzenie aktywności społecznej przygotowującej do zatrudnienia na wolnym rynku pracy lub podtrzymującej gotowość do zatrudnienia. Grupowy Plan działań przygotowywany jest etapami, podczas warsztatów aktywizujących lub podczas spotkań klubu pracy przez osobę prowadzącą. Jest on następnie konsultowany z zespołem przygotowującym IPD oraz osobą z MCAZ odpowiedzialną za animację lokalną. 7. Budowa grupy a. Realizacja warsztatów aktywizacyjnych lub klubu pracy Działania proponowane przez MCAZ zgodnie z przedstawionym powyżej procesem mają koncentrować się w równym stopniu na procesie aktywizacji indywidualnej, jak i grupowej. Zadanie to realizowane jest głównie przez doradcę zawodowego i lidera klubu pracy realizującego program klubu pracy lub warsztatów aktywizujących. 8. Realizacja Indywidualnych Planów Działania i Grupowych Planów Działania Opiekun OM odpowiada za realizację zapisów z Indywidualnego Planu Działania. Za realizację Grupowego Planu Działania odpowiada jedna osoba wyznaczona przez koordynatora MCAZ spośród opiekunów OM z danej grupy. Zarówno w realizację IPD, jak i GPD włączani są partnerzy lokalni. Informacje o możliwości wsparcia planów działań koordynator MCAZ uzyskuje podczas spotkań całego partnerstwa lub Rady Społecznej. 9. Animacja Lokalna Kierunki animacji środowiska lokalnego wynikają bezpośrednio z planów działań. Z jednej strony mają przysłużyć się społeczności lokalnej, odpowiadać na jej potrzeby, a z drugiej mają tworzyć tło do aktywizacji OM. Ze względu na konieczność koordynacji działań, za 18

animację lokalną odpowiada ta sama osoba, która odpowiada w MCAZ-ie za realizację Grupowych Planów Działania. 10. Usamodzielnienie a. Wejście na rynek pracy b. Utrzymanie zatrudnialności Wejście na rynek pracy może być wspierane usługami, narzędziami i instrumentami, którymi dysponuje powiatowy urząd pracy np. pośrednictwem pracy, stażami, refundowanym zatrudnieniem. Jednak celem modelu jest wprowadzenie OM na rynek pracy w sposób trwały, a jego zatrudnienie nie może być uwarunkowane środkami PUP. Bardzo istotną rolę odgrywają tu partnerzy społeczni. Przede wszystkim mogą oni przyczynić się do pozyskania miejsca pracy, jak również poprzez bezpośredni kontakt z OM jak i potencjalnym pracodawcą mogą monitorować motywację do pracy u kobiet korzystających z modelu i trwałość ich zatrudnienia gwarantowaną przez pracodawcę. 11. Ewaluacja Ewaluacja pracy z OM jest prowadzona w momencie jej zakończenia usamodzielnienia OM związanego z podjęciem pracy lub innej aktywności na rynku pracy. Ewaluacja polega na ocenie, wg standaryzowanego narzędzia, przez koordynatora MCAZ wspólnie z Opiekunem OM, działań podjętych na rzecz aktywizacji bezrobotnych kobiet wiejskich. Szczególna uwaga w trakcie ewaluacji zwrócona będzie na: efektywność podjętych działań; długotrwałość procesu aktywizacji; trwałość osiągniętego efektu; osiągnięcie wartości dodanej. Podsumowanie Wypracowana koncepcja MCAZ opiera się na partnerskim osadzeniu i wykorzystaniu lokalnych zasobów poprzez sprowadzenie jej na poziom systematycznej aktywizacji społeczno-zawodowej. Kluczowym dla powodzenia wdrażania MCAZ jest skoordynowanie działań podejmowanych w procesie aktywizacji zawodowej i zbudowanie z podopiecznych grup wsparcia lokalnego. Kluczowa jest więc rola Opiekuna OM, który zajmuje się opieką bezpośrednią nad bezrobotnymi kobietami 19

wiejskimi, koordynacją działań pracowników urzędu pracy, nadzorem i organizacją proces wsparcia, a także włącza podmioty i ich usługi na poziomi lokalnym. Niezbędne jest łączenie aktywizacji zawodowej ze społeczną poprzez przygotowanie inicjatyw oddolnych, realizowanych przez grupę wsparcia. Istotnym elementem jest stałe wzmacnianie poczucia wartości i zakorzenienia w społeczności lokalnej, a także zbudowanie w OM umiejętności utrzymywania zatrudnialności. Wypracowany model jest systemem uczącym się, to znaczy w wyniku oceny przeprowadzonych działań, na zakończenie procesu aktywizacji OM, koordynator wraz z opiekunami lokalnymi podejmuje decyzje o wprowadzeniu modyfikacji do modelu. 20

Skróty stosowane w ramach Modelu MCAZ: OM Odbiorcy Modelu bezrobotne kobiety zamieszkujące w gminach wiejskich lub na obszarze wiejskim gminy miejsko-wiejskiej, zarejestrowane w Powiatowym Urzędzie Pracy i posiadające status osoby bezrobotnej zgodnie z Ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy 1 UM Użytkownicy Modelu - pracownicy Powiatowych Urzędów Pracy, zatrudnieni na stanowiskach doradcy zawodowi, liderzy klubu pracy, specjaliści ds. rozwoju zawodowego oraz pośrednicy pracy MMCAZ Model Mobilnego Centrum Aktywizacji Zawodowej MCAZ Mobilne Centrum Aktywizacji Zawodowej CL Centrum Lokalne PUP Powiatowy Urząd Pracy GOPS Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej PCPR Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie NGO Organizacja pozarządowa JST Jednostka Samorządu Terytorialnego IPD Indywidualny Plan Działania GPD Grupowy Plan Działania 1 Art.2. ust 1 pkt. 2 Ustawy o PZiIRP 21