W TROSCE O PACJENTA CHOREGO NA RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO Ogólnopolski program edukacyjny Podstawowe informacje o chorobach i raku gruczołu krokowego Program realizowany pod patronatem Polskiego Towarzystwa Urologicznego
Broszura opracowana przez Komitet Naukowy programu przy Polskim Towarzystwie Urologicznym
Gruczoł krokowy (prostata) Gruczoł krokowy (prostata) zlokalizowany jest w miednicy mniejszej, pod pęcherzem moczowym. Przez gruczoł przechodzi cewka moczowa oraz przewody wytryskowe. Zadaniem gruczołu jest produkcja płynu nasiennego, pełni on też funkcję hormonalną. Schemat położenia normalnego gruczołu krokowego pęcherz moczowy cewka sterczowa zwieracz zewnętrzny cewki moczowej gruczoł krokowy (prostata) wzgórek nasienny pęcherzyki nasienne przewody wytryskowe strefa obwodowa gruczołu krokowego w niej najczęściej dochodzi do rozwoju raka 3 Widok czołowy Widok strzałkowy
Dolegliwości związane z chorobami gruczołu krokowego Z upływem czasu u mężczyzn pojawiają się dolegliwości związane z chorobami gruczołu krokowego, które pogarszają jakość ich życia. Należą do nich: częste oddawanie moczu, w nocy zaburzające sen a w ciągu dnia utrudniające pracę, trudności w rozpoczęciu oddawania moczu, osłabienie strumienia moczu, co jednocześnie wydłuża czas oddawania moczu, uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza, oddawanie moczu na raty, parcia naglące, dolegliwości bólowe oraz pieczenie w trakcie oddawania moczu, które występują okresowo lub stale zatrzymania moczu, co skutkuje koniecznością założenia cewnika do pęcherza. Objawy takie mogą występować w różnych chorobach prostaty, np. zapaleniu, łagodnym przeroście (BPH) oraz raku gruczołu krokowego. Celem ustalenia przyczyny dolegliwości konieczne jest przeprowadzenie badania przez lekarza urologa oraz wykonanie dodatkowych badań.
Rak gruczołu krokowego Ryzyko zachorowania na raka gruczołu krokowego Rak gruczołu krokowego jest w Polsce trzecim co do częstości występowania nowotworem złośliwym u mężczyzn. Pod względem częstości zgonów zajmuje trzecie miejsce. Przyczyny zachorowania na raka gruczołu krokowego nie zostały do końca poznane. Ryzyko zachorowania na raka stercza wzrasta z wiekiem. Największą liczbę zachorowań stwierdza się w grupie wiekowej pomiędzy 70 a 75 lat. Czynniki genetyczne mają duże znaczenie, dlatego ryzyko zachorowania na ten nowotwór wzrasta kilkakrotnie w grupie mężczyzn, których ojciec lub brat chorowali na raka stercza. Zaobserwowano również większe występowanie tego nowotworu w grupie mężczyzn rasy afro-amerykańskiej. 5 Uważa się, że spożywanie produktów sojowych, pokarmów zawierających selen, witaminę D, C, E oraz likopen (zawarty w pomidorach), zmniejsza ryzyko zachorowania na raka gruczołu krokowego. Natomiast niektóre związki metali ciężkich, choroby zapalne mogą zwiększać zagrożenie rozwojem tego nowotworu.
Objawy raka gruczołu krokowego Objawy raka gruczołu krokowego są niecharakterystyczne. Na wczesnym etapie rozwoju choroby są one podobne do objawów innych chorób gruczołu krokowego. W miarę rozszerzania się raka na otaczające struktury oraz w momencie pojawienia się przerzutów odległych mogą wystąpić zatrzymania moczu, bóle okolicy krocza, bóle kręgosłupa, krwiomocz, krew w nasieniu, zaburzenia wzwodu lub bóle w trakcie oddawania stolca. Zmniejsza się masa ciała, pojawia się zmęczenie, anemia, skąpomocz a następnie bezmocz i ogólne wyniszczenie organizmu.
Badania diagnostyczne Badanie przez odbytnicę (per rectum) Podstawowym badaniem wykonywanym przez urologa jest badanie przezodbytnicze gruczołu krokowego (łac. per rectum, ang. DRE digital rectal exam.). Schemat badania per rectum 7 W trakcie tego badania lekarz ocenia orientacyjne rozmiary stercza, przede wszystkim jego konsystencję i nierówności gruczołu krokowego.
Oznaczanie PSA Wczesnym przejawem raka gruczołu krokowego może być zwiększenie stężenia swoistego antygenu sterczowego (PSA) w surowicy krwi. Może być ono jednak również podwyższone w stanach zapalnych, a także w następstwie łagodnego przerostu gruczołu krokowego. Pamiętać należy, że podstawą rozpoznania raka jest pobranie wycinków ze stercza celem ich oceny mikroskopowej. W chwili obecnej nie istnieją jednoznaczne normy poziomu PSA. Coraz częściej nowotwór wykrywany jest przy stężeniach poniżej 4,0 ng/ml.
Biopsja stercza Kwalifikację do biopsji stercza przeprowadza się na podstawie poziomu stężenia PSA, wieku chorego, wielkości gruczołu krokowego, szybkości narastania poziomu PSA w kolejnych oznaczeniach, obecności zmian wyczuwalnych palcem w badaniu przezodbytniczym, jak również zmian zaobserwowanych w trakcie badania przezodbytniczego USG (TRUS). Schemat badania TRUS 9 gruczoł krokowy igła głowica USG
Co dalej? Jeżeli jesteś mężczyzną powyżej 45 roku życia i po przeczytaniu tej ulotki stwierdziłeś, że występuje u Ciebie jeden z opisanych objawów, to zgłoś się do urologa. Wczesne wykrycie raka gruczołu krokowego daje szansę na całkowite wyleczenie.