FORMAT MARC 21 REKORDU BIBLIOGRAFICZNEGO DLA DOKUMENTU KARTOGRAFICZNEGO

FORMAT MARC 21 REKORDU BIBLIOGRAFICZNEGO DLA DOKUMENTU KARTOGRAFICZNEGO Ostatnia aktualizacja: maj 2009 r. dotyczy pól: 034 245 255 Oprac. Grażyna Dudzicka Dorota Gazicka Irena Grzybowska Centrum NUKAT, lipiec 2007 r.

Spis treści Spis treści Spis treści 2 Przedmowa 4 Wstęp 6 Etykieta rekordu i pola danych kontrolnych 9 Etykieta 10 001 Numer kontrolny rekordu (NP) 11 005 Data ostatniej modyfikacji rekordu (NP) 12 006 Dane kontrolne - dodatkowa charakterystyka dokumentu (P) 13 007 Forma fizyczna dokumentu kartograficznego (P) 14 007 Forma fizyczna obrazu teledetekcyjnego (P) 18 008 Dane kontrolne (NP) 22 020 Międzynarodowy znormalizowany numer książki ISBN (P) (3.8.1) 28 034 Zakodowane dane matematyczne (P) 30 040 Instytucja sporządzająca opis (NP) 35 041 Język dokumentu (P) 36 044 Kraj miejsca wydania (NP) 40 100 111 Hasła główne 41 100 Hasło główne nazwa osobowa (NP) 42 110 Hasło główne nazwa ciała zbiorowego (NP) 45 111 Hasło główne nazwa imprezy (NP) 47 245 260 Strefa tytułu i oznaczenia odpowiedzialności, strefa wydania, strefa danych matematycznych, strefa adresu wydawniczego, odmiany tytułu 49 245 Strefa tytułu i oznaczenia odpowiedzialności (NP) (3.1) 50 246 Wariant tytułu (P) 73 250 Strefa wydania (NP) (3.2) 79 255 Strefa danych matematycznych (P) (3.3) 83 260 Strefa adresu wydawniczego (NP) (3.4) 88 300 Strefa opisu fizycznego (P) (3.5) 95 440-490 Strefa serii i dokumentu kartograficznego wieloczęściowego 101 440 Strefa serii i dokumentu kartograficznego wieloczęściowego 102 - forma do wyszukiwania (P) (3.6) 102 490 Strefa serii i dokumentu kartograficznego wieloczęściowego 106 forma nie do wyszukiwania (P) (3.6) 106 5XX Strefa uwag (3.7) 111 500 Uwaga ogólna (P) (3.7) 113 501 Uwaga dotycząca prac współwydanych (P) (3.7.10) 118 504 Uwaga dotycząca bibliografii załącznikowej (P) (3.7) 120 505 Uwaga dotycząca zawartości dokumentu kartograficznego (P) (3.7.10) 121 506 Uwaga dotycząca ograniczeń w rozpowszechnianiu (P) 124 510 Uwaga dotycząca cytaty bibliograficznej (P) 126 520 Adnotacja wyjaśniająca lub analiza wskazująca (P) (3.7.10; 3.7.11) 128 521 Uwaga dotycząca przeznaczenia użytkowego (P) 130 530 Uwaga dotycząca innej postaci fizycznej dokumentu (P) 131 534 Uwaga dotycząca podstawy reprodukcji (P) 133 536 Uwaga dotycząca finansowania dokumentu kartograficznego (P) 135 538 Uwaga dotycząca systemu (P) 137 546 Uwaga dotycząca języka (P) 139 586 Uwaga dotycząca nagrody (P) 141 700 740 Hasła dodatkowe 143 2

Spis treści 700 Hasła dodatkowe - nazwa osobowa (P) 144 710 Hasło dodatkowe - nazwa ciała zbiorowego (P) 147 711 Hasła dodatkowe - nazwa imprezy (P) 149 740 Hasło dodatkowe - tytuł (P) 150 800 830 Hasła dodatkowe opisu dokumentu kartograficznego wieloczęściowego i serii 153 800 Hasło dodatkowe opisu dokumentu kartograficznego wieloczęściowego - nazwa osobowa (P) 154 810 Hasło dodatkowe opisu dokumentu kartograficznego wieloczęściowego - nazwa ciała zbiorowego (P) 156 811 Hasło dodatkowe opisu dokumentu kartograficznego wieloczęściowego - nazwa imprezy (P) 158 830 Hasło dodatkowe serii i opisu dokumentu kartograficznego wieloczęściowego tytuł (P) 160 856 Lokalizacja i sposób dostępu do dokumentu elektronicznego (P) 163 Załącznik 1 190 Bibliografia załącznikowa 192 3

Przedmowa Przedmowa Trafiająca do Państwa rąk instrukcja Format MARC21 rekordu bibliograficznego dla dokumentu kartograficznego jest odpowiedzią na zapotrzebowanie bibliotekarzy z oddziałów zbiorów specjalnych zajmujących się opracowaniem tej kategorii zbiorów, w szczególności z bibliotek uczestniczących, w tworzonym metodą współkatalogowania, ogólnopolskim centralnym katalogu bibliotek naukowych i akademickich NUKAT. Prace nad nią trwały dość długo, ale i materia, z którą należało się zmierzyć, była niezwykle skomplikowana, m.in. ze względu na niezwykłą różnorodność form wydawniczych. Opracowując instrukcję, posiłkowano się zarówno skromną polską literaturą przedmiotu (patrz bibliografia załącznikowa), aktualnie obowiązującymi polskimi normami - w szczególności wydaną w marcu 2001 roku Polską Normą PN-N-01152-5 Opis bibliograficzny - Dokumenty kartograficzne, amerykańskimi przepisami i instrukcjami, zaleceniem ISBD(CM), wreszcie opracowaniami wydanymi w serii FOKA, na koniec uwzględniając ustalenia Centrum NUKAT i Biblioteki Narodowej dotyczącymi formatu MARC21 rekordu bibliograficznego dla książki. Nie zawsze udało się pogodzić wytyczne polskiej normy opisu dokumentów kartograficznych, zalecenia międzynarodowe i aktualną praktykę polskich bibliotek stosujących w NUKAT format MARC21 do katalogowania w jednej bazie różnego rodzaju dokumentów. W takich przypadkach wybierano zazwyczaj tę ostatnią, tym bardziej, że jak wynika z zakresu stosowania polskiej normy opisu dokumentów kartograficznych, nie uwzględnia ona jeszcze specyfiki katalogowania zbiorów w zintegrowanym systemie bibliotecznym kontrolowanym kartoteką haseł wzorcowych (mówi jedynie o pliku komputerowym). W szczególności od postanowień Polskiej Normy odbiegają: zasady wyboru tytułu właściwego i równoległych spośród kilku tytułów danego typu; sposób podawania tytułów prac współwydanych bez wspólnego tytułu; szczegółowe zasady zapisu skali w strefie danych matematycznych. Mając świadomość, że pracownikami oddziałów specjalnych zajmującymi się dokumentami kartograficznymi są przeważnie specjaliści dziedzinowi, a nie bibliotekarze, starano się dodawać, niestety, z konieczności skrótowe komentarze. Mamy nadzieję, że ułatwią one Państwu pracę. Mamy również świadomość, że podobnie jak w przypadku innych rodzajów dokumentów specjalistom, na początku przy sporządzaniu rekordów bibliograficznych, pomagać będą bibliotekarze oddelegowani np. z oddziału opracowania wydawnictw zwartych nie znający specyfiki dokumentów kartograficznych. Dlatego we wstępie dość szeroko przedstawiono rodzaje wydawnictw kartograficznych, a przy omawianiu wielu pól i podpól dodano definicje, które powinny ułatwić np. jednoznaczną ocenę, jaki kod należy w danym przypadku zastosować. Przykłady, w szczególności te zamieszczone na końcu instrukcji, starano się dobrać tak, by reprezentowały wszystkie rodzaje dokumentów kartograficznych oraz by katalogujący, w przypadku wątpliwości, znalazł w nich gotowe rozwiązanie. Jedną z cech charakterystycznych dokumentów kartograficznych jest występowanie dokumentów wieloczęściowych, wieloarkuszowych. Katalogowane powinny być poszczególne arkusze, ale ponieważ może być ich nawet kilka tysięcy, w instrukcji dopuszczono opisywanie takiego dokumentu jako całości w jednym rekordzie bibliograficznym, do którego możliwe będzie poprzez pole 856 - lokalizacja elektroniczna, podłączenie np. zeskanowanego skorowidza tablicowego umożliwiającego użytkownikom katalogów online sprawdzenie, czy interesujący ich arkusz znajduje się w danej bibliotece. Tym samym uzyskają oni potrzebne im informacje zanim dana biblioteka upora się ze skatalogowaniem wszystkich arkuszy tego dokumentu. Produkcja dokumentów kartograficznych jest niezwykle bogata, zwłaszcza w ostatnim okresie, dlatego wyrażamy nadzieję, że instrukcja ta pozwoli w skali kraju metodą współkatalogowania szybciej opracowywać dokumenty kartograficzne, na czym zyskają użytkownicy naszych bibliotek. 4

Przedmowa Mamy świadomość, że doświadczenia bibliotek współpracujących przy katalogowaniu dokumentów kartograficznych mogą zweryfikować niektóre rozstrzygnięcia zaproponowane w niniejszej instrukcji. Opracowanie to nie powstałoby bez merytorycznej pomocy i koleżeńskiej życzliwości Marii Burchard, Marii Lenartowicz, Lucyny Szaniawskiej, Jadwigi Bzinkowskiej, Andrzeja Padzińskiego oraz Elżbiety Pawlickiej. Dziękujemy także Dariuszowi Dukaczewskiemu oraz Jerzemu Ostrowskiemu i Bożenie Ogorzelskiej, a także innym pracownikom Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN i Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych UW za rady i sugestie oraz wszelką pomoc przy pisaniu tej instrukcji. W tym miejscu nie możemy oczywiście nie wspomnieć o zmarłej w trakcie prac nad instrukcją pani Annie Paluszkiewicz, która zdążyła jeszcze je ukierunkować. Wszystkim tym osobom wyrażamy nasze gorące podziękowania. Warszawa, sierpień 2008 r. Grażyna Dudzicka Dorota Gazicka Irena Grzybowska 5

Wstęp Wstęp Instrukcja Format MARC 21 rekordu bibliograficznego dla dokumentu kartograficznego zawiera informacje niezbędne do sporządzenia takiego rekordu i jest przeznaczona dla bibliotek wykorzystujących różne komputerowe systemy biblioteczne obsługujące format MARC 21. Przyjęto drugi stopień szczegółowości opisu bibliograficznego. W instrukcji uwzględniono zasady sporządzania rekordu bibliograficznego i doboru haseł wypracowane przez współpracujące ze sobą polskie biblioteki, przy opracowywaniu innych typów dokumentów. Na użytek niniejszej instrukcji przyjmuje się, że dokumentem kartograficznym jest dokument prezentujący całość lub część Ziemi lub innego ciała niebieskiego w dowolnej skali. Dokumentami kartograficznymi są: atlasy i mapy (w tym plany, mapy satelitarne i lotnicze, ortofotomapy, mapy nieba), obrazy teledetekcyjne (tj. zdjęcia lotnicze i satelitarne), widoki z lotu ptaka, profile, przekroje, blokdiagramy oraz globusy itp. Instrukcja dotyczy dokumentów kartograficznych w postaci drukowanej, rękopiśmiennej oraz w postaci elektronicznej lub zapisanych na innym dowolnym nośniku. Jednostką opisu dokumentu kartograficznego jest: a) jednoczęściowy dokument kartograficzny: - mapa *) samoistna, wydana na jednym nośniku (np. arkuszu papieru, CD-ROMie), - mapa*) główna z mapami*) pobocznymi (tj. mapami dodatkowymi umieszczonymi obok mapy głównej, nazywanymi również kartonami), wydane na jednym arkuszu papieru lub innym nośniku, - jedna mapa*) wykonana na kilku arkuszach papieru przeznaczonych do ewentualnego sklejenia (wydana w tej formie ze względu na dużą powierzchnię, którą prezentuje po złożeniu w całość), - zestaw map*) stanowiący jedną jednostkę fizyczną (np. kilka map w kopercie, tece, obwolucie), - globus, - atlas jednotomowy, b) mapy*) współwydane tzn. dwie lub więcej map równorzędnych, wydanych w jednej jednostce fizycznej np. na jednym arkuszu papieru lub innym nośniku; atlasy współwydane (dwa lub więcej w jednym woluminie); c) wieloczęściowy dokument kartograficzny, tj. dokument składający się z dwóch lub więcej części, z których żadna nie jest nadrzędna w stosunku do pozostałych: - mapa*) wieloarkuszowa (w kartografii nazywana mapą seryjną lub sekcyjną) - jako całość lub poszczególne arkusze, - atlas wielotomowy - jako całość lub poszczególne części, - wieloczęściowy dokument kartograficzny o budowie hierarchicznej jako całość lub poszczególne części. W niniejszej instrukcji nie uwzględniono atlasów sztucznych, tj. zbioru nie związanych ze sobą wydawniczo map i innych graficzno-kartograficznych prezentacji, np. przekrojów, diagramów itp. ani niesamoistnych wydawniczo dokumentów kartograficznych, np. mapy lub profilu w atlasie bądź książce. Biblioteki mogą jednak, w razie potrzeby, stosować zawarte w niniejszej instrukcji przepisy do katalogowania również tego typu dokumentów kartograficznych w lokalnych bazach swoich zautomatyzowanych systemów bibliotecznych. 6

Wstęp Dołączone przez wydawcę do dokumentu kartograficznego teksty, wykresy, objaśnienia, obwoluty, okładki itp. powinny być w zasadzie traktowane jako integralne elementy danego dokumentu kartograficznego. Poszczególne części wydawnictwa kartograficznego można uznać za odrębne jednostki opisu wówczas, jeżeli żadna część nie jest nadrzędna w stosunku do pozostałych oraz jeśli dokumenty te mogą być użytkowane samodzielnie, każda z nich ma własny indywidualny tytuł i/lub inne własne cechy poza elementami opisu fizycznego, np.: oznaczenie odpowiedzialności, oznaczenie wydania lub odrębną cenę. Przykładem są szczegółowe wieloarkuszowe mapy tematyczne wydawane przez Państwowy Instytut Geologiczny, do których objaśnienia tekstowe opracowywane są w postaci odrębnych publikacji. Instrukcja dotyczy również elektronicznych dokumentów kartograficznych, tj. dokumentów dostępnych za pomocą komputera, wydawanych oryginalnie na nośnikach elektronicznych (np. dysk optyczny, dyskietka), jak również przenoszonych na takie nośniki w efekcie digitalizacji dokumentów drukowanych i in. w celu ich zabezpieczenia oraz ułatwienia czytelnikowi dostępu do dokumentów szczególnie cennych, a także dokumentów dostępnych w sieci lokalnej lub rozległej Internecie. Przy opisywaniu dokumentów kartograficznych w wersji elektronicznej należy korzystać równocześnie z instrukcji Format MARC 21 rekordu bibliograficznego dla dokumentu elektronicznego. Do elektronicznych dokumentów kartograficznych należą: - obrazy dokumentów kartograficznych zeskanowane lub utworzone w formie zdigitalizowanej w formatach takich jak : GIF, TIFF, BMP, JPG i in., jeżeli zawierają takie przestrzenne lub geograficzne narzędzia odniesienia jak współrzędne geograficzne czy siatkę; - dane pozwalające utworzyć (wywołać) prezentacje kartograficzne typu Systemy Informacji Geograficznej (GIS) (natomiast programy do tworzenia prezentacji kartograficznych np. Arcview, MapInfo, IDRISI, AutoCad nie są dokumentami kartograficznymi); - atlasy elektroniczne, w tym atlasy multimedialne, w których przeważa aspekt kartograficzny, mimo że zawierają duże ilości tekstu i danych alfanumerycznych. Dla wymienionych dokumentów elektronicznych w pozycji 06 (Typ rekordu) etykiety rekordu podaje się kod e - dokumenty kartograficzne, który oddaje najbardziej istotny aspekt zawartości dokumentu. W przypadku wątpliwości, czy opisywany dokument elektroniczny jest dokumentem kartograficznym należy przyjąć kod "e" jeżeli: - zamierzeniem (intencją) wydawcy, było opublikowanie dokumentu kartograficznego; może o tym świadczyć tytuł, informacja na obwolucie, tekst towarzyszący dziełu itp.; - wydawca dzieła jest znany z produkcji dokumentów kartograficznych. Budowa rekordu bibliograficznego dla dokumentu kartograficznego zależy od tego czy jest on wydawnictwem zwartym czy ciągłym. Niniejsza instrukcja dotyczy zasadniczo dokumentów kartograficznych zwartych. Przy katalogowaniu wydawnictw ciągłych i aktualizowanych należy korzystać równocześnie z instrukcji Format MARC21 rekordu bibliograficznego dla dokumentu ciągłego. Niniejsza instrukcja uwzględnia tylko te pola, podpola i wartości wskaźników przewidziane w formacie MARC21 rekordu bibliograficznego, które dotyczą dokumentów kartograficznych. Po nazwach pól i podpól w nawiasach okrągłych podano informację o ich powtarzalności: 7

Wstęp P pole/podpole powtarzalne, NP pole/podpole niepowtarzalne, oraz odpowiednie punkty PN-N-01152-5:2001- Dokumenty kartograficzne opis bibliograficzny W niektórych oprogramowaniach (VIRTUA), zawartość podpola oddziela się jednym odstępem od jego separatora (reprezentowanego tutaj za pomocą znaku $ i odpowiednio małej litery lub cyfry). Taki odstęp stosuje się też w przykładach umieszczonych w niniejszej instrukcji. Natomiast znak @ reprezentuje w tym opracowaniu graficznie spację. Format rekordu bibliograficznego jest ściśle związany z formatem rekordu kartoteki haseł wzorcowych (khw). Z tego względu dołączane do rekordu bibliograficznego hasła pobierane z khw omówiono skrótowo. Przy ich tworzeniu należy korzystać ze stosownych instrukcji, takich jak np.: Hasła osobowe, korporatywne i tytułowe; Format USMARC rekordu kartoteki haseł wzorcowych; Język haseł przedmiotowych KABA, które ukazały się w serii wydawniczej FOKA oraz najnowszych wytycznych umieszczanych na stronie internetowej NUKAT pod adresem http://www.nukat.edu.pl/, m.in. w zakładce aktualności. *) dotyczy również obrazów teledetekcyjnych, profili, przekrojów, blokdiagramów itp. 8

Etykieta i pola 0XX Etykieta rekordu i pola danych kontrolnych Pola Etykieta (NP) 001 Numer kontrolny rekordu (NP) 005 Data ostatniej modyfikacji rekordu (NP) 006 Dane kontrolne dodatkowa charakterystyka dokumentu (P) 007 Forma fizyczna dokumentu kartograficznego (P) 007 Forma fizyczna obrazu teledetekcyjnego (P) 008 Dane kontrolne (NP) 020 Międzynarodowy znormalizowany numer książki ISBN (P) 034 Zakodowane dane matematyczne (P) 040 Instytucja sporządzająca opis (NP) 041 Język dokumentu (P) 044 Kraj miejsca wydania (NP) Zawartość pól Etykieta rekordu zawiera dane w postaci kodów identyfikowane za pomocą numerów znaków, które w niej zajmują. Podobną budowę mają pola 006, 007 i 008. Pole 006 zawiera 18 znaków ponumerowanych od 00 do 17. Pole 007 - Forma fizyczna dokumentu kartograficznego zawiera 6 znaków ponumerowanych od 00 do 05 (dla globusów) lub 8 znaków ponumerowanych od 00 do 07 (dla dokumentów kartograficznych innych niż globusy). Pole 007 - Forma fizyczna obrazu teledetekcyjnego zawiera 11 znaków ponumerowanych od 00 do 10. Pole 008 zawiera 40 znaków ponumerowanych od 00 do 39. Formaty wewnętrzne systemów zautomatyzowanych traktują poszczególne elementy etykiety oraz pól 006, 007 i 008 jako odrębne pola stałej długości identyfikowane za pomocą nazw mnemonicznych. Niniejsza instrukcja przeznaczona jest dla bibliotek wykorzystujących różne systemy. Należy ją stosować w połączeniu z dokumentacją systemu lokalnego, w celu ustalenia, jakimi nazwami identyfikowane są elementy etykiety rekordu oraz pól 006, 007 i 008. W niepowtarzalnym polu 008 podaje się dane dotyczące dominującego aspektu zawartości dokumentu, tzn. dane właściwe dla dokumentu kartograficznego. W tym przypadku nie stosuje się pola 006 o zawartości opisanej w niniejszej instrukcji. Jeżeli zachodzi potrzeba uwzględnienia danych dotyczących mniej istotnego aspektu zawartości dokumentu, wypełnia się pole 006, posługując się instrukcją dotyczącą formatu rekordu bibliograficznego dla odpowiedniego typu dokumentów (np. w przypadku dokumentu kartograficznego w postaci elektronicznej pole 006 wypełnia się zgodnie z instrukcją Format MARC 21 rekordu bibliograficznego dla dokumentu elektronicznego). Opisana w niniejszej instrukcji zawartość pola 006 może być wykorzystana w rekordach sporządzanych dla dokumentów innych niż kartograficzne. Pole 007 wypełnia się zgodnie z niniejszą instrukcją. Jeżeli zachodzi potrzeba uwzględnienia danych dotyczących mniej istotnego aspektu zawartości dokumentu, dodatkowe pole 007 wypełnia się zgodnie z instrukcją dotyczącą formatu rekordu bibliograficznego dla odpowiedniego typu dokumentów (np. rekord dla elektronicznego dokumentu kartograficznego w jednym polu 007 powinien zawierać dane zgodne z niniejszą instrukcją, w następnym polu 007 - dane zgodne z instrukcją Format MARC 21 rekordu bibliograficznego dla dokumentu elektronicznego). 9

Etykieta Etykieta Etykieta składa się z 24 znaków ponumerowanych od 00 do 23. Poszczególne znaki lub ich grupy przeznaczone są na ściśle określone informacje identyfikowane za pomocą numerów pozycji zajmowanych przez te znaki w etykiecie. Są to dane niezbędne do właściwego przetwarzania rekordu. W instrukcji podano tylko te pozycje znaków etykiety, których zawartość jest określona i nie mogą być automatycznie wygenerowane przez system. Zawartość etykiety /05 Status rekordu /06 Typ rekordu /07 Poziom bibliograficzny /08 Oznaczenie dokumentu archiwalnego /17 Pochodzenie opisu/poziom kompletności opisu bibliograficznego /18 Kod przepisów katalogowania Etykieta/05 Status rekordu Podaje się jedną z poniższych wartości: c rekord zmodyfikowany, n rekord nowy. Etykieta/06 Typ rekordu Podaje się jedną z poniższych wartości: e dokument kartograficzny, f dokument kartograficzny rękopiśmienny. Etykieta/07 Poziom bibliograficzny Podaje się jedną z poniższych wartości: m poziom monograficzny - rekord zawiera opis jednostki samoistnej wydawniczo, np. jednoczęściowego dokumentu kartograficznego: mapy samoistnej, dwóch map lub więcej na jednym arkuszu, jednej mapy na kilku arkuszach, globusa, atlasu jednotomowego; map współwydanych jako całość; jednej części dokumentu kartograficznego wieloczęściowego; dokumentu kartograficznego wieloczęściowego opisywanego w całości, i rekord zawiera opis dokumentu aktualizowanego (uzupełnianego, zmienianego). Etykieta/08 Oznaczenie dokumentu archiwalnego Podaje się wartość: @ dokument nie jest materiałem archiwalnym. Etykieta/17 Pochodzenie opisu/poziom kompletności opisu bibliograficznego Podaje się wartość: @ pełny rekord, sporządzony z autopsji. Etykieta/18 Kod przepisów katalogowania Podaje się wartość: i rekord zgodny z ISBD. 10

001 001 Numer kontrolny rekordu (NP) Wskaźniki brak Kody podpól brak Zawartość pola W formacie wymiennym MARC 21 pole to zawiera numer kontrolny identyfikujący rekord we wszystkich katalogach zawierających kopie tego rekordu. W formatach wewnętrznych niektórych systemów zautomatyzowanych pole to zawiera numer systemowy nadawany automatycznie przez system. Numer ten identyfikuje rekord w obrębie jednej bazy danych. W tym przypadku numer kontrolny umieszczony jest w polu 035. Sposób wykorzystania tego pola i wynikające z tego procedury przejmowania rekordów powinny być przedmiotem uzgodnień między bibliotekami stosującymi różne systemy a Centrum NUKAT. 11

005 005 Data ostatniej modyfikacji rekordu (NP) Wskaźniki brak Kody podpól brak Zawartość pola Pole 005 zawiera datę ostatniej modyfikacji rekordu. Pole jest wypełniane automatycznie przez niektóre systemy (np. Virtua). 12

006 006 Dane kontrolne - dodatkowa charakterystyka dokumentu (P) Pole zawiera 18 znaków na pozycjach od 00 do 17 przeznaczonych na kody określające rodzaj zawartości katalogowanego dokumentu nie podane w polu 008. Używa się, jeżeli dokument ma cechy charakterystyczne dla różnych typów dokumentów (również innych niż podane w polu 008). Zawartość pola zależy od typu dokumentu oznaczonego kodem podanym na pozycji pierwszego znaku 006/00. W każdym wystąpieniu pola 006 (każde dla określonego aspektu zawartości dokumentu) kody ustalone dla pozycji 01 17 są takie same jak kody ustalone w odpowiednim polu 008 w pozycjach 18 34 (dla odpowiedniego typu dokumentu). Niektóre pozycje nie będą wykorzystywane przez biblioteki polskie, przypisane im wartości zastępowane są znakiem wypełniacza. Dla pozycji nie mających określonej zawartości podano tylko ich numer, w miejscu tych pozycji zostawia się spacje. Pole 006 o opisanej poniżej zawartości stosuje się, jeżeli w polu 008 podane są informacje dotyczące innego (bardziej istotnego) aspektu zawartości dokumentu, tzn. pole to może być wykorzystane w rekordach sporządzanych dla dokumentów innych niż kartograficzne (np. książka z załącznikiem w postaci dokumentu kartograficznego, dla którego nie sporządza się odrębnego rekordu; gra komputerowa o zawartości kartograficznej). Jeżeli konieczne jest uwzględnienie danych dotyczących dodatkowych aspektów zawartości dokumentu kartograficznego, pole 006 wypełnia się, posługując się instrukcją dotyczącą formatu rekordu dla odpowiedniego typu dokumentów, np. w przypadku elektronicznego dokumentu kartograficznego pole 006 wypełnia się zgodnie z instrukcją Format MARC 21 rekordu bibliograficznego dla dokumentu elektronicznego. Zawartość pola 006/00 Kod typu dokumentu 006/01 04 Kod rzeźby terenu (008/18 21) 006/05 06 Kod odwzorowania (008/22 23) 006/07 Zawartość nieokreślona 006/08 Kod rodzaju dokumentu kartograficznego (008/25) 006/09 10 Zawartość nieokreślona 006/11 Kod publikacji urzędowej (008/28) 006/12 Kod formy zapisu (008/29) 006/13 Zawartość nieokreślona 006/14 Kod indeksu (008/31) 006/15 Zawartość nieokreślona 006/16 17 Kod specjalnej formy dokumentu (008/33 34) 006/00 Kod typu dokumentu Podaje się jedną z poniższych wartości: e dokument kartograficzny, f dokument kartograficzny rękopiśmienny. Pozostałe pozycje w tym polu wypełnia się tak, jak odpowiadające im pozycje pola 008 opisanego w niniejszej instrukcji. 13

007 007 Forma fizyczna dokumentu kartograficznego (P) Pole zawiera kody określające fizyczne cechy całego dokumentu lub jego części, takie jak materiał towarzyszący. Kod na pierwszej pozycji 00 oznacza typ dokumentu. Kody na pozostałych pozycjach określają poszczególne cechy fizyczne. Pole 007 zawiera 6 znaków ponumerowanych od 00 do 05 (dla globusów) lub 8 znaków ponumerowanych od 00 do 07 (dla dokumentów kartograficznych innych niż globusy). Pole o zawartości przedstawionej poniżej jest wykorzystywane przy opisie wszystkich typów dokumentów kartograficznych. Jest to pole obowiązkowe, dopuszcza się jednak konsekwentne pomijanie niektórych jego elementów. Na pozycji znaków przeznaczonych na te elementy umieszcza się znak wypełniacza " ". Kod u (nieznany) wskazuje, że pozycja ma zastosowanie w przypadku danego rekordu, ale informacja potrzebna do prawidłowego zakodowania pozycji nie jest znana. Kod n (brak zastosowania) wskazuje, że pozycja znakowa nie jest wykorzystywana w przypadku dokumentu kartograficznego. Niektóre pozycje znakowe pola 007 nie mają określonej zawartości. W miejscu tych pozycji zostawia się spacje. Jeżeli opisywany dokument jest obrazem teledetekcyjnym należy wybrać również pole 007 zawierające charakterystykę fizyczną obrazu teledetekcyjnego. Pole powtarza się, jeżeli zachodzi konieczność określenia cech fizycznych związanych z innym aspektem zawartości dokumentu, wypełniając je danymi określonymi przez odpowiednią instrukcję (np. rekord dla elektronicznego dokumentu kartograficznego lub zawierającego załącznik w postaci dokumentu elektronicznego, dla którego nie sporządza się odrębnego rekordu w jednym polu 007 powinien zawierać dane zgodne z niniejszą instrukcją, w następnym polu 007 dane zgodne z instrukcją Format MARC 21 rekordu bibliograficznego dla dokumentu elektronicznego). Zawartość pola 007/00 Kod rodzaju dokumentu 007/01 Kod postaci fizycznej dokumentu 007/02 Zawartość nieokreślona 007/03 Kod koloru 007/04 Kod nośnika fizycznego 007/05 Kod typu reprodukcji 007/06 Kod szczegółowych informacji o zastosowanej technice fotograficznej 007/07 Kod pozytywu/negatywu 007/00 Kod rodzaju dokumentu Podaje się jedną z poniższych wartości: a dokument kartograficzny inny niż globus, d globus. 007/01 Kod postaci fizycznej dokumentu Dla dokumentu kartograficznego innego niż globus podaje się jedną z poniższych wartości: 14 d atlas Wydawnictwo kartograficzne wydane na dowolnym nośniku zawierające mapy i/lub inne prezentacje graficzne oraz ewentualnie powiązany z nimi tekst. Wydawnictwo opracowane wg jednolitych zasad i z góry założonego programu, wydane jednorazowo lub w dłuższym okresie (np. uzupełniane i/lub aktualizowane) może mieć postać woluminu bądż luźnych kart, np. w obwolucie, kopercie, tece lub bez opakowania.

007 g diagram Wszelkie graficzne formy (inne niż mapa) prezentacji danych statystycznych dotyczących różnych zjawisk. Mogą one mieć postać diagramu, czyli wykresu, figury geometrycznej (koła, kwadratu itp.), blokdiagramu itp. j mapa Graficzny dwuwymiarowy obraz powierzchni Ziemi, innego ciała niebieskiego lub nieba na płaszczyźnie, zmniejszony w sposób określony matematycznie, uogólniony i umowny (tj. sporządzony z zastosowaniem umownych znaków), pokazujący rozmieszczenie w przestrzeni geograficznej wybranych obiektów, ich cech, zjawisk lub zagadnień społeczno-gospodarczych. k profil Rysunek liniowy, zazwyczaj wyskalowany, prezentujący kształt terenu (profil hipsometryczny), zjawiska mające rozkład ciągły (np. opad deszczu) lub pionowy - tylko liniowy obraz warstw ziemi (np. profil glebowy, profil geologiczny prezentacja odwiertu) itp. q model Trójwymiarowa prezentacja rzeczywistego obiektu przestrzennego zachowująca jego wymiary lub zmniejszona, np. mapa plastyczna, trójwymiarowy model rzeźby. r obraz teledetekcyjny Obraz lub informacja wizyjna zarejestrowana i wytworzona metodami teledetekcyjnymi, czyli bez bliskiego fizycznego kontaktu z badanym obiektem. Przykładem są zdjęcia lotnicze i obrazy satelitarne, na których informacje przestrzenne pokazane są bez interpretacji i analizy; jeżeli obraz teledetekcyjny został przetworzony i uzyskał kartometryczność, wówczas używa się terminu mapa (kod j ), np. fotomapa, ortofotomapa. s przekrój Wyskalowany rysunek, na który składa się profil terenu łącznie z obrazem warstw ziemi lub urządzeń znajdujących się pod jej powierzchnią, np. przekrój geologiczny. u nieznana y widok Termin ten obejmuje panoramy i widoki z lotu ptaka. z inna Dla globusa podaje się jedną z poniższych wartości: a globus nieba, b globus planety innej niż Ziemia lub księżyca planety innej niż Ziemia, c globus Ziemi, e globus księżyca Ziemi, u nieznana, z inna. 007/03 Kod koloru Podaje się jedną z poniższych wartości: a jednobarwny, c wielobarwny, brak zamiaru kodowania. 007/04 Kod nośnika fizycznego Dla dokumentu kartograficznego innego niż globus podaje się jedną z poniższych wartości: 15

007 a papier, b drewno, c kamień, d metal, e tworzywo sztuczne, f skóra, g płótno (lub inny materiał tekstylny naturalny lub sztuczny), j szkło, p gips, q elastyczny nośnik fotograficzny - pozytyw, r elastyczny nośnik fotograficzny - negatyw, s nieelastyczny nośnik fotograficzny - pozytyw, t nieelastyczny nośnik fotograficzny negatyw, u nieznany, y inny nośnik fotograficzny, z inny. Dla globusa podaje się jedną z poniższych wartości: a papier, b drewno, c kamień, d metal, e tworzywo sztuczne, f skóra, g płótno (lub inny materiał tekstylny naturalny lub sztuczny), j szkło, p gips, u nieznany, z inny. 007/05 Kod typu reprodukcji Podaje się jedną z poniższych wartości: f faksymile, n nie ma zastosowania u nieznany, z inny. 007/06 Kod szczegółowych informacji o zastosowanej technice fotograficznej Dla dokumentu innego niż globus podaje się jedną z poniższych wartości: a niebieskodruk, b fotokopia, c odbitka próbna, d film, u nieznana, z inna, brak zamiaru kodowania. 007/07 Kod pozytywu/negatywu Dla dokumentu innego niż globus podaje się jedną z poniższych wartości: a pozytyw, b negatyw, m typ mieszany, n nie ma zastosowania. 16

007 Przykłady: 007/00 a 007/01 d 007/02 @(spacja) 007/03 c 007/04 a 007/05 n 007/06 007/07 n 245 00 $a Regionalny atlas Polski / $c red. atlasu Marzena Wieczorek. 007/00 a 007/01 q 007/02 @(spacja) 007/03 c 007/04 e 007/05 n 007/06 007/07 n 245 00 $a Mapa fizyczna Polski. 500 @@ $a Mapa plastyczna. 17

007 - obraz teledetekcyjny 007 Forma fizyczna obrazu teledetekcyjnego (P) Pole zawiera kody określające fizyczne cechy całego dokumentu lub jego części, takiej jak materiał towarzyszący. Kod na pierwszej pozycji 00 oznacza typ dokumentu. Kody na pozostałych pozycjach określają poszczególne cechy fizyczne. Pole zawiera 11 znaków ponumerowanych od 00 do 10, dopuszcza się konsekwentne pomijanie niektórych jego elementów. Na pozycji znaków przeznaczonych na te elementy umieszcza się znak wypełniacza. Pole o zawartości opisanej poniżej może być wykorzystywane przy opisie dokumentów, które w całości stanowią obraz teledetekcyjny lub zawierają załącznik w postaci obrazu teledetekcyjnego, dla którego nie sporządza się odrębnego rekordu. Pole to może być również wykorzystane przy opisie dokumentów kartograficznych majacych cechy dokumentu teledetekcyjengo, np. fotomapy, ortofotomapy. Zawartość pola 007/00 Kod rodzaju dokumentu 007/01 Kod postaci fizycznej dokumentu 007/02 Zawartość nieokreślona 007/03 Kod wysokości sensora (detektora) / pułapu obrazowania 007/04 Kod orientacji kątowej sensora (detektora) 007/05 Kod zachmurzenia 007/06 Kod typu platformy / typu nośnika urządzeń teledetekcyjnych 007/07 Kod przeznaczenia platformy / przeznaczenia nośnika urządzeń teledetekcyjnych 007/08 Kod typu sensora (detektora) 007/09-10 Kod typu danych 007/00 Kod rodzaju dokumentu Podaje się wartość: r obraz teledetekcyjny. 007/01 Kod postaci fizycznej dokumentu Podaje się wartość: brak zamiaru kodowania. 007/03 Kod wysokości sensora (detektora) / pułapu obrazowania Podaje się kod określający położenie sensora (detektora) w stosunku do obrazowanego obiektu. Stosuje się jedną z poniższych wartości: a powierzchniowy, b lotniczy, c satelitarny, n nie ma zastosowania (np. wysokość sensora nie ma znaczenia), u nieznany (nie można określić położenia sensora), z inny (lokalizacja sensora jest znana, ale żadna z przewidzianych wartości nie określa jej). 007/04 Kod orientacji kątowej sensora (detektora) Podaje się kod określający orientację kątową sensora (detektora) w odniesieniu do układu geograficznego. Podaje się jedną z poniższych wartości: a nachylona (urządzenie teledetekcyjne jest ułożone pod niewielkim kątem, prawie równolegle w stosunku do obrazowanej powierzchni, 18

007 - obraz teledetekcyjny b c n u horyzont celowo nie jest widoczny na obrazie), ukośna (urządzenie teledetekcyjne jest ułożone pod dużym kątem bliższym kątowi prostemu do obrazowanej powierzchni, linia horyzontu występuje na obrazie), pionowa (urządzenie teledetekcyjne jest umieszczone bezpośrednio ponad lub poziomo do obrazowanej powierzchni), nie ma zastosowania (np. pozycja urządzenia teledetekcyjnego nie wpływa na obraz), nieznana (brak informacji o orientacji sensora). 007/05 Kod zachmurzenia Podaje się kod określający udział procentowy pokrycia chmurami zarejestrowany na obrazie teledetekcyjnym. Jeżeli na dokumencie brak zapisu tej informacji i katalogujący sam szacuje stopień zachmurzenia, wówczas w polu 500 podaje się informacje o źródle tych danych. Podaje się jedną z poniższych wartości: 0 0-9%, 1 10-19%, 2 20-29%, 3 30-39%, 4 40-49%, 5 50-59%, 6 60-69%, 7 70-79%, 8 80-89%, 9 90-100%, n nie ma zastosowania, u nieznane. 007/06 Kod typu platformy / typu nośnika urządzeń teledetekcyjnych Podaje się kod określający typ konstrukcji stanowiącej podstawę dla urządzenia sporządzającego obraz teledetekcyjny. Podaje się jedną z poniższych wartości: a balon, b samolot niski pułap (poniżej 29500 ft. tj. 8962 m), c samolot średni pułap (pomiędzy 29500 ft. tj. 8962 m i 49000 ft. tj. 14810 m), d samolot wysoki pułap (powyżej 49000 ft. tj. 14810 m), e załogowy statek kosmiczny, f bezzałogowy statek kosmiczny, g platforma naziemna, h platforma wodna, i platforma podwodna, n nie ma zastosowania, u nieznany, z inny. 007/07 Kod przeznaczenia platformy / przeznaczenia nośnika urządzeń teledetekcyjnych Podaje się kod określający podstawowe przeznaczenie platformy wymienionej w 007/06. Podaje się jedną z poniższych wartości: a meteorologiczna, b obserwacji powierzchni ziemi, c obserwacji przestrzeni kosmicznej, m różnego przeznaczenia, n nie ma zastosowania, u nieznane, z inne. 19

007 - obraz teledetekcyjny 007/08 Kod typu sensora (detektora) Podaje się kod określający sposób gromadzenia danych przez urządzenia teledetekcyjne. Podaje się jedną z poniższych wartości: a aktywny (sensor jest aktywny w trakcie przesyłania (transmisji) danych), b pasywny (sensor pobiera dane do transmisji, ale nie uczestniczy w przekazie danych), u nieznany, z inny, brak zamiaru kodowania. 007/09-10 Kod typu danych Podaje się charakterystykę spektralną (widmową), akustyczną lub magnetyczną danych otrzymywanych za pośrednictwem urządzenia teledetekcyjnego. Podaje się jedną z poniższych wartości: aa zakres widzialny widma, da bliska podczerwień, db średnia podczerwień, dc daleka podczerwień, dd podczerwień termalna, de podczerwień krótkofalowa (SWIR), df refleksyjna podczerwień / odbijalna podczerwień, dv kombinacje, dz inne dane w zakresie podczerwieni, 20 ga gb gc gd ge gf gg gu gz ja jb jc jv jz ma mb mm nn pa pb pc pd pe pz ra rb rc rd dane uzyskane z lotniczego radaru bocznego wybierania (SLAR), dane uzyskane z radaru bocznego wybierania o syntetycznej aperturze / dane uzyskane z syntetycznego radaru bocznego wybierania (SAR) o jednej częstotliwości, dane uzyskane z SAR u wieloczęstotliwościowego (wielokanałowego), dane o polaryzacji zbliżonej do danych SAR, dane SAR o polaryzacji krzyżowej, dane infometryczne SAR, dane polarymetryczne SAR, dane uzyskane z pasywnego krótkofalowego urządzenia kartującego, inne dane krótkofalowe, daleki ultrafiolet, średni ultrafiolet, bliski ultrafiolet, kombinacje ultrafioletu, inne dane w zakresie ultrafioletu, dane wielospektralne, dane wieloczasowe, kombinacje wielu typów danych, nie ma zastosowania, dane uzyskane z sonaru głębokość zbiornika wodnego, podwodne obrazy sonarowe skany brzegów, podwodne obrazy sonarowe blisko powierzchni, podwodne obrazy sonarowe blisko dna, dane sejsmiczne, inne dane akustyczne, dane o anomaliach grawitacyjnych, dane radiowe, dane o anomaliach siły ciężkości (Bouguer a), dane izostatyczne,

007 - obraz teledetekcyjny sa ta uu zz dane o polu magnetycznym, dane radiometryczne, nieznany, inny. 21

008 008 Dane kontrolne (NP) Pole o długości 40 znaków zawiera identyfikowane za pomocą numerów znaków dane o całym rekordzie lub specjalnych bibliograficznych aspektach katalogowanego dokumentu. Poszczególne znaki pola lub ich grupy przeznaczone są na ściśle określone informacje. Kody w pozycjach 00 17 i 35 39 są takie same dla wszystkich typów dokumentów, natomiast w pozycjach 18 34 są właściwe dla danego typu dokumentu. Jest to pole obowiązkowe, dopuszcza się jednak konsekwentne pomijanie niektórych jego elementów. Na pozycji znaków przeznaczonych na te elementy umieszcza się znak wypełniacza. Niektóre pozycje znakowe pola 008 nie mają określonej zawartości. W miejscu tych pozycji zostawia się spacje. Pole o zawartości opisanej poniżej stosuje się w rekordach zawierających na pozycji 06 etykiety kod e lub f. Zawartość pola 008/00 05 Data wprowadzenia rekordu 008/06 Kod typu daty publikacji 008/07 14 Daty publikacji 008/15 17 Kod kraju miejsca publikacji 008/18 21 Kod rzeźby terenu 008/22 23 Kod odwzorowania 008/24 Zawartość nieokreślona 008/25 Kod rodzaju dokumentu kartograficznego 008/26 27 Zawartość nieokreślona 008/28 Kod publikacji urzędowej 008/29 Kod formy zapisu 008/30 Zawartość nieokreślona 008/31 Kod indeksu 008/32 Zawartość nieokreślona 008/33 34 Kod specjalnej formy dokumentu 008/35 37 Kod języka dokumentu 008/38 Kod zmiany formy zapisu w stosunku do występującej w dokumencie 008/39 Kod źródła opisu 008/00 05 Data wprowadzenia rekordu Pozycje automatycznie wypełniane przez niektóre systemy (np. Virtua). Data zapisywana jest zgodnie z wzorcem: rrmmdd. 008/06 Kod typu daty publikacji Podaje się jednoznakowy kod określający rodzaj dat(y) zawartych(ej) w pozycjach 07 14 pola 008. Podaje się jedną z poniższych wartości: m pozycje 008/07 14 zawierają kolejno rok rozpoczęcia i zakończenia wydawania dokumentu kartograficznego, np. wieloczęściowego (jeżeli wszystkie części zostały wydane w tym samym roku, stosuje się kod s), q data wydania niepewna - pozycje 008/07 10 zawierają najwcześniejszą z możliwych dat wydania, pozycje 008/11 14 najpóźniejszą z możliwych dat wydania, r data reprodukcji i data publikacji oryginału pozycje 008/07 10 zawierają datę reprodukcji, pozycje 008/11 14 datę publikacji oryginału, jeżeli jest znana, lub kod u (uuuu), jeżeli nie jest znana, s pojedyncza znana data, data prawdopodobna pozycje 008/07 10 zawierają tę datę, pozycje 008/11 14 zawierają spacje (@@@@); brakujące cyfry dat wypełnia się literą u, np. 19uu. 22

008 008/07 14 Daty publikacji Element o długości ośmiu znaków. Zapisane tu daty podane są w postaci umożliwiającej wyszukiwanie. W systemach zautomatyzowanych stanowią one podstawę do zawężania obszaru poszukiwań do określonego przedziału czasowego. Zawartość tych pozycji związana jest z zawartością pozycji 008/06 w sposób podany w objaśnieniach do tej pozycji. Przykłady: 008/06 s 008/07 10 1998 008/11 14 @@@@ 260 @@ $a Warszawa : $b Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, $c 1998. 008/06 m 008/07 10 1997 008/11 14 uuuu 260 @@ $a Warszawa : $b Główny Geodeta Kraju, $c 1997. 008/15 17 Kod kraju miejsca publikacji Pole zawiera dwu lub trzyliterowy kod kraju publikacji dokumentu kartograficznego (wg MARC 21 Code List for Countries), wybrany na podstawie informacji zawartej w polu 260. Jeżeli w polu 260 podano więcej miejsc wydania znajdujących się w różnych krajach, kod dotyczy pierwszej wymienionej nazwy. W takim przypadku kod ten powtórzony jest również w polu 044 w pierwszym podpolu $a. Przy kodach dwuznakowych miejsce na trzeci znak pozostaje puste. Jeżeli miejsce wydania nie jest znane, wpisuje się kod xx. Podaje się kod kraju miejsca wydania właściwy dla jego aktualnej przynależności politycznej (np. Lwów, Ukraina). Kodowanie ogranicza się wyłącznie do nazwy kraju. Przykłady: 008/15 17 pl 260 @@ $a Warszawa : $b Demart, $c 1996. 008/15 17 xx 260 @@ $a [S. l. : $b s. n.], $c 1994. 008/18 21 Kod rzeźby terenu Podaje się do czterech jednoznakowych kodów określających sposób przedstawiania rzeźby terenu. Kody podaje się w kolejności ich ważności dla opisywanego dokumentu. Jako pierwszy podaje się kod najważniejszy. Jeżeli rejestruje się mniej niż cztery kody, podaje się je na pierwszych pozycjach, a na pozostałych pozycjach podaje się spacje. Stosuje się następujące wartości: @ brak prezentacji rzeźby terenu, a poziomice, b cieniowanie, c hipsometria i batymetria barwna, d metoda kreskowa, e batymetria oznaczona punktami głębokości, f linie szkieletowe, g punkty wysokościowe, i metoda obrazkowa, np. kopczyki, j formy rzeźby, k izobaty, 23

008 m rysunek skał, z inny sposób prezentacji rzeźby terenu. 008/22 23 Kod odwzorowania Jeden z poniższych kodów wprowadza się, jeżeli ma on zastosowanie do całości lub głównej części opisywanego dokumentu kartograficznego. Jeżeli dokument kartograficzny składa się z dwu lub więcej map wykonanych w różnych odwzorowaniach w poz. 008/22-23 wprowadza się kod (brak zamiaru kodowania); poszczególne odwzorowania można wówczas podać w odrębnych polach 255 lub w polu 500 (uwaga ogólna). Podaje się dwuliterowy kod określający rodzaj odwzorowania podany w dokumencie: @@ odwzorowanie nieznane lub nieokreślone, aa Aitow - odwzorowanie umowne Aitowa, ab Gnomonic - odwzorowanie centralne zwane również środkowym lub gnomonicznym, ac Lambert s azimutal equal area - odwzorowanie azymutalne równopolowe Lamberta, ad Orthographic - odwzorowanie ortograficzne, ae Azimuthal equidistant - odwzorowanie azymutalne równoodległościowe (Postela), af Stereographic - odwzorowanie stereograficzne, ag General vertical near-sided odwzorowanie perspektywiczne zewnętrzne na płaszczyznę umieszczoną zenitalnie względem punktu rzutowania znajdującego się w pewnej odległości od kuli ziemskiej, am Modified stereographic for Alaska - odwzorowanie stereograficzne zmodyfikowane dla Alaski, an Chamberlin trimetric - odwzorowanie równoodległościowe Chamberlina, ap Polar stereographic - odwzorowanie stereograficzne w położeniu normalnym (biegunowym), au Azimuthal, specific type unknown - odwzorowanie azymutalne nieznanego typu, az Azimuthal, other - inne odwzorowanie azymutalne, ba Gall - odwzorowanie walcowe Galla, bb Goode s homolographic - odwzorowanie homolograficzne Goode, bc Lambert s cylindrical equal area - odwzorowanie walcowe równopolowe Lamberta, bd Mercator - odwzorowanie walcowe równokątne Mercatora w położeniu normalnym (biegunowym), be Miller - odwzorowanie walcowe Millera, bf Mollweide - odwzorowanie pseudowalcowe Mollweidego, bg Sinusoidal - odwzorowanie pseudowalcowe sinusoidalne), bh Transverse Mercator - odwzorowanie walcowe równokątne Mercatora w położeniu poprzecznym; patrz też kod bi, bi Gauss-Krüger - odwzorowanie Gaussa-Krügera (w literaturze amerykańskiej określane jako Transverse Mecator; patrz kod bh ), bj Equirectangular - odwzorowanie walcowe prostokątne, bo Oblique Mercator - odwzorowanie walcowe równokątne Mercatora w położeniu ukośnym, br Robinson - odwzorowanie pseudowalcowe Robinsona, bs Space oblique Mercator - odwzorowanie przestrzenne ukośne Mercatora, bu Cylindrical, specific type unknown - odwzorowanie walcowe nieznanego typu, bz Cylidrical, other - inne odwzorowanie walcowe, ca Albers equal area - odwzorowanie stożkowe równopolowe Albersa, cb Bonne - odwzorowanie pseudostożkowe Bonne a, cc Lambert s conformal conic - odwzorowanie stożkowe równokątne Lamberta, 24

008 ce Equidistant conic - odwzorowanie stożkowe równoodległościowe (Ptolemeusza), cp Polyconic - odwzorowanie wielostożkowe, cu Conic, specific type unknown - odwzorowanie stożkowe nieznanego typu, cz Conic, other - inne odwzorowanie stożkowe, da Armadillo - odwzorowanie Armadillo, db Butterfly - odwzorowanie motylkowe (np. odwzorowania rozcięte sposobem zaproponowanym przez J. Bartholomew), dc Eckert - odwzorowanie Eckerta (dotyczy różnych odwzorowań autorstwa Eckerta), dd Goode s homolosine - odwzorowanie homolosinograficzne Goode a, de Miller s bipolar oblique conformal conic - dwubiegunowe odwzorowanie stożkowe równokątne Millera w położeniu ukośnym, df Van der Grinten - odwzorowanie Van der Grintena, dg Dymaxion, dh Cordiform - odwzorowanie sercowe (Staba-Wernera), dl Lambert conformal odwzorowanie równokątne Lamberta, zz inne odwzorowanie, brak zamiaru kodowania. 008/25 Kod rodzaju dokumentu kartograficznego Podaje się jednoznakowy kod określający rodzaj dokumentu kartograficznego, jeśli ma on zastosowanie do całości lub głównej części dokumentu kartograficznego opisanego w rekordzie bibliograficznym: a mapa pojedyncza (np. 1 mapa na arkuszu, 1 mapa pocięta i wydana na kilku arkuszach, mapa będąca częścią dokumentu kartograficznego wieloczęściowego), b zestaw map*; mapy* współwydane; mapy tworzące dokument kartograficzny wieloczęściowy opisany jako całość (określona liczba powiązanych, ale fizycznie i bibliograficznie odrębnych jednostek kartograficznych, które w intencji wydawcy tworzą pojedynczą zwartą grupę, np. mapa wieloarkuszowa), c dokument kartograficzny ciągły (wydawnictwo o nie przewidzianym z góry zakończeniu, ukazujące się sukcesywnie, opatrzone wspólnym tytułem zwykle oznaczone numerycznie lub chronologicznie); dokumenty kartograficzne aktualizowane, d globus, e atlas, f samodzielna mapa* stanowiąca załącznik do innego dokumentu, g mapa* niesamoistna wydawniczo (np. mapa zamieszczona wewnątrz publikacji tekstowej, mapa w atlasie), u nieznany, z inny. 008/28 Kod publikacji urzędowej brak zamiaru kodowania 008/29 Kod formy zapisu Podaje się jedną z poniższych wartości: a mikrofilm, b mikrofisza, dotyczy również diagramu, profilu, modelu, obarazu teledetekcyjnego, przekroju i widoku 25

008 c mikrokarta, d duży druk, f druk alfabetem Braille a, r wierna reprodukcja (bez zmiany nośnika i rodzaju druku, np. fotokopia), s forma elektroniczna, @ inna (np. druk standardowy, rękopis). 008/31 Kod indeksu Podaje się jednoznakowy kod określający, czy dokument kartograficzny zawiera indeks (np. wykaz nazw geograficznych, spis ulic itp.): 0 brak indeksu, 1 indeks. 008/33 34 Kod specjalnej formy dokumentu Podaje się do dwu jednoznakowych kodów określających charakter dokumentu. Jeżeli rejestruje się jeden kod, podaje się go na pierwszej pozycji, a na drugiej pozycji stosuje się spację. Stosuje się następujące wartości: e rękopis, j pocztówka, obrazek, k kalendarz, l puzzle, n gra, o mapa ścienna, p karty do gry, r luźne karty (dotyczy atlasów i zestawów w tekach, pudłach, obwolutach, segregatorach lub kart połączonych odkręcanymi śrubami), z inna (np. piłka, chusta itp.), @ brak specjalnej formy dokumentu (np. atlasy w formie kołonotatnika). 008/35 37 Kod języka dokumentu Podaje się trzyliterowy kod języka (wg MARC Code List for Languages) dokumentu kartograficznego. Jeżeli dokument kartograficzny zawiera tekst w wielu językach lub jest tłumaczeniem, w polu 041 podaje się kilka kodów (wg zasad obowiązujących w tym polu), natomiast w pozycjach 008/35 37 umieszcza się kod z pierwszego podpola $a pola 041. Informację o języku można również podać w formie tekstowej w polu 546. Jeżeli dokument kartograficzny nie zawiera języka naturalnego lub pomija się informację o języku, pola 008/35 37 nie wypełnia się (trzy spacje), nie wypełnia się także wówczas pola 041. Przykład 008/35 37 ger 041 0@ $a ger $a lat 546 @@ $a Mapa w jęz. niem. i łac. 008/38 Kod zmiany formy zapisu w stosunku do występującej w dokumencie @ forma zapisu nie została zmieniona, o konwersja zapisu 008/39 Kod źródła opisu Podaje się jednoznakowy kod wskazujący twórcę pierwotnego opisu. Kod dotyczy instytucji, której siglum podano w podpolu $a pola 040. 26

008 @ Biblioteka Narodowa (BN), c program współkatalogowania (twórca opisu jest uczestnikiem programu innym niż BN) 27

020 020 Międzynarodowy znormalizowany numer książki ISBN (P) (3.8.1) Wskaźniki Pierwszy nieużywany @ Drugi nieużywany @ Kody podpól $a Numer ISBN (NP) $z ISBN błędny (P) Zawartość pola Pole 020 zawiera nadane przez wydawcę oznaczenie cyfrowe zbudowane według ustalonych międzynarodowych zasad, identyfikujące jedno wydanie dokumentu kartograficznego lub wariant wydania. Podaje się ISBN, który odnosi się do danego wydania dokumentu kartograficznego. Jeżeli ten sam ISBN mają różne wersje dokumentu kartograficznego (np. mapa w wersji płaskiej i mapa składana, jedno z wydań dokumentu i dodruk do tego wydania z innym rokiem druku) wówczas należy utworzyć osobne rekordy bibliograficzne dla każdego z tych dokumentów. Pole jest powtarzalne, jeżeli z jednym dokumentem związanych jest kilka numerów ISBN, np. dla różnych wydawców lub siedzib wydawców w różnych krajach, dla różnej postaci zewnętrznej dokumentu (np. oprawa twarda i miękka). W przypadku, gdy na katalogowanym dokumencie znajdują się dwa poprawne numery ISBN (wersja 10-cyfrowa i 13-cyfrowa), w sporządzanym dla niego rekordzie bibliograficznym należy uwzględnić obydwa, w odrębnych polach 020. W dokumentach kartograficznych składających się z dwu lub więcej jednostek wydawniczo-introligatorskich każda jednostka może otrzymać dodatkowo własne oznaczenie indywidualne oprócz oznaczenia wspólnego dla całości wydawniczej. Jeżeli dla poszczególnych jednostek tworzymy odrębne rekordy, to podajemy w nich ISBN własny części i ISBN całości. W opisie całości wieloczęściowego dokumentu kartograficznego podaje się tylko ISBN wspólny dla wszystkich części. W formacie MARC 21 pomija się łączniki między częściami numeru, co nie zapewnia jednoznacznej identyfikacji dokumentu kartograficznego. Dlatego biblioteki polskie powtarzają informację o ISBN (tym razem z łącznikami pomiędzy częściami numeru) w polu 920 o takiej samej strukturze jak pole 020. Znaki umowne Na końcu pola 020 nie stawia się kropki. 28

020 Wskaźniki Nieużywane. Podpola $a Numer ISBN Numer podaje się bez akronimu i bez łączników oddzielających części numeru. Po numerze można podać w nawiasach okrągłych uzupełnienie dodane przez wydawcę określające odmiany dokumentu kartograficznego w obrębie jednego wydania (dokumenty mogą się różnić np. nośnikiem, oprawą, formatem itp.) lub inne uzupełnienie, np. nazwę wydawcy, nazwę dystrybutora, nazwę kraju. 020 @@ $a 8372236550 (mapa foliowana w wersji płaskiej) 020 @@ $a 8372236550 (mapa składana w obwolucie) 020 @@ $a 8372236550 (mapa w wersji płaskiej) Jeden numer ISBN w trzech rekordach utworzonych dla dokumentów różniących się postacią fizyczną. (Rzeczpospolita Polska : mapa administracyjna 1:750 000. Warszawa, 1999.) 020 @@ $a 807075236X (Český geologický ústav) 020 @@ $a 8390370425 (Oddział Dolnośląski PIG) Dwa ISBN związane z jednym dokumentem wydanym przez dwóch wydawców. (Masyw Śnieżnika : mapa geologiczno-turystyczna. Skala 1:50 000. Warszawa ; Praha, 1997.) 020 @@ $a 9187760185 020 @@ $a 9187760045 (All volumes) Dwa ISBN związane z jednym dokumentem. W rekordzie skatalogowano jeden nienumerowany tom atlasu wielotomowego; każdy tom ma oprócz ISBN całości wydawnictwa również swój własny ISBN. (Cultural life, recreation and tourism. Stockholm, 1993. (The national atlas of Sweden) $z Błędny ISBN Podpole zawiera ISBN źle wydrukowany, mający nieprawidłową postać (np. zbyt krótki, zawierający oznaczenia literowe inne niż X) lub omyłkowo przypisany dokumentowi kartograficznemu. Każdy błędny ISBN umieszcza się w odrębnym podpolu $z. 020 @@ $a 3443280277 $z 3110058022 Na dokumencie wydrukowano ISBN błędny i prawidłowy. (Geomedezin = Medical geography = Geographie medicale. Berlin ; Stuttgart, 1988. (Afrika-Kartenwerk, Bl. 14) 29