na temat BPH RAPORT KOŃCOWY Z PROGRAMU EDUKACYJNEGO

Transkrypt

1 RAPORT KOŃCOWY Z PROGRAMU EDUKACYJNEGO na temat BPH W przypadku jakiegokolwiek prezentowania, udostępniania, bądź rozpowszechniania raportu bądź jego części firma VALEANT Pharmaceuticals International jest zobowiązana do podawania firmy Quality Audit House jako autora raportów. Firma Quality Audit House zobowiązuje się do niewykorzystywania wyników programu bez wcześniejszej zgody firmy VALEANT Pharmaceuticals International.

2 Cele i założenia programu Głównym celem programu było zebranie danych dotyczących stanu wiedzy pacjentów na temat BPH i edukacja pacjentów na ten temat. Ważne było także to, aby zwrócić uwagę edukowanych na regularne wizyty u urologa w celu przeprowadzenia diagnostyki gruczołu krokowego. Dostarczenie informacji dotyczących przestrzegania zasad, które zwiększają bezpieczeństwo i skuteczność terapii stanowiło kolejny cel edukacji. Kluczowym założeniem programu było uzyskanie odsetka prawidłowych odpowiedzi równego lub przekraczającego pożądaną wartość 80% na każde z twierdzeń testu wiedzy. Twierdzenia testu wiedzy, które nie uzyskały odsetka prawidłowych odpowiedzi równego lub przekraczającego zadowalającą wartość 60%, pozwoliły na wyodrębnienie obszarów tematycznych wymagających szczególnego wkładu. 2

3 Czas i zakres trwania programu Czas trwania Zakres Edukację przeprowadzono od stycznia do grudnia 2013 roku. Program został zrealizowany na terenie całej Polski przez 159 lekarzy edukatorów. Edukacja objęła mężczyzn. 3

4 Etapy realizacji programu I. Dobór uczestników do programu w programie uczestniczyli pacjenci zagrożeni lub ze zdiagnozowanym BPH oraz jednocześnie Ci, którzy wyrazili werbalną zgodę na udział w programie. II. Przeprowadzenie przez lekarza testu wiedzy z pacjentem lekarz odczytywał respondentowi twierdzenia testu wiedzy zamieszczone w kwestionariuszu wywiadu i zaznaczał odpowiedzi wskazane przez pacjenta. Słupki wykresów obrazujących odsetek odpowiedzi edukowanych zostały oznaczone następującymi kolorami: fioletowym odpowiedzi prawidłowe, niebieskim odpowiedzi nieprawidłowe, a żółtym nie wiem. III. Edukacja lekarz przeprowadzał edukację na podstawie uzyskanych od pacjenta odpowiedzi oraz w oparciu o materiały edukacyjne (broszura) załączone do programu. IV. Wręczenie materiałów edukacyjnych (broszura) pacjentowi broszura edukacyjna dostarczała informacji na temat profilaktyki łagodnego rozrostu stercza. 4

5 Dobór uczestników programu Dobór uczestników programu był rezultatem niezależnej decyzji lekarza, który na podstawie stanu zdrowia pacjenta włączał go do programu i przeprowadzał z nim test wiedzy, a następnie edukację za pomocą broszury informacyjnej. Żaden uczestnik edukacji nie mógł zostać dwa razy włączony do programu. Wszyscy pacjenci wyrazili werbalną zgodę na udział w programie edukacyjnym dotyczącym zwiększenia świadomości związanej z rolą profilaktyki łagodnego rozrostu stercza. W programie edukacyjnym mogli wziąć udział lekarze posiadający prawo wykonywania zawodu lekarza, którzy uzyskali wpis do rejestru prowadzonego przez właściwą Okręgową Radę Lekarską i nie zostali zawieszeni w prawie wykonywania zawodu lekarza albo ograniczeni w wykonywaniu określonych czynności medycznych. 5

6 Metodologia programu Technika badawcza wywiad kwestionariuszowy W celu przeprowadzenia edukacji zastosowano wystandaryzowaną technikę badawczą w postaci wywiadu kwestionariuszowego z użyciem narzędzia badawczego - kwestionariusza wywiadu. 6

7 Metodologia programu Kwestionariusz wywiadu wystandaryzowane narzędzie badawcze Test wiedzy zawierał osiem sformułowań, na które edukowany odpowiadał zgodnie ze swoją wiedzą, udzielając jednej z trzech możliwych odpowiedzi zawartych w kafeterii: tak, nie, nie wiem. * Standaryzacja polega na wypełnieniu przez wszystkich lekarzy - edukatorów wspólnie z pacjentami, tego samego kwestionariusza. Jedną z jej głównych zalet jest możliwość liczenia zjawisk wynikających ze zgromadzonych danych. 7

8 Metodologia programu Podstawa kształtowania postaw zdrowotnych broszura edukacyjna Podstawę edukacji pacjentów na temat profilaktyki łagodnego rozrostu stercza stanowiła broszura edukacyjna. We wstępie broszury scharakteryzowano gruczoł krokowy i opisano jego fizjologiczne funkcje. Zaprezentowano istotę choroby, jaką jest łagodny rozrost gruczołu krokowego. Podano czynniki warunkujące powstanie tej choroby, jej objawy oraz 4 stopnie zaawansowania klinicznego. Zaakcentowano ważną rolę przeprowadzania diagnostyki gruczołu krokowego w gabinecie urologa. Syntetycznemu zobrazowaniu poddano badanie per rectum, badanie PSA, ultrasonografię jamy brzusznej, ultrasonografię przezodbytniczą. Zwrócono również uwagę na leczenie BPH, w tym na przestrzeganie wypunktowanych w broszurze zasad, które zwiększają bezpieczeństwo i skuteczność terapii. Po zakończonej edukacji każdy pacjent otrzymywał od edukatora broszurę edukacyjną. 8

9 Metodologia programu Broszura edukacyjna zawartość Broszura edukacyjna prezentuje istotę choroby, jaką jest łagodny rozrost stercza i rady pozwalające zapobiec jej rozwojowi. 9

10 Raport końcowy Raport wykonany na podstawie przesłanego do firmy Quality Audit House Sp. z o.o. raportu zbiorczego, który jednocześnie był potwierdzeniem przeprowadzenia edukacji z pacjentami przez edukatora lekarza. Dane z raportu zostały przedstawione w formie zbiorczej. Wszystkie tabele i wykresy procentowane są do wszystkich ważnych przypadków. 10

11 Wiek 0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% 50 lat 5,8% lat 22,7% lat 19,1% lat lat 15,0% 16,8% lat 12,7% lat 5,3% 81 lat 2,6% Wśród pacjentów leczonych z powodu łagodnego rozrostu stercza dominowali mężczyźni w wieku lat (41,8%). Jak pokazują badania epidemiologiczne ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem. Dolegliwość tą można zdiagnozować u ponad 70% mężczyzn po 60. roku życia i u ponad 90% powyżej 80 lat (Hanecki R., Łagodny rozrost gruczołu krokowego, esculap.pl). W niniejszym programie po 60. roku życia było 52,4% pacjentów. CHARAKTERYSTYKA PACJENTA 11

12 Statystyka wieku Statystyka wieku Dane Wartości (liczba lat) Średnia 62,21 Mediana 61 Dominanta 52 Odchylenie standardowe 9,18 Minimum 39 Maksimum 91 Kwartyle 25% 54 50% 61 75% 69 Średnia wieku edukowanych wynosiła około 62 lata (± około 9 lat). Dominowali pacjenci 52 letni (dominanta). Najmłodszy uczestnik programu miał 39 lat, a najstarszy 91 lat. Warto dodać, że dzieląc pacjentów na 4 grupy liczące po 25% jednostek, pierwszą grupę stanowili respondenci do 54. roku życia, kolejną od 54 lat do 61 lat. Trzecią grupę stanowiły osoby do 69 lat, a ostatnią od 69 do 91 lat. CHARAKTERYSTYKA PACJENTA 12

13 Miejsce zamieszkania 0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% 30,0% 35,0% 40,0% wieś 11,6% miasto do 10 tys. mieszkańców 23,3% miasto tys. mieszkańców 29,7% miasto ponad 100 tys. mieszkańców 35,4% Mieszkańcy miast stanowili 88,4% edukowanej zbiorowości. Najwięcej z nich zamieszkiwało miasta liczące powyżej 100 tys. ludności (35,4% ogółu). CHARAKTERYSTYKA PACJENTA 13

14 Rodzaj wykonywanej pracy 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% emeryt/rencista/bezrobotny 48,9% umysłowa 31,1% fizyczna 20,0% Zmienna metryczkowa opisująca rodzaj wykonywanej pracy podzieliła edukowaną zbiorowość niemal na połowę. Blisko jedna trzecia mężczyzn wykonywała prace umysłowe (31,1%). CHARAKTERYSTYKA PACJENTA 14

15 Analiza testu wiedzy Przeprowadzenie testu wiedzy zweryfikowało zakres posiadanych przez pacjentów wiadomości dotyczących profilaktyki łagodnego rozrostu stercza. Co więcej, dzięki temu wskazano na obszary tematyczne wymagające szczególnego wkładu. Umożliwiło to wyeliminowanie błędnych przekonań edukowanych, jednocześnie dostarczając syntetycznej wiedzy związanej z chorobą. 15

16 TWIERDZENIE pierwsze - Gruczoł krokowy nazywany jest również sterczem. (tak) Zdecydowana większość pacjentów słusznie zgodziła się z powyższym stwierdzeniem (75,6%). 75,6% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 1,0% 23,4% 10,0% 0,0% TAK NIE NIE WIEM STAN WIEDZY PACJENTA 16

17 TWIERDZENIE drugie Fizjologiczną funkcją gruczołu krokowego jest wytwarzanie płynu, który odżywia i chroni plemniki. (tak) Udział pacjentów, którzy odpowiedzieli poprawnie na twierdzenie drugie wynosił 53,1%. 53,1% 60,0% 50,0% 38,8% 40,0% 30,0% 20,0% 8,1% 10,0% 0,0% TAK NIE NIE WIEM STAN WIEDZY PACJENTA 17

18 TWIERDZENIE trzecie Skrót BPH to określenie raka prostaty. (nie) Większość edukowanych wiedziała, że skrót BPH nie jest określeniem raka prostaty (67,5%). 67,5% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,8% 30,0% 20,0% 1,7% 10,0% 0,0% TAK NIE NIE WIEM STAN WIEDZY PACJENTA 18

19 TWIERDZENIE czwarte Jednym z najczęstszych objawów BPH jest uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza. (tak) O tym, że uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza jest jednym z najczęstszych objawów BPH, wiedziało 74,5% uczestników programu. 74,5% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 3,4% 22,1% 10,0% 0,0% TAK NIE NIE WIEM STAN WIEDZY PACJENTA 19

20 TWIERDZENIE piąte Nokturia to inaczej konieczność kilkakrotnego oddawania moczu w dzień. (nie) Wiedzą na temat tego, że nokturia nie oznacza konieczności kilkakrotnego oddawania moczu w dzień, wyróżniało się 68,3% pacjentów. 68,3% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 28,5% 30,0% 20,0% 3,2% 10,0% 0,0% TAK NIE NIE WIEM STAN WIEDZY PACJENTA 20

21 TWIERDZENIE szóste Mężczyźni powyżej 45. roku życia powinni raz do roku zgłaszać się do urologa w celu wykonania badań gruczołu krokowego. (tak) O tym, że prawdziwe jest sformułowanie szóste wiedziała zdecydowana większość uczestników programu (82,5%). 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 82,5% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 3,5% TAK NIE NIE WIEM 14,0% STAN WIEDZY PACJENTA 21

22 TWIERDZENIE siódme Leczenie łagodnego rozrostu gruczołu krokowego jest leczeniem krótkotrwałym. (nie) Prawidłową odpowiedź na twierdzenie piąte znało 80,4% chorych. 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 80,4% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 2,8% 16,8% 10,0% 0,0% TAK NIE NIE WIEM STAN WIEDZY PACJENTA 22

23 TWIERDZENIE ósme W terapii farmakologicznej BPH ważne jest przestrzeganie zaleceń lekarskich dotyczących przyjmowania leków. (tak) Wiedzę na temat roli przestrzegania zaleceń lekarskich podczas terapii posiadała znakomita większość edukowanych (90,2%). 90,2% 100,0% 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 1,2% 8,6% TAK NIE NIE WIEM STAN WIEDZY PACJENTA 23

24 Rozkład prawidłowych odpowiedzi na 8 twierdzeń testu wiedzy Z przeprowadzonej analizy wynika, iż trzy spośród ośmiu twierdzeń testu wiedzy uzyskały odsetek wskazań prawidłowych odpowiedzi przekraczający pożądaną wartość 80%: twierdzenie szóste ( Mężczyźni powyżej 45. roku życia powinni raz do roku zgłaszać się do urologa w celu wykonania badań gruczołu krokowego ) 82,5%, twierdzenie siódme ( Leczenie łagodnego rozrostu gruczołu krokowego jest leczeniem krótkotrwałym ) 80,4% oraz twierdzenie ostatnie ( W terapii farmakologicznej BPH ważne jest przestrzeganie zaleceń lekarskich dotyczących przyjmowania leków ) 90,2%. Wszystkie te twierdzenia składają się na znajomość procesu terapeutycznego i profilaktyki łagodnego rozrostu gruczołu krokowego. Jest to szczególnie ważne, gdyż BPH jest chorobą postępującą. Celem leczenia jest zmniejszenie dolegliwości, zapobieganie powikłaniom oraz poprawa jakości życia pacjenta. Terapia farmakologiczna dotyczy tych chorych, którzy nie wyrazili zgody na leczenie chirurgiczne albo u których nie można przeprowadzić operacji ze względu na zły stan ogólny zdrowia (Hanecki R., Łagodny rozrost gruczołu krokowego, esculap.pl). T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 prawidłowe 75,6% 53,1% 67,5% 74,5% 68,3% 82,5% 80,4% 90,2% STAN WIEDZY PACJENTA 24

25 Rozkład odpowiedzi nieprawidłowych, tj. błędnych oraz nie wiem na 8 twierdzeń testu wiedzy Należy podkreślić, iż wszystkie nieprawidłowe odpowiedzi edukowanych wynikały z niewiedzy, niż z błędnych przekonań pacjentów. Najwięcej trudności sprawiło edukowanym twierdzenie drugie ( Fizjologiczną funkcją gruczołu krokowego jest wytwarzanie płynu, który odżywia i chroni plemniki ), które uzyskało 53,1% prawidłowych odpowiedzi. Wynika z tego, iż chorzy nie zdawali sobie sprawy z ważności narządu, jakim jest gruczoł krokowy. Warto zaznaczyć, iż jest on narządem hormonalnym, uzależnionym od testosteronu produkowanego głównie przez jądra. Powiększenie gruczołu krokowego prowadzi do wielu zmian patologicznych w obrębie układu moczowego (Kierstan A., Sosnowski M., Łagodny rozrost stercza - diagnostyka i leczenie, esculap.pl). Dlatego tak ważna jest edukacja zwłaszcza w tym obszarze. T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 błędne 1,0% 8,1% 1,7% 3,4% 3,2% 3,5% 2,8% 1,2% nie wiem 23,4% 38,8% 30,8% 22,1% 28,5% 14,0% 16,8% 8,6% STAN WIEDZY PACJENTA 25

26 Celem niniejszego programu było zebranie danych dotyczących stanu wiedzy pacjentów na temat BPH oraz edukacja pacjentów na ten temat. Biorąc pod uwagę najważniejsze zmienne wchodzące w skład struktury społeczno-demograficznej edukowanej grupy, mamy do czynienia z przewagą: osób w wieku lat, mieszkańców miast liczących ponad 100 tys. ludności. Nie zauważono znaczącego zróżnicowania ze względu na aktywność zawodową. Program został zrealizowany w okresie styczeń grudzień 2013 zgodnie z założonym rozmiarem, jednakże z uwagi na rozliczenia międzyokresowe i dostarczanie dokumentacji do QAH drogą pocztową, w okresie: koniec sierpnia początek grudnia (2 część Programu), przypadło więcej rozliczeń akcji. Kluczowym założeniem programu było uzyskanie odsetka prawidłowych odpowiedzi równego lub przekraczającego pożądaną wartość 80% na każde z twierdzeń testu wiedzy. Trzy spośród ośmiu twierdzeń testu wiedzy uzyskały taki odsetek: twierdzenie szóste ( Mężczyźni powyżej 45. roku życia powinni raz do roku zgłaszać się do urologa w celu wykonania badań gruczołu krokowego ) 82,5%, twierdzenie siódme ( Leczenie łagodnego rozrostu gruczołu krokowego jest leczeniem krótkotrwałym ) 80,4% oraz twierdzenie ósme ( W terapii farmakologicznej BPH ważne jest przestrzeganie zaleceń lekarskich dotyczących przyjmowania leków ) 90,2%. Twierdzenia te dotyczyły sfery terapeutycznej. 26

27 Najmniejszy odsetek poprawnych odpowiedzi uzyskało twierdzenie drugie ( Fizjologiczną funkcją gruczołu krokowego jest wytwarzanie płynu, który odżywia i chroni plemniki ) 53,1%. Również to twierdzenie jako jedyne nie uzyskało zadowalającego odsetka prawidłowych odpowiedzi na poziomie 60%. Zatem ten obszar problemowy wymaga szczególnej uwagi i edukacji. Warto dodać, że edukacja przeprowadzona przez lekarzy pozwoliła zmodyfikować obszary niewiedzy, przyczyniając się do wzrostu świadomości pacjentów w aspektach objętych programem. Jak pokazała analiza wyników, nieprawidłowe odpowiedzi edukowanych wynikały z ich niewiedzy, a nie z błędnych przekonań. Podsumowując, program zrealizował swoje założenia redukując obszary niewiedzy wśród pacjentów leczonych z powodu łagodnego rozrostu gruczołu krokowego. 27

28 Rekomendacje Na podstawie zrealizowanego programu rekomendujemy przeprowadzenie kolejnej edycji na temat profilaktyki łagodnego rozrostu gruczołu krokowego ze względu na następujące aspekty: BPH jest specyficzną chorobą dotykającą mężczyzn po 50. roku życia. Wskazuje się, iż w Polsce chorych na nią jest ponad 2 miliony mężczyzn. Odsetek chorych wzrasta wraz z wiekiem (Hanecki R., Łagodny rozrost gruczołu krokowego, esculap.pl). Ponadto, wraz z wiekiem i nasileniem objawów rośnie ryzyko interwencji chirurgicznej. Podaje się, iż BPH jest drugą przyczyną wykonywania operacji wśród mężczyzn w podeszłym wieku (Dzigowski P., Łagodny rozrost stercza, patofizjologia, diagnostyka i leczenie, esculap.pl). Edukacja powinna dotyczyć sposobów regularnego badania się mężczyzn w celu wczesnego wykrycia choroby i rozpoczęcia terapii. Jest to o tyle ważne, gdyż objawy jakie towarzyszą BPH (np. nokturia, objawy ze strony dolnych dróg moczowych, zaburzenia seksualne) znacznie obniżają jakość życia chorego, zmuszając go do zmiany dotychczasowego trybu życia, rezygnacji z wielu przyzwyczajeń. Pojawia się również niska samoocena i strach przed wystąpieniem nowotworu prostaty, który ma podobne objawy do BPH (Hanecki R., Łagodny rozrost gruczołu krokowego, esculap.pl). Należy uświadamiać pacjentów w kwestii ważności i pełnienia funkcji przez gruczoł krokowy, gdyż niniejsze badanie pokazało, jak duże braki występują w tym obszarze problemowym. 28

29 Rekomendacje Należy zwrócić uwagę, iż seks oraz problemy z erekcją znajdują się wśród informacji najbardziej poszukiwanych przez mężczyzn w Internecie (Raport Gemius, Pacjenci w sieci, 2012). Zatem istnieje popyt na takie wiadomości. Wiadomym jest, iż Internet nie zawsze jest wiarygodnym źródłem informacji, a sam pacjent może mieć problemy ze zrozumieniem treści medycznych, dlatego tak istotne jest prowadzenie edukacji w tym aspekcie przez profesjonalnych lekarzy. Tym bardziej jest to zasadne, gdyż jak pokazuje raport Gemius, pacjenci najczęściej poszukują informacji - zaraz po Internecie - właśnie w gabinecie lekarskim (73%). Za potrzebą przeprowadzenia kolejnej edycji programu, wzrostu świadomości na temat łagodnego przerostu gruczołu krokowego przemawia również fakt, iż wszystkie nieprawidłowe odpowiedzi pacjentów na twierdzenia testu wiedzy wynikały z ich niewiedzy, a nie z błędnych przekonań. Kolejna edycja programu powinna również zachować podobny bilans pacjentów pod względem liczby wyedukowanych osób. Polecamy pozostanie przy takiej formie broszury informacyjnej, która jest syntetycznym zbiorem niezbędnych informacji na temat profilaktyki łagodnego rozrostu gruczołu krokowego, jak i sposobu jej leczenia. Zawartość broszury edukacyjnej przedstawiona jest bardzo przystępnym językiem, w naszej ocenie - zrozumiałym dla każdego pacjenta. 29

30 W przypadku jakiegokolwiek prezentowania, udostępniania, bądź rozpowszechniania raportu bądź jego części firma VALEANT Pharmaceuticals International jest zobowiązana do podawania firmy Quality Audit House jako autora raportów. Firma Quality Audit House zobowiązuje się do niewykorzystywania wyników programu bez wcześniejszej zgody firmy VALEANT Pharmaceuticals International.