STRATEGIA PRZYSZŁYCH WSPÓLNYCH DZIAŁAŃ NA OBSZARZE ZALEWU WIŚLANEGO

STRATEGIA PRZYSZŁYCH WSPÓLNYCH DZIAŁAŃ NA OBSZARZE ZALEWU WIŚLANEGO w ramach projektu Wspólne korzyści rozwoju potencjału Zalewu Wiślanego współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Współpracy Transgranicznej EISP Litwa-Polska-Rosja 2007-2013 PROJEKT DOKUMENTU OPRACOWANA PRZEZ LIPIEC 2014, WROCŁAW

SPIS TREŚCI I. WSTĘP... 4 II. CZĘŚĆ ANALITYCZNO-DIAGNOSTYCZNA... 6 1. DIAGNOZA STRATEGICZNA UWARUNKOWAŃ SPOŁECZNO-EKONOMICZNYCH... 9 WALORYZACJA PRZESTRZENI OPARTA NA ANALIZIE DANYCH STATYSTYCZNYCH... 9 ANALIZA DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH I PLANISTYCZNYCH... 33 2. ANALIZA POTENCJAŁU PARTNERÓW PROJEKTU POD KĄTEM MOŻLIWOŚCI WPŁYWANIA NA SYTUACJĘ W ANALIZOWANYM OBSZARZE... 34 3. ANALIZA SWOT... 35 Analiza SWOT/TOWS.... 42 4. IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW, KTÓRE MOGĄ BYĆ ROZWIĄZANE POPRZEZ WSPÓŁPRACĘ... 48 Ograniczony dostęp do bałtyku... 48 Niedostatecznie rozwinięta infrastruktura małych portów i przystani... 48 Ograniczona swoboda przemieszczeń w obszarze funkcjonalnym... 49 Ograniczony rozwój rybołówstwa... 50 Bariery w rozwoju turystyki... 50 Wrażliwość ekosystemu Zalewu Wiślanego i konieczność jego ochrony... 51 Nieefektywne zarządzanie obszarem funkcjonalnym... 52 5. ANALIZA BARIER WE WSPÓŁPRACY I PROPOZYCJA SCENARIUSZY RADZENIA SOBIE Z NIMI... 53 6. HIERARCHIA PÓL WSPÓŁPRACY/DZIEDZIN... 56 7. PODSUMOWANIE CZĘŚĆI DIAGNOSTYCZNEJ... 58 III. CZĘŚĆ STRATEGICZNA... 59 1. WIZJA ROZWOJU... 59 2. MISJA... 60 3. CELE STRATEGICZNE... 60 4. CELE OPERACYJNE, ZADANIA I WSKAŹNIKI REALIZACJI STRATEGII... 63 5. KLUCZOWE PRZEDSIĘWZIĘCIA (INICJATYWY).... 67 6. SYSTEM MONITOROWANIA STRATEGII, WSKAŹNIKI REZULTATÓW, ŹRÓDŁA FINANSOWANIA... 68 6.1. Wdrażanie Strategii... 68 2

6.2. Monitoring i ewaluacja Strategii... 75 6.3. Potencjalne źródła finansowania działań... 88 7. SPÓJNOŚĆ STRATEGII Z KRAJOWYMI I REGIONALNYMI DOKUMENTAMI PLANISTYCZNO-STRATEGICZNYMI... 89 IV. ZAŁĄCZNIKI... 100 Opis badania jakościowego... 100 Kwestionariusz ankiety do badań jakościowych... 101 Standaryzacja liniowa wskaźników w przedziale 0-1.... 102 Rangowanie analizy SWOT wg opinii liderów opinii społecznej i ekspertów... 103 V. SPIS RYSUNKÓW I TABEL... 114 VI. BIBLIOGRAFIA... 116 3

I. WSTĘP Strategia przyszłych wspólnych działań na obszarze Zalewu Wiślanego przygotowana została w ramach projektu pod nazwą Wspólne korzyści rozwoju potencjału Zalewu Wiślanego, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Współpracy Transgranicznej EISP Litwa-Polska-Rosja 2007-2013 1. Głównym celem projektu jest rozpoznanie możliwości pełnego wykorzystania potencjału gospodarczo-społecznego obszarów położonych nad Zalewem Wiślanym. Wypracowane w ramach projektu rozwiązania mają stanowić bazę dla kolejnych polsko-rosyjskich przedsięwzięć sprzyjających podniesieniu dynamiki rozwoju obszaru Zalewu Wiślanego. Strategia przyszłych wspólnych działań na obszarze Zalewu Wiślanego powstała w celu realizacji ponadlokalnych, wspólnych działań rozwojowych, wychodzących poza granice jednej gminy. Ma ona ułatwić samorządom lokalnym przygotowanie i realizację wspólnych przedsięwzięć w oparciu o zasoby własne, jak i pojawiające się różnorodne możliwości wsparcia zewnętrznego. Realizacja strategii będzie dotyczyć nie tylko współpracy i koordynacji prac samorządów terytorialnych, lecz także wszystkich szczebli administracji rządowej, albowiem to administracja rządu odpowiada za infrastrukturę zapewniającą dostęp do portów od strony morza oraz od strony torów wodnych. Będzie także inwestorem kanału przez Mierzeję Wiślaną). Ze względu na położenie przedmiotowego obszaru strategia ma również wymiar transgraniczny. Realizacja strategii wymagać będzie zarządzania zintegrowanego: współpracy i koordynacji prac samorządów terytorialnych. Współpraca powinna być dobrze zaplanowana, a skoordynowane działania mogą przyczynić się do maksymalizacji efektów ponoszonych nakładów ze środków publicznych, co w sumie ma przyczynić się do wzrostu konkurencyjności i zdynamizowania rozwoju subregionu. Strategia przygotowana została w wyniku współpracy z ekspertami zewnętrznymi. Proces budowy strategii wsparty został metodą konsultacji i partycypacji społecznej. Wypracowane główne założenia dotyczące wizji, celów strategicznych zostały poddane weryfikacji podczas konsultacji społecznych. Przeprowadzono dyskusję nad konkretnymi zapisami, zebrano również uwagi i przedyskutowano propozycje modyfikacji niektórych zapisów. Pozwoliło to wypracować wersję dokumentu końcowego. 1 Projekt realizowany przez Instytut Morski w Gdańsku z partnerami rosyjskimi: Atlantyckim Oddziałem Instytutu Oceanologii im. P. P. Shirshova Rosyjskiej Akademii Nauk, Bałtyckim Uniwersytetem Federalnym im. Immanuela Kanta w Kaliningradzie, Administracją Jednostki Municypalnej Bałtijski Rejon Municypalny (AMDB) oraz partnerem z Polski Urzędem Miejskim w Elblągu. 4

Strategia przyszłych wspólnych działań na obszarze Zalewu Wiślanego obejmuje dwie części: I. Część analityczno-diagnostyczna, opracowana na podstawie danych polskich i rosyjskich statystyk publicznych, na podstawie międzynarodowych, krajowych, wojewódzkich i gminnych dokumentów strategicznych oraz badań metodą indywidualnych wywiadów pogłębionych. II. Część strategiczna wizja, misja, cele strategii, wdrażanie, monitoring i ewaluacja strategii. W części diagnostycznej: zbadano uwarunkowania społeczno-ekonomiczne w subregionie Zalewu Wiślanego, przeprowadzono analizę potencjału partnerów projektu pod kątem możliwości wpływania na sytuację w tym regionie, przeprowadzono identyfikację problemów, które mogą być rozwiązane poprzez współpracę na obszarze Zalewu Wiślanego/Kaliningradzkiego, dokonano analizy pól i barier we współpracy wraz z propozycją ich znoszenia. Analizy zostały przeprowadzone w oparciu o metodologie delimitacji obszarów funkcjonalnych. Wyniki prac pozwoliły na wskazanie powiązań w subregionie Zalewu Wiślanego/Kaliningradzkiego, które mogą być podstawą programowania rozwoju współpracy tego obszaru. Diagnoza została uzupełniona badaniem jakościowym, metodą indywidualnych wywiadów pogłębionych z przedstawicielami władz lokalnych, organizacji specjalistycznych oraz ekspertami. W części strategicznej w pierwszej kolejności sformułowano wizję rozwoju, celowo umieszczając ją na wstępie, ponieważ to od niej rozpoczął się proces budowy struktury strategii, następnie określono cele strategiczne oraz operacyjne realizacji strategii rozwoju subregionu w postaci kluczowych przedsięwzięć i zadań, w kolejnych rozdziałach przedstawiono rekomendacje wdrażania Strategii zawierające najważniejsze wnioski dotyczące budowy systemu wdrażania, opartego o współpracę z instytucjami i podmiotami z obszaru funkcjonalnego Subregionu Zalewu Wiślanego i Kaliningradzkiego oraz monitoring i ewaluację Strategii, czyli założenia dotyczące monitorowania realizacji Strategii oraz zalecenia odnoszące się do jej ewaluacji. Redaktorzy dokumentu pragną serdecznie podziękować wszystkim uczestnikom konsultacji za wkład merytoryczny w ostateczny kształt dokumentu Strategii. 5

II. CZĘŚĆ ANALITYCZNO-DIAGNOSTYCZNA Przedmiotem analiz jest akwen Zalewu Wiślanego i ta część jego otoczenia lądowego, którą zdefiniowano jako strukturę przyrodniczo-gospodarczą o zbliżonych cechach naturalnych, obejmującą obszary funkcjonalnie powiązane z Zalewem Wiślanym i predestynowane do aktywizacji we współpracy polsko-rosyjskiej. Pojęcie terenu nadmorskiego można określić jako ograniczony wzdłuż brzegowy pas lądu z jego właściwymi cechami i zasobami przyrodniczymi oraz antropogenicznymi, charakteryzujący się długością (powierzchnią) jako szczególnym rodzajem zasobu przestrzennego, położeniem geograficznym oraz innymi cechami ekonomicznymi, politycznymi i wojskowymi, będącymi obiektem konkretnej działalności lub badań. Tak zdefiniowany dla potrzeb realizowanego projektu system funkcjonalny określono mianem subregionu 2 Zalewu Wiślanego, przyjmując, że poszukiwaną formułą jego zagospodarowania będzie zrównoważony rozwój, realizowany poprzez różnorodne formy współpracy transgranicznej pomiędzy polską i rosyjską częścią subregionu. Polsko-rosyjska współpraca transgraniczna w tym obszarze ukierunkowana będzie na aktywizację gospodarczą subregionu oraz poprawę bytu społeczności lokalnych. Po polskiej stronie subregion Zalewu Wiślanego obejmuje północno-wschodnią część województwa pomorskiego i północno-zachodnią część województwa warmińsko-mazurskiego. Od strony północno-wschodniej graniczy z Obwodem Kaliningradzkim. Część subregionu, położona w granicach województwa pomorskiego, obejmuje: powiat nowodworski z gminami: Stegna, Sztutowo (gminy wiejskie), Krynica Morska (gmina miejska) oraz Nowy Dwór Gdański (gmina miejsko-wiejska). Część subregionu, położona w granicach województwa warmińsko-mazurskiego, obejmuje: część powiatu elbląskiego z gminami Elbląg (wiejska) i Tolkmicko (gmina miejsko-wiejska) oraz miasto Elbląg; część powiatu braniewskiego z gminami Braniewo (gmina wiejska), Frombork (gmina miejsko-wiejska) oraz miasto Braniewo. Po rosyjskiej stronie subregion Zalewu Wiślanego obejmuje rejony i miasta na prawach rejonów Obwodu Kaliningradzkiego, wychodzące bezpośrednio na akwen Zalewu. Lądowe granice obszaru obejmują 8 podstawowych jednostek samorządowych po stronie rosyjskiej: 1. Region Bałtyjski z ośrodkiem administracyjnym Bałtyjsk; 2. Region Zielonogradski z ośrodkiem administracyjnym Zielonogradsk; 2 Według słownika definicji za subregion uznaje się wyodrębniającą się pod jakimiś względami część pewnego regionu. 6

3. Region Gurjewski z ośrodkiem administracyjnym Gurjewsk; 4. Region Bagrationowski z ośrodkiem administracyjnym Bagrationowsk; 5. Miasto na prawach regionu stolica obwodu - Kaliningrad; 6. Miasto na prawach regionu - Mamonowo; 7. Miasto na prawach regionu - Ładuszkin; 8. Miasto na prawach regionu Swietłyj; Dla ww. jednostek terytorialnych możliwe było uzyskanie porównywalnych danych statystycznych emitowanych po stronie rosyjskiej przez GKS (Urząd Statystyczny Federacji Rosyjskiej), po polskiej stornie przez GUS (Główny Urząd Statystyczny). W dalszej części opracowania nazwa Zalew Wiślany przyjęta została dla określenia obszaru funkcjonalnego rozumianego jako Zalew Wiślany/Kaliningradzki, zdefiniowany geograficznie i przestrzennie w sposób opisany powyżej. 7

Rysunek 1. Obszar funkcjonalny subregionu Zalew Wiślany. Swietłyj Bałtijsk Stegna Ładuszkin Sztutowo Zielonogradsk Kaliningrad Gurjewsk Krynica Morska Bagrationowsk Braniewo Braniewo M. Mamonowo Nowy Dwór Gdański Elbląg Elbląg M Frombork Tolkmicko Źródło: opracowanie własne 8

1. DIAGNOZA STRATEGICZNA UWARUNKOWAŃ SPOŁECZNO -EKONOMICZNYCH Diagnoza strategiczna uwarunkowań społeczno-ekonomicznych została wykonana w oparciu o analizę dostępnych danych statystycznych, analizę dokumentów strategicznych, raportów, analiz, publikacji dotyczących lub nawiązujących do obszaru Zalewu Wiślanego/Kaliningradzkiego oraz w oparciu o analizy wspólnych map tego obszaru. WALORYZACJA PRZESTRZENI OPARTA NA ANALIZIE DANYCH STATYSTYCZNYCH Analiza danych statystycznych opracowana została w oparciu o metodologię wykorzystaną w analizie pod nawą Identyfikacja i delimitacja obszarów problemowych i strategicznej interwencji w Polsce, która sporządzona została przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego oraz Instytut Badań Strukturalnych w 2009 roku. 3 Zastosowana metoda analizy danych umożliwia określenie potencjału obszaru funkcjonalnego w kontekście wybranych sfer. Dane poszczególnych potencjałów zaprezentowane zostały na mapach w oparciu o standaryzację liniową poszczególnych wskaźników w przedziale 0-1. W celu przeprowadzenia prawidłowej, spójnej analizy, umożliwiającej także w przyszłości dokonanie porównania do innych obszarów i jednostek terytorialnych, wykorzystane zostały przede wszystkim dane GUS zawarte w Banku Danych Lokalnych (BDL), a po stronie rosyjskiej dane z GKS (Urząd Statystyczny Federacji Rosyjskiej). Każdy z użytych wskaźników posiada jednoznaczną interpretację w kontekście zakresu problemowego, przy którym został użyty. 3 Źródło: Identyfikacja i delimitacja obszarów problemowych i strategicznej interwencji w Polsce; MRR 2009 rok 9

SFERA DEMOGRAFICZNA Tabela 1. Grupa wskaźników sfery demograficznej Nr wsk. Grupa wskaźników Cel grupy wskaźników Początkowe wskaźniki 1 Naturalne (wewnętrzne) przyczyny liczebnego Określenie naturalnych przyczyn liczebnego stanu populacji Współczynnik urodzeń (liczba urodzeń żywych na 1000 mieszkańców) stanu populacji 2 Współczynnik zgonów (liczba zgonów na 1000 mieszkańców) (destymulanta) 3 Przyrost naturalny (na 1000 mieszkańców) 4 Inne (zewnętrzne) przyczyny liczebnego stanu populacji 5 Obciążenie demograficzne Określenie innych przyczyn liczebnego stanu populacji Identyfikacja obszarów z mniejszym lub większym obciążeniem demograficznym Saldo migracji wewnętrznej Wskaźnik obciążenia demograficznego 10

Rysunek 2. Mapa wskaźników sfery demograficznej obszaru funkcjonalnego subregionu Zalew Wiślany. Stegna 0,42 Ładuszkin 0,29 Sztutowo 0,38 Bałtijsk 0,89 Krynica Morska 0,64 Swietłyj 0,29 Zielonogradski 0,78 Kaliningrad 0,44 Bagrationowsk 1,00 Gurjewsk 1,00 1-0,81 0,8-0,61 0,6-0,41 0,4-0,21 0,2-0 Braniewo 0,48 Frombork 0,37 Braniewo M. 0,54 Mamonowo 0,61 Nowy Dwór Gdański 0,67 Elbląg 0,55 Elbląg M 0,00 Tolkmicko 0,24 Źródło: Opracowanie własne, wg danych GUS i GKS. Najwyższy poziom wskaźnik sfery demograficznej osiąga w rejonie Bagrationowsk i Gurjewsk (nota 1,00) oraz Bałtijsk (0,89). Spośród gmin polskich najwyższą wartość wskaźnik posiada gmina Nowy Dwór Gdański (nota 0,67) oraz Krynica Morska (0,64), a następnie gmina Elbląg (0,55), Braniewo Miasto (0,54), Braniewo (0,48) oraz Stegna (0,42). Najniższą wartość notuje w gminie Elbląg Miasto (nota 0,00). 11

Tabela 2. Wyniki wystandaryzowane grupy wskaźników sfery demograficznej Gmina wsk.1 wsk. wystandaryzowany wsk.2 wsk. wystandaryzowany (destymulanta) wsk.3 Krynica Morska (1) 8,80 0,06 5,90 1,00 2,90 0,89 2,22 0,33 27,40 0,10 0,47 0,64 Nowy Dwór Gdański (3) 11,20 0,39 8,70 0,64 2,60 0,83-2,64 0,23 23,10 0,36 0,49 0,67 Stegna (2) 11,10 0,38 10,40 0,42 0,70 0,48-2,41 0,23 24,60 0,27 0,36 0,42 Sztutowo (2) 9,00 0,08 8,50 0,67 0,50 0,44-2,74 0,22 24,80 0,26 0,34 0,38 Braniewo (1) 10,60 0,31 8,80 0,63 1,80 0,69-4,54 0,19 24,20 0,30 0,42 0,54 Braniewo (2) 10,90 0,35 9,90 0,48 0,90 0,52-13,26 0,00 19,30 0,60 0,39 0,48 Frombork (3) 11,20 0,39 10,70 0,38 0,50 0,44-4,27 0,19 25,00 0,25 0,33 0,37 Elbląg (2) 10,70 0,32 10,00 0,47 0,70 0,48-3,88 0,20 18,60 0,64 0,42 0,55 Tolkmicko (3) 10,50 0,29 11,50 0,28-1,00 0,17 2,19 0,33 25,30 0,23 0,26 0,24 Elbląg (1) 8,40 0,00 10,30 0,43-1,90 0,00-2,25 0,24 29,00 0,00 0,13 0,00 MAMONOWO 13,20 0,67 12,84 0,11 0,30 0,41 4,62 0,38 17,47 0,71 0,46 0,61 BAGRATIONOWSK 15,57 1,00 11,96 0,22 3,50 1,00-8,53 0,10 12,81 1,00 0,66 1,00 ŁADUSZKIN 10,61 0,31 12,38 0,17-1,80 0,02-2,01 0,24 17,40 0,72 0,29 0,29 KALININGRAD 11,74 0,47 12,82 0,11-1,10 0,15 10,86 0,51 19,16 0,61 0,37 0,44 GURJEWSK 14,43 0,84 11,95 0,22 2,50 0,81 8,93 0,47 13,41 0,96 0,66 1,00 SWIETŁYJ 12,09 0,52 13,66 0,00-1,60 0,06 3,64 0,36 20,62 0,52 0,29 0,29 ZIELONOGRADSK 12,70 0,60 12,05 0,21 0,70 0,48 16,26 0,63 15,55 0,83 0,55 0,78 BAŁTIJSK 10,60 0,31 10,41 0,42 0,20 0,39 33,60 1,00 14,01 0,93 0,61 0,89 ZALEW WIŚLANY razem OF max 15,57 OF max 13,66 OF max 3,50 OF max 33,60 OF max 29,00 OF max 0,66 ZALEW WIŚLANY razem OF min 8,40 OF min 5,90 OF min -1,90 OF min -13,26 OF min 12,81 OF min 0,13 wsk. wystandaryzowany wsk.4 wsk. wystandaryzowany wsk.5 wsk. wystandaryzowany (destymulanta) ŚREDNIA wsk.wystandaryzowanego wsk.wystandaryzowany dla ŚREDNICH Źródło: Opracowanie własne, wg danych GUS i GKS. SFERA SPOŁECZNO EKONOMICZNA Tabela 3. Grupa wskaźników sfery społeczno ekonomicznej Nr wsk. Grupa wskaźników Cel grupy wskaźników Początkowe wskaźniki 6 Warunki lokalowe Określenie obszarów Liczba mieszkań na 1000 mieszkańców 7 o lepszych lub gorszych warunkach lokalowych Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania na osobę zameldowaną 8 Rozwój budownictwa Określenie obszarów o wyższym lub niższym stopniu rozwoju budownictwa Wydane decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu (pl), liczba wydanych pozwoleń na budowę (ru). 9 Podstawowa opieka zdrowotna Określenie obszarów o wyższym lub niższym stopniu dostępu do podstawowej opieki zdrowotnej Placówki stacjonarnej pomocy społecznej na 10.000 mieszkańców (pl), liczba stacjonarnych zakładów opieki społecznej (ru). 12

10 Dostęp do przedszkoli Określenie obszarów o wyższym lub niższym stopniu dostępu do przedszkoli Odsetek dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym w wieku 3-6 lat (pl), odsetek dzieci uczęszczających do przedszkolnych instytucji edukacyjnych (ru). 11 Oświata Określenie obszarów o wyższym lub niższym stopniu dostępu do oświaty 12 Obiekty kultury Określenie obszarów o wyższym lub niższym stopniu dostępu do obiektów kultury Wydatki z budżetów gmin na oświatę i wychowanie na 1000 mieszkańców (pl), wydatki z budżetów gmin na kształcenie ogólne na 1000 mieszkańców (ru). Liczba bibliotek na 1000 mieszkańców 13 Aktywność społeczna Określenie obszarów o różnym poziomie aktywności społecznej Domy, ośrodki kultury, kluby i świetlice na 10.000 mieszkańców (pl), instytucje kulturalne i rozrywki na 10.000 mieszkańców (ru). 13

Rysunek 3. Mapa wskaźników sfery społeczno-ekonomicznej obszaru funkcjonalnego subregionu Zalew Wiślany. Stegna 0,77 Ładuszkin 0,79 Sztutowo 0,44 Bałtijsk 0,08 Krynica Morska 1,00 Swietłyj 0,02 Zielonogradski 0,34 Kaliningrad 0,27 Bagrationowsk 0,37 Gurjewsk 0,45 1-0,81 0,8-0,61 0,6-0,41 0,4-0,21 0,2-0 Braniewo 0,00 Frombork 0,34 Braniewo M. 0,38 Mamonowo 0,38 Nowy Dwór Gdański 0,21 Elbląg 0,45 Elbląg M 0,30 Tolkmicko 0,66 Źródło: Opracowanie własne, wg danych GUS i GKS. Wskaźnik sfery społeczno-ekonomicznej najwyższą wartość osiąga w gminie Krynica Morska (nota 1,00). Drugim w kolejności jest rejon Ładuszkin (nota 0,79). Wśród gmin należących do polskiej części obszaru funkcjonalnego subregionu Zalew Wiślany wysokie wartości notuje w gminie Stegna (0,77) oraz Tolkmicko (0,66), a najniższe w gminie Braniewo (nota 0,00). Po stronie rosyjskiej po rejonie Ładuszkin są kolejno Gurjewsk (0,45), Mamonowo (0,38), Bagrationowsk (0,37), Zielonogrodski (0,34) i Kaliningradzki (0,27). 14

Tabela 4. Wyniki wystandaryzowane grupy wskaźników sfery społeczno-ekonomicznej Gmina wsk.6 wsk. wystandaryzowany wsk.7 wsk. wystandaryzowany wsk.8 wsk. wystandaryzowany wsk.9 wsk. wystandaryzowany Krynica Morska (1) 835,90 1,00 73,60 1,00 7,41 0,05 0,00 0,00 66,70 0,69 1791,52 1,00 0,74 1,00 0,00 0,00 0,59 1,00 Nowy Dwór Gdański (3) 309,10 0,07 21,80 0,05 0,00 0,00 0,00 0,00 68,50 0,71 981,24 0,22 0,33 0,42 0,55 0,19 0,21 0,21 Stegna (2) 341,10 0,13 31,20 0,22 96,52 0,64 1,01 0,34 66,70 0,69 1232,77 0,46 0,50 0,66 2,01 0,68 0,48 0,77 Sztutowo (2) 372,70 0,19 37,80 0,35 5,45 0,04 0,00 0,00 64,70 0,67 1395,09 0,62 0,55 0,72 0,00 0,00 0,32 0,44 Braniewo (1) 352,40 0,15 21,60 0,05 25,78 0,17 1,15 0,39 95,30 1,00 996,53 0,24 0,11 0,12 0,57 0,19 0,29 0,38 Braniewo (2) 283,00 0,03 19,50 0,01 70,93 0,47 0,00 0,00 18,50 0,16 749,69 0,00 0,16 0,18 0,00 0,00 0,11 0,00 Frombork (3) 328,70 0,11 23,10 0,08 24,12 0,16 0,00 0,00 49,70 0,50 822,91 0,07 0,27 0,33 2,68 0,91 0,27 0,34 Elbląg (2) 266,90 0,00 23,40 0,08 149,67 1,00 1,39 0,48 28,80 0,28 1176,25 0,41 0,28 0,35 0,00 0,00 0,32 0,45 Tolkmicko (3) 284,10 0,03 21,10 0,04 62,70 0,42 2,92 1,00 52,30 0,53 1095,53 0,33 0,44 0,57 1,46 0,49 0,43 0,66 Elbląg (1) 363,70 0,17 21,20 0,04 6,63 0,04 0,49 0,17 76,60 0,80 1469,54 0,69 0,07 0,06 0,16 0,05 0,25 0,30 MAMONOWO 394,50 0,22 21,00 0,04 2,42 0,02 1,21 0,42 74,36 0,77 1092,68 0,33 0,12 0,13 1,21 0,41 0,29 0,38 BAGRATIONOWSK 340,80 0,13 19,40 0,01 1,79 0,01 0,30 0,10 39,08 0,39 874,71 0,12 0,69 0,92 1,79 0,60 0,29 0,37 ŁADUSZKIN 344,60 0,14 21,10 0,04 37,90 0,25 2,53 0,87 91,71 0,96 915,53 0,16 0,51 0,67 2,53 0,85 0,49 0,79 KALININGRAD 437,70 0,30 25,60 0,12 5,35 0,04 0,02 0,01 88,22 0,92 1197,53 0,43 0,06 0,04 0,09 0,03 0,24 0,27 GURJEWSK 353,80 0,15 28,20 0,17 15,72 0,11 0,55 0,19 56,37 0,58 1013,19 0,25 0,15 0,16 2,96 1,00 0,33 0,45 SWIETŁYJ 405,70 0,24 22,00 0,06 22,83 0,15 0,36 0,12 3,35 0,00 881,72 0,13 0,11 0,11 0,36 0,12 0,12 0,02 ZIELONOGRADSK 396,70 0,23 27,90 0,16 6,80 0,05 0,62 0,21 62,93 0,65 1111,86 0,35 0,03 0,00 1,55 0,52 0,27 0,34 BAŁTIJSK 342,40 0,13 18,90 0,00 9,66 0,06 0,28 0,09 40,07 0,40 813,12 0,06 0,19 0,23 0,55 0,19 0,15 0,08 ZALEW WIŚLANY razem OF max 835,90 OF max 73,60 OF max 149,67 OF max 2,92 OF max 95,30 OF max 1791,52 OF max 0,74 OF max 2,96 OF max 0,59 ZALEW WIŚLANY razem OF min 266,90 OF min 18,90 OF min 0,00 OF min 0,00 OF min 3,35 OF min 749,69 OF min 0,03 OF min 0,00 OF min 0,11 wsk.10 wsk. wystandaryzowany wsk.11 wsk. wystandaryzowany wsk.12 wsk. wystandaryzowany wsk.13 wsk. wystandaryzowany ŚREDNIA wsk.wystandaryzowanego wsk.wystandaryzowany dla ŚREDNICH Źródło: Opracowanie własne, wg danych GUS i GKS

SFERA GOSPODARCZA Tabela 5. Grupa wskaźników sfery gospodarczej Nr wsk. Grupa wskaźników Cel grupy wskaźników Początkowe wskaźniki 14 Poziom rozwoju gospodarczego wyrażony dochodami gmin 15 Warunki do aktywności gospodarczej Określenie rozwoju gospodarczego obszarów na podstawie dochodów gmin Określenie obszarów o lepszych lub gorszych warunkach do aktywności gospodarczej Dochody gmin ogółem na 1 mieszkańca Podmioty wg klas wielkości (małe i średnie) na 10.000 mieszkanców 16 Poziom indywidualnej działalności gospodarczej 17 Efektywność wykorzystania zasobów pracy Poziom indywidualnej działalności gospodarczej Identyfikacja obszarów z lepszym lub gorszym wykorzystaniem zasobów pracy Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 10.000 mieszkańców (dane ru na poziomie obwodu nasz odpowiednik NTS-3) Odsetek bezrobotnych do ilości osób w wieku produkcyjnym (dane ru na poziomie obwodu nasz odpowiednik NTS-3) 18 Poziom wydatków Określenie obszarów Wydatki gmin na 1 mieszkańca 19 i inwestycji o większym i mniejszym poziomie wydatków i inwestycji Stosunek dochodów do wydatków gmin na 1 mieszkańca 20 Wydatki majątkowe inwestycyjne gminy na 1 mieszkańca (pl), inwestycje w śr. trwałe na koszt budżetu gminy na 1 mieszkańca (ru).

Rysunek 4. Mapa wskaźników sfery gospodarczej obszaru funkcjonalnego subregionu Zalew Wiślany. Stegna 0,16 Ładuszkin 0,06 Sztutowo 0,26 Bałtijsk 0,10 Krynica Morska 1,00 Swietłyj 0,12 Zielonogradski 0,07 Kaliningrad 0,10 Bagrationowsk 0,08 Gurjewsk 0,09 1-0,81 0,8-0,61 0,6-0,41 0,4-0,21 0,2-0 Braniewo 0,09 Frombork 0,17 Braniewo M. 0,03 Mamonowo 0,09 Nowy Dwór Gdański 0,10 Elbląg 0,07 Elbląg M 0,00 Tolkmicko 0,11 Źródło: Opracowanie własne, wg danych GUS i GKS. Najwyższe wartości wskaźnik sfery gospodarczej notuje w gminie Krynica Morska (nota 1,00), natomiast druga w kolejności gmina Sztutowo ma wskaźnik na poziomie 0,26. Pozostałe jednostki terytorialne obszaru funkcjonalnego subregionu Zalew Wiślany mają ten wskaźnik na poziomie nie większym niż 0,2. Poza Krynicą Morską, wartości tego wskaźnika są zbliżone w polskiej i rosyjskiej części subregionu. 17

Tabela 6. Wyniki wystandaryzowane grupy wskaźników sfery gospodarczej Gmina wsk.14 Źródło: Opracowanie własne, wg danych GUS i GKS. wsk. wystandaryzowany wsk.15 wsk. wystandaryzowany wsk.16 wsk. wystandaryzowany wsk.17 Krynica Morska (1) 28477,00 1,00 3012,58 1,00 2916,36 1,00 14,19 0,54 42487,18 1,00 67,02 0,49 24909,52 1,00 0,86 1,00 Nowy Dwór Gdański (3) 1110,00 0,00 686,88 0,15 645,05 0,11 16,27 0,73 2636,90 0,01 42,09 0,15 220,99 0,01 0,17 0,10 Stegna (2) 1804,00 0,03 1024,22 0,27 993,06 0,25 14,34 0,55 3165,35 0,03 56,99 0,35 388,68 0,01 0,21 0,16 Sztutowo (2) 4409,00 0,12 1194,52 0,34 1167,12 0,32 15,50 0,66 7845,77 0,14 56,20 0,34 2317,04 0,09 0,29 0,26 Braniewo (1) 1055,00 0,00 633,88 0,13 583,26 0,09 12,58 0,39 2548,50 0,01 41,40 0,14 90,96 0,00 0,11 0,03 Braniewo (2) 1033,00 0,00 381,73 0,04 360,96 0,00 19,18 1,00 3381,46 0,03 30,55 0,00 714,89 0,03 0,16 0,09 Frombork (3) 3079,00 0,07 515,49 0,09 488,78 0,05 16,96 0,79 4792,45 0,07 64,25 0,45 864,55 0,03 0,22 0,17 Elbląg (2) 1692,00 0,02 668,70 0,14 613,21 0,10 13,37 0,46 3637,11 0,04 46,52 0,21 553,07 0,02 0,14 0,07 Tolkmicko (3) 3509,00 0,09 548,25 0,10 510,23 0,06 13,05 0,43 5449,40 0,08 64,39 0,45 779,88 0,03 0,18 0,11 Elbląg (1) 1712,00 0,02 735,32 0,17 689,35 0,13 9,56 0,11 4439,92 0,06 38,56 0,11 844,98 0,03 0,09 0,00 MAMONOWO 3207,00 0,08 276,00 0,00 354,50 0,00 8,39 0,00 3041,61 0,02 105,44 1,00 818,71 0,03 0,16 0,09 BAGRATIONOWSK 3467,00 0,09 439,00 0,06 354,50 0,00 8,39 0,00 3650,50 0,04 94,97 0,86 487,52 0,02 0,15 0,08 ŁADUSZKIN 2071,00 0,04 319,00 0,02 354,50 0,00 8,39 0,00 2134,98 0,00 97,00 0,89 74,47 0,00 0,13 0,06 KALININGRAD 2885,00 0,07 722,00 0,16 354,50 0,00 8,39 0,00 3006,14 0,02 95,97 0,87 801,09 0,03 0,17 0,10 GURJEWSK 3225,00 0,08 589,00 0,12 354,50 0,00 8,39 0,00 3292,85 0,03 97,94 0,90 404,95 0,01 0,16 0,09 SWIETŁYJ 4505,00 0,13 477,00 0,07 354,50 0,00 8,39 0,00 4383,16 0,06 102,78 0,96 1513,83 0,06 0,18 0,12 ZIELONOGRADSK 2134,00 0,04 428,00 0,06 354,50 0,00 8,39 0,00 2165,96 0,00 98,52 0,91 124,52 0,00 0,14 0,07 BAŁTIJSK 4190,00 0,12 274,00 0,00 354,50 0,00 8,39 0,00 4180,72 0,05 100,22 0,93 1902,61 0,07 0,17 0,10 ZALEW WIŚLANY razem OF max 28477,00 OF max 3012,58 OF max 2916,36 OF max 19,18 OF max 42487,18 OF max 105,44 OF max 24909,52 OF max 0,86 ZALEW WIŚLANY razem OF min 1033,00 OF min 274,00 OF min 354,50 OF min 8,39 OF min 2134,98 OF min 30,55 OF min 74,47 OF min 0,09 wsk. wystandaryzowany wsk.18 wsk. wystandaryzowany wsk.19 wsk. wystandaryzowany wsk.20 wsk. wystandaryzowany ŚREDNIA wsk.wystandaryzowanego wsk.wystandaryzowany dla ŚREDNICH

SFERA ŚRODOWISKA NATURALNEGO Tabela 7. Grupa wskaźników sfery środowiska naturalnego Nr wsk. Grupa wskaźników Cel grupy wskaźników Początkowe wskaźniki 21 Walory środowiska naturalnego Wyodrębnienie obszarów zróżnicowanych pod względem powierzchni prawnie chronionych Odsetek powierzchni rezerwatów przyrody do powierzchni ogółem (dane ru na poziomie obwodu nasz odpowiednik NTS-3) 22 Wyodrębnienie obszarów o różnym stopniu lesistości Udział powierzchni gruntów leśnych do powierzchni ogółem (dane ru na poziomie obwodu nasz odpowiednik NTS-3)

Rysunek 5. Mapa wskaźników sfery środowiska naturalnego obszaru funkcjonalnego subregionu Zalew Wiślany. Stegna 0,33 Ładuszkin 0,49 Sztutowo 0,50 Bałtijsk 0,49 Krynica Morska 0,40 Swietłyj 0,49 Zielonogradski 0,49 Kaliningrad 0,49 Bagrationowsk 0,49 Gurjewsk 0,49 1-0,81 0,8-0,61 0,6-0,41 0,4-0,21 0,2-0 Braniewo 0,73 Frombork 0,62 Braniewo M. 0,00 Mamonowo 0,49 Nowy Dwór Gdański 0,01 Elbląg 1,00 Elbląg M 0,74 Tolkmicko 0,87 Źródło: Opracowanie własne, wg danych GUS i GKS. Najwyższe wartości wskaźnik sfery środowiska naturalnego notuje w gminie Elbląg (nota 1,00) oraz Tolkmicko (0,87) i Elbląg Miasto (0,74). Gminy Braniewo oraz Frombork mają tylko nieznacznie niższą wartość, która wynosi odpowiednio 0,73 i 0,62. Dla jednostek terytorialnych części rosyjskiej, ze względu na brak danych na poziomie poszczególnych rejonów, wyliczono wskaźnik na poziomie 0,49 dla całego obszaru. 20

Tabela 8. Wyniki wystandaryzowane grupy wskaźników sfery środowiska naturalnego Gmina wsk.21 wsk. wystandaryzowany wsk.22 wsk. wystandaryzowany ŚREDNIA wsk.wystandaryzowanego wsk.wystandaryzowany dla ŚREDNICH Krynica Morska (1) 0,06 0,00 14,60 0,54 0,27 0,40 Nowy Dwór Gdański (3) 0,00 0,00 0,50 0,01 0,00 0,01 Stegna (2) 0,77 0,06 10,40 0,38 0,22 0,33 Sztutowo (2) 0,92 0,07 16,20 0,60 0,34 0,50 Braniewo (1) 0,00 0,00 0,30 0,00 0,00 0,00 Braniewo (2) 0,59 0,05 25,30 0,94 0,50 0,73 Frombork (3) 0,00 0,00 22,40 0,83 0,42 0,62 Elbląg (2) 12,40 1,00 9,70 0,35 0,68 1,00 Tolkmicko (3) 3,12 0,25 25,00 0,93 0,59 0,87 Elbląg (1) 0,00 0,00 26,80 1,00 0,50 0,74 MAMONOWO 0,04 0,00 17,90 0,66 0,33 0,49 BAGRATIONOWSK 0,04 0,00 17,90 0,66 0,33 0,49 ŁADUSZKIN 0,04 0,00 17,90 0,66 0,33 0,49 KALININGRAD 0,04 0,00 17,90 0,66 0,33 0,49 GURJEWSK 0,04 0,00 17,90 0,66 0,33 0,49 SWIETŁYJ 0,04 0,00 17,90 0,66 0,33 0,49 ZIELONOGRADSK 0,04 0,00 17,90 0,66 0,33 0,49 BAŁTIJSK 0,04 0,00 17,90 0,66 0,33 0,49 ZALEW WIŚLANY razem OF max 12,40 OF max 26,80 OF max 0,68 ZALEW WIŚLANY razem OF min 0,00 OF min 0,30 OF min 0,00 Źródło: Opracowanie własne, wg danych GUS i GKS. 21

SFERA TURYSTYKI Tabela 9. Grupa wskaźników sfery turystyki Nr wsk. Grupa wskaźników Cel grupy wskaźników Początkowe wskaźniki 23 Infrastruktura turystyczna Wyodrębnienie obszarów o różnym stopniu rozwinięcia infrastruktury turystycznej Liczba noclegów udzielonych ogółem w gminie na 1 mieszkańca (dane ru na poziomie obwodu nasz odpowiednik NTS-3) 24 Liczba miejsc noclegowych na 1.000 mieszkańców (dane ru na poziomie obwodu nasz odpowiednik NTS-3) 25 Atrakcje turystyczne Wyodrębnienie obszarów zróżnicowanych pod względem udziału atrakcji turystycznych Ilość obiektów portowych, przystani, marin etc. na 10.000 ha powierzchni 26 Inwestycje na cele związane z rozwojem kultury fizycznej i sportu Wyodrębnienie obszarów zróżnicowanych pod względem poziomu inwestycji na cele związane z rozwojem kultury fizycznej i sportu Wydatki z budżetu na kulturę fizyczną i sport na 1 mieszkańca 22

Rysunek 6. Mapa wskaźników sfery turystyki obszaru funkcjonalnego subregionu Zalew Wiślany. Stegna 0,26 Ładuszkin 0,02 Sztutowo 0,27 Bałtijsk 0,09 Krynica Morska 1,00 Swietłyj 0,06 Zielonogradski 0,07 Kaliningrad 0,10 Bagrationowsk 0,01 Gurjewsk 0,01 1-0,81 0,8-0,61 0,6-0,41 0,4-0,21 0,2-0 Braniewo 0,08 Frombork 0,51 Braniewo M. 0,16 Mamonowo 0,00 Nowy Dwór Gdański 0,03 Elbląg 0,03 Elbląg M 0,59 Tolkmicko 0,28 Źródło: Opracowanie własne, wg danych GUS i GKS. W sferze turystyki najwyższą wartość wskaźnik notuje w gminie Krynica Morska (wskaźnik równy 1,00) oraz gminie Elbląg Miasto i Frombork (wskaźniki odpowiednio 0,59 i 0,51). Niższe wartości wskaźnika posiadają Gminy Tolkmicko (nota 0,28), Sztutowo (0,27) i Stegna (0,26). Pozostałe jednostki terytorialne obszaru funkcjonalnego subregionu Zalewu Wiślanego nie uzyskały wartości powyżej 0,2. 23

Tabela 10. Wyniki wystandaryzowane grupy wskaźników sfery turystyki Gmina wsk.23 Źródło: Opracowanie własne, wg danych GUS i GKS. wsk. wystandaryzowany wsk.24 wsk. wystandaryzowany Krynica Morska (1) 142,65 1,00 299,93 1,00 4,31 0,57 19,00 0,07 0,66 1,00 Nowy Dwór Gdański (3) 0,00 0,00 0,04 0,00 0,47 0,06 17,00 0,06 0,03 0,03 Stegna (2) 24,40 0,17 54,36 0,18 0,59 0,08 68,00 0,30 0,18 0,26 Sztutowo (2) 19,58 0,14 38,36 0,13 2,69 0,36 27,00 0,11 0,18 0,27 Braniewo (1) 0,60 0,00 1,06 0,00 0,00 0,00 99,00 0,44 0,11 0,16 Braniewo (2) 0,00 0,00 0,00 0,00 0,65 0,09 37,00 0,16 0,06 0,08 Frombork (3) 4,39 0,03 4,83 0,02 2,42 0,32 219,00 1,00 0,34 0,51 Elbląg (2) 0,40 0,00 0,87 0,00 0,52 0,07 13,00 0,05 0,03 0,03 Tolkmicko (3) 1,36 0,01 2,56 0,01 4,33 0,58 40,00 0,17 0,19 0,28 Elbląg (1) 0,82 0,01 0,89 0,00 7,52 1,00 126,00 0,57 0,39 0,59 MAMONOWO 1,48 0,01 10,15 0,03 0,00 0,00 3,00 0,00 0,01 0,00 BAGRATIONOWSK 1,48 0,01 10,15 0,03 0,00 0,00 6,00 0,01 0,01 0,01 ŁADUSZKIN 1,48 0,01 10,15 0,03 0,00 0,00 12,00 0,04 0,02 0,02 KALININGRAD 1,48 0,01 10,15 0,03 1,35 0,18 23,00 0,09 0,08 0,10 GURJEWSK 1,48 0,01 10,15 0,03 0,00 0,00 10,00 0,03 0,02 0,01 SWIETŁYJ 1,48 0,01 10,15 0,03 1,25 0,17 3,00 0,00 0,05 0,06 ZIELONOGRADSK 1,48 0,01 10,15 0,03 0,00 0,00 43,00 0,19 0,06 0,07 BAŁTIJSK 1,48 0,01 10,15 0,03 0,99 0,13 25,00 0,10 0,07 0,09 ZALEW WIŚLANY razem OF max 142,65 OF max 299,93 OF max 7,52 OF max 219,00 OF max 0,66 ZALEW WIŚLANY razem OF min 0,00 OF min 0,00 OF min 0,00 OF min 3,00 OF min 0,01 wsk.25 wsk. wystandaryzowany wsk.26 wsk. wystandaryzowany ŚREDNIA wsk.wystandaryzowanego wsk.wystandaryzowany dla ŚREDNICH SFERA INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ Tabela 11. Grupa wskaźników sfery infrastruktury technicznej Nr wsk. Grupa wskaźników Cel grupy wskaźników Początkowe wskaźniki 27 Infrastruktura wodnokanalizacyjna wpływająca na ochronę środowiska naturalnego Wyodrębnienie obszarów o różnym stopniu rozwoju infrastruktury wodnokanalizacyjnej wpływającej na ochronę środowiska naturalnego Długość sieci wodociągowych na 1.000 mieszkańców 28 Długość sieci kanalizacyjnej na 1.000 mieszkańców Rysunek 7. Mapa wskaźników sfery infrastruktury technicznej obszaru funkcjonalnego subregionu Zalew Wiślany. 24

Stegna 0,36 Ładuszkin 0,08 Sztutowo 1,00 Bałtijsk 0,04 Krynica Morska 0,92 Swietłyj 0,00 Zielonogradski 0,12 Kaliningrad 0,01 Bagrationowsk 0,20 Gurjewsk 0,12 1-0,81 0,8-0,61 0,6-0,41 0,4-0,21 0,2-0 Braniewo 0,14 Frombork 0,22 Braniewo M. 0,94 Mamonowo 0,29 Nowy Dwór Gdański 0,14 Elbląg 0,31 Elbląg M 0,07 Tolkmicko 0,20 Źródło: Opracowanie własne, wg danych GUS i GKS. W sferze infrastruktury technicznej najwyższą wartością wskaźnika charakteryzują się gminy polskie Zalewu Wiślanego, gmina Sztutowo (wskaźnik 1,00), Braniewo Miasto (0,94) i Krynica Morska (0,92). Kolejne gminy posiadają niższe wartości tego wskaźnika, tj. gminy Stegna (0,36), Elbląg (0,31) oraz Frombork (0,22). Spośród rejonów części rosyjskiej zalewu największą wartość wskaźnika ma Mamonowo (0,29), a pozostałe rejony charakteryzują się wartością wskaźnika poniżej 0,2. 25

Tabela 12. Wyniki wystandaryzowane grupy wskaźników sfery infrastruktury technicznej Gmina wsk.27 wsk. wystandaryzowany wsk.28 wsk. wystandaryzowany ŚREDNIA wsk.wystandaryzowanego wsk.wystandaryzowany dla ŚREDNICH Krynica Morska (1) 17,35 0,75 15,94 1,00 0,88 0,92 Nowy Dwór Gdański (3) 5,19 0,22 2,06 0,10 0,16 0,14 Stegna (2) 9,07 0,39 5,56 0,32 0,36 0,36 Sztutowo (2) 23,06 1,00 14,42 0,90 0,95 1,00 Braniewo (1) 19,81 0,86 14,82 0,93 0,89 0,94 Braniewo (2) 4,51 0,20 2,59 0,13 0,16 0,14 Frombork (3) 8,95 0,39 1,90 0,09 0,24 0,22 Elbląg (2) 13,51 0,59 1,32 0,05 0,32 0,31 Tolkmicko (3) 3,97 0,17 4,49 0,26 0,21 0,20 Elbląg (1) 2,22 0,10 2,17 0,10 0,10 0,07 MAMONOWO 5,10 0,22 6,43 0,38 0,30 0,29 BAGRATIONOWSK 6,06 0,26 3,02 0,16 0,21 0,20 ŁADUSZKIN 3,26 0,14 1,64 0,07 0,11 0,08 KALININGRAD 1,36 0,06 0,86 0,02 0,04 0,01 GURJEWSK 3,49 0,15 2,50 0,13 0,14 0,12 SWIETŁYJ 1,48 0,06 0,56 0,00 0,03 0,00 ZIELONOGRADSK 5,12 0,22 1,56 0,07 0,14 0,12 BAŁTIJSK 0,01 0,00 2,53 0,13 0,06 0,04 ZALEW WIŚLANY razem OF max 23,06 OF max 15,94 OF max 0,95 ZALEW WIŚLANY razem OF min 0,01 OF min 0,56 OF min 0,03 Źródło: Opracowanie własne, wg danych GUS i GKS. 26

SFERA INFRASTRUKTURY KOMUNIKACYJNEJ Tabela 13. Grupa wskaźników sfery infrastruktury komunikacyjnej Nr wsk. Grupa wskaźników Cel grupy wskaźników Początkowe wskaźniki 29 Dostępność komunikacyjna do ośrodka miejskiego w dniu roboczym Wyodrębnienie obszarów zróżnicowanych pod względem dostępności komunikacyjnej do ośrodka miejskiego lub wojewódzkiego w dniu roboczym Długość dróg publicznych gminnych na 10.000 m 2 30 Średni czas dojazdu samochodem osobowym z centrum administracyjnego gminy do ośrodka miejskiego w dniu roboczym (destymulanta) 27

Rysunek 8. Mapa wskaźników sfery komunikacyjnej obszaru funkcjonalnego subregionu Zalew Wiślany Stegna 0,55 Ładuszkin 1,00 Sztutowo 0,22 Bałtijsk 0,00 Krynica Morska 0,01 Swietłyj 0,49 Zielonogradski 0,30 Kaliningrad 0,94 Bagrationowsk 0,43 Gurjewsk 0,62 1-0,81 0,8-0,61 0,6-0,41 0,4-0,21 0,2-0 Braniewo 0,78 Frombork 0,66 Braniewo M. 0,88 Mamonowo 0,77 Nowy Dwór Gdański 0,74 Elbląg 0,87 Elbląg M 0,40 Tolkmicko 0,40 Źródło: Opracowanie własne, wg danych GUS i GKS. Rejon Ładuszkin osiąga najwyższy poziom wskaźnika sfery komunikacyjnej (nota 1,00). Następne w kolejności są obszary większych ośrodków miejskich lub obszary z nimi sąsiadujące, tj. rejon Kaliningrad (0,94), gmina Braniewo Miasto (0,88) i Elbląg (0,87). Najniższe wartości wskaźnik osiąga w regionie Bałtijsk oraz gminie Krynica Morska. 28

Tabela 14. Wyniki wystandaryzowane grupy wskaźników sfery komunikacyjnej Gmina wsk.29 wsk. wystandaryzowany wsk.30 wsk. Wystandaryzowany (destymulanta) ŚREDNIA wsk.wystandaryzowanego wsk.wystandaryzowany dla ŚREDNICH Krynica Morska (1) 12,67 0,05 87,00 0,18 0,12 0,01 Nowy Dwór Gdański (3) 61,63 0,24 58,00 0,78 0,51 0,74 Stegna (2) 78,61 0,31 71,50 0,50 0,40 0,55 Sztutowo (2) 8,97 0,03 76,50 0,40 0,22 0,20 Braniewo (1) 41,10 0,16 47,00 1,00 0,58 0,88 Braniewo (2) 14,69 0,06 47,00 1,00 0,53 0,78 Frombork (3) 9,51 0,03 52,50 0,89 0,46 0,66 Elbląg (2) 224,06 0,88 83,00 0,27 0,57 0,87 Tolkmicko (3) 0,62 0,00 64,00 0,65 0,33 0,40 Elbląg (1) 96,84 0,38 83,00 0,27 0,32 0,40 MAMONOWO 33,92 0,13 51,50 0,91 0,52 0,77 BAGRATIONOWSK 32,30 0,12 69,00 0,55 0,34 0,43 ŁADUSZKIN 73,81 0,29 47,00 1,00 0,64 1,00 KALININGRAD 254,63 1,00 85,00 0,22 0,61 0,94 GURJEWSK 29,48 0,11 58,50 0,77 0,44 0,62 SWIETŁYJ 86,00 0,34 76,00 0,41 0,37 0,49 ZIELONOGRADSK 7,65 0,03 71,00 0,51 0,27 0,30 BAŁTIJSK 56,86 0,22 96,00 0,00 0,11 0,00 ZALEW WIŚLANY razem OF max 254,63 OF max 96,00 OF max 0,64 ZALEW WIŚLANY razem OF min 0,62 OF min 47,00 OF min 0,11 Źródło: Opracowanie własne, wg danych GUS i GKS. 29

PODSUMOWANIE WALORYZACJI PRZESTRZENI OPARTEJ NA ANALIZIE DANYCH STATYSTYCZNYCH Rysunek 9. Zbiorczy wskaźnik wystandaryzowany obszaru funkcjonalnego subregionu Zalew Wiślany. Bałtijsk 0,06 Swietłyj 0,00 Stegna 0,39 Ładuszkin 0,36 Sztutowo 0,45 Zielonogradski 0,20 Kaliningrad 0,25 Gurjewsk 0,37 1-0,81 0,8-0,61 0,6-0,41 0,4-0,21 0,2-0 Krynica Morska 1,00 Braniewo 0,24 Frombork 0,40 Bagrationowsk 0,31 Braniewo M. 0,41 Mamonowo 0,33 Nowy Dwór Gdański 0,12 Elbląg 0,51 Elbląg M 0,18 Tolkmicko 0,37 Źródło: Opracowanie własne, wg danych GUS i GKS 30

Zbiorczy wskaźnik wystandaryzowany, stanowiący syntezę częściowych wskaźników, najwyższą wartość osiąga w gminie Krynica Morska (nota 1,0) i wynika z najwyżej wartości wskaźników sfer społeczno-ekonomicznej, gospodarczej i turystyki. Kolejnym przedziałem wartości wskaźnika zbiorczego jest wartość od 0,4 do 0,6. W tym przedziale znajdują się gmina Elbląg (0,51), Sztutowo (0,45) oraz Braniewo Miasto (0,41). W kolejnym przedziale znajdują się obszary po stronie rosyjskiej, tj. rejony Mamonowo (0,33), Gurjewsk (0,37), Bagriationowsk (0,31) oraz Kaliningrad (0,25). Najniższe wartości zbiorczy wskaźnik osiąga po stronie polskiej w Elblągu (0,18) oraz gminie Nowy Dwór Gdański (0,12), po stronie rosyjskiej w rejonie Swietłyj (0,0), Bałtijsk (0,06), Zielonogradsk (0,2). 31

Tabela 15. Zestawienie zbiorcze wskaźników potencjałów rozwoju poszczególnych sfer dla jednostek terytorialnych obszaru funkcjonalnego subregionu Zalew Wiślany. Gmina Sfera DEMOGRAFICZNA Źródło: Opracowanie własne, wg danych GUS i GKS. wsk. wystandaryzowany Sfera SPOŁECZNO- EKONOMICZNA wsk. wystandaryzowany Sfera GOSPODARCZA wsk. wystandaryzowany Sfera ŚRODOWISKA NATURALNEGO Krynica Morska (1) 0,64 0,64 1,00 1,00 1,00 1,00 0,40 0,40 1,00 1,00 0,92 0,92 0,01 0,01 0,71 1,00 Nowy Dwór Gdański (3) 0,67 0,67 0,21 0,21 0,10 0,10 0,01 0,01 0,03 0,03 0,14 0,14 0,74 0,74 0,27 0,12 Stegna (2) 0,42 0,42 0,77 0,77 0,16 0,16 0,33 0,33 0,26 0,26 0,36 0,36 0,55 0,55 0,41 0,39 Sztutowo (2) 0,38 0,38 0,44 0,44 0,26 0,26 0,50 0,50 0,27 0,27 1,00 1,00 0,20 0,20 0,43 0,45 Braniewo (1) 0,54 0,54 0,38 0,38 0,03 0,03 0,00 0,00 0,16 0,16 0,94 0,94 0,88 0,88 0,42 0,41 Braniewo (2) 0,48 0,48 0,00 0,00 0,09 0,09 0,73 0,73 0,08 0,08 0,14 0,14 0,78 0,78 0,33 0,24 Frombork (3) 0,37 0,37 0,34 0,34 0,17 0,17 0,62 0,62 0,51 0,51 0,22 0,22 0,66 0,66 0,41 0,40 Elbląg (2) 0,55 0,55 0,45 0,45 0,07 0,07 1,00 1,00 0,03 0,03 0,31 0,31 0,87 0,87 0,47 0,51 Tolkmicko (3) 0,24 0,24 0,66 0,66 0,11 0,11 0,87 0,87 0,28 0,28 0,20 0,20 0,40 0,40 0,39 0,37 Elbląg (1) 0,00 0,00 0,30 0,30 0,00 0,00 0,74 0,74 0,59 0,59 0,07 0,07 0,40 0,40 0,30 0,18 MAMONOWO 0,61 0,61 0,38 0,38 0,09 0,09 0,49 0,49 0,00 0,00 0,29 0,29 0,77 0,77 0,38 0,33 BAGRATIONOWSK 1,00 1,00 0,37 0,37 0,08 0,08 0,49 0,49 0,01 0,01 0,20 0,20 0,43 0,43 0,37 0,31 ŁADUSZKIN 0,29 0,29 0,79 0,79 0,06 0,06 0,49 0,49 0,02 0,02 0,08 0,08 1,00 1,00 0,39 0,36 KALININGRAD 0,44 0,44 0,27 0,27 0,10 0,10 0,49 0,49 0,10 0,10 0,01 0,01 0,94 0,94 0,34 0,25 GURJEWSK 1,00 1,00 0,45 0,45 0,09 0,09 0,49 0,49 0,01 0,01 0,12 0,12 0,62 0,62 0,40 0,37 SWIETŁYJ 0,29 0,29 0,02 0,02 0,12 0,12 0,49 0,49 0,06 0,06 0,00 0,00 0,49 0,49 0,21 0,00 ZIELONOGRADSK 0,78 0,78 0,34 0,34 0,07 0,07 0,49 0,49 0,07 0,07 0,12 0,12 0,30 0,30 0,31 0,20 BAŁTIJSK 0,89 0,89 0,08 0,08 0,10 0,10 0,49 0,49 0,09 0,09 0,04 0,04 0,00 0,00 0,24 0,06 ZALEW WIŚLANY razem OF max 1,00 OF max 1,00 OF max 1,00 OF max 1,00 OF max 1,00 OF max 1,00 OF max 1,00 OF max 0,71 ZALEW WIŚLANY razem OF min 0,00 OF min 0,00 OF min 0,00 OF min 0,00 OF min 0,00 OF min 0,00 OF min 0,00 OF min 0,21 wsk. wystandaryzowany Sfera TURYSTYKI wsk. wystandaryzowany Sfera INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ wsk. wystandaryzowany Sfera KOMUNIKACYJNA wsk. wystandaryzowany ŚREDNIA wsk.wystandaryzowanego wsk.wystandaryzowany dla ŚREDNICH

ANALIZA DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH I PLANISTYCZNYCH Analizę przeprowadzono w stosunku do dokumentów strategicznych i planistycznych, tj. strategii rozwoju, programów operacyjnych i innych, których realizacja jest istotna z punktu widzenia funkcjonowania i rozwoju obszaru funkcjonalnego Subregionu Zalewu Wiślanego. Wśród najważniejszych przewidzianych do analizy dokumentów znalazły się: Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego do roku 2025, Olsztyn, 2013, Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020, Gdańsk 2012, Strategia Rozwoju Elbląga 2020+, Elbląg 2014 (projekt), Strategia Rozwoju Obszaru Funkcjonalnego Elbląga (wersja 12 maj 2014 r.), Warszawa-Elbląg, 2014, Strategia Rozwoju Obszaru Gmin Nadzalewowych do roku 2020, Elbląg, 2007, Lokalna Strategia Rozwoju dla gmin powiatu nowodworskiego - Nowy Dwór Gdański, Krynica Morska Sztutowo, Stegna i Ostaszewo na lata 2009-2015, Nowy Dwór Gdański, 2008, Powiatowy Program na rzecz Wzrostu Zatrudnienia i Spójności Społecznej, Nowy Dwór Gdański, Strategia Rozwoju Powiatu Elbląskiego na lata 2007-2015, Elbląg 2007, Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Powiatu Braniewskiego,Stare Pole, 2003, Strategia rozwoju gminy Braniewo 2007-2015, Braniewo 2007, Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Frombork na lata 2007-2015, Frombork, 2007, Strategia Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego, Stan obecny i rekomendacje dla przyszłego rozwoju subregionu Zalewu Wiślanego. (Handbook on sustainable development in Vistula Lagoon subregion ), projekt zbiorowy 2014 r., Instytut Morski w Gdańsku, Oddział Atlantycki Instytutu Oceanologii im. P.P. Szirszowa Rosyjskiej Akademii Nauk (ABIORAS), Bałtycki Uniwersytetem Federalny im. Immanuela Kanta w Kaliningradzie (IKBFU), administracja jednostki municypalnej Bałtijski Region Municypalny (AMDB), Urząd Miejski w Elblągu (EM). Ponadto analizie poddano informacje dostępne na stronach internetowych województwa warmińsko-mazurskiego, powiatu nowodworskiego (gmin Nowy Dwór Gdański, Stegna, Sztutowo, Krynica Morska, Miasto Krynica Morska), powiatu elbląskiego (gmina Elbląg, Miasto Elbląg, gmina Tolkmicko), powiat braniewski (gmina Braniewo, Frombork) oraz jednostek terytorialnych Obwodu Kaliningradzkiego. 33

2. ANALIZA POTENCJAŁU PARTNERÓW PROJEKTU POD KĄTEM MOŻLIWOŚCI WPŁYWANIA NA SYTUACJĘ W ANALIZOWANYM OBSZARZE Analizując zbiorczy potencjał rozwoju obszaru funkcjonalnego subregionu Zalew Wiślany można wyróżnić następujące grupy gmin, pod kątem wspólnych uwarunkowań rozwoju: 1. Gmina Krynica Morska, Sztutowo i Stegna gminy o znaczącej funkcji turystycznej. Podobnie jak regiony po stronie rosyjskiej Zielonogradski i Bałtijsk posiadają bezpośredni dostęp do otwartych wód Morza Bałtyckiego. 2. Gmina Krynica Morska gmina o funkcji wybitnie turystycznej, położona na Mierzei Wiślanej, wyróżniająca się na tle badanego obszaru najwyższymi dochodami i wydatkami w przeliczeniu na mieszkańca oraz najlepiej rozwiniętą infrastrukturą techniczną. Posiada najniższą dostępność drogową po polskiej stronie subregionu. Jest także najmniejszą jednostką terytorialną pod względem liczby ludności. 3. Gminy Nowy Dwór Gdański, Elbląg, miasto Elbląg, Tolkmicko, Frombork, Braniewo, miasto Braniewo gminy polskiej części subregionu, położone w sąsiedztwie Zalewu Wiślanego. Ze względu na obecne uwarunkowania nie posiadają, pomimo dostępu do wód Zalewu Wiślanego, dostępu do otwartych wód Morza Bałtyckiego. Obszar ten w porównaniu do części rosyjskiej charakteryzuje się nieznacznie wyższymi zbiorczymi wskaźnikami, wynikającymi z wyższych wartości wskaźników sfery gospodarczej, infrastruktury technicznej oraz turystyki. 4. Rejony Mamonowo, Bagrationowsk, Ładuszkin, Gurjewsk, Kaliningrad, Swietłyj obszar po stronie rosyjskiej, położony w sąsiedztwie Zalewu Wiślanego, bez bezpośredniego dostępu do wód Morza Bałtyckiego. W odróżnieniu od polskich gmin położonych analogicznie nad Zalewem Wiślanym, obszar ten posiada dostęp do Morza Bałtyckiego przez Cieśninę Piławską. Obszar ten charakteryzuje się wyższymi wartościami wskaźników sfery demograficznej w porównaniu do polskiej części subregionu. 5. Gminy Braniewo, miasto Braniewo oraz rejon Mamonowo bezpośredni obszar styku granicy lądowej i morskiej pomiędzy Polską i Federacją Rosyjską. Obszar dużego ruchu tranzytowego oraz lokalizacji dwóch ważnych przejść granicznych. 6. Obszary miejskie Elbląga i Kaliningradu obszar dużych ośrodków miejskich, które skupiają znaczny potencjał demograficzny, są centrami rozwoju społeczno-gospodarczego oraz kulturalnego subregionu. Elbląg i Kaliningrad to także porty morskie. 7. Rejony Zielonogradzki, Swietłyj oraz Bałtijsk obszar o najniższych wartościach wskaźników w całym subregionie. Odznacza się także niską dostępnością drogową. 34

ANALIZA SWOT Analiza strategiczna SWOT obejmuje rozpoznanie sił i słabości analizowanego obszaru (analiza wewnętrzna) oraz obecnych i przyszłych zmian w jego otoczeniu, czyli jego szans i zagrożeń (analiza zewnętrzna). Prezentowana poniżej procedura SWOT jest syntezą przedstawionego stanu i tendencji rozwojowych obszaru funkcjonalnego subregionu Zalew Wiślanego, zawartych w diagnostycznej części opracowania, ponadto uwzględnia ona ustalenia poczynione w trakcie konsultacji oraz badań jakościowych). Tak uporządkowany opis sytuacji stanowi podstawę sformułowania celów i priorytetów rozwoju, które z kolei powinny być zinstrumentalizowane w postaci wiązki celów strategicznych. Analiza SWOT obejmuje analizę: Mocnych stron Słabych stron Szans Zagrożeń Uwarunkowań wewnętrznych (endogenicznych), czyli elementów rzeczywistości gmin mających pozytywny charakter z punktu widzenia ich przyszłego rozwoju. Uwarunkowań wewnętrznych o negatywnym charakterze. Uwarunkowań zewnętrznych (egzogenicznych) o charakterze pozytywnym; jako szanse uwzględnione zostały te zagadnienia, których źródła leżą poza obszarem subregionu lub poza zakresem kompetencji władz publicznych działających na jego obszarze. Uwarunkowań zewnętrznych mających negatywny wpływ na dalszy rozwój OF subregionu Zalew Wiślany. W ramach analizy SWOT poszczególne czynniki, zarówno te wewnętrzne (mocne i słabe strony), jak też zewnętrzne (szanse i zagrożenia) poddano ocenie pod kątem ich znaczenia (tzw. waga czynnika) dla osiągnięcie stanu docelowego rozwoju (wizji), jak też obiektywnej oceny jakości/wielkości/częstotliwości czynnika. Do dalszych rozważań strategicznych wybrano czynniki najwyższej punktowane, które pozwolą określić cel nadrzędny (misję), cele strategiczne i operacyjne oraz poszczególne zadania. Analiza SWOT jest jednocześnie narzędziem porządkującym poszczególne czynniki rozwojowe. Analizę SWOT OF subregionu Zalew Wiślany przeprowadzono w obrębie 3 sfer: 1. Sfery przestrzennej 2. Sfery gospodarczej 3. Sfery społecznej 35

SFERA PRZESTRZENNA SFERA PRZESTRZENNA OGÓŁEM MOCNE STRONY Rozwinięta infrastruktura transportowa po obu stronach granicy umożliwiająca jej powiązanie w zborny system. Istniejące drogowe, kolejowe i wodne przejścia graniczne. Korzystne przygraniczne nadmorskie położenie geograficzne w pobliżu korytarzy transportowych północ-południe i wschódzachód, stwarzające możliwość współpracy międzynarodowej. Wysokie walory przyrodnicze akwenu i terenów wokół Zalewu Wiślanego charakteryzujące się dużą bioróżnorodnością. SŁABE STRONY Podział subregionu na część polską i rosyjską. Brak kompleksowych planów zagospodarowania przestrzennego na lądzie i na obszarach wodnych. Brak pieszych i rowerowych przejść granicznych. Ekologiczna kruchość Zalewu Wiślanego i wymogi ochrony środowiska co ogranicza zakres perspektywicznych rodzajów działalności, tak na wodzie jak i na lądzie. Ogólnie zły stan techniczny infrastruktury drogowej. Zamarzanie Zalewu Wiślanego w okresie zimowym. SZANSE Stabilne i wysokie zainteresowanie subregionem Zalewu Wiślanego wśród mieszkańców innych regionów i krajów (kulturalne, turystyczne itp.), ZAGROŻENIA Podział obszaru nadzalewowego pomiędzy dwa kraje: Polskę i Rosję. Konflikty w zagospodarowaniu przestrzennym akwenu Zalewu i terenów przyzalewowych. SFERA PRZESTRZENNA CZĘŚĆ POLSKA MOCNE STRONY Nowoczesna infrastruktura portowa w Elblągu oraz lokalne porty na Zalewie Wiślanym we Fromborku, Krynicy Morskiej, Tolkmicku i Kątach Rybackich. Różnorodność krajobrazowa: Mierzeja Wiślana, Żuławy, Wysoczyzna Elbląska, Nizina Staropruska, Równina Warmińska i Pobrzeże Staropruskie. Szerokie piaszczyste plaże nadmorskie. SŁABE STRONY Niedostatecznie rozwinięta sieć infrastruktury małych portów i przystani nadzalewowych. Brak wystarczających powiązań komunikacyjnych w relacjach: Mierzeja Wiślana Wysoczyzna Elbląska i Mierzeja Wiślana Nizina Staropruska. Niski poziom estetyzacji przestrzeni, w tym problemy z czystością terenów publicznych. Zagrożenia powodziowe na terenach nadzalewowych i na Żuławach. Niedoinwestowanie w zakresie 36

infrastruktury ochrony środowiska, w tym utylizacji ścieków i odpadów w małych ośrodkach osadniczych. SZANSE Budowa kanału przez Mierzeję Wiślaną, dający możliwości rozwoju turystyki, przemysłu i rolnictwa oraz aktywizację wymiany towarowej i współpracy międzynarodowej w strefie przygranicznej. ZAGROŻENIA Brak wygodnych połączeń Zalewu Wiślanego z otwartym morzem. Zagrożenia powodziowe na terenach nadzalewowych i na Żuławach. SFERA PRZESTRZENNA CZĘŚĆ ROSYJSKA MOCNE STRONY Unikalne obiekty przyrodnicze (np. Mierzeja Kurońska). SŁABE STRONY Obecność terenów wojskowych w rosyjskiej części subregionu, co utrudnia proces planowania przestrzennego. Brak prawnie ustanowionej klasyfikacji terytorialnej specjalizacji gruntów, co utrudnia proces nadzoru a także planowania. SZANSE ZAGROŻENIA Rozwój terenów wojskowych w rejonie Zalewu Wiślanego określa centrum federalne (Moskwa). SFERA PRZESTRZENNA PODSUMOWANIE Największymi walorami przestrzeni subregionu Zalewu Wiślanego są unikalne położenie i powiązanie z Morzem Bałtycki oraz siecią rzek, bogata i różnorodna przyroda, duże powierzchnie obszarów wodnych, specyficzne cechy klimatu. Walory naturalne uzupełnia wysoki potencjał kulturowy, historia, obiekty historyczne oraz położenie przygraniczne, w tym możliwość kontaktów Rosji z Unią Europejską. Szansą na rozwój tego obszaru upatrywać należy w otwartości granic, zarówno tych lądowych jak i morskich. Granica dzieląca obszar funkcjonalny pomiędzy Polskę i Rosje, jest jednocześnie granicą zewnętrzną Unii Europejskiej. Podział obszaru na część polską, należącą do Unii Europejskiej, oraz część należącą do Federacji Rosyjskiej powoduje, że wykorzystanie wewnętrznego potencjału do kreowania rozwoju społeczno-gospodarczego jest utrudnione. Zarządzanie przestrzenią po obu stronach granicy realizowane jest wg odmiennych uwarunkowań prawnych i planistycznych. Występują także różnice w wykorzystaniu przestrzeni. Po stronie rosyjskiej znaczną część obszaru zajmują tereny wojskowe. Istotnym elementem wykorzystania przestrzeni Zalewu Wiślanego jest dostęp do otwartych wód Morza Bałtyckiego. Jest to czynnik, który ma istotne znaczenia dla rozwoju 37