Szczecin, dn. 30.11.2012 Do Nauczycieli Szkół Gimnazjalnych Województwa zachodniopomorskiego ZAPROSZENIE Szanowni Państwo, organizatorzy IX Gimnazjalnego Konkursu Filozoficznego zapraszają Waszych uczniów do uczestnictwa w kolejnej edycji konkursu. Organizatorem jest Gimnazjum nr 9 w Szczecinie we współpracy z Instytutem Filozofii Uniwersytetu Szczecińskiego. Celem konkursu jest propagowanie filozofii wśród gimnazjalistów województwa zachodniopomorskiego oraz odkrywanie utalentowanych uczniów, przyszłych studentów filozofii. Konkurs służy także wspieraniu nauczycieli szkół gimnazjalnych w rozwijaniu filozoficznej ścieżki edukacyjnej. Aby wziąć udział w Konkursie, uczeń musi w terminie do 11 marca 2013 r. rozwiązać i przesłać test etapu szkolnego (na stronie www.gim9szczecin.pl/ konkursy) wraz ze zgłoszeniem na adres (decyduje data stempla pocztowego): Gimnazjum nr 9 ul. Dunikowskiego 1 70-123 Szczecin Półfinał Konkursu odbędzie się 13 kwietnia 2013 r. w Gimnazjum nr 9 w Szczecinie. Tego dnia uczniowie napiszą test otwarty sprawdzający ogólną wiedzę filozoficzną. Finał Konkursu przewidziany jest 25 maja 2013 r. po odpowiedziach ustnych. Serdecznie zapraszamy W razie wszelkich wątpliwości prosimy o kontakt: Milena Jakubiak: milena.m.jakubiak@gmail.com Marek Pawłowski: mpmarcuspawlowski@gmail.com Małgorzata Kacprzykowska: 914821906 ( Gimnazjum nr 9 ) 1
REGULAMIN IX GIMNAZJALNEGO KONKURSU FILOZOFICZNEGO: Organizator: - Gimnazjum Nr 9 w Szczecinie Zespół organizacyjny: - mgr Teresa Ostrowska-Madejska dyrektor Gimnazjum nr 9 w Szczecinie - mgr Milena Jakubiak doktorantka IF US - mgr Marek Pawłowski doktorant IF US, nauczyciel - mgr Urszula Zarosa doktorantka IF US -mgr Małgorzata Kacprzykowska nauczyciel Gimnazjum nr 9 w Szczecinie Cele konkursu: 1. Wspieranie nauczycieli szkół gimnazjalnych w rozwijaniu filozoficznej ścieżki edukacyjnej. 2. Propagowanie filozofii wśród gimnazjalistów województwa zachodniopomorskiego. 3. Zainteresowanie uczniów edukacją filozoficzną i etyką. 2
Uczestnicy Uczestnikami konkursu mogą być uczniowie szkół gimnazjalnych województwa zachodniopomorskiego. Chętni mogą zgłaszać się indywidualnie lub za pośrednictwem opiekuna. Etapy Konkursu 1. Etap szkolny (listopad 2012 r. 11 marca 2013 r.) Uczestnicy rozwiązują samodzielnie lub pod kierunkiem nauczyciela test sprawdzający ogólną wiedzę z filozofii. Zestaw zadań składa się z sześciu działów (każdy po cztery pytania): historii filozofii, logiki, epistemologii, ontologii, etyki oraz antropologii i filozofii kultury. Rozwiązania wraz ze zgłoszeniem należy przesyłać na adres: Gimnazjum nr 9 ul. Dunikowskiego 1 70-123 Szczecin z dopiskiem: IX Gimnazjalny Konkurs Filozoficzny. Termin nadsyłania prac upływa 11 marca 2013 r. (decyduje data stempla pocztowego). 2. Półfinał Konkursu (13 kwietnia 2013 r.) 3
Półfinał odbędzie się w Gimnazjum nr 9 w Szczecinie. Uczniowie będą pisali test otwarty sprawdzający wiedzę filozoficzną uczestników. Uczniowie, którzy uzyskają najwyższą liczbę punktów z testu awansują do finału Konkursu, o czym zostaną poinformowani mailowo w terminie do 20 kwietnia 2013 r., listownie w terminie późniejszym. Maksymalna liczba punktów do zdobycia w półfinale wynosi 60. 3. Finał konkursu (25 maja 2013 r.) Finał Konkursu odbędzie się w Gimnazjum nr 9 w Szczecinie. W jego trakcie finaliści będą losować po jednym pytaniu z każdego zestawu: logika, epistemologia, ontologia, etyka oraz antropologia i filozofia kultury. Z pięciu wylosowanych pytań finaliści wybierają trzy. Maksymalna liczna punktów do zdobycia w finale wynosi 90. Punkty zdobyte w półfinale i finale zostaną sumowane. Zwycięzcy otrzymują tytuł Laureata oraz nagrody rzeczowe. Kryteria oceny odpowiedzi ustnych: Kryterium Punktacja (za jedno pytanie) 1. Trafna odpowiedź na każde pytanie 15 pkt 2. Sposób jej uzasadnienia 10 pkt 3. Prezentacja odpowiedzi 5 pkt Zakres materiału Zakres materiału VIII Gimnazjalnego Konkursu Filozoficznego realizuje Podstawę programową kształcenia ogólnego MEN oraz treści programowe filozoficznej ścieżki edukacyjnej. Wobec tych dokumentów Konkurs ma charakter uzupełniający i rozszerzający. 4
Zagadnienia i literatura 1. Dział ogólnofilozoficzny - główne dziedziny filozofii (ontologia, epistemologia, etyka, estetyka, logika, filozofia społeczna), - paradoksy Zenona z Elei, - filozofia Sokratesa, - słynne metafory filozoficzne: brzytwa Ockhama, Cogito ergo sum, zakład Pascala, tabula rasa, widły Hume a, siekiera Carnapa, terapia Wittgensteina, maszyna Turinga. 2. Logika: - podstawowe pojęcia logiczne: wnioskowanie, wniosek, przesłanka, wynikanie, dowód, teza, uzasadnienie, sprzeczność, prawdziwość i fałszywość, - klasyczny rachunek zdań, - podstawowe błędy logiczne: ekwiwokacja, regres w nieskończoność, błędne koło, przesunięcie kategorialne, idem per idem, ignotum per ignotum, non sequitur. 3. Epistemologia: - teoria prawdy (klasyczna, koherencyjna, pragmatyczna, konsensualno semantyczna), - sceptycyzm starożytny (Pirron z Elidy i Sekstus Empiryk), - racjonalizm a empiryzm (Kartezjusz, Leibniz, Locke, Hume), - idealizm transcendentalny (Kant). 5
4. Ontologia: - poglądy filozofów starożytnych na naturę świata: jońscy filozofowie przyrody, Pitagoras, Heraklit, Parmenides, Demokryt, wieczne idee Platona, Arystoteles (hylemorfizm oraz teoria aktu i możności), - średniowieczne dowody na istnienie Boga (dowód Anzelma i pięć dróg Tomasza z Akwinu), - spór o uniwersalia (realizm pojęciowy, umiarkowany realizm pojęciowy, nominalizm, konceptualizm), - nowożytne koncepcje ontologiczne a problem relacji dusza ciało: Kartezjusz, Spinoza, Leibniz, Hobbes, Hume, La Mettrie, - realizm a idealizm. 5. Etyka: - etyka cnoty (Arystoteles) i starożytne koncepcje szczęścia (Epikur, stoicy), - etyka chrześcijańska (Augustyn, Tomasz z Akwinu), - formalizm etyczny Kanta, - utylitaryzm (Bentham, Mill), - zagrożenia dla etyki (śmierć Boga, egoizm, relatywizm, determinizm), - teoria sprawiedliwości Rawlsa. 6
6. Antropologia kulturowa: - myśl nowożytna: humanizm renesansowy, kondycja ludzka według Pascala, wola życia Schopenhauera, filozofia egzystencji Kierkegaarda, wola mocy Nietzschego, - ludzka psychika i rola kultury wg Freuda, - egzystencjalizm: Sartre i Camus, - miłość wg Fromma, - liberalna ironistka wg Rorty ego. Literatura podstawowa: J. Baggini, P.S. Fost, Przybornik filozofa, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 2010. S. Blackburn, Myśl, Dom Wydawniczy Rebis, Warszawa 2002. S. Blackburn, Sens dobra, Dom Wydawniczy Rebis, Warszawa 2002. J. Hołówka, Etyka w działaniu, Wydawnictwo Prószyński i S-ka 2001. B. Markiewicz (red.), Filozofia dla szkoły średniej. Wybór tekstów, Warszawa 1987. W. Tatarkiewicz, Historia filozofii tom 1-3, Wydawnictwo PWN, Warszawa (wiele wydań). G. Trela, Chmury i zegary, czyli wybrane metafory filozoficzne, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2009. Podręczniki do edukacji filozoficznej i etyki, na przykład: 7
o A. Aduszkiewicz, P. Marciszuk, R. Piłat, Edukacja filozoficzna dla III klasy gimnazjum, Wydawnictwo Stentor, Warszawa 2005. o A. Jedynak, T. Walentowicz, Filozofia. Podręcznik dla Gimnazjum, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2000. Literatura uzupełniająca: K. Ajdukiewicz, Zagadnienia i kierunki filozofii, Wydawnictwo Antyk, Warszawa 2003. A. Camus, Obcy, Wydawnictwo Zielona Sowa, Warszawa 2003. D. Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów (wiele wydań) J. Gaarder, Świat Zofii, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 1995. L. Kołakowski, O co nas pytają wielcy filozofowie. Trzy serie, Wydawnictwo Znak, Warszawa 2008. T. Nagel, Co to wszystko znaczy?, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 1997. J.- P. Sartre, Egzystencjalizm jest humanizmem, Wydawnictwo Muza, Warszawa 1998. J.- P. Sartre, Mdłości, Wydawnictwo Zielona Sowa, Warszawa 2005. A. Schopenhauer, Erystyka, czyli sztuka prowadzenia sporów, Wydawnictwo Almapress, Warszawa 1997. M. Środa, Idee etyczne starożytności i średniowiecza, Warszawa 1994. 8
Przedstawiona lista nie ma charakteru obowiązującego. Organizatorzy zachęcają do samodzielnych poszukiwań filozoficznych. Opracowali: mgr Milena Jakubiak, mgr Marek Pawłowski, mgr Urszula Zarosa 9
KARTA INFORMACYJNA UCZESTNIKA IX GIMNAZJALNEGO KONKURSU FILOZOFICZNEGO Imię i nazwisko Imię ojca Data i miejsce urodzenia Klasa Adres i nazwa szkoły (z kodem i telefonem) Imię i nazwisko oraz e-mail opiekuna szkolnego Adres domowy uczestnika ( z kodem, telefonem, e-mailem) 10
IX GIMNAZJALNY KONKURS FILOZOFICZNY ETAP SZKOLNY TEST Informacje: 1. Odpowiedzi należy zapisać wyłącznie na arkuszu testowym, czytelnie, zgodnie z poleceniami. W wypadku pomyłki należy wyraźnie przekreślić błędną odpowiedź. 2. Do dnia 28.01.2013 r. należy przesłać rozwiązania zadań. Życzymy powodzenia Komitet Organizacyjny Konkursu DZIAŁ I: OGÓLNO-FILOZOFICZNY 1. Przyporządkuj pytaniom filozoficznym dziedziny filozofii: Lista: ontologia, epistemologia, etyka, filozofia społeczna, logika Pytania filozoficzne Dziedziny filozofii Jak powinniśmy postępować? Czy istnieje prawdziwe poznanie? Czy to, co mówisz nie jest sprzeczne? Czy pegazy istnieją? Czy państwo powinno być paternalistyczne? 2. Kto jest autorem poniższego stwierdzenia/pojęcia? Wyjaśnij w kilku słowach ich znaczenie: a. Esse est percipi......... b. Trzcina myśląca......... c. Wszystko płynie...... 11
...... d. Społeczeństwo otwarte......... e. Zasłona niewiedzy............ 3. W których przykładach właściwie przyporządkowano pojęcie szkole filozoficznej? a. Sofiści - dogmatyzm b. Stoicy - hedonizm c. Arystotelicy - dusza rozumna d. Cynicy konsumpcjonizm e. Platonicy wieczne idee 4. Uzupełnij tabelkę Lista: Arystoteles, św. Augustyn, René Descartes, David Hume, Ludwig Wittgenstein Zdanie Cogito ergo sum Cnota to złoty środek między dwoma występkami Granice mojego języka są granicami mojego świata. Zło jest to żadna natura a nazwa ta nie oznacza niczego innego jak tylko brak dobra Bądź filozofem, lecz wśród całej swej filozofii pozostań człowiekiem Filozof DZIAŁ II: ETYKA 5. Które zdanie jest prawdziwe? Zaznacz P (prawda) lub F (fałsz). 12
a. Złoty środek to metafora oznaczające hedonistyczne dążenie do przyjemności... b. Utylitaryzm polega na dążeniu do największego szczęścia jak największej ilości osób... c. Kant uważał, że prawo moralne polega na działaniu w zgodzie z zasadą użyteczności... d. Konsekwencjalizm jest to stanowisko, które w ocenie czynu bierze pod uwagę tylko intencje sprawcy... e. Sokrates uważał, że czynić dobro, to posiadać wiedzę na temat dobra... 6. Co to znaczy postępować z obowiązku według Immanuela Kanta?... 7. Relatywizm etyczny to stanowisko głoszące, że: a. istnieje niepodważalny system etyczny. b. moralne postępowanie jest zależne od kultury, w której się wychowujemy. c. ocena postępowania jest zależna od uniwersalnie przyjętych reguł. d. tolerancja jest zjawiskiem społecznie szkodliwym. 8. Przyporządkuj filozofowi system etyczny. Lista: intuicjonizm, utylitaryzm ilościowy, utylitaryzm preferencji, teoria umowy społecznej, etyka miłości bliźniego a. Karol Wojtyła... b. Jeremy Bentham c. Peter Singer.. d. Thomas Hobbes e. Harold Arthur Prichard DZIAŁ III: ANTROPOLOGIA 9. Podkreśl pojęcia charakterystyczne dla teorii Zygmunta Freuda: 13
Lista: personalizm, ego, wolność, kompleks Edypa, terapia behawioralna, teoria podwójnego aspektu, Tanatos i Eros, id, psychoanaliza, proto-jaźń 10. Wyjaśnij w kilku zdaniach, dlaczego Albert Camus uważał, że ludzie są współczesnymi Syzyfami....... 11. Przyporządkuj pojęcie/stwierdzenie do filozofa: Lista: resentyment, tèchnē, piekło to inni, wiara jest absurdem, erystyka Filozof Pojęcie Artur Schopenhauer Fryderyk Nietzsche Jean-Paul Sartre Erich Fromm Søren Kierkegaard 12.Zaznacz twierdzenia charakterystyczne dla egzystencjalizmu Sartre a (więcej niż jedna odpowiedź jest poprawna): a. Człowiek rodzi się ukonstytuowany, nie jest czystą tablicą. b. Egzystencjalizm jest pesymizmem. c. Człowiek ma poczucie swojej alienacji wobec świata. d. Człowiek sam siebie tworzy. e. Życie jest nieustannym pasmem cierpień. f. Człowiek jest odpowiedzialny za wszystko, co czyni. 14
g. Wartością życia jest szczęście. h. Człowiek jest skazany na wolność. DZIAŁ IV: ONTOLOGIA 13. Przyporządkuj stanowiskom metafizycznym ich przedstawicieli (dany filozof może pasować do więcej niż jednej opcji). Lista: Arystoteles, Berkeley, Demokryt, Hobbes, Kartezjusz, Leibniz, Spinoza a. Spirytualizm... b. Materializm... c. Dualizm ontologiczny... d. Pluralizm... e. Hylemorfizm... f. Atomizm... a. Monizm panteistyczny... 14. Posługując się metaforą jaskini, opisz w kilku zdaniach różnicę pomiędzy światem materialnym i niematerialnym u Platona....... 15. Bóg według św. Anzelma istnieje, ponieważ: a.... świat musi posiadać pierwszą przyczynę. 15
b.... świat jest urządzony w sposób celowy, zatem musiał mieć swojego Projektanta. c.... istnieje pojęcie Boga jako czegoś najdoskonalszego, gdyby Bóg nie istniał, nie byłby czymś najdoskonalszym. d.... nie istnieje konkluzywny dowód na nieistnienie Boga. 16. Czym są pojęcia (cechy wspólne przedmiotów) według poniższych stanowisk? Lista: dźwięk, forma rzeczy, odwieczny wzorzec rzeczy, obraz w umyśle a. realizm pojęciowy... b. umiarkowany realizm pojęciowy... c. nominalizm... d. konceptualizm... DZIAŁ V: EPISTEMOLOGIA 17. Przyporządkuj koncepcjom prawdy ich przedstawicieli: Lista: Tomasz z Akwinu, Arystoteles, Francis Herbert Bradley, Franz Brentano, Rene Descartes, William James, Otto Neurath, Charles Peirce, Bertrand Russell, Alfred Tarski a. Klasyczna koncepcja prawdy:... b. Koherencyjna koncepcja prawdy:. c. Oczywistościowa koncepcja prawdy: d. Pragmatyczna koncepcja prawdy:. e. Korespondencyjna teoria prawdy... 18.Omów w kilku zdaniach, na czym polega falsyfikacjonizm Karla Poppera.... 16
19. Które z poniższych sądów są sądami analitycznymi (A), a które syntetycznymi (S)? a. Wszystkie ciała są rozciągłe... b. Trójkąt ma trzy kąty... c. Wszystkie ciała są ciężkie... d. I. Kant był miłym człowiekiem... 20. Przyporządkuj stanowiska epistemologiczne poniższym stwierdzeniom. Lista: natywizm, racjonalizm, empiryzm skrajny, irracjonalizm, sceptycyzm umiarkowany, sceptycyzm skrajny a. Najważniejszym narzędziem poznania jest rozum... b. Pojęcia nie są nabywane, ale są wrodzone... c. Nie jesteśmy wstanie udowodnić, że nasze poznanie jest prawdziwe... d. Poznajemy tylko i wyłącznie poprzez doświadczenie... e. Nie ma wiedzy pewnej... DZIAŁ VI: LOGIKA 21.Mamy następujące wnioskowanie: Jeśli jest poniedziałek, to w szkole są klasówki. Jeśli w szkole są klasówki, to Łukasz jest smutny. Łukasz nie jest smutny, zatem nie ma poniedziałku. a. Wskaż wniosek i przesłanki: i. Przesłanki: ii. Wniosek:... b. Jaki to rodzaj wnioskowania? i. Indukcyjne ii. Redukcyjne 17
iii. iv. Dedukcyjne Abdukcyjne 22. Przyporządkuj zdaniom rodzaj budowy. Przykład zdania Budowa Wtedy i tylko wtedy idę do lekarza, gdy mam 39 stopni gorączki. równoważnościowa Jeśli ktoś ma i-phone a, to jest hipsterem. implikacyjna Kupię krówki lub landrynki. alternatywna Kupię albo krówki albo landrynki. dysjunkcyjna Idę do teatru i do kina. koniunkcyjna 23. Zdanie zbudowane dysjunkcyjnie jest prawdziwe, gdy (więcej niż jedna odpowiedź jest poprawna): a.... tylko jeden z członów jest prawdziwy. b.... oba człony są prawdziwe. c.... tylko jeden z członów jest fałszywy. d.... oba człony są fałszywe. 24. Wskaż błędy logiczne. Lista: błędne koło, ekwiwokacja, idem per idem, ignotum per ignotum, non sequitur a. Dobre życie polega na życiu w zgodzie z tym, co dobre... b. Principium to łaciński odpowiednik słowa arche... c. Koty są miłe, Burek jest miły, Burek jest kotem... d. Ten film jest doskonały, ponieważ został nakręcony przez doskonałego reżysera, który jest doskonały, ponieważ kręci doskonałe filmy... e. Mój znajomy mówi, że lubi kopytka, jest dziwny, bo jak można odgryzać koniom kopyta... 18