R y n e k p r a c y a s t a r z e n i e s i ę l u d n o ś c i w P o l s c e P i o t r L e w a n d o w s k i
W XXI wieku Polska będzie krajem starszych ludzi Polska to jeden z najszybciej starzejących się krajów europejskich Niska aktywność zawodowa osób starszych i emigracja osób młodych pogłębiają związane z tym wyzwania Jakie polityki są pożądane dla przeciwdziałania skutkom starzenia się ludności?
1992 1994 1996 1998 2 22 24 26 28 21 212 214 1992 1994 1996 1998 2 22 24 26 28 21 212 214 wiek wiek Po latach spadku, przeciętny wiek opuszczania rynku pracy rósł od 24 roku i powrócił do poziomów z początku lat 9. 85 mężczyźni 85 kobiety 8 8 75 75 7 7 65 65 6 6 55 55 Przeciętny wiek wyjścia z rynku pracy Oczekiwana długość życia
15-19 2-24 25-29 3-34 35-39 4-44 45-49 5-54 55-59 6-64 65-69 7-74 75+ 15-19 2-24 25-29 3-34 35-39 4-44 45-49 5-54 55-59 6-64 65-69 7-74 75+ Współczynniki aktywności zawodowej wzrosły wśród osób w wieku 5 i więcej lat 1 Mężczyźni 1 Kobiety 8 8 6 6 4 4 2 2 26 215
Osoby urodzone w latach 193 i 194 miały podobny przebieg aktywności w cyklu życia dezaktywizacja około 5/55 roku życia 1 mężczyźni 1 kobiety 8 8 6 6 4 4 2 2 35-39 4-44 45-49 5-54 55-59 6-64 65-69 7-74 35-39 4-44 45-49 5-54 55-59 6-64 65-69 7-74 1931-1945 1946-195
Kobiety urodzone 1951-1955 powieliły wzorce starszych roczników. Mężczyźni, objęci reformami emerytalnymi, pozostali na rynku pracy 1 mężczyźni 1 kobiety 8 8 6 6 4 4 2 2 35-39 4-44 45-49 5-54 55-59 6-64 65-69 7-74 35-39 4-44 45-49 5-54 55-59 6-64 65-69 7-74 1931-1945 1946-195 1951-1955
Kobiety urodzone 1956-196 pozostały na rynku pracy dłużej. To pierwsza kohorta kobiet w całości objęta skutkami reform 1 mężczyźni 1 kobiety 8 8 6 6 4 4 2 2 35-39 4-44 45-49 5-54 55-59 6-64 65-69 7-74 35-39 4-44 45-49 5-54 55-59 6-64 65-69 7-74 1931-1945 1946-195 1951-1955 1956-196
15-19 2-24 25-29 3-34 35-39 4-44 45-49 5-54 55-59 6-64 65-69 7-74 15-19 2-24 25-29 3-34 35-39 4-44 45-49 5-54 55-59 6-64 65-69 7-74 Połowa wzrostu łącznego wskaźnika zatrudnienia od 26 do 215 wynika ze wzrostu szans zatrudnienia wśród osób starszych 2. mężczyźni 2. kobiety 1.5 1.5 1. 1..5.5.. -.5 -.5-1. -1. Wkład do wskaźnika zatrudnienia demografia wykształcenie prawdopodobieństwa zatrudnienia łączny wkład danej grupy wieku
Wzrost zatrudnienia osób starszych wynikał głównie z kontynuowania zatrudnienia w tym samym miejscu pracy Wskaźnik zatrudnienia i stopa pozostawania w pracy osób w wieku 6-64 5% mężczyźni 5% kobiety 4% 4% 3% 3% 2% 2% 1% 1% % 1998 2 22 24 26 28 21 212 % 1998 2 22 24 26 28 21 212 Osoby, które mają nową pracę Stopa pozostawania w pracy Osoby kontynuują pracę w tym samym miejscu pracy
26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Stopa bezrobocia osób starszych < stopy bezrobocia ogółem, również po wprowadzeniu reform emerytalnych 16 Stopa bezrobocia osób w wieku 55-64 lat, w podziale na osoby długotrwale i krótkotrwale bezrobotne, na tle stopy bezrobocia osób w wieku 15-64 lat mężczyźni 16 kobiety 12 8 4 12 8 4 55-64, stopa bezrobocia, osoby krótkotrwale bezrobotne 55-64, stopa bezrobocia, osoby długotrwale bezrobotne 15-64, stopa bezrobocia
Jaki będzie wpływ starzenia się ludności na podaż pracy? Jak przeciwdziałać skutkom starzenia się ludności?
Liczba osób [tys.] Spadek podaży pracy do 25r. sięgnie 5 mln osób. Spowodowany będzie głównie przez zmiany struktury wieku 1 Rok 22 225 23 235 24 245 25 Efekt zmian we współczynnikach aktywności -1-2 -3-4 -5-6 Efekt zmian w strukturze demograficznej Efekt zmian wielkości populacji Łączna zmiana od 215 roku
Kluczowe jest podnoszenie wieku emerytalnego oraz wzrost współczynników aktywności kobiet w grupie prime-age Wpływ zmian wieku emerytalnego oraz współczynników aktywności zawodowej kobiet na liczbę ludności aktywnej zawodowo, odchylenia od scenariusza bazowego (status quo), tys. osób. 12 1 mężczyźni 12 1 kobiety 8 8 6 6 4 4 2 2-2 22 225 23 235 24 245 25-2 22 225 23 235 24 245 25 Obniżony wiek emerytalny Podniesiony wiek emerytalny Podniesiony wiek emerytalny oraz wyższa aktywność kobiet w grupie prime-age
Liczba osób [tys.] Obniżenie wieku emerytalnego pogłębi demograficzny spadek zasobu pracy Prognoza liczby osób aktywnych zawodowo, 215-25, tys. osób 19 18 17 Scenariusz bazowy Obniżony wiek emerytalny 16 15 14 13 215 22 225 23 235 24 245 25
Liczba osób [tys.] wieku emerytalnego oraz aktywności zawodowej kobiet pozwoliłyby uniknąć połowy demograficznego spadku zasobu pracy Prognoza liczby osób aktywnych zawodowo, 215-25, tys. osób 19 18 Scenariusz bazowy 17 16 15 Obniżony wiek emerytalny Podniesiony wiek emerytalny 14 13 215 22 225 23 235 24 245 25 Podniesiony wiek emerytalny oraz wyższa aktywność zawodowa kobiet w grupie prime-age
Aby dłuższa kariera była produktywna i satysfakcjonująca, potrzebne są działania adresowane do starszych pracowników Umiejętności / kształcenie dorosłych Ergonomia stanowiska pracy Czas pracy / częściowa emerytura Zdrowie
Starzenie się ludności to fundamentalne wyzwanie dla rynku pracy w Polsce Obserwowany wzrost zatrudnienia osób starszych: ważny, ale niewystarczający krok Szybkie starzenie się ludności spadek zasobu siły roboczej o 3% do 25 roku Podnoszenie wieku emerytalnego i aktywizacja kobiet w wieku 2-44 kluczowe dla ograniczenia demograficznego spadku podaży pracy Wzrost imigracji konieczny do uniknięcia spadku liczby pracujących
Piotr Lewandowski piotr.lewandowski@ibs.org.pl www.ibs.org.pl @ibs_warsaw @ibs_thinktank