Monitorowanie budżetu jako metoda aktywizacji obywatelskiej Stowarzyszenie Jeden Świat (SJŚ) i holenderski Oxfam Novib, realizują wspólny projekt pt. E-Motive, który dotyczy transferu wiedzy z Krajów Globalnego Południa do Europy i wspólnego poszukiwania innowacyjnych rozwiązań problemów społecznych. Oxfam Novib od 2004 r. wdraża w Holandii metody opracowane w Krajach Globalnego Południa - wśród nich jest metodologia aktywizacji obywateli, polegająca na włączaniu ich w proces monitorowania budżetów lokalnych, opracowana przez Instituto de Estudos Socioeconômicos (INESC) z Brazylii. Implementacją brazylijskich rozwiązań w Holandii zajmuje się Centre for Budget Monitoring and Citizen Participation (CBM). Jesienią 2012 r. w Amsterdamie odbyło się spotkanie przedstawicieli ww. organizacji, podczas którego podjęto decyzję o współpracy SJŚ i CBM w celu wdrożenia metodologii monitorowania budżetu w Polsce. Metodologia monitorowania budżetu zakłada: przejrzystość i powszechny dostęp do informacji publicznej, partycypację społeczną oraz dialog między obywatelami i instytucjami publicznymi. Aby skutecznie wykorzystać ją w warunkach polskich SJŚ nawiązało współpracę z Kaliską Inicjatywą Miejską (KIM) i Akcją Konin. Obie organizacje zrzeszają liderów lokalnych z Kalisza i Konina i poszukują innowacyjnych rozwiązań angażujących mieszkańców obu miast w życie publiczne. Projekt dotyczy partycypacji w polityce publicznej, a jego głównym celem jest zwiększenie zakresu partycypacji obywatelskiej na poziomie lokalnym w Kaliszu i Koninie oraz wsparcie aktywnego udziału obywateli w życiu publicznym.
Grupy odbiorców projektu: Liderzy lokalni z Kalisza i Konina (zdobędą wiedzę i doświadczenie angażując się w przygotowanie i wdrażanie innowacyjnego narzędzia partycypacji społecznej). Członkowie lokalnych społeczności z Kalisza i Konina (dzięki zdobytej wiedzy będą mogli aktywnie uczestniczyć w życiu publicznym obu miast). Przedstawiciele instytucji publicznych z Kalisza i Konina (poznają innowacyjne narzędzie partycypacji społecznej, które umożliwi im spełnienie europejskich standardów dialogu z obywatelami). Liderzy lokalnych społeczności, organizacje pozarządowe i instytucje publiczne z całej Polski (będą mogli wykorzystać opracowane w projekcie narzędzie partycypacji społecznej w swoich społecznościach). Cele projektu Cel główny: Zwiększenie zakresu partycypacji obywatelskiej na poziomie lokalnym w Kaliszu i Koninie oraz wsparcie aktywnego udziału obywateli w życiu publicznym poprzez monitorowanie budżetu. Cele szczegółowe: Wypracowanie narzędzia partycypacji społecznej na poziomie miejskim w oparciu o dobre praktyki i metodologię monitorowania budżetu z Holandii. Zaangażowanie liderów i członków społeczności lokalnych Kalisza i Konina w monitorowanie budżetu miejskiego oraz zainicjowanie dialogu między obywatelami a instytucjami publicznymi. Upowszechnianie monitorowania budżetu jako metody angażowania społeczności lokalnej w życie publiczne. Poziom aktywności obywatelskiej w Polsce jest nadal bardzo niski w porównaniu z krajami Europy Zachodniej. Żyjemy w kraju coraz bardziej efektywnych jednostek i niezmiennie nieefektywnej wspólnoty (na podst.: Diagnoza społeczna w Polsce 2011, Rada Monitoringu Społecznego). Władze
lokalne dostrzegają potrzebę zwiększania udziału obywateli w procesach decyzyjnych, ale kwestie te nie wychodzą poza sferę deklaracji, brakuje również skutecznych narzędzi partycypacyjnych. Tendencje te obserwuje się również w Kaliszu i Koninie miastach, w których zrealizowane zostaną programy pilotażowe, wykorzystujące monitorowanie budżetu miejskiego, jako narzędzia partycypacji społecznej. Stowarzyszenie Jeden Świat od początku swego istnienia angażuje się w przedsięwzięcia aktywizujące społeczności lokalne (np. wolontariat lokalny i międzynarodowy, programy edukacyjne), sięga po innowacyjne metody, by wzmacniać społeczeństwo obywatelskie i budować kapitał społeczny, nawiązuje partnerstwa międzynarodowe, by wymieniać się wiedzą i dobrymi praktykami. Projekt, wspierając zrównoważony rozwój i realizując zasadę równych szans, w pełni wpisuje się w misję organizacji, a dzięki jego organizacji Stowarzyszenie stanie się współautorem ważnego narzędzia partycypacji społecznej, wzmacniając swoją pozycję prężnej i sięgającej po nowatorskie rozwiązania organizacji pozarządowej. Podstawy metodologiczne projektu pochodzą od Centre for Budget Monitoring and Citizen Participation - holenderskiej organizacji partnerskiej, która skutecznie zastosowała metodologię monitorowania budżetu w Amsterdamie, przygotowuje kolejne programy w innych miastach holenderskich i wspiera podobne działania za granicą. Metoda wypracowana w Holandii zostanie dostosowana do warunków polskich i będzie wdrożona w dwóch programach pilotażowych dzięki tym doświadczeniom powstanie uniwersalne narzędzie partycypacji społecznej, które będzie mogło być wykorzystywane w całej Polsce.
Działania projektu Etap I Przygotowanie liderów lokalnych z Kalisza i Konina. 1. Wizyta studyjna w Amsterdamie (III kw. 2013) Dwudniowa wizyta studyjna w Amsterdamie, z udziałem liderów lokalnych z Kalisza i Konina, podczas której uczestnicy poznają proces monitorowania budżetu w Amsterdamie, spotkają się z przedstawicielami społeczności lokalnych i instytucji publicznych. 2. Szkolenie w Polsce (IV kw. 2013) 3-dniowe szkolenie dla liderów lokalnych z Kalisza i Konina, którzy poznają szczegółowy proces wdrażania monitorowania budżetu (m. in. dostęp do informacji publicznej, badanie potrzeb społeczności lokalnej, metody angażujące społeczności lokalne, zbieranie i opracowanie danych dot. budżetu) oraz opracują szczegółowe programy pilotażowe uwzględniające polską specyfikę. Etap II Programy pilotażowe w Kaliszu i Koninie. 3. Opracowanie danych dotyczących budżetu Kalisza i Konina (IV kw. 2013 II kw. 2014) Programy pilotażowe rozpoczną się spotkaniami z władzami lokalnymi, podczas których przedstawione zostaną założenia projektu. W Kaliszu i Koninie powstaną dwa zespoły, składające się ze specjalistów i wolontariuszy, które zajmą się zbieraniem i analizowaniem danych budżetowych. Informacje te zostaną przedstawione w formie infografiki, zrozumiałej dla każdego obywatela. Infografika będzie uniwersalnym narzędziem służącym obrazowaniu budżetów miejskich, będzie udostępniona na wolnej licencji Creative Commons. 4. Warsztaty dla liderów lokalnych w Kaliszu i w Koninie (IV kw. 2013 I kw. 2014) Odbędą się warsztaty dla liderów lokalnych, organizacji pozarządowych i instytucji publicznych, upowszechniających partycypację społeczną i przygotowujących do aktywnego uczestniczenia w monitorowaniu budżetów miejskich. 5. Spotkanie ewaluacyjne (I kw. 2014)
Podczas spotkania liderzy grup z Kalisza i Konina omówią przebieg projektu, poznają dobre praktyki projektów partycypacyjnych z innych miast w Polsce, wezmą udział w warsztatach nt. dostępu do informacji publicznej. 6. Spotkania ze społecznością lokalną (I kw. 2014 II kw. 2014) Odbędą się spotkani o charakterze partycypacyjnym z mieszkańcami Konina i Kalisza, których celem będzie zaangażowanie mieszkańców obu miast w monitorowanie budżetu. Przykładowa tematyka spotkań: budżet miejski (infografika), narzędzia partycypacji, prawo do decydowania o środkach publicznych, potrzeby mieszkańców a budżet miejski. Podczas spotkań wypracowane zostaną rekomendacje dla władz miejskich. 7. Akcje lokalne (II kw. 2014) Akcje w przestrzeni miejskiej będą promować metodologię monitorowania budżetu wśród mieszkańców Konina i Kalisza, zachęcając ich do zapoznania się z budżetami miejskimi i aktywnego udziału w ich tworzeniu i realizacji. 8. Rekomendacja dla władz lokalnych Kalisza i Konina (III kw. 2014) Wypracowane podczas spotkań ze społecznością lokalną rekomendacje zostaną opracowane i przedstawione władzom lokalnym. 9. Strona internetowa projektu (II kw. 2013 III kw. 2014) Interaktywna strona projektu będzie źródłem informacji o projekcie (aktualności, relacje foto i wideo), bazą wiedzy na temat metodologii monitorowania budżetu (materiały informacyjne dot. programów zrealizowanych w Amsterdamie, Kaliszu i Koninie, publikacja końcowa i infografika) oraz narzędziem promocji projektu. 10. Publikacja końcowa (I kw. 2014 III kw. 2014) Publikacja podsumuje i opisze projekt pod względem praktycznego zastosowania wykorzystanej metodologii. Głównym odbiorcą publikacji będą polskie organizacje pozarządowe, lokalni liderzy i instytucje publiczne. 11. Konferencja (III kw. 2014) Podczas konferencji podsumowującej zorganizowanej w Poznaniu dla 60 osób z całej Polski, przedstawione zostaną rezultaty projektu i zastosowana metodologia.
Budżet projektu Całkowity budżet projektu: 285 170,00 PLN Kwota współfinansowania szwajcarskiego: 254 070,00 PLN (74 744,06 CHF) Działanie Kwota 1. Wizyta studyjna w Holandii 23 600,00 PLN 2. Szkolenie dla liderów lokalnych 22 400,00 PLN 3. Opracowanie danych, dot. budżetów miejskich Kalisz i Konina 42 000,00 PLN 4. Warsztaty lokalne i ewaluacja 17 320,00 PLN 5. Spotkania ze społecznością lokalną i akcje lokalne 15 500,00 PLN 6. Publikacja i konferencja końcowa 19 300,00 PLN 7. Promocja i informacja 58 450,00 PLN 8. Koszty biurowe, persolneu zarządzającego oraz wkład własny 86 600,00 PLN RAZEM: 285 170,00 PLN Koordynator projektu: Aneta Cruz-Kąciak, projekty@jedenswiat.org.pl Koordynator lokalny: Kalina Michocka, info@liczysiemiasto.pl