PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JEZYKA POLSKIEGO DLA TRZYLETNIEGO LICEUM OGÓLNOKSZTALCACEGO ZESPOLU SZKÓL SAMORZADOWYCH W ELKU
PODSTAWA PRAWNA 1. Rozporzadzenie MEN i S z dnia 7 stycznia 2008 roku zmieniajace rozporzadzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i sluchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkolach publicznych. 2. Standardy wymagan egzaminacyjnych z jezyka polskiego. 3. Podstawa programowa jezyka polskiego. 4. Wewnatrzszkolny System Oceniania w Liceum Ogólnoksztalcacym Zespolu Szkól Samorzadowych w Elku. 5. Beata Gromadzka Skad przychodzimy? Kim jestesmy? Dokad zmierzamy? Program nauczania jezyka polskiego w liceum ogólnoksztalcacym, liceum profilowanym i technikum. Ksztalcenie w zakresie podstawowym oraz rozszerzonym. Program dopuszczony do uzytku szkolnego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu pod numerem DKOS 4015 8/02. 6. Mariusz Pawlowski, Katarzyna Porembska, Daniel Zych, Potega slowa, Program nauczania jezyka polskiego dla liceum ogólnoksztalcacego, liceum profilowanego i technikum. Ksztalcenie ogólne w zakresie podstawowym i rozszerzonym. Program dopuszczony do uzytku szkolnego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej pod numerem DKOS 5002 79/03 (od roku szkolnego 2008/2009). PODSTAWOWE ZASADY ORGANIZACJI PRACY DYDAKTYCZNEJ I WYCHOWAWCZEJ 1. Nauczyciel na poczatku roku szkolnego informuje uczniów danego oddzialu klasowego o realizowanym programie nauczania, sposobie przeprowadzania kontroli i oceniania osiagniec edukacyjnych ucznia, podrecznikach do nauki przedmiotu i innych materialach edukacyjnych przewidzianych w danym roku szkolnym. 2. Nauczyciel w ramach posiadanej autonomii programowej, aby efektywnie realizowac cele ksztalcenia okreslone programem, indywidualnie podejmuje decyzje o kolejnosci realizacji dzialów i hasel programowych, wymiarze czasu przeznaczonego na realizacje tresci nauczania w formie poszczególnych jednostek tematycznych, doborze form i metod pracy. 3. Nauczyciel na poczatku roku szkolnego opracowuje plan wynikowy nauczania jezyka polskiego w danej klasie, w którym uwzglednia wymagania podstawowe i ponadpodstawowe, jak równiez standardy wymagan egzaminacyjnych. 4. Uczen ma prawo do pomocy i konsultacji w zakresie czynnosci zwiazanych z uczeniem sie tresci programowych i podejmowanych przez siebie form aktywnosci nadobowiazkowej. 5. Uczen, który osiagnal na zajeciach lekcyjnych frekwencje mniejsza niz 50%, nie bedzie klasyfikowany. Uczen moze przystapic do egzaminu klasyfikacyjnego. Uczen, który w wyniku klasyfikacji rocznej uzyskal ocene niedostateczna moze przystapic do egzaminu poprawkowego. Warunki przystapienia do tych egzaminów i ich tryb okresla Statut Szkoly. 6. W uzasadnionych sytuacjach losowych na prosbe rodziców lub wychowawcy nauczyciel moze odstapic od biezacej oceny wiadomosci i umiejetnosci ucznia oraz kontroli pracy domowej, jezeli uzna nieprzygotowanie sie ucznia do zajec za usprawiedliwione. 7. Nauczyciel okresla indywidualne sposoby nagradzania i karania uczniów, biorac pod uwage dany zespól klasowy i uwzgledniajac motywujaca role oceny. Ponadto ustala sposoby i terminy poprawy ocen, ewentualne mozliwosci zglaszania nieprzygotowania do lekcji itp. (kazdy uczen ma prawo do poprawy ocen; ocena moze byc poprawiana tylko raz; w uzasadnionych wypadkach nauczyciel moze jeszcze raz pozwolic poprawic ocene). 8. Jezeli uczen nagminnie opuszcza zapowiedziane sprawdziany lub nie korzysta ze stwarzanych mu mozliwosci uzyskania ocen, nauczyciel traktuje te prace tak, jakby uczen uzyskal zero punktów. 9. Jezeli w czasie sprawdzianów, prac klasowych czy kartkówek uczen korzysta z niedozwolonej pomocy, to otrzymuje ocene niedostateczna bez mozliwosci jej poprawy. 2
10. Wplyw na ocene koncowa w klasie trzeciej ma udzial ucznia w konsultacjach przygotowujacych do czesci ustnej egzaminu. Uczen ma obowiazek przynajmniej 2 razy w semestrze przedstawic nauczycielowi wyniki swojej pracy nad wybranym we wrzesniu tematem. 11. Po uzyskaniu informacji o przewidywanej ocenie rocznej uczen moze wystapic do nauczyciela z checia uzyskania oceny wyzszej niz przewidywana. Wiaze sie to z napisaniem w wyznaczonym przez nauczyciela terminie sprawdzianu obejmujacego tematyke calego roku szkolnego lub odpowiedzia ustna z okreslonego przez nauczyciela zakresu w obecnosci wychowawcy klasy. KONTROLA, OCENA I DIAGNOZA OSIAGNIEC EDUKACYJNYCH UCZNIA Przedmiot jezyk polski wymaga systematycznego sprawdzania wiedzy i róznorodnych umiejetnosci. Podstawa do ich oceniania sa wypowiedzi ustne i pisemne uczniów. Sprawdzanie i ocenianie osiagniec powinno odbywac sie na biezaco, sródrocznie i koncoworocznie. Przedmiotem sprawdzania i oceniania biezacego sa osiagniecia ucznia nabyte i prezentowane w czasie lekcji, na przyklad w formie ustnej wypowiedzi lub kartkówki z zakresu maksymalnie trzech ostatnich tematów. Ponadto sprawdzeniu podlega znajomosc obowiazujacej lektury i poznanych pojec, jak takze podstawowych umiejetnosci. Przedmiotem okresowej i koncoworocznej oceny osiagniec edukacyjnych ucznia jest zarówno zasób wiadomosci, jak i umiejetnosci praktyczne. Sprawdziany ustne i pisemne oraz testy powtórzeniowe dotycza w tym wypadku szerszego zakresu materialu, a wyniki moga w znaczacym stopniu zawazyc na ostatecznej ocenie. KRYTERIA OCENIANIA I. Wypowiedzi ustne: Przedmiotem oceny beda zarówno odpowiedzi z trzech ostatnich tematów lekcyjnych, jak równiez wyglaszane referaty, udzial w dyskusji, wyrazenie opinii na temat przeczytanego dziela, ustne streszczenie itp. Ocena dopuszczajaca i umiejetnosci odpowiadajace ocenie: uczen dysponuje ubogim zasobem leksykalnym; nie uzywa terminów niezbednych do przedstawienia tresci omawianego fragmentu materialu; wypowiedz jest komunikatywna, a wiekszosc zbudowanych przez ucznia zdan nie budzi zastrzezen pod wzgledem skladniowym. Ocena dostateczna: uczen uzywa wszystkich wazniejszych terminów i pojec, niezbednych dla przedstawienia opanowanych tresci materialu; wypowiada sie w sposób plynny; odpowiedz na dany temat jest wlasciwa, ale nie rozwija zagadnienia w wystarczajacy sposób; uczen w wyrazisty sposób prezentuje swój punkt widzenia. Ocena dobra: uczen wprowadza do swojej wypowiedzi wiele poznanych slów i zwiazków frazeologicznych; stosownie do sytuacji i rodzaju wypowiedzi dobiera srodki jezykowe; sprawnie stosuje skladnie zdan zlozonych i konstrukcji wielokrotnie zlozonych; dba o przejrzystosc, kompozycje i spójnosc wypowiedzi; przywoluje trafnie dobrane konteksty czy cytaty. Ocena bardzo dobra: uczen konstruuje wypowiedz w wyczerpujacy sposób realizujaca zagadnienie; 3
stosuje hierarchizacje elementów tresci i ich logiczny uklad przy prezentacji, sygnalizuje poczatek i koniec wypowiedzi; posluguje sie bogatym materialem rzeczowym; stosuje rozbudowana argumentacje, siegajac do wczesniej poznanej wiedzy i róznych kontekstów. Ocena celujaca: uczen stosuje niecodzienne, unikatowe slownictwo zwiazane z róznymi dziedzinami funkcjonowania czlowieka; wypowiedz nacechowana jest wysokim stopniem nasycenia pojeciami abstrakcyjnymi i specjalistycznymi terminami, jak równiez bogactwem róznorodnych, trafnie dobranych i wykorzystanych kontekstów. II. Prace pisemne: Przedmiotem oceny beda nastepujace rodzaje prac pisemnych: 1. Testy wiedzy, wypracowania domowe i klasowe ( w tym: interpretacja tekstu poetyckiego, prozatorskiego lub dramatycznego, interpretacja porównawcza, czytanie obrazu, interpretacja fragmentu w kontekscie calosci utworu, szkic interpretacyjny), prace domowe z zakresu ksztalcenia jezykowego i literackiego. 2. Test rozumienia czytanego tekstu. Ad.1 Ocena dopuszczajaca i umiejetnosci odpowiadajace ocenie: dysponowanie ogólnymi wiadomosciami na temat swiata wartosci, filozofii i konwencji stylistycznych danej epoki; wskazanie dominujacych cech charakteru glównych postaci; znajomosc losów glównych bohaterów utworu; podjecie próby charakterystyki postaci; odszukanie w dziele wyrazonych bezposrednio deklaracji ideologicznych, swiatopogladowych czy refleksji; rozpoznanie glównego tematu oraz czesciowo udana próba wskazania motywów i watków w utworze; ogólne okreslenie podmiotu mówiacego lub narratora; okreslenie nastroju panujacego w utworze, rozpoznanie tonów zartobliwych, satyrycznych, powaznych, podnioslych lub ironicznych. Ocena dostateczna: krótka charakterystyka podstawowych pomyslów artystycznych, wizji, koncepcji i dazen literackich w danej epoce; posiadanie podstawowych informacji biograficznych, dotyczacych wybranych autorów lektur z kanonu; rozpoznanie i omówienie losów, charakteru, swiatopogladu bohaterów literackich; zwiezle okreslenie funkcji postaci w dziele i jej znaczenia dla calosciowej wymowy utworu; znajomosc podstawowych pojec i terminów literackich, ulatwiajacych identyfikacje rodzajowa i gatunkowa, interpretacje i rozumienie utworu; odkrycie sposobu ujecia swiata przedstawionego i jego wplyw na wymowe utworu; trafne rozpoznanie ewentualnych znaczen przenosnych (podanie jednej wersji przypuszczalnego ich wyjasnienia); 4
odnalezienie przynajmniej czesci elementów dziela, decydujacych o jego przynaleznosci do okreslonego gatunku. Ocena dobra: znajomosc panoramy wydarzen historycznych, kulturalnych i faktów literackich wyznaczajacych charakter epoki; znajomosc biografii wybranych wybitnych, glównych twórców literatury danego okresu; dokladne omówienie istoty i znaczenia waznych pradów umyslowych, spolecznych i religijnych okresu; stosowanie terminów: apoteoza, sakralizacja, degradacja, rehabilitacja lub hiperbolizacja w odniesieniu do postaci literackiej poprawna egzemplifikacja tych pojec; wyjasnienie motywów postepowania danej postaci; dostrzeganie dylematów moralnych jednostek uwiklanych w konflikty spoleczne; przypisanie postaci odpowiedniej jakosci estetycznej np. tragizmu, komizmu czy groteskowosci (z uzasadnieniem); umiejetne przywolanie i zwiezle omówienie jednego kontekstu macierzystego utworu, ewidentnie wplywajacego na jego strukture i wymowe; wskazanie powiazan danego utworu z okreslona epoka, nurtem filozoficznym, formacja kulturowa; dobra znajomosc zwiazków dziela z twórca, jego zyciem i przyjetymi koncepcjami artystycznymi; rozpoznawanie i opis róznych stylów i srodków jezykowych wystepujacych w badanych tekstach. Ocena bardzo dobra: posiadanie uporzadkowanej, systemowej wiedzy na temat epoki jej dazen, idei, kultury materialnej, swiata wartosci, filozofii, konwencji stylistycznych, problemów spolecznych i narodowych; zauwazenie i uzasadnienie dezintegracji osobowosci bohatera, który przyjmuje postawy i dzialania ze soba sprzeczne, zaskakujace lub niezrozumiale; dostrzeganie racjonalnosci i irracjonalnosci w naturze ludzkiej; rozpoznawanie kategorii estetycznych, tj. komizmu, tragizmu, groteski lub ironii; rozszyfrowywanie aluzji do innych dziel literackich; rozumienie znaczenia i roli przywolywanych symboli, elementów mitycznych i biblijnych; uargumentowane uznanie danego utworu za dzielo symboliczne, paraboliczne lub alegoryczne; bezbledne przyporzadkowanie danego dziela do okreslonego gatunku literackiego; wyjasnienie istoty ironii w utworze; rozpoznanie odniesien utworu do rzeczywistosci pozaliterackiej. Ocena celujaca: formulowanie hipotez dotyczacych prawidlowosci tendencji rozwojowych w kulturze i jezyku; porównywanie dziel literackich z innymi dzielami sztuki; posiadanie wiadomosci o waznych twórcach i dzialach (polskich i obcych) pominietych w planie czytania; dopelnienie wypowiedzi na temat utworu przytoczeniem opinii, refleksji, omówieniem przezyc, jakie wzbudzil on u odbiorców w czasach minionych i wspólczesnych. Ad. 2 Ocena dopuszczajaca i umiejetnosci odpowiadajace ocenie: rozpoznanie adresata i nadawcy komunikatu jezykowego; rozpoznanie wewnetrznej segmentacji tekstu; 5
czytanie ze zrozumieniem na poziomie znaczen doslownych; odnajdywanie w tekscie odpowiedzi na postawione pytania; wskazywanie podstawowych figur poetyckich, tj. epitetu, porównania, metafory; identyfikacja obrazu swiata przedstawionego w tekscie i jego elementów; odróznianie czesci opisowych od fragmentów refleksyjnych; rozumienie przezyc ja lirycznego. Ocena dostateczna: czytanie tekstu ze zrozumieniem na poziomie znaczen metaforycznych; odnajdywanie slów- kluczy w tekscie; formulowanie pytan szczególowych i ogólnych do tekstu; odróznianie tekstu oryginalnego od jego parafrazy lub parodii; rozpoznawanie róznorodnych srodków jezykowych sluzacych ekspresji; wskazywanie podstawowych elementów maniery stylistycznej w tekstach barokowych (np. anafory, hiperboli, oksymoronu, epitetu metaforycznego, paraleli skladniowej, antytezy, metafory, zaskakujacej pointy). Ocena dobra: odczytywanie intencji nadawcy (polemiczna, informacyjna, wyjasniajaca, oceniajaca i in. ); czytanie tekstu na poziomie znaczen ukrytych; rozpoznawanie wyznaczników stopnia subiektywnosci i obiektywnosci tekstu; rozpoznawanie zastosowanych w tekscie srodków perswazji; wyjasnienie znaczenia i roli przywolanych symboli, elementów mitycznych i biblijnych. Ocena bardzo dobra: dostrzeganie i omawianie odrebnosci stylistycznej i jezykowej tekstów artystycznych, publicystycznych, popularnonaukowych, uzytkowych; wskazywanie zastosowanych w tekstach chwytów retorycznych i erystycznych (bez identyfikacji); rozszyfrowanie aluzji do innych dziel literackich; odkrywanie w poszczególnych slowach lub zdaniach czytanego tekstu zwiazków z jego macierzystym kontekstem historycznym i kulturowym. Ocena celujaca: trafna identyfikacja zastosowanych w tekscie chwytów retorycznych i erystycznych; wnikliwa obserwacja struktury tekstów prowadzaca ucznia do wysnucia wniosków na temat ich macierzystej epoki: filozofii, kultury materialnej, konwencji stylistycznych, swiata wartosci, problemów spolecznych i narodowych. W trzyletnim liceum ogólnoksztalcacym przygotowujacym uczniów do egzaminu maturalnego wiekszosc prac pisemnych bedzie oceniana wedlug opracowanych modeli. W przypadku zadan czytanie ze zrozumieniem maksymalnie mozna bedzie zazwyczaj otrzymac 20 punktów. W przypadku zadan zwiazanych z pisaniem wlasnego tekstu na poziomie podstawowym 50 punktów, a na poziomie rozszerzonym 40 punktów. Punkty sa przeliczane na oceny wedlug nastepujacego kryterium: 92% - 100% - bardzo dobry 75% - 91% - dobry 51% - 74% - dostateczny 41% - 50% - dopuszczajacy 6
ponizej 41% - niedostateczny Ocene celujaca moze otrzymac uczen za realizacje zadan dodatkowych w tescie lub w przypadku osiagniecia poziomu oceny bardzo dobrej i dodatkowo szczególne walory pracy w zakresie tworzenia wlasnego tekstu. POZIOM PODSTAWOWY KRYTERIA OCENIANIA WYPRACOWANIA I. Rozwiniecie tematu (wedlug modelu odpowiedzi) maksymalnie 25p. II. Kompozycja maksymalnie 5p. Kompozycje wypracowania ocenia sie, gdy przyznane zostaly punkty za rozwiniecie tematu. - podporzadkowana zamyslowi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna wewnetrznie, przejrzysta i logiczna; pelna konsekwencja w ukladzie graficznym 5p. - uporzadkowana wobec przyjetego kryterium, spójna; graficzne wyodrebnienie glównych czesci 3p. - wskazujaca na podjecie próby porzadkowania mysli, na ogól spójna 1p. III. Styl maksymalnie 5p. - jasny, zywy, swobodny, zgodny z zastosowana forma wypowiedzi; urozmaicona leksyka 5p. - zgodny z zastosowana forma wypowiedzi, na ogól jasny; wystarczajaca leksyka 3p. - na ogól komunikatywny, dopuszczalne schematy jezykowe 1p. IV. Jezyk maksymalnie 12p. - jezyk w calej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona skladnia, poprawne: slownictwo, frazeologia i fleksja 12p. - jezyk w calej pracy komunikatywny, poprawne: skladnia, slownictwo, frazeologia i fleksja 9p. - jezyk w calej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w wiekszosci poprawne skladnia, slownictwo i frazeologia 6p. - jezyk w calej pracy komunikatywny mimo bledów skladniowych, slownikowych, frazeologicznych i fleksyjnych 3p. - jezyk w calej pracy komunikatywny mimo bledów fleksyjnych, licznych skladniowych, slownikowych i frazeologicznych 1p. V. Zapis maksymalnie 3p. - bezbledna ortografia; poprawna interpunkcja (nieliczne bledy) 3p. - poprawna ortografia (nieliczne bledy II stopnia); na ogól poprawna interpunkcja 2p. - poprawna ortografia (nieliczne bledy róznego stopnia); interpunkcja niezaklócajaca komunikacji (mimo róznych bledów) 1p. VI. Szczególne walory pracy maksymalnie 4p. POZIOM ROZSZERZONY I. Rozwiniecie tematu (wedlug modelu odpowiedzi) maksymalnie 26p. II. Kompozycja maksymalnie 2p. Kompozycje wypracowania ocenia sie, gdy przyznane zostaly punkty za rozwiniecie tematu. 7
- podporzadkowana zamyslowi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna wewnetrznie, przejrzysta i logiczna; pelna konsekwencja w ukladzie graficznym 2p. - uporzadkowana wobec przyjetego kryterium, spójna; graficzne wyodrebnienie glównych czesci 1p. III. Styl maksymalnie 2p. - jasny, zywy, swobodny, zgodny z zastosowana forma wypowiedzi; urozmaicona leksyka 2p. - zgodny z zastosowana forma wypowiedzi, na ogól jasny; wystarczajaca leksyka 1p. IV. Jezyk maksymalnie 8p. - jezyk w calej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona skladnia, poprawne: slownictwo, frazeologia i fleksja 8p. - jezyk w calej pracy komunikatywny, poprawne: skladnia, slownictwo, frazeologia i fleksja 6p. - jezyk w calej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w wiekszosci poprawne skladnia, slownictwo i frazeologia 4p. V. Zapis maksymalnie 2p. - bezbledna ortografia; poprawna interpunkcja (nieliczne bledy) 2p. - poprawna ortografia (nieliczne bledy II stopnia); na ogól poprawna interpunkcja 1p. VI. Szczególne walory pracy maksymalnie 4p. 8