Scenariusz zajęć Źródło: Scenariusz napisany w oparciu o projekt M. Bartosiewicz pt. Obliczanie objętości brył o nieregularnych kształtach. Przedmiot: matematyka Temat: Różne metody obliczanie objętości brył. Czas: 3 godziny lekcyjne Cele zajęć: - podsumowanie wiadomości o obliczaniu objętości brył - kształtowanie postawy badawczej - opanowanie czynności praktycznych związanych z matematycznymi przeliczeniami - wykorzystywanie wiedzę z różnych dziedzin - postrzeganie różnych rzeczy w otoczeniu jako brył matematycznych Cele szczegółowe: Uczeń: - przeprowadza proste doświadczenia - umie obliczyć objętości brył - stosuje różne metody do obliczania objętości brył - dokonuje właściwej selekcji zgromadzonego materiału - przekształca wzory - wykorzystuje wiedzę z fizyki - stosuje skalę w obliczeniach objętości brył - wykorzystuje wzór na gęstość substancji - współpracuje w grupie - interpretuje uzyskane wyniki i wykorzystuje je do formułowania wniosków Środki dydaktyczne: menzurki, sznurek, woda, małe przedmioty: pineski, spinacze, kulki, śrubki, gwoździe, itp., globus, waga, klucz (odważnik), suwmiarka, linijka, bryły wykonane z różnych materiałów, bryły do wypełnienia wodą, karty przeprowadzania doświadczeń.
Przebieg zajęć: 1. Omówienie celów i poszczególnych etapów zajęć. 2. Dyskusja na temat różnych metod mierzenia objętości brył. 3. Prezentacja doświadczenia pokazowego - badanie objętości bryły o nieregularnym kształcie: - wypełniamy menzurkę wodą do połowy - odczytujemy i zapisujemy na tablicy objętość wody - w menzurce zanurzamy całkowicie zawiązany na sznurku np. klucz - odczytujemy objętość wody z zanurzonym w niej kluczem - obliczamy różnicę między końcową i początkową objętością wody otrzymując objętość klucza - omawiamy wnioski z przeprowadzonego doświadczenia (zał. 1). 4. Przeprowadzenie doświadczeń: obliczanie objętości małych przedmiotów. Uczniowie wykonują zadanie w parach: - wlewają wodę do menzurki i odczytują jej poziom - do menzurki wypełnionej wodą wrzucają dużą ilość wybranych przedmiotów - odczytują do jakiego poziomu podniosła się woda - obliczają różnicę poziomów wody przed wrzuceniem i po wrzuceniu przedmiotów, która jest ich objętością - wyznaczają objętość jednego przedmiotu - obliczenia i wnioski zapisują na kartach doświadczeń (zał. 2) - omawiają swoją pracę. 5. Obliczanie objętości kuli ziemskiej. a) Uczniowie obliczają objętość kuli ziemskiej na podstawie globusa: - odczytują informację dotyczącą skali w jakiej został wykonany globus - dokonują potrzebnych pomiarów globusa - obliczają objętość globusa jako kuli wykorzystując wzór matematyczny - stosując skalę obliczają realne wymiary kuli ziemskiej i jej objętość - porównują otrzymane wyniki i zauważają zależność objętości od skali. b) Uczniowie obliczają objętość kuli na podstawie obwodu: - z internetu odczytują informacje dotyczące długości równika
- na podstawie obwodu kuli ziemskiej wyliczają długość jej promienia - obliczają objętość kuli ziemskiej korzystając ze wzoru na objętość kuli - otrzymane wyniki porównują z danymi w internecie. 6. Obliczanie objętości brył z wykorzystaniem wzoru na gęstość. a) Uczniowie: - napełniają wodą wybrane bryły, a następnie dokonują pomiaru ich objętości przelewając wodę do menzurki - wybraną bryłę ważą - wypełniają bryłę wodą i ponownie ważą - różnica między wagą końcową, a wagą początkową bryły wskazuje na wagę wody - obliczają objętość bryły ze wzoru na gęstość (gęstość wody 1g/cm 3 ) - porównują otrzymane wyniki i zapisują wnioski na kartach doświadczeń (zał.3). b) Uczniowie: - wyznaczają masę brył za pomocą wagi - odczytują w internecie gęstość materiałów z jakich wykonane są bryły - korzystając ze wzoru na gęstość obliczają objętości brył - za pomocą suwmiarki mierzą wymiary przygotowanych brył - obliczają objętość brył wykorzystując wzory matematyczne - porównują otrzymane wyniki i zapisują wnioski na kartach doświadczeń (zał.4). 7. Podsumowanie zajęć.
Zał. 1 KARTA PRZEPROWADZENIA DOŚWIADCZENIA PROBLEM BADAWCZY: Obliczanie objętości ciała o nieregularnym kształcie. MATERIAŁ BADAWCZY: przedmiot o nieregularnym kształcie (klucz). SPRZĘT: menzurka, sznurek, woda. CZYNNOŚCI: W menzurce wypełnionej do połowy wodą zanurz zawieszony na sznurku klucz. Odczytaj do jakiego poziomu podniosła się woda po włożeniu klucza, oblicz objętość zanurzonego ciała, uzupełnij kartę pracy i zapisz wnioski. 1.Objętość wody Vp menzurce przed wykonaniem zadania: Vp = 2.Objętość wody Vk z zanurzonym w niej kluczem: Vk = 3.Różnica objętości- wykonaj obliczenia Vk Vp =.. 4.Objętość ciała (klucza) Vc Vc = 5.Wnioski po zakończonym zadaniu:
Zał. 2 KARTA PRZEPROWADZENIA DOŚWIADCZENIA Cel: Wyznaczanie objętości małych brył o nietypowych kształtach. Pomoce: menzurka, woda, Instrukcja: 1) Wypełnij menzurkę wodą do połowy. 2) Odczytaj i zapisz objętość wody w menzurce Vp. Vp =.. 3) Do menzurki wrzuć np. 50 wybranych elementów. 4) Odczytaj i zapisz objętość wody z zanurzonymi elementami Vk. Vk = 5) Oblicz: Vk Vp =. 6) Oblicz objętość jednego elementu... 7) Zapisz wniosek do przeprowadzonego doświadczenia.......
Zał. 3 KARTA PRZEPROWADZENIA DOŚWIADCZENIA Cel: Wyznaczanie objętości bryły z wykorzystaniem gęstości wody. Pomoce: menzurka, waga, bryła do napełnienia wodą Instrukcja: 1) Napełnij wodą wybraną przez siebie bryłę, a następnie dokonaj pomiaru objętości przelewając wodę do menzurki... 2) Zważ pustą bryłę. Wp =.. 3) Wypełnij bryłę wodą i ponownie zważ. Wk =.. 4) Oblicz: Wk Wp =.. 5) Oblicz objętość wody korzystając ze wzoru na gęstość ρ = m V....... 6) Zapisz wniosek do przeprowadzonego doświadczenia.......
Zał. 4 KARTA PRZEPROWADZENIA DOŚWIADCZEŃ Cel: Wyznaczanie objętości bryły z wykorzystaniem gęstości różnych materiałów. Pomoce: waga, bryły z różnych materiałów, suwmiarka Instrukcja: 1. Zmierzcie suwmiarką wymiary brył i obliczcie ich objętości ze wzorów. 2. Sprawdźcie gęstość materiałów z jakich wykonane są bryły. 3. Zważcie bryły. 4. Obliczcie objętości bryły przekształcając wzór na gęstość ρ = m V. 5. Porównajcie obie objętości i zapiszcie wnioski. Bryła Wymiary Objętość ze wzoru Rodzaj materiału Gęstość materiału Masa bryły Objętość ze wzoru na gęstość Wnioski: