Sylabus przedmiotu Redagowanie słownika podstawowych symboli, pojęć i wartości Europy przygotowany w ramach KONKURSU NA MODERNIZACJĘ PROGRAMÓW NAUCZANIA W RAMACH PROJEKTU Dostosowanie modelu kształcenia studentów filologii polskiej do wyzwań współczesnego rynku pracy (ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju kompetencji informatycznych oraz informacyjno-medialnych) nr POKL.04.01.01-00- 029/09 Nazwa przedmiotu: Redagowanie słownika podstawowych symboli, pojęć i wartości Europy (II rok, semestr 2, 15 godzin, III rok, semestr 1, 30 godzin, specjalizacja Europejska edukacja kulturowa) Kod przedmiotu: Typ przedmiotu: specjalizacyjny Poziom przedmiotu: podstawowy Rok studiów, semestr: II rok studiów licencjackich, II semestr; II rok studiów licencjackich, I semestr; Liczba punktów: Metody nauczania: warsztaty połączone z prezentacją multimedialną Język zajęć: język polski Imię i nazwisko prowadzącego: dr hab. Krzysztof Trybuś Założenia przedmiotu: Przedmiot Redagowanie słownika podstawowych symboli, pojęć i wartości Europy powinien integrować procesy kształcenia na specjalności Europejska Edukacja Kulturowa poprzez łączenie wiedzy o kulturowych korzeniach Europy z umiejętnościami prowadzenia samodzielnej pracy badawczej nad przeszłością i współczesnością kultury europejskiej. Założeniu temu towarzyszy przekonanie o potrzebie znaczącego poszerzenia erudycji humanistycznej studentów filologii polskiej. 1
Cele przedmiotu: Cel główny projektu - warsztaty realizowane w wieloletnim cyklu dydaktycznym, zmierzają do stworzenia unikalnego leksykonu, którego najważniejszą częścią jest elektroniczna baza danych źródłowych, funkcjonująca jako stale modyfikowany element publicznie działającego portalu internetowego, umożliwiającego ciągłą edukację w zakresie historii i kultury Europy. Cele dydaktyczne rozwój innowacyjności, samodzielności badawczej, umiejętności w posługiwaniu się technologiami informatycznymi, kształcenie umiejętności interpersonalnych (praca w zespole) oraz instrumentalnych (planowanie, organizacja pracy, zgromadzenia i analiza źródeł) i systemowych (scalenie cząstkowych wyników badawczych, redakcja hasła i prezentacja jego merytorycznej zawartości). Cele społeczne - upublicznienie wiedzy, transparentność procesu kształcenia, promocja symboli, pojęć i wartości Europy. Treści merytoryczne przedmiotu: 1. Konteksty historii (w tym przekazy ikonograficzne) kultury i literatury, z uwzględnieniem ważnych tekstów kulturowych, mających status arcydzieł, wyrażających ducha epoki, będących zapisem przemian wartości i obyczajów w dziejach Europy i świata. 2. Wybrane wiadomości z zakresu topiki, z uwzględnieniem zwłaszcza emblematycznej warstwy przedstawień symbolicznych, które są tematem haseł w redagowanym słowniku. Programem kształcenia objęte są wybrane elementy z historii tropu (dzieje alegorii i symbolu) w odniesieniu do przemian głównych nurtów estetycznych, pozwalających zrekonstruować zasady generowania się kodów kulturowych w ich historycznej perspektywie. 3. Programem nauczania objęte są podstawowe wiadomości z zakresu leksykografii oraz zasady budowy hasła opracowane na użytek redagowanego na warsztatach Słownika podstawowych symboli, pojęć i wartości Europy 2
4. Programem nauczania objęte są elementy aksjologii kulturowej, z uwzględnieniem wiedzy o wypowiedziach ocennych, różnych od opisowego języka badań, który stanie się podstawą budowy słownikowych haseł. 5. Programem nauczania objęta jest (wybiórczo) problematyka badań nad pamięcią kulturową, która warunkuje sposoby formowania się społecznych przekazów pamięci. 6. Programem nauczania objęte są zastosowanie w dydaktyce nowoczesnych technik uwzględniających pracę z zasobami sieciowymi; przewiduje się wykorzystanie projekcji multimedialnych oraz publikacji elektronicznych. Schemat hasła: N a z w a łacina, greka, inne języki: rosyjski, serbski + wszystkie języki państw należących do Unii Europejskiej. Z n a c z e n i e - etymologia, różnice znaczeniowe, opis struktur symbolicznych, charakterystyka strony emblematycznej przykłady (przedstawienia ikonograficzne ujęcie analityczne), kwalifikacja (symbol - alegoria - emblem). H i s t o r i a znaczenie, funkcja i jej przemiany w czasie ujęcie komparatystyczne. K o n t e k s t y literackie, estetyczne, kulturowe, społeczne, polityczne, (lokalizacje); źródła polskie nie więcej niż 40% ; akcent regionalny 10%. L i t e r a t u r a p r z e d m i o t u wielojęzyczna. Źródła: wybór słowników, encyklopedii i kompendiów, dostępny w zbiorze Biblioteki Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej. Zalecane lektury: Alegoria, pod red. J. Abramowskiej, Gdańsk 2003. J. Assmann, Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, przeł. A. Kryczyńska-Pham, wstęp R. Traba, Warszawa 2008. J. Bachórz, Mickiewiczowska idea Europy, w: Jak pachnie na Litwie Mickiewicza, Gdańsk 2003. 3
H. Cegielski, Nauka poezyj, Poznań 1879 ( tu zwłaszcza: Bajka przypowieść, alegoria). G. Durand, Wyobraźnia symboliczna, przeł. C. Rowiński, Warszawa 1986, (tu: Wstęp, Słownictwo symbolizmu oraz Zakończenie, Funkcje wyobraźni symbolicznej). E. R. Curtius, Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, przeł. A. Borowski, Kraków 1997, (tu: Książka jako symbol). J. le Goff, Historia i pamięć, przeł. A. Gronowska, J. Stryjczyk, wstęp P. Rodak, Warszawa 2007, tu zwłaszcza rozdz. III i IV) G. Gadamer, Symbol i alegoria, w: Symbole i symbolika, oprac. M. Głowiński, Warszawa 1990. M. Janion, Dlaczego rewolucja jest kobietą, w: Historia i wyobraźnia. Studia ofiarowane Bronisławowi Baczce, pod red. S. Amsterdamski, M. Kula, K. Radgowska, Warszawa 1992. Lurker, M. Lurker, Przesłanie symboli w mitach, kulturach I religiach, przeł. R. Wojnowski, Kraków 1994. K. Pomian, Historia. Nauka wobec pamięci, Lublin 2006 (wybór). P. Ricoeur, Symbolika zła, przeł. S. Cichowicz, M. Ochab, Warszawa 1986. (wybór). A. Stankowska, Trop w imadle historii, w: Symbol a rzeczywistość, pod red. B. Andrzejewskiego, Poznań 1996. J. Starobinski, 1789. Emblematy rozumu, przeł. M. Ochab, Warszawa 1997. J. Ziomek, Retoryka opisowa, Wrocław 1990, 2000 (tu: rozdziały Tropy, Figury myśli, Pamięć i wykonanie, Topika). J. Ziomek, Symbole wśród tekstów kultury, w: Prace dedykowane Stefanowi Żółkiewskiemu, pod red. A. Brodzkiej, M. Hopfinger, J. Lalewicz, Wrocław 1986. Metody pracy: prezentacja indywidualna i zespołowa, wykorzystująca umiejętności posługiwania się tradycyjną erudycją filologiczną i technologiami informatycznymi; dyskusja i rekapitulacja; ćwiczenia leksykograficzne. Harmonogram zajęć: 4
1. Studenci II roku (II semestr) rozpoznają założenia i cele przedmiotu, zapoznają się z treściami merytorycznymi przedmiotu i źródłami, uczestnicząc w zajęciach warsztatowych 15 godz. 2. Studenci III roku (I semestr) pogłębiając wiedzę o treściach merytorycznych, analizują źródła i budują hasła według przyjętego schematu, w toku zajęć warsztatowych 30 godz. Metoda oceny: Zaliczenie na stopień, po I i II semestrze, 45 godz., na podstawie weryfikacji przygotowanego i zaprezentowanego w toku zajęć hasła. 5