13. Soja mgr inż. Aneta Ferfecka SDOO Przecław Uwagi ogólne Wyniki z doświadczeń PDO dla soi opracowano po trzyletnim okresie badań w 2014, 2015 i 2016 roku. Doświadczenia w roku 2016 przeprowadzono w trzech punktach doświadczalnych: SDOO Przecław, ZDOO Nowy Lubliniec i ZDOO Skołoszów. Doświadczenia przeprowadzono na jednym poziomie agrotechniki w czterech powtórzeniach. Tereny na których zostały założone doświadczenia jak i cały obszar województwa podkarpackiego (wyłączając rejony podgórskie) sprzyjają uprawie tego gatunku. W Krajowym Rejestrze Odmian jest zarejestrowanych obecnie sześć odmian. Plonowanie odmian jest skorelowane z długością wegetacji. Odmiany wcześniej dojrzewające słabiej plonują ale dają możliwość zbioru nasion o mniejszej wilgotności, co z punktu ekonomicznego nie jest bez znaczenia, mniejsze nakłady energii na suszenie. Odmiany z Krajowego rejestru pogrupowano wg terminu dojrzewania i tak: Augusta została zaliczona do odmian o bardzo wczesnym dojrzewaniu, Aldana o wczesnym, Abelina o średniowczesnym, Mavka o średniopóźnym, Madlen o późnym i Aligator o bardzo późnym dojrzewaniu. Wykaz tych odmian przedstawia tabela 1. Wyniki doświadczenia Warunki wegetacji w 2016 roku na Podkarpaciu dla uprawy soi były korzystne pomimo suszy w miesiącu czerwcu i występujących burz w lipcu. Zawiązywanie strąków i ich wypełnienie nasionami było dobre. W bieżącym roku wysokie plony uzyskała odmiana Abelina (1 rok badań), w Przecławiu 48,1 dt z ha. Z odmian badanych 3 lata największy plon nasion uzyskała odmiana Mavka, w Przecławiu 40,2 dt z ha. Odmiana Aldana i Augusta plonowały na podobnym niższym poziomie we wszystkich doświadczeniach. Istotny wpływ na wysokość plonu nasion ma stopień wylegania w fazie kwitnienia, zawiązywania strąków i przed zbiorem, co jest związane z mniejszymi stratami podczas omłotu. W analizowanym roku wyleganie w Przecławiu i Nowym Lublińcu było w bardzo małym stopniu, jedynie w Skołoszowie było bardziej widoczne. Najbardziej wyległa odmiana Augusta. Najmniej wyległy odmiany Aldana i Aligator. Na ograniczenie strat plonu podczas kombajnowania ma również bezpośredni wpływ wysokości osadzenia najniższego strąka, które u odmiany Abelina było najwyższe (średnia 17,2cm), podobnie Mavka (średnia 15,9 cm). Najniżej osadzone strąki zawiązały się u odmiany Aldana (średnia 9,4 cm), u pozostałych odmian średnio na wysokości około 13 cm. W latach 2014-2016 porażenie chorobami wystąpiło w niewielkim nasileniu. Średnie porażenie oceniano na poziomie 8,3 w 9 skali. Askochytoza w 2016 roku pojawiła się w Nowym Lublińcu. Warunki pogodowe jakie panowały we wrześniu czyli w czasie dojrzewania strąków, sprzyjały prawidłowemu zbiorowi nasion. Średnia wilgotność wahała się na poziomie 13%. Z odmian badanych 3 lata największa masę 500 nasion uzyskała odmiana Mavka, a najmniejszą masą charakteryzowała się odmiana Augusta. Szczegółową analizę warunków polowych i ważniejszych cech rolniczo-użytkowych zawierają poniższe tabele 2-8.
Kod kraju pochodzenia Tabela 1 Soja. Odmiany badane. Rok zbioru: 2016 Rok wpisania do Lp. Odmiana Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - - pełnomocnika w Polsce 1 2 4 5 1 Aldana 1992 2 Augusta 2002 3 Mavka 2013 4 Aligator 2015 FR 5 Madlen 2015 6 Abelina 2016 AT Tabela 2. Soja. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2016 - zabiegu nie wykonywano Hodowla Roslin Strzelce sp z o.o., Grupa IHAR, ul.główna 20,99-307 Strzelce Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu ul. Wojska Polskiego 28, 60-637 Poznań Hodowla Soi Agro Youmis sp. z o.o., ul Kordeckiego 20, 37-420 Rudnik n. Sanem Euralis Nasiona sp. z o.o., ul. Wichrowa 1a, 60-449 Poznań Hodowla Soi Agro Youmis sp. z o. o., ul. Kordeckiego 20,37-420 Rudnik n. Sanem Saatbau Polska sp. z o.o., ul. Żytnia 1, 55-300 Środa Śląska Miejscowość SDOO Przecław ZDOO Skołoszów ZDOO Nowy Lubliniec Powiat Mielec Jarosław Cieszanów Kompleks rolniczej przydatności gleby II I V Klasa bonitacyjna gleby 2 2 4b ph gleby w KCl 6,21 6,17 6,79 Przedplon Pszenica jara Pszenica ozima Jęczmień jary Data siewu (dzień, m-c, rok) 27 IV 2016 28 IV 2016 27 IV 2016 Obsada nasion (szt/m 2 ) 70 70 70 Data zbioru omłotu (dzień, m-c, rok) 28 IX 2016 30 IX 2016 16 IX 2016 Nawożenie mineralne N (kg/ha) 50 54 50 P 2 O 5 (kg/ha) 60 25 40 K 2 O (kg/ha) 90 90 95 Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikami nie stosowano nie stosowano nie stosowano Inne zabiegi (kg/ha) Nitragina - 0,6 Nitragina - 0,6 Nitragina - 0,6 Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) - - - Herbicyd (nazwa,dawka/ha) Afalon Dyspersyjny - 1,5 l - Afalon Dyspersyjny - 1,5 l Fusilade Forte 150 EC - 1,5 l Inne zabiegi (desykacja) - - -
Tabela 3 Soja. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2016 Lp. Cecha Przecław Skołoszów Nowy Lubliniec 1 Wysokość roślin (cm) 73 87 97 2 Wysokość osadzenia najniższego strąka (cm) 13,8 12,0 14,9 3 Wyleganie roślin w fazie końca kwitnienia łanu (skala 9 o ) 8,8 9,0 9,0 4 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 8,9 8,3 8,9 5 Porażenie przez choroby : Askochytoza (skala 9 o ) 9,0 9,0 7,5 6 Bakteryjna ospowatość (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 7 Długość okresu od siewu do początku kwitnienia ( l. dni) 55 52 54 8 Długość okresu od siewu do dojrzałości technicznej ( l. dni) 124 118 120 9 Liczba dni od początku do końca kwitnienia łanu ( l. dni) 31 27 28 10 Początek kwitnienia łanu (data) 16 VI 2016 23 VI 2016 20 VI 2016 01 VIII 11 Koniec kwitnienia łanu (data) 27 VII 2016 18 VII 2016 2016 12 Pękanie strąków (skala 9 o ) 9,0 13 Osypywanie ziarna (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 14 Równomierność dojrzewania (skala 9 o ) 9,0 8,6 8,9 15 Dojrzałość techniczna ziarna (data) 25VIII 2016 12 IX 2016 29VIII 2016 16 Koszenie (data) 28 IX 2016 30 IX 2016 16 IX 2016 17 Omłot (data) 28 IX 2016 30 IX 2016 16 IX 2016 18 Masa 500 nasion (g) 91,4 83,2 76,1 19 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 13,4 12,2 13,1 20 Plon ziarna (dt z ha) 38,4 38,4 23,2 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian Skala 9 o : 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny
Tabela 4 Soja. Plon nasion odmian w miejscowości (% wzorca). Rok zbioru: 2016 Lp. Odmiana Przecław Skołoszów Nowy Lubliniec Wzorzec, dt z ha 38,4 38,4 23,2 1 Aldana 72 85 91 2 Augusta 79 84 87 3 Mavka 105 104 100 4 Aligator 116 119 111 5 Madlen 104 97 95 6 Abelina 125 111 115 wzorzec wszystkie badane odmiany Tabela 5 Soja. Plon nasion odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2016, 2015,2014 Lp. Odmiana 2016 2015 2014 2015-2016 2014-2016 Wzorzec, dt z ha 33,3 23,7 31,3 28,5 29,4 1 Aldana 81 98 110 88 96 2 Augusta 83 88 84 85 85 3 Mavka 103 104 105 104 104 4 Aligator 116 115 115 5 Madlen 99 96 98 6 Abelina 117 wzorzec wszystkie badane odmiany
Tabela 6. Soja. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2016,2015,2014 Liczba Wyleganie w fazie (skala 9 o ) Wysokość roślin Wysokość osadzenia Lp. Odmiana lat końca kwitnienia łanu przed zbiorem (cm) najniższego strąka badań 2016 2014-2016 2016 2014-2016 2016 2014-2016 2016 2014-2016 Wzorzec 9,0 7,8 8,6 7,2 86 87 13,5 12,5 1 Aldana 3 0,0 0,4 0,4 0,6-15,0-9,6-4,1-2,7 2 Augusta 3 0,0-0,8 0,0-1,0-9,7-7,5-1,4-1,7 3 Mavka 3 0,0 0,2 0,1 0,3 16,8 15,4 2,4 2,3 4 Aligator 2 0,0 0,7 0,4 0,9-0,9-0,6 1,3 1,3 5 Madlen 2 0,0-0,3 1,0 0,3-5,8-4,2-1,9-1,0 6 Abelina 1 0,0 0,1 14,6 3,6 Liczba doświadczeń 0 5 1 6 3 11 3 11 Wyleganie: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których miało ono miejsce; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Liczba doświadczeń dla okresu 2014-2016 odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla odmian badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza Tabela 7. Soja. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2016, 2015,2014 Liczba Liczba dni od początku do Równomierność Masa 500 nasion Wilgotność nasion Lp. Odmiana lat końca kwitnienia łanu dojrzewania (g) badań 2016 2014-2016 2016 2014-2016 2016 2014-2016 2016 2014-2016 Wzorzec 28 26 8,8 8,3 12,9 13,3 83,6 82,1 1 Aldana 3-1,8-1,5 0,1 0,3-0,5-0,2 1,0 2,5 2 Augusta 3-3,4-0,1-0,1 0,1-0,8-1,4-18,0-15,2 3 Mavka 3 3,2 3,0 0,1-0,2 0,3 0,2 8,9 8,1 4 Aligator 2-2,4-3,7-0,1-0,2 0,2-0,3 7,6 8,4 5 Madlen 2 0,2-0,6 0,0-0,2 0,0 0,2 0,5-1,5 6 Abelina 1 4,2 0,0 0,7 0,0 Liczba doświadczeń 3 11 3 11 3 11 3 11 Równomierność dojrzewania: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których miało ono miejsce; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Wzorzec: wszystkie badane odmiany Liczba doświadczeń dla okresu 2014-2016 odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla odmian badanych dwa lata odpowiedni mniejsza.
Tabela 8. Soja. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2016, 2015, 2014 Liczba Askochytoza Bakteryjna ospowatość Lp. Odmiana lat badań 2016 2014-2016 2016 2014-2016 Wzorzec, (skala 9 o ) 7,5 8,0 9,0 8,8 1 Aldana 3 0,0 0,1 0,0 0,1 2 Augusta 3-0,2-0,1 0,0-0,7 3 Mavka 3-0,2-0,1 0,0 0,2 4 Aligator 2 0,0 0,0 0,0 0,3 5 Madlen 2 0,5 0,3 0,0 0,3 6 Abelina 1-0,2 0,0 Liczba doświadczeń 1 2 0 1 Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Wzorzec: wszystkie badane odmiany Charakterystyka odmian soi wpisanych do krajowego rejestru w roku 2016. ABELINA - Odmiana średniowczesna. Plon nasion i białka duży. Termin kwitnienia roślin średni. Okres kwitnienia długi. Rozpoczyna dojrzewanie i dojrzałość techniczna osiąga średniowcześnie. Rośliny wysokie, osadzenie najniższego strąka dość wysokie. Wyleganie w fazie początku kwitnienia nie występuje, w końcu kwitnienia i przed zbiorem dość małe. Odporność na patogeny powyżej średniej. Dojrzewanie równomierne. Skłonność do pękania strąków mała. Masa 1000 nasion średnia. Reprezentant hodowcy: Saatbau Polska sp. z o.o., ul. Żytnia 1, 55-300 Środa Śląska