Beata Lewińska Gwóźdź HISTORIA SZTUKI PRZYKŁADOWY ARKUSZ DLA POZIOMU ROZSZERZONEGO MATURA 2007 Publikacja współfinansowana przez Europejski Fundusz Społeczny
Centralna Komisja Egzaminacyjna ul. Łucka 11, 00-842 Warszawa e-mail: efs@cke.edu.pl Centralna Komisja Egzaminacyjna
2 Egzamin maturalny z historii sztuki Część 1. TEST (20 pkt) Zadanie 1. (2 pkt ) Wpisz nazwę stylu i wiek powstania dzieła : A. B. styl... styl... wiek... wiek... C. D. styl... styl... wiek... wiek... E. styl... wiek...
Egzamin maturalny z historii sztuki 3 Zadanie 2. (1 pkt) Spośród wymienionych obiektów podkreśl trzy, które powstały w kręgu mecenatu Jagiellonów: a) Kaplica Zygmuntowska b) Ratusz poznański c) Arrasy Wawelskie d) Nagrobek Stefana Batorego w Katedrze Wawelskiej e) Pałac w Baranowie Sandomierskim Zadanie 3. (1 pkt) Przy podanych nazwiskach malarzy polskich wpisz nazwę kierunku, z którym związana była twórczość każdego z nich. Nazwy kierunków wybierz spośród wymienionych poniżej: klasycyzm, romantyzm, akademizm, realizm, symbolizm, ekspresjonizm Aleksander GIERYMSKI... Antoni BRODOWSKI... Piotr MICHAŁOWSKI... Jacek MALCZEWSKI... Henryk SIEMIRADZKI... Zadanie 4. (1 pkt) Przyporządkuj nazwisko architekta zaprojektowanej przez niego budowli. Architekci : a) Gerrit Thomas Rietveld b) Walter Gropius c) Frank Lloyd Wright d) Le Corbusier e) A. Gaudi f) Louis Henry Sulivan Nazwy budynków Siedziba szkoły Bauhausu w Dessau Dom nad wodospadem w Pensylwanii Kaplica pielgrzymkowa w Ronchamp Willa Schroedera w Utrechcie Sagrada Familia w Barcelonie Architekt
4 Egzamin maturalny z historii sztuki Zadanie 5. (1 pkt.) Uszereguj chronologicznie przedstawione rodzaje sklepień poczynając od najwcześniejszego; wpisz litery w odpowiedniej kolejności a) b) c) LP. 1. 2. 3. Oznaczenie sklepienia Zadanie 6. (1 pkt) Wybierz właściwe wyjaśnienie terminu, zakreślając odpowiednią literę : Litografia to : a) znak kamieniarski umieszczony na powierzchni kamienia jako sygnatura autora, b) technika graficzna, gdzie rysunek przeznaczony do odbicia wykonuje się na kamieniu, c) dekoracyjne opracowanie faktury ściany za pomocą obrόbki lica poszczegόlnych ciosόw na wzόr naturalnego łomu kamienia, Intarsja to : a) technika zdobienia, polegająca na wykładaniu powierzchni drewnianej innymi gatunkami drewna, b) w malarstwie olejnym, nałożenie na powierzchnię płόtna farby o wyraźnej wypukłości, c) technika zdobienia przedmiotόw metalowych, stosowana w złotnictwie, polegająca na wypełnieniu dekoracji rytej w metalu ciemną pastą, ktόra po wypolerowaniu daje rysunek kontrastujący z tłem, Ambalaż (Emballage) to : a) lekkie wybrzuszenie trzonu kolumny doryckiej, b) wygodnie urządzona, położona na uboczu budowla parkowa w formie małego domku przeznaczonego do rozmyślań, c) typ działania plastycznego rozpowszechniony w latach 60-tych XX w., polegający na tworzeniu obiektόw sztuki o wyglądzie przedmiotόw opakowanych.
Egzamin maturalny z historii sztuki 5 Zadanie 7. (2 pkt) Uzupełnij tabelkę przyporządkowując nazwiska literatów kierunkom sztuki awangardowej, z ktόrymi byli związani. Nazwiska literatόw : a) Stanisław Przybyszewski b) Guillaume Apollinaire c) Włodzimierz Majakowski d) André Breton e) Filippo Tomasso Marinetti f) Emil Zola Kierunki awangardowe Nazwiska literatów Kubizm Futuryzm Surrealizm Konstruktywizm Modernizm Zadanie 8. (3 pkt) Uzupełnij tabelę wpisując obok dzieł nazwę muzeum i miasto, w ktόrym się ono znajduje. Muzea: Rijksmuseum; Prado; Uffizzi; National Gallery; Musee d Orsay; Muzeum Pałac w Wilanowie. Miasta: Londyn; Paryż; Amsterdam; Florencja; Madryt; Warszawa. DZIEŁO MUZEUM MIASTO Rembrandt Straż nocna (Wymarsz strzelcόw) Velazquez Las Meninas (Panny Dworskie) E. Manet Śniadanie na trawie Botticelli Primavera J.L. David Portret konny Stanisława Kostki Potockiego J. van Eyck Portret małżonkόw Arnolfinich
6 Egzamin maturalny z historii sztuki Zadanie 9. (1 pkt) Podaj nazwiska autorόw przedstawionych przykładόw grafiki: A. B. C.......... Zadanie 10. (2 pkt) a) Podaj nazwy tematόw ikonograficznych przedstawionych w poniższych dziełach. b) Określ, które z tych tematόw wzięte są z Biblii, a które z mitologii. Odpowiednie litery [B], [M] wpisz pod określony temat. a) 1. temat... 2. temat... 3. temat... b)....
Egzamin maturalny z historii sztuki 7 Zadanie 11. (1 pkt) a) Wpisz pod ilustracjami nazwy przedstawionych dzieł b) Określ krąg kulturowy A. B. C. a)........ b).......... Zadanie 12. (4 pkt) Rozpoznaj przedstawioną rzeźbę i określ: a) autora: b) czas powstania (z dokładnością do 10 lat): c) z jakim nurtem w sztuce wiążesz twórczość tego artysty:. d) wskaż trzy cechy charakteryzujące formę dzieła:..
8 Egzamin maturalny z historii sztuki Część 2. ANALIZA PORÓWNAWCZA (20 pkt) Zadanie 13. Przeprowadź analizę formy obrazów A i B według podanych punktów: Obraz A: Jacques Louis David, Przysięga Horacjuszy, 1784/1785 r., olej na płótnie, 330 x 425 cm, Luwr, Paryż Obraz B: Francisco Goya, 3 maja 1808. Rozstrzelanie powstańców madryckich, 1814, olej na płótnie, 268 x 347 cm., Prado, Madryt
Egzamin maturalny z historii sztuki 9 A. Kompozycja (6 pkt) Obraz A Obraz B B. Światłocień (4 pkt) Obraz A Obraz B
10 Egzamin maturalny z historii sztuki C. Kolorystyka (4 pkt) Obraz A Obraz B D. Ekspresja (4 pkt) Obraz A Obraz B E. Krótkie wnioski końcowe (2 pkt)............
Egzamin maturalny z historii sztuki 11 Część 3. DŁUŻSZA WYPOWIEDŹ NA TEMAT Zadanie 14. (10 pkt) Napisz wypracowanie na jeden z dwóch podanych tematów: Temat 1.. Na przykładzie dzieł reprezentujących różne kierunki sztuki XIX lub/ i XX wieku przedstaw, w jaki sposób sztuka była zaangażowana w problematykę narodową, społeczną i polityczną. Temat 2. Na podstawie czterech przykładów dzieł przynajmniej z dwóch różnych epok, przedstaw, w jaki sposób sztuka kontynuowała antyczne ideały piękna.
12 Egzamin maturalny z historii sztuki
Egzamin maturalny z historii sztuki 13 MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA II. Część 1 TEST 20 pkt Nr zad Przewidywana odpowiedź Pkt Kryteria zaliczenia 1. Oznaczenie Styl Wiek Za prawidłowe: ilustracji 5-4 pełne A Barok XVII 2 pkt odpowiedzi... B Rokoko XVIII 0-2 2-3... 1 pkt C Renesans XV 1 i mniej... 0 pkt D Romantyzm XIX E Renesans XVI 2. a) Kaplica Zygmuntowska c) Arrasy wawelskie d) Nagrobek Stefana Batorego w katedrze wawelskiej 0-1 Za poprawne podkreślenie trzech obiektów...1 pkt 3. A. Gierymski realizm A. Brodowski klasycyzm P. Michałowski romantyzm J. Malczewski symbolizm H. Siemiradzki - akademizm 4. Nazwy budynków Architekt Siedziba szkoły Bauhausu w b) Walter Gropius Dessau Dom nad wodospadem w c) Frank Lloyd Wright Pensylwanii Kaplica pielgrzymkowa w d) Le Corbusier Ronchamp Willa Schroedera w Utrechcie a) Gerrit Rietveld Sagrada Familia w Barcelonie e) Antonio Gaudi 5. Lp. Oznaczenie sklepienia 1. b 2. a 1. c 6. Litografia b) Intarsja a) Ambalaż c) 7. Kierunki awangardowe Nazwiska literatów Kubizm b) Appolinaire Futuryzm e) Marinetti Surrealizm d) Breton Konstruktywizm c) Majakowski Modernizm a) Przybyszewski 0-1 Za podanie : 5-4- inf... 1 pkt 3 i mniej...0 pkt 0-1 Za podanie 5-4 informacji...1 pkt 3 i mniej...0 pkt 0-1 Za podanie pełnej odpowiedzi... 1 pkt 0-1 Za podanie pełnej odpowiedzi... 1 pkt 0-2 Za poprawne przyporządkowanie 5-4 par...2 pkt 3... 1 pkt 2 i mniej...0 pkt
14 Egzamin maturalny z historii sztuki 8. Dzieło Muzeum Miasto Rembrandt, Straż Rijksmuseum Amsterdam Nocna (Wymarsz strzelców) Velzquez, Las Prado Madryt Meninas (Panny dworskie) Manet, Śniadanie na Muesee d Orsay Paryż trawie Botticelli, Primavera Uffizi Florencja J. L. David, Portret Muzeum Pałac w Warszawa konny St. Kostki Potockiego Wilanowie J. van Eyck, Portret małżonków Arnolfini National Gallery Londyn 9. A. Francisco Goya B. Rembrandt C. Picasso 0-3 Za poprawne 12-11 uzupełnień... 3 pkt 10-9... 2 pkt 8-6... 1 pkt 5 i mniej... 0 pkt 0-1 Za podanie 3-2 prawidłowych odpowiedzi... 1 pkt 10. 1. 2. 3. a) Apollo i Dafne b) Mitologia a) Judyta b) Biblia a) David b) Biblia 0-2 Za rozpoznanie wszystkich postaci... 1 pkt za prawidłowe określenie wszystkich źródeł literackich 1 pkt 11. A. a) Piramida Dżesera b) Starożytny Egipt B. a) Partenon b) Starożytna Grecja C. a) Panteon b) Starożytny Rzym a) Umberto Boccioni b) 1913 c) futuryzm d) dynamika, geometryzacja form, symultanizm 0-1 Za 6-5 prawidłowych wypełnień... 1 pkt 4 i mniej... 0 pkt 0-4 Za pełną odpowiedź w punktach a) do c)...1 pkt Za każdą prawidłowo określoną cechę po 1 pkt Uwaga: liczą się tylko trzy cechy.
Część 2. ANALIZA PORÓWNAWCZA (20 PKT) Egzamin maturalny z historii sztuki 15 Zadanie 13. Przeprowadź analizę formy (struktury wizualnej) obrazów A i B według podanych punktów A. Kompozycja B. Światłocień C. Kolorystyka kształt pola obrazowego (format obrazu): prostokąt poziomy kompozycja wielofiguralna we wnętrzu architektonicznym postaci wyraźnie określone kompozycja statyczna, symetryczna, Obraz A Obraz B Punkty kształt pola obrazowego (format obrazu): prostokąt obraz A poziomy 0 3 kompozycja wielofiguralna w pejzażu nocnym (nokturn) obraz B postaci na ogół nie 0 3 wyodrębnione, stanowią zwarte grupy kompozycja dynamiczna, skomplikowana, asymetryczna wyraźne centrum kompozycyjne wokół intensywnie oświetlonej postaci (z boku po lewej) trójdzielna (układowi 3 grup postaci odpowiadają 3 arkady w tle) wyraźne centrum kompozycja zrównoważona wokół postaci centralnej płytki plan uzyskany przy pomocy perspektywy linearnej źródło światła poza obrazem (z lewego górnego rogu), równomierne rozłożenie świateł, najjaśniejsze punkty obrazu to stroje jednej z kobiet i jednego z braci Horacjuszy (symetrycznie rozłożone jasne punkty, najciemniejszy jest trzeci plan, rzeźbiarski modelunek światłocieniowy szeroka gama barwna, występują kontrasty temperaturowe, kolory stonowane, ogólna tonacja ciemna z kompozycja wieloplanowa, kulisowa, z wykorzystaniem perspektywy malarskiej wyodrębnione źródło światła w centrum obrazu (latarnia) światło punktowe, skierowane na postać rozstrzeliwanego modelunek malarski, barwny najjaśniejszym punktem obrazu jest koszula powstańca, najciemniejszym punktem jest mroczne niebo. szeroka gama barwna, w obrębie motywu dominującego barwy nasycone, intensywne; pozostała część obrazu obraz A 0 2 obraz B 0 2 obraz A 0 2 obraz B
16 Egzamin maturalny z historii sztuki akcentem intensywnej czerwieni (płaszcz centralnej postaci), kolor lokalny stonowana, ciemna tonacja ciemna, dominujące barwy: ciemne szarości, zielenie, błękity, czerń, z wyraźnymi akcentami bieli, oranżu i czerwieni 0-2 D. Ekspresja/ wyraz Najważniejszym środkiem obrazu jest studyjny rysunek i podporządkowana mu plama barwna, obraz malowany jest gładko i perfekcyjnie wykończony, teatralna gestykulacja i mimika, ukazanie uczuć za pomocą konwencjonalnych gestów (postaci zamarłe w statycznych pozach), nastrój uroczysty, podniosły, patos idealizacja rysów twarzy. Najważniejszym środkiem obrazowania jest plama barwna i intensywny światłocień, wyraźna faktura, widoczne ślady pędzla, gwałtowna gestykulacja i mimika grupy powstańców (eksponowanie emocji), nastrój dramatyczny; przerażenie, groza, deformacja twarzy, typy plebejskie, zindywidualizowane (brak idealizacji). obraz A 0 2 obraz B 0 2 E. Krótkie wnioski końcowe Twórcy obu dzieł byli ludźmi sobie współczesnymi; niespełna 30 lat dzieli powstanie obu obrazów. Jednak zdecydowanie różnią się one zastosowanymi środkami wyrazu. Obraz Davida inicjuje klasycyzm, Goyi zapowiada romantyzm; zastosowane środki wyrazu są adekwatne do tematu i przesłania każdego z dzieł. 0 2
Egzamin maturalny z historii sztuki 17 CZĘŚĆ 3. DŁUŻSZA WYPOWIEDŹ NA WYBRANY TEMAT (10 PKT) Zadanie 14 (10 pkt). Temat 1 Na przykładzie dzieł z trzech różnych kierunków sztuki XIX wieku przedstaw, w jaki sposób sztuka była zaangażowana w problematykę narodową, społeczną i polityczną. Temat 2 Na podstawie czterech przykładów dzieł przynajmniej z dwóch róznych epok przedstaw, w jaki sposób sztuka kontynuowała antyczne ideały piękna. Kryterium Uszczegółowienie kryterium Punktacja 1. Kompozycja pracy właściwa struktura i 0-1 Konstrukcja proporcje między poszczególnymi wypowiedzi i sposób częściami (graficznie i merytorycznie); formułowania myśli logika wywodu, klarowność, interpretacja i ocena zjawisk. 0-1 2. Trafność przytoczonych przykładów i umiejętność ich omówienia w związku z tematem (sposób werbalizowania wrażeń wizualnych) 3. Znajomość materiału historycznoartystycznego Poprawność analizy formalnej wskazanej liczby dzieł (dotyczy tylko trafnie dobranych przykładów). interpretacja treści umiejętna, bogata, obfitująca w skojarzenia, metafory i porównania wskazanej liczby dzieł (dotyczy tylko trafnie dobranych przykładów). Znajomość opisywanego okresu ludzie, fakty, wydarzenia, daty, kierunki, style i tendencje oraz ich wpływ na indywidualny styl artysty. 0-2 0-2 0-2 4. Terminy i pojęcia Poprawność terminologiczna przytaczanie terminów z dziedziny historii sztuki (nazwy stylów, kierunków, epok, terminy związane z opisem dzieł architektury i sztuk plastycznych itp.) 0-1 5. Język i styl estetyka języka i jego poprawność. 0-1 Uwaga! To jest materiał, który był przygotowany do nowego informatora, ale się w nim nie znalazł. Może znajdzie się na niego miejsce w biuletynie, ponieważ stanowi wskazówkę dla ucznia, jak pisać wypracowania. Wyjaśnienie zasad oceniania wypracowania:
18 Egzamin maturalny z historii sztuki Konstrukcja wypowiedzi i sposób formułowania myśli Każda praca pisemna powinna być napisana zgodnie z zasadą trójdzielności, to znaczy zawierać wstęp, rozwinięcie i zakończenie. Przy czym nie chodzi tylko o to, aby ta trójdzielność była pokazana w sensie graficznym (akapity), ale także w sensie merytorycznym. Wstęp na przykład powinien odnosić się do wybranego tematu, można w nim uzasadnić swój wybór, a także wyjaśnić, jak się temat rozumie. Jeśli w temacie pojawiają się terminy z dziedziny historii sztuki można też w tym miejscu je wyjaśnić. We wstępie można też określić ramy czasowe tematu, przybliżyć epokę (jeśli temat ogranicza się do jednej epoki) lub określić kierunki artystyczne, o których zdający zamierza pisać. Wybór podanych możliwości powinien być uzależniony od formuły tematu. Jeśli zdający chce, aby praca miała charakter eseju, we wstępie powinna być też postawiona teza. Rozwinięcie stanowi główną i największą część wypracowania. W części tej należy odnieść się już do konkretnych przykładów dzieł sztuki. W zakończeniu powinny pojawić się wnioski (cząstkowe, które odnoszą się do zagadnień poruszanych przez zdającego w rozwinięciu) lub całościowe podsumowanie tematu. Zakończenie jest też miejscem, w którym można ująć własną ocenę zjawisk. Egzaminator będzie oceniał ich poprawność, ale nie może oceniać za poglądy. Jeśli praca ma charakter trójdzielny w takim sensie, zdający może otrzymać za nią 1 punkt. Jeśli wywód jest logiczny i czytelny, zdający otrzyma dodatkowy punkt nawet, jeśli egzaminator nie zgadza się z poglądami piszącego. W tej części będzie też oceniany sposób formułowania myśli. Trafność przytoczonych przykładów i umiejętność ich omówienia w związku z tematem W wypracowaniu zdający przytacza konkretne przykłady wyjaśniając je i omawiając szerzej zgodnie z myślą przewodnią. W zależności od formuły tematu wykorzystuje tutaj wiedzę na temat ikonografii i formy dzieła. Oczywiście nie chodzi tutaj o pełne analizy dzieł z pamięci, lecz te ich aspekty, które nasuwają się w związku z tematem. Jeśli analizy formalne są poprawne, a zdający dobiera przykłady szczególnie trafnie, może otrzymać za to maksymalnie 2 punkty. Również i wtedy, kiedy wykazuje się bogatą i obfitującą w skojarzenia interpretacją treści dzieł może otrzymać 2 punkty. W sumie za trafność przytoczonych przykładów, ich analizę i interpretację można więc otrzymać 4 punkty. Pamiętać jednak należy, że nie będzie oceniane samo przytoczenie przykładu, lecz jego szersze omówienie. Krótkie wypracowanie nie może bowiem być wyliczeniem przykładów. W bardzo dobrym wypracowaniu powinno się omówić trzy do pięciu dzieł, ale oceniane będą przede wszystkim te przykłady, które nie zostały wykorzystane w analizie formalnej w poprzedniej części Arkusza. Do przykładów z analizy porównawczej można się jednak odnieść, jeżeli temat to umożliwia. Niektóre tematy są tak sformułowane, że pozornie wydaje się, że przytoczone przykłady powinno się omawiać wyłącznie od strony formalnej (na przykład drugi z zaproponowanych tematów). Pamiętać jednak należy, że środki artystyczne często podkreślają tematykę dzieła, a więc i w takim wypracowaniu można powiązać formę z treścią, a przynajmniej odnieść się do niej. Podobnie jest w przypadku odwrotnym, kiedy temat dotyczy na przykład określonego gatunku (pierwszy z zaproponowanych tematów, w którym zdający ma opisać wizerunek dziecka w epoce Młodej Polski). Każdy z artystów malujących dzieci ukazywał to w sobie właściwy sposób, sięgając po różne środki artystyczne. Stąd uniwersalność tego kryterium. Znajomość materiału historyczno-artystycznego W każdym wypracowaniu zdający wykazuje się słabszą lub lepszą znajomością opisywanego okresu. Opisuje wydarzenia artystyczne, wymienia daty związane z tymi wydarzeniami, wymienia też nazwiska twórców. Niektórzy piszący potrafią też powiązać indywidualny styl twórcy z wpływem epoki i środowiska. Każdy taki fakt będzie przez egzaminatora zauważany. Jeśli w pracy zdającego pojawi się przynajmniej 8-10 informacji tego typu, zdający może otrzymać za to 2 punkty. Jeśli ich liczba będzie się ograniczać do 5-7 zdającemu będzie przyznany jeden punkt. Aby jednak nie
Egzamin maturalny z historii sztuki 19 oceniać podwójnie za te same fakty, nie będą w to wliczane nazwiska artystów wymieniane przy omawianych szerzej przykładach. Terminy i pojęcia Każdy piszący używa w swoim wypracowaniu różnych terminów i pojęć (nazwy kierunków, stylów, epok, terminy odnoszące się do formy dzieł sztuki lub ich treści. Jeżeli zdający posługuje się swobodnie terminologią artystyczną, uzyska w tym miejscu 1 punkt. Język i styl W tym punkcie oceniana będzie poprawność stylistyczna i gramatyczna. Jeśli w pracy zdającego nie będzie błędów ortograficznych, a składnia będzie w miarę poprawna zdający może otrzymać dodatkowy 1 punkt.