Spis treœci Wprowadzenie Barbara Błaszczyk................................... 9 Część pierwsza Polityka prywatyzacji w Polsce a jej skutki strukturalne i efektywnościowe.... 17 I. Prywatyzacja w Polsce w perspektywie porównawczej. Cele i założenia polskiej prywatyzacji na tle innych krajów transformacji Piotr Kozarzewski......................................... 19 1.1. Wprowadzenie............................................... 19 1.2. Założenia koncepcyjne......................................... 20 1.2.1. Podstawy intelektualne i wybór modelu..................... 20 1.2.2. Cele prywatyzacji....................................... 23 1.3. Realizacja strategii prywatyzacji.................................. 27 1.3.1. Prywatyzacja a inne elementy reform systemowych............ 27 1.3.2. Zakres prywatyzacji i docelowa struktura własnościowa......... 29 1.3.3. Metody i techniki prywatyzacji............................ 31 1.4. Podsumowanie............................................... 39 Bibliografia................................................ 40 3
Barbara Błaszczyk, Piotr Kozarzewski (red.) II. Prywatyzacja w Polsce w perspektywie porównawczej. Wyniki ilościowe i jakościowe Piotr Kozarzewski................. 41 2.1. Wprowadzenie............................................... 41 2.2. Ilościowe wyniki prywatyzacji................................... 42 2.3. Kształtowanie się struktury własności prywatnej..................... 48 2.4. Ekonomiczne efekty prywatyzacji................................. 54 2.5. Polityczne i społeczne skutki prywatyzacji.......................... 61 2.6. Podsumowanie............................................... 64 Bibliografia................................................ 66 III. Postępy prywatyzacji w Polsce w latach 1991-2006 a sektor niesprywatyzowany Barbara Błaszczyk, Wioletta Nawrot........................... 71 3.1. Punkt wyjścia................................................ 71 3.2. Ilościowe efekty przekształceń własnościowych w latach 1991-2006...... 72 3.3. Struktura własności gospodarki w wyniku przekształceń własnościowych............................................ 75 3.4. Charakterystyka sektora państwowego............................. 79 3.5. Problem niedokończonej prywatyzacji............................. 88 3.6. Dochody budżetowe z prywatyzacji i ich przeznaczenie................ 93 3.7. Podsumowanie............................................... 97 Bibliografia................................................ 99 IV. Kondycja finansowa przedsiębiorstw sektora publicznego w Polsce w perspektywie całej gospodarki w latach 1999-2004 Małgorzata Antczak....................................... 103 4.1. Wprowadzenie.............................................. 103 4.2. Opis trendów w sektorze przedsiębiorstw.......................... 104 4.3. Malejąca rola sektora publicznego w gospodarce.................... 106 4.4. Wyniki ekonomiczne przedsiębiorstw z podziałem na sektory własności i najważniejsze sekcje....................................... 108 4.4.1. Efektywność ekonomiczna i inwestycje..................... 108 4.4.2. Przychody i koszty..................................... 117 4.4.3. Wydajność pracy i wynagrodzenia w sektorze publicznym...... 118 4.4.4. Zdolności przedsiębiorstw do finansowania działalności gospodarczej oraz ocena rentowności kapitałów własnych i aktywów............................................. 121 4.5. Niejednorodność sektora publicznego............................. 122 4.6. Zakończenie............................................... 127 Bibliografia............................................... 128 4
ZMIANY W POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTWACH... Część druga Charakterystyka sposobów zachowań i kondycji ekonomicznej przedsiębiorstw z różnych sektorów własności (wyniki badań empirycznych)... 129 V. Kierunki restrukturyzacji przedsiębiorstw sektora publicznego a próby prywatyzacji Barbara Błaszczyk, Piotr Kozarzewski........ 131 5.1. Wprowadzenie.............................................. 131 5.2. Ogólna charakterystyka badanych przedsiębiorstw................... 133 5.3. Priorytety w strategii przedsiębiorstw............................. 135 5.4. Działania restrukturyzacyjne podjęte przez przedsiębiorstwa........... 138 5.5. Poziom i czynniki restrukturyzacji............................... 143 5.6. Stopień zaawansowania prywatyzacji i jej uwarunkowania............ 147 5.7. Prywatyzacja a restrukturyzacja. Substytucyjne czy komplementarne procesy?................................. 159 5.8. Podsumowanie.............................................. 165 Bibliografia............................................... 169 VI. Kondycja ekonomiczna przedsiębiorstw sektora publicznego objętych badaniami empirycznymi Małgorzata Antczak................... 171 6.1. Wprowadzenie.............................................. 171 6.2. Ogólna charakterystyka....................................... 172 6.3. Rozmiar firm - przeciętne zatrudnienie........................... 174 6.4. Średnie miesięczne wynagrodzenie.............................. 174 6.5. Przychody i koszty........................................... 176 6.6. Analiza efektywności ekonomicznej ankietowanych firm.............. 176 6.7. Wydajność pracy w ankietowanych firmach........................ 178 6.8. Wynik finansowy netto na zatrudnionego.......................... 178 6.9. Nakłady inwestycyjne na zatrudnionego........................... 179 6.10. Analiza zdolności przedsiębiorstw do finansowania działalności gospodarczej oraz ocena rentowności kapitałów własnych i aktywów.... 179 6.11. Przepływy finansowe pomiędzy badanymi firmami i budżetem państwa... 182 6.12. Podsumowanie części finansowej badania ankietowego.............. 185 6.13. Zakończenie............................................... 187 Bibliografia............................................... 189 VII. W poszukiwaniu przyczyn słabej efektywności działania przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa Wioletta Nawrot.......................................... 191 7.1. Wprowadzenie.............................................. 191 5
Barbara Błaszczyk, Piotr Kozarzewski (red.) 7.2. Wynik finansowy netto ankietowanych podmiotów i jego wybrane determinanty.............................................. 192 7.2.1. Charakterystyka wyniku finansowego netto ankietowanych firm.... 192 7.2.2. Przychody ze sprzedaży................................. 197 7.2.3. Zatrudnienie......................................... 198 7.2.4. Wydajność pracy...................................... 200 7.2.5. Wynagrodzenia....................................... 204 7.3. Działalność inwestycyjna ankietowanych podmiotów................. 208 7.4. Podsumowanie.............................................. 216 VIII. Zarządzanie i nadzór korporacyjny w sektorze publicznym Piotr Kozarzewski........................................ 219 8.1. Wprowadzenie.............................................. 219 8.2. Reżim nadzoru korporacyjnego w sektorze publicznym............... 221 8.3. Uczestnicy nadzoru korporacyjnego w badanych przedsiębiorstwach.... 224 8.4. Udział w procesach decyzyjnych................................. 228 8.5. Spory i konflikty............................................. 232 8.6. Polityka informacyjna......................................... 236 8.7. Strategie adaptacyjne i prorozwojowe............................ 237 8.8. Podsumowanie.............................................. 240 Bibliografia............................................... 243 IX. Rodowód własnościowy i udział kapitału zagranicznego a wyniki największych polskich przedsiębiorstw Maciej Bałtowski.......... 245 9.1. Uwagi wprowadzające........................................ 245 9.2. Przedsiębiorstwa sprywatyzowane i ich przejściowy charakter......... 247 9.3. Wprowadzenie do badań empirycznych........................... 249 9.4. Ogólna analiza zbioru 1300 największych polskich przedsiębiorstw...... 253 9.4.1. Charakterystyka ilościowa i podstawowe wskaźniki efektywnościowe....................................... 253 9.4.2. Miejsce analizowanej próby w zbiorze wszystkich największych polskich przedsiębiorstw................................. 254 9.5. Analiza zbioru przedsiębiorstw prywatnych........................ 256 9.5.1. Podstawowe dane..................................... 256 9.5.2. Analiza podgrup przedsiębiorstw prywatnych................ 258 9.6. Analiza grup branżowych...................................... 262 9.6.1. Ogólna charakterystyka................................. 262 9.6.2. Wskaźniki efektywnościowe i ich determinanty............... 264 9.7. Podsumowanie i wnioski...................................... 268 Bibliografia............................................... 270 6
ZMIANY W POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTWACH... X. Rodzaj inwestora zagranicznego a wyniki największych polskich przedsiębiorstw Szymon Żminda, Maciej Bałtowski....... 271 10.1. Postawienie problemu badawczego............................. 271 10.2. Metoda badawcza........................................... 272 10.3. Wyniki badań.............................................. 274 10.3.1. Ogólna charakterystyka wyróżnionych grup przedsiębiorstw z udziałem kapitału zagranicznego......................... 274 10.3.2. Rodzaj inwestora zagranicznego a podział badanego zbioru według rodowodu własnościowego......................... 277 10.3.3. Rodzaj inwestora zagranicznego a podział branżowy badanego zbioru........................................ 280 10.4. Podsumowanie i wnioski...................................... 282 Bibliografia............................................... 284 XI. Struktura własności i wartość spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie Irena Grosfeld.... 285 11.1. Wprowadzenie............................................. 285 11.2. Metodologia badań.......................................... 287 11.3. Charakterystyka bazy danych.................................. 290 11.4. Koncentracja własności i wartość spółki.......................... 294 11.5. Podsumowanie............................................. 296 Bibliografia............................................... 297 Podsumowanie i wnioski Barbara Błaszczyk......................... 299 7