Spis treści Wstęp... 6 Alfabet i wymowa podstawowe informacje... 7 1. Rodzajnik... 10 1.1. Rodzajnik określony... 10 1.2. Rodzajnik nieokreślony... 13 1.3. Użycie rodzajników określonych i nieokreślonych... 15 1.4. Opuszczenie rodzajnika... 20 2. Rzeczownik... 25 2.1. Rodzaj rzeczowników... 25 2.2. Tworzenie rodzaju żeńskiego... 28 2.3. Tworzenie liczby mnogiej... 30 2.4. Liczba rzeczownika a jego znaczenie... 31 2.5. Rzeczowniki złożone... 32 3. Przymiotnik... 35 3.1. Rodzaj przymiotników i tworzenie rodzaju żeńskiego... 35 3.2. Tworzenie liczby mnogiej... 37 3.3. Formy skrócone przymiotnika... 39 3.4. Miejsce przymiotnika w zdaniu... 40 3.5. Stopniowanie przymiotników... 43 4. Zaimek... 48 4.1. Zaimki osobowe... 48 4.1.1. Zaimki osobowe w funkcji podmiotu... 48 4.1.2. Zaimki w funkcji dopełnienia bliższego... 51 4.1.3. Zaimki w funkcji dopełnienia dalszego... 54 4.1.4. Łączenie zaimków osobowych... 56 4.2. Zaimek zwrotny... 59 4.3. Zaimek dzierżawczy... 61 4.4. Zaimek wskazujący... 63 4.5. Zaimek pytajny... 65 4.6. Zaimek względny... 68 5. Przysłówek... 72 5.1. Tworzenie przysłówków... 74 5.2. Miejsce przysłówka w zdaniu... 75 5.3. Stopniowanie przysłówków... 77 5.4. Przymiotnik zamiast przysłówka... 79 6. Liczebnik... 81 6.1. Liczebniki główne... 81 6.2. Liczebniki porządkowe... 84 www.jezykiobce.pl 3
4 7. Przyimek... 87 7.1. Przyimek a... 87 7.2. Przyimek de... 89 7.3. Przyimek para... 93 7.4. Przyimek por... 95 7.5. Porównanie użycia przyimka por i para... 98 7.6. Przyimek con... 101 7.7. Przyimek desde... 103 7.8. Przyimek en... 104 7.9. Przyimek entre... 106 7.10. Przyimek hacia... 108 7.11. Przyimek hasta... 109 7.12. Przyimek sin... 110 7.13. Przyimek sobre... 111 8. Spójnik... 113 8.1. Spójniki proste... 113 8.2. Spójniki złożone... 116 9. Tworzenie zdań zdania oznajmujące, pytające i przeczenia... 121 10. Czas teraźniejszy... 124 10.1. Odmiana czasowników regularnych... 125 10.2. Odmiana czasowników nieregularnych... 128 10.2.1. Czasowniki z przegłosem... 128 10.2.2. Czasowniki z nieregularną pierwszą osobą liczby pojedynczej... 131 10.2.3. Czasowniki ser i estar... 134 10.2.4. Czasowniki haber i estar... 139 10.2.5. Czasownik tener... 142 10.3. Czasowniki zwrotne... 144 11. Czasy przeszłe... 147 11.1 Czas przeszły pretérito perfecto de indicativo... 147 11.1.1. Forma participio... 149 11.2. Czas przeszły pretérito indefinido de indicativo... 153 11.2.1. Odmiana czasowników regularnych... 154 11.2.2. Odmiana czasowników nieregularnych... 156 11.3. Porównanie czasów pretérito perfecto i pretérito indefinido... 159 11.4. Czas przeszły pretérito imperfecto de indicativo... 161 11.5. Porównanie czasów pretérito imperfecto i pretérito indefinido... 165 11.6. Czas przeszły pretérito pluscuamperfecto de indicativo... 168 12. Czasy przyszłe... 171 12.1. Czas przyszły futuro imperfecto de indicativo... 171 12.2. Czas przyszły futuro perfecto de indicativo... 174 13. Forma estar + gerundio... 176 14. Konstrukcja ir a hacer algo... 180 15. Perífrasis verbal... 183 16. Forma bezosobowa... 188
17. Strona bierna... 190 17.1. Strona bierna z czasownikiem ser... 190 17.2. Strona bierna z czasownikiem estar... 192 17.3. Strona bierna z zaimkiem se... 194 18. Tryb rozkazujący... 196 18.1. Forma twierdząca... 196 18.2. Forma przecząca... 199 18.3. Tryb imperativo z zaimkami... 201 19. Tryb warunkowy... 205 19.1. Tryb warunkowy prosty... 205 19.2. Tryb warunkowy złożony... 209 20. Tryb łączący... 211 20.1. Formy i użycie presente de subjuntivo... 214 20.2. Formy i użycie pretérito perfecto de subjuntivo... 218 20.3. Formy i użycie imperfecto de subjuntivo... 220 20.4. Formy i użycie pluscuamperfecto de subjuntivo... 224 20.5. Formy i użycie futuro de subjuntivo... 226 21. Zdania podrzędne... 228 21.1. Zdania względne... 228 21.2. Zdania okolicznikowe czasu... 230 21.3. Zdania okolicznikowe sposobu... 232 21.4. Zdania okolicznikowe celu... 233 22. Zdania warunkowe... 236 22.1. Zdania warunkowe I typu... 236 22.2. Zdania warunkowe II typu... 238 22.3. Zdania warunkowe III typu... 240 23. Mowa zależna... 243 23.1. Czas teraźniejszy w mowie zależnej... 243 23.2. Następstwo czasów w mowie zależnej... 246 Klucz do ćwiczeń... 253 Testy... 266 Tabele koniugacyjne... 272 Indeks... 308 www.jezykiobce.pl 5
2. Rzeczownik 2. Rzeczownik Sustantivo Rzeczownik (sustantivo) w języku hiszpańskim występuje w dwóch rodzajach gramatycznych: męskim i żeńskim oraz w liczbie pojedynczej i mnogiej. Rodzaj i liczbę rzeczownika często możemy poznać po końcówce. 2.1. Rodzaj rzeczowników Rodzaju męskiego są: rzeczowniki zakończone na: -o, -r, -és, -u, -í, -y, -b, -t, -ón, na przykład: el caballo (koń), el jabalí (dzik), el dinero (pieniądze), el rey (król), el motor (silnik), el pub (pub), el portugués (Portugalczyk), el chalet (willa), el espíritu (duch), el corazón (serce); nazwy gór, jezior, rzek, mórz, oceanów, dni tygodnia, miesięcy, a także rzeczowniki pochodzące od innych części mowy, na przykład: el tigre (tygrys), el Mediterráneo (Morze Śródziemne), el hombre (mężczyzna), el Pacífico (Ocean Spokojny), el Aconcagua (góra Aconcagua), el martes (wtorek), el Mamry (Mamry), el mes de mayo (maj), el Vístula (Wisła), el dormir (spanie); Rodzaju żeńskiego są: rzeczowniki zakończone na: -a, -dad, -ción, -sión, na przykład: la máscara (maska), la canción (piosenka), la trucha (pstrąg), la instrucción (instrukcja), la soledad (samotność), la misión (misja), la verdad (prawda), la pasión (pasja); nazwy liter, na przykład: la n (litera n), la o (litera o); Należy pamiętać, że zasady dotyczące podziału na rodzaj ze względu na końcówkę są zasadami umownymi. Od podanych reguł istnieje bowiem wiele wyjątków, na przykład: niektóre rzeczowniki zakończone na -o, -r, -y są rodzaju żeńskiego, na przykład: la foto (zdjęcie), la mujer (kobieta), la mano (dłoń), la modelo (modelka), la flor (kwiat), la ley (prawo); www.jezykiobce.pl 25
HISZPAŃSKI gramatyka rzeczowniki pochodzenia greckiego, zakończone na -ema, -ama, -ima są rodzaju męskiego, na przykład: el tema (temat), el sistema (system), el problema (problem), el drama (dramat); rzeczowniki zakończone na -a mogą być rodzaju męskiego, jeśli są nazwami zawodów, na przykład: el artista (artysta), el jurista (prawnik), el dentista (dentysta), el periodista (dziennikarz); Istnieją rzeczowniki, które mają dwa rodzaje: rzeczowniki oznaczające nazwy zawodów, funkcji, narodowości, zakończone na -ista, -ta, -ense, -cida, -nte mają dwa rodzaje w zależności od płci osoby, którą oznaczają, na przykład: el / la periodista (dziennikarz, dziennikarka), el / la eremita (pustelnik, pustelnica), el / la canadiense (Kanadyjczyk, Kanadyjka), el / la varsoviense (warszawiak, warszawianka), el / la homicida (zabójca, zabójczyni), el / la estudiante (student, studentka); Uwaga! W przypadku końcówki -nte istnieją nieliczne wyjątki, na przykład: el dependiente / la dependienta (sprzedawca, sprzedawczyni), el pariente / la parienta (krewny, krewna), el presidente / la presidenta (prezydent, kobieta prezydent); rzeczowniki, których znaczenie w zasadzie nie zmienia się wraz ze zmianą rodzajnika, na przykład: el / la calor (ciepło), el / la mar (morze), el / la puente (most); Uwaga! W przypadku rzeczowników el / la puente i el / la calor zazwyczaj używana jest forma rodzaju męskiego. Słowa el mar (w rodzaju męskim) używamy częściej do określenia zbiornika wodnego, a słowa la mar (w rodzaju żeńskim) do przenośnego znaczenia słowa morze, na przykład: la mar de ideas (morze pomysłów), el mar Báltico (Morze Bałtyckie); rzeczowniki, których znaczenie zmienia się wraz ze zmianą rodzaju, na przykład: el capital (kapitał) la capital (stolica), el cometa (kometa) la cometa (latawiec), el corte (krój) la corte (dwór), el cura (ksiądz) la cura (kuracja, lekarstwo), el frente (przód) la frente (czoło), el guía (przewodnik człowiek) la guía (przewodnik książka), el margen (margines) la margen (brzeg), el orden (porządek, ład) la orden (rozkaz), el pez (ryba) la pez (smoła), el policía (policjant) la policía (policja); 26
2. Rzeczownik Ćwiczenia 1 Wstaw odpowiednie rodzajniki. Przykład:... periodista (dziennikarz) Odpowiedź: el periodista 1.... guía (przewodnik książka) 2.... dentista (dentysta) 3.... orden (porządek) 4.... corte (krój) 5.... mar (morze) 6.... margen (margines) 7.... modelo (modelka) 8.... calor (ciepło) 9.... belga (Belg) 10.... estudiante (studentka) 2 Wstaw odpowiednie rodzajniki. Przykład:... problema para mí es no poder encontrar trabajo. (Problemem dla mnie jest to, że nie mogę znaleźć pracy.) Odpowiedź: El problema para mí es no poder encontrar trabajo. 1.... casa es más pequeña que... bloque de viviendas. (Dom jest mniejszy od bloku.) 2. Ayer compré... blusa de seda. (Wczoraj kupiłam jedwabną bluzkę.) 3. Julia Núñez es... periodista muy buena. (Julia Núñez jest bardzo dobrą dziennikarką.) 4.... puente de esta ciudad se ha roto. (Most w tym mieście uległ uszkodzeniu.) 5.... tema de la lección de hoy es el descubrimiento de América. (Tematem dzisiejszej lekcji jest odkrycie Ameryki.) 6. En... corte del rey Juan Carlos hay muchos funcionarios. (Na dworze króla Juana Carlosa jest wielu urzędników.) 7. Lávate... manos! (Umyj ręce!) 8.... guía nos enseñó todos los monumentos más importantes de Madrid. (Przewodnik pokazał nam najważniejsze zabytki Madrytu). 9. El barrio Praga está a... margen derecha del río Vístula. (Dzielnica Praga leży po prawej stronie Wisły.) 10.... dependienta de la tienda de la esquina se llama Ana Rodríguez. (Sprzedawczyni ze sklepu na rogu nazywa się Ana Rodríguez.) www.jezykiobce.pl 27
Hiszpański gramatyka 22. Zdania warunkowe Frases condicionales Za pomocą zdań warunkowych (frases condicionales) można przedstawić warunki konieczne do zrealizowania pewnych określonych czynności i założeń. Zdania warunkowe składają się ze zdania podrzędnego, najczęściej wprowadzonego za pomocą spójnika si (jeżeli, gdyby), w którym zawarty jest warunek potrzebny do realizacji założeń ze zdania nadrzędnego. W języku hiszpańskim istnieją trzy typy zdań warunkowych, które określa się odpowiednio pierwszym, drugim i trzecim trybem warunkowym (lub okresem warunkowym). Szczegółowe przedstawienie zdań warunkowych znajduje się w kolejnych podrozdziałach. 22.1. Zdania warunkowe I typu Zdania warunkowe I typu odnoszą się do teraźniejszości lub przyszłości i wyrażają warunek możliwy do spełnienia. W zdaniu podrzędnym występuje czas teraźniejszy, natomiast w nadrzędnym, w zależności od intencji mówiącego, można użyć czasu teraźniejszego (presente de indicativo), trybu rozkazującego (imperativo) lub czasu przyszłego (futuro imperfecto): warunek skutek Si presente presente de indicativo imperativo futuro imperfecto Si tenéis ganas, podéis venir con nosotros. Jeśli macie ochotę, możecie iść z nami. Si veis mucha tele, no tenéis tiempo para otras cosas. Jeśli oglądacie dużo telewizji, nie macie czasu na inne rzeczy. Si no estás listo, date prisa. Jeśli nie jesteś gotowy, pospiesz się. Si tiene ganas, venga con nosotros. Jeśli ma pan ochotę, proszę z nami jechać. Si gano más, compraré un coche nuevo. Jeśli będę zarabiał więcej, kupię nowy samochód. Si no cierro la puerta, nos robarán. Jeśli nie zamknę drzwi, okradną nas. 236
22. zdania warunkowe Ćwiczenia 1 Uzupełnij zdania odpowiednią formą czasowników. Przykład: (mandar / pagar, tú) Si me... esta foto, te.... (Jeśli wyślesz mi to zdjęcie, zapłacę ci.) Odpowiedź: Si me mandas esta foto, te pagaré. 1. (decir, yo / creer, tú) Si te lo..., no me.... (Jeśli ci o tym opowiem, nie uwierzysz mi.) 2. (creer, tú / saber, yo) Si no le..., no... qué hacer. (Jeśli mu nie wierzysz, nie wiem, co zrobić.) 3. (convencer, esto / deber, vosotros) Si no os...,... cambiarlo. (Jeśli to was nie przekonuje, powinniście to zmienić.) 4. (tener / comer, vosotros) Si... hambre,.... (Jeśli jesteście głodni, jedzcie.) 5. (guardar, ustedes / ser) Si... silencio,... más fácil decíroslo. (Jeśli będą państwo cicho, łatwiej przyjdzie mi to wam opowiedzieć.) 6. (comportarse, vosotros / ir, nosotros) Si... bien,... al parque de atracciones. (Jeśli będziecie dobrze się zachowywać, pójdziemy do wesołego miasteczka.) 7. (cambiar, tú / resultar) Si... tu actitud, el trabajo te... más ameno. (Jeśli zmienisz nastawienie, będzie ci się lepiej pracowało.) 8. (obtener / ir, yo) Si... el premio,... a Venezuela. (Jeśli dostanę nagrodę, pojadę do Wenezueli.) 9. (llover / montar, yo) Si mañana no...,... en bici. (Jeśli jutro nie będzie padało, pójdę na rower.) 10. (beber / dormirse, yo) Si no... café,.... (Jeśli nie wypiję kawy, zasnę.) www.jezykiobce.pl 237