INTERAKCJE RYZYKA FINANSOWEGO W LASACH I PRZEMYŚLE DRZEWNYM Autorzy dr hab. Krzysztof Adamowicz mgr Krzysztof Michalski
RYZYKO możliwy negatywny wynik przedsięwzięcia, z którym łączy się uszczerbek, strata, szkoda, odwaga związana z przedsięwzięciem i zrealizowanym zamierzeniem prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia wraz z konsekwencjami jakie niesie za sobą, wyrażone poprzez odchylenie od wyznaczonego celu prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanego stanu rzeczywistości, który może zostać wywołany poprzez zjawiska naturalne lub poprzez działalność człowieka
RYZYKO czyste spekulacyjne jedyną alternatywą realizacji ryzyka jest niekorzystne odchylenie od zakładanego stanu można oczekiwać zarówno pozytywnych oraz negatywnych odchyleń od spodziewanego efektu końcowego
RÓŻNICE POMIĘDZY RYZYKIEM I NIEPEWNOŚCIĄ RYZYKO ryzyko jest mierzalne, ryzyko ma charakter ilościowy, można przypisać dane skutki do podjętej decyzji, działania, dysponujemy ograniczoną liczbą scenariuszy ( możliwych efektów) określonego działania, zakres informacji podmiotu podejmującego ryzyko jest zawsze dużo większy. NIEPEWNOŚĆ zjawisko niekwantyfikowane, stanowi subiektywną ocenę przyszłych zdarzeń, zawiera nieskończoną liczbę przyszłych scenariuszy (możliwych efektów) określonego działania, w większości przypadków nie można wyznaczyć jakie skutki przyniesie dane działanie, znacznie mniejszy zakres lub brak informacji, niepewność to ograniczenie ludzkiej świadomości.
RYZYKO FINANSOWE zmienność nieoczekiwanych rezultatów, które w konsekwencji mogą stanowić o wartości aktywów, kapitałów i zysków odchylenie standardowe strumieni przepływów netto występujących w danym przedsięwzięciu sytuacja, w której podmiot gospodarczy narażony jest na zdarzenia, które mogą powodować niedobór odnotowywany w docelowych poziomach miar finansowych oraz wartościach pozycji bilansowych
KLASYFIKACJA RYZYKA FINANSOWEGO Ryzyko finansowe Ryzyko kredytowe Ryzyko prawne Ryzyko płynności Ryzyko rynkowe Ryzyko stopy procentowej Ryzyko walutowe Ryzyko cen towarów Ryzyko cen akcji
RYZYKO KREDYTOWE DOSTAWCA EFEKT RELACJI zagrożeń stanowiących rezultat: pojedynczych transakcji podpisanych umów portfela kontrahentów ODBIORCA Ryzyko kredytu kupieckiego prawdopodobieństwo wystąpienia negatywnych skutków ekonomicznych będących następstwem sprzedaży produktów, towarów lub usług z odroczonym terminem płatności (tzw. kredyt kupiecki)
RYZYKO PRAWNE możliwość poniesienia strat finansowych w następstwie: wadliwej identyfikacji potrzeb legislacyjnych nadmiernej lub niedostatecznej regulacji konkretnej płaszczyzny życia gospodarczego nieporadności organów sądowniczych w stosowaniu i egzekwowaniu przyjętych norm prawa wadliwych norm prawa lub ich niestabilnością RYZYKO PRAWNE POWINNO SIĘ ROZPATRYWAĆ POD KĄTEM CECH JAKOŚCIOWYCH
RYZYKO PŁYNNOŚCI W ujęciu podstawowym wyraża prawdopodobieństwo utraty zdolności podmiotu do regulowania bieżących zobowiązań Czynniki ryzyka płynności: brak dopasowania struktury płynnych aktywów do terminów zapadalności zobowiązań brak dopasowania strumieni pieniężnych w celu równoważenia oczekiwanych wydatków wypracowanymi wpływami środków pieniężnych
RYZYKO RYNKOWE niekorzystne wahania kursów walutowych niekorzystne wahania rynkowych stóp procentowych Ryzyko walutowe Ryzyko stopy procentowej Ryzyko cen akcji Ryzyko cen towarów niekorzystne zmiany kursów akcji wpływające na wartość portfela inwestycyjnego niekorzystne zmiany cen produkowanych towarów
Modele biznesowe Lasy Państwowe Przemysł Drzewny Realizacja zadań wynikających z zapisów ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach prowadzenie gospodarki finansowej w sposób gwarantujący samodzielność oraz samowystarczalność finansową Maksymalizacja zysku netto lub częściej spotykana maksymalizacja wartości rynkowej przedsiębiorstwa mająca swoje odzwierciedlenie we wzroście bogactwa właścicieli kapitału
Wartość narażona na ryzyko (VaR) Cel: pomiar największej oczekiwanej straty, jaką dana instytucja może ponieść w danym okresie, przy założeniu normalnych warunków rynkowych i przy danym poziomie ufności VaR - największa prawdopodobna strata z tytułu ekspozycji na ryzyko rynkowe, wyrażona w jednostkach walutowych, jaka będzie miała przełożenie na wartość składników aktywów lub całego portfela w danym horyzoncie czasowym oraz przyjętym przez użytkownika poziomem ufności
Spółki poddane analizie Lp Nazwa Spółki Wartość sumy bilansowej % udział 1 FABRYKI MEBLI FORTE SA 638 730 000,00 zł 20,42% 2 PFLEIDERER GRAJEWO SA 1 216 993 000,00 zł 38,91% 3 KOMPAP SA 85 175 000,00 zł 2,72% 4 KOSZALIŃSKIE PRZEDSIĘBIORSTWO PRZEMYSŁU DRZEWNEGO SA 125 174 000,00 zł 4,00% 5 PAGED SA 1 062 023 000,00 zł 33,95% RAZEM 3 128 095 000,00 zł 100,00%
Interakcje ryzyka stopy procentowej Pozycje wrażliwe na ryzyko stopy procentowej w Lasach Państwowych kredyty; 0,0001% pożyczki; 0,0108% Pozycje wrażliwe na ryzyko stopy procentowej w przemyśle drzewnym 32,01% 18,23% środki pieniężne na rachunkach bankowych; 99,9892% Środki pieniężne i inne aktywa finansowe Długoterminowe pożyczki i kredyty bankowe 49,77% Krótkoterminowe pożyczki i kredyty bankowe
Interakcje ryzyka stopy procentowej RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ Depozytariusz (Lasy Państwowe) Kredytobiorca (Przemysł Drzewny) Środki na rachunkach bankowych Kredyty i pożyczki
31-01-2010 31-03-2010 31-05-2010 31-07-2010 30-09-2010 30-11-2010 31-01-2011 31-03-2011 31-05-2011 31-07-2011 30-09-2011 30-11-2011 31-01-2012 31-03-2012 31-05-2012 31-07-2012 30-09-2012 30-11-2012 31-01-2013 31-03-2013 31-05-2013 31-07-2013 30-09-2013 30-11-2013 31-01-2014 31-03-2014 31-05-2014 31-07-2014 30-09-2014 30-11-2014 31-01-2015 31-03-2015 31-05-2015 31-07-2015 30-09-2015 30-11-2015 5,0000% Wartości stopy oprocentowania rachunków bieżących PGL LP oraz stopy referencyjnej NBP w latach 2010-2015 4,5000% 4,0000% 3,5000% 3,0000% 2,5000% 2,0000% 1,5000% 1,0000% 0,5000% 0,0000% Stopa oprocentowania rachunków bieżących dla firm Liniowy (Stopa oprocentowania rachunków bieżących dla firm) Stopa referencyjna Liniowy (Stopa referencyjna)
Analiza warunków skrajnych dla ekstremalnej zmiany oprocentowania rachunku bieżącego PGL LP LP Zmiana Stopa oprocentowani referencyjna a Oprocentowanie rachunku Oddziaływanie na dochód odsetkowy Potencjalna strata bez kapitalizacji Z kapitalizacją odsetek Potencjalna strata z kapitalizacją 1 4,75% 0,00% 3,8190% 8 002 086,34 zł 8 002 086,34 zł 2 4,25% -0,50% 3,3539% 7 027 579,31 zł -974 507,02 zł 7 049 944,58 zł -952 141,75 zł 3 3,75% -0,50% 2,8888% 6 053 072,29 zł -1 949 014,05 zł 6 089 307,94 zł -1 912 778,39 zł 4 3,25% -0,50% 2,4237% 5 078 565,26 zł -2 923 521,07 zł 5 121 266,33 zł -2 880 820,01 zł 5 2,75% -0,50% 1,9587% 4 104 058,24 zł -3 898 028,10 zł 4 146 924,59 zł -3 855 161,75 zł 6 2,25% -0,50% 1,4936% 3 129 551,21 zł -4 872 535,12 zł 3 167 400,43 zł -4 834 685,90 zł RAZEM -14 617 605,37 zł RAZEM -14 435 587,81 zł
VaR dla ryzyka stopy procentowej w przemyśle drzewnym WIBOR_3M Średnia arytmetyczna 3,8888% Odchylenie standardowe 0,91% Wariancja 0,83% Poziom istotności 0,99 Termin wymagalności 1 rok Wartość kredytów i pożyczek 126 568 979,86 zł VaR dzienny 2 251 783,01 zł VaR 10-dniowy 8 506 431,00 zł EURIBOR_3M Średnia arytmetyczna 0,7397% Odchylenie standardowe 0,5346% Wariancja 0,2856% Poziom istotności 0,99 Termin wymagalności 1 rok Wartość kredytów i pożyczek 126 568 979,86 zł VaR dzienny 636 148,17 zł VAR 10-dniowy 4 977 500,93 zł
Interakcje ryzyka stopy procentowej Stopa procentowa Zmiana rynkowej stopy procentowej Kredytodawca (Depozytariusz - PGL LP) Kredytobiorca (Przemysł Drzewny) Rzeczywista ekspozycja podmiotu na ryzyko stopy procentowej Zmienna stopa procentowa Stała stopa procentowa Wzrost Zysk Strata Spadek Strata Zysk Wzrost Strata Zysk Spadek Zysk Strata
Ryzyko walutowe w przemyśle drzewnym VaR dla ryzyka walutowego 9 000 000,00 zł 8 000 000,00 zł 7 000 000,00 zł 6 000 000,00 zł 5 000 000,00 zł 4 000 000,00 zł 3 000 000,00 zł 2 000 000,00 zł 1 000 000,00 zł - zł środki na rachunku Należności z tytułu Pozostałe należności Zobowiązania z tytułu Kredyty bankowe Ekspozycja bilansowa bankowym dostaw i usług dostaw i usług brutto 1 dniowy VaR 113 333,74 zł 644 031,31 zł 115 582,02 zł 317 406,54 zł 319 620,94 zł 235 919,59 zł 10 dniowy VaR 361 429,99 zł 2 053 865,24 zł 368 599,93 zł 1 012 233,81 zł 1 019 295,70 zł 752 365,66 zł kwartalny VaR 1 473 909,37 zł 8 375 650,41 zł 1 503 148,34 zł 4 127 883,52 zł 4 156 681,87 zł 3 068 142,73 zł
Pozycje bilansowe Analiza wrażliwości na fluktuację kursu walutowego dla wyodrębnionych pozycji walutowych Ekspozycja w PLN Ekspozycja w EUR 5% -5% uwzględniając odchylenie standardowe i średnią arytmetyczną uwzględniając odchylenie standardowe i średnią arytmetyczną Środki na rachunku bankowym 7 316 875,87 zł 1 716 649,67 365 843,79 zł -365 843,79 zł 49 267,85 zł -49 267,85 zł Należności z tytułu dostaw i usług Pozostałe należności Zobowiązania z tytułu dostaw i usług 41 578 943,42 zł 9 755 048,55 2 078 947,17 zł -2 078 947,17 zł 279 969,89 zł -279 969,89 zł 7 462 025,85 zł 1 750 704,04 373 101,29 zł -373 101,29 zł 50 245,21 zł -50 245,21 zł -20 491 905,35 zł - 4 807 710,71-1 024 595,27 zł 1 024 595,27 zł -137 981,30 zł 137 981,30 zł Kredyty bankowe -20 634 867,94 zł - 4 841 251,89-1 031 743,40 zł 1 031 743,40 zł -138 943,93 zł 138 943,93 zł Ekspozycja bilansowa brutto 15 231 071,84 zł 3 573 439,66 761 553,59 zł -761 553,59 zł 102 557,72 zł -102 557,72 zł Wpływ na wynik finansowy netto 1,3663% -1,3663% 0,1840% -0,1840%
Interakcje ryzyka cen towarów Przeszacowany wskaźnik wzrostu PKB Średnia cena drewna w badanym okresie 200,0 180,0 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Interakcje ryzyka cen towarów 600,00 zł 529,05 zł 400,00 zł 542,70 zł 534,71 zł 544,03 zł 547,76 zł 200,00 zł 186,68 zł 0,00 zł 186,42 zł 2011 171,05 zł 2012 2013 2014 188,85 zł 191,77 zł Przemysł Drzewny Lasy Państwowe 2015
Interakcje ryzyka cen towarów w PGL LP 350,00 zł 300,00 zł 4,30 Średnia cena drewna Wskaźnik wzrostu PKB 250,00 zł 3,35 3,47 200,00 zł 186,68 zł 186,42 zł 188,85 zł 191,77 zł 171,05 zł 150,00 zł 1,80 1,35 100,00 zł 50,00 zł 0,00 zł 2011 2012 2013 2014 2015
Interakcje ryzyka cen towarów w przemyśle drzewnym Średnia cena wyrobów z drewna 4,30 Wskaźnik wzrostu PKB 3,35 3,47 529,00 zł 542,70 zł 534,71 zł 544,03 zł 547,76 zł 1,80 1,35 2011 2012 2013 2014 2015
Interakcje ryzyka kredytowego 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% PGL LP Przemysł drzewny 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% 1-30 dni 31-90 dni 91-180 dni ponad 180 dni 1-30 dni 31-90 dni 91-180 dni ponad 180 dni PGL LP 23,77% 7,59% 2,36% 66,27% Przemysł drzewny 57,36% 15,74% 0,98% 25,91%
Interakcje ryzyka kredytowego Wskaźnik udziału należności przeterminowanych w należnościach ogółem: Lasy Państwowe 34,54% Przemysł Drzewny 31,27% Przeciętna częstość niedotrzymania warunków w rocznym horyzoncie czasowym: Lasy Państwowe 0,29 Przemysł Drzewny 0,27
Interakcje ryzyka płynności Statyczne wskaźniki płynności finansowej LASY PAŃSTWOWE PRZEMYSŁ DRZEWNY Wartości progowe Wskaźnik bieżącej płynności finansowej 2,88 1,57 od 1,5 do 2,0 Wskaźnik płynnośći szybkiej 2,66 0,95 od 1,0 do 1,2 Wskaźnik środków pieniężnych 1 2,49 0,40 nie mniej niż 0,2 Wskaźnik środków pieniężnych 2 2,33 0,14 nie mniej niż 0,2 Uzupełniające wskaźniki analityczne LASY PAŃSTWOWE PRZEMYSŁ DRZEWNY Wartości progowe Wskaźnik okresu spływu należności 10 dni 43 dni niski lub malejący Wskaźnik okresu spłat zobowiązań 15 dni 47 dni wysoki Wskaźnik pokrycia aktywów trwałych k.własnym 1,13 0,88 wysoki lub rosnący Wskaźnik ogólnego zadłużenia 0,12 0,42 od 0,45 do 0,55
Interakcje ryzyka płynności LASY PAŃSTWOWE Środki pieniężne i inne aktywa finansowe Inne krótkoterminowe aktywa finansowe 2 703 073 661,02 38 399 911,88 PRZEMYSŁ DRZEWNY Środki pieniężne i inne aktywa finansowe Inne krótkoterminowe aktywa finansowe 27 969 865,00 2 189 414,90 Należności z tyt. dostaw i usług do 12 -miesięcy 198 163 511,48 Należności z tyt. dostaw i usług do 12 -miesięcy 119 390 840,70 Długoterminowe aktywa finansowe 40 528 632,27 Długoterminowe aktywa finansowe 4 614 817,90 SUMA 2 980 165 716,65 zł SUMA 154 164 938,50 zł Zobowiązania krótkoterminowe 1 178 992 972,01 Zobowiązania długoterminowe 22 000,00 Rozliczenia międzyokresowe 662 865 078,53 Zobowiązania krótkoterminowe 199 910 786,20 Zobowiązania długoterminowe 184 856 479,70 Rozliczenia międzyokresowe 19 165 348,90 SUMA 1 841 880 050,54 zł SUMA 403 932 614,80 zł LUKA 1 138 285 666,11 zł LUKA - 249 767 676,30 zł
WNIOSKI Rodzaj ryzyka Lasy Państwowe Przemysł drzewny 1. Ryzyko rynkowe w tym: 1.1. Ryzyko stopy procentowej istotne istotne 1.2. Ryzyko walutowe brak istotne 1.3. Ryzyko cen towarów istotne istotne 1.4. Ryzyko cen akcji nieistotne istotne 2. Ryzyko kredytowe istotne istotne 3. Ryzyko płynności istotne istotne 4. Ryzyko prawne istotne istotne
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ