KONCEPCJA ZAJĘĆ WYSTĄPIENIA PUBLICZNE OPRACOWAŁA: AGNIESZKA SZYK
I. Informacje wstępne: Koncepcja zajęć prowadzonych w Gdańskim Liceum Autonomicznym w ramach projektu Kreatywni i innowacyjni uczniowie konkurencyjni na rynku pracy dofinansowanych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020. - nazwa przedmiotu: Wystąpienia publiczne - planowana liczba godzin: 24 - autor programu: Agnieszka Szyk II. Wstęp: - ogólna charakterystyka zajęć Zajęcia dotyczące wystąpień publicznych mają pomóc uczniom odnaleźć się w świecie informacji i mediów. Podczas zajęć będzie kładziony nacisk na umiejętności pozytywnego kreowania swojego wizerunku oraz radzenia sobie ze stresem podczas wystąpień publicznych. Uczniowie będą mieli okazję ćwiczyć pewność siebie oraz tworzyć samodzielnie wypowiedzi ustne zgodnie z zasadami poprawności językowej, logiki i retoryki. W trakcie zajęć uczniowie będą mogli się otworzyć, wyzwolić swoją kreatywność przy użyciu nowoczesnych technologii. Jednocześnie uczestnicy zajęć nauczą się radzić sobie z emocjami towarzyszącym wystąpieniom publicznym. Zajęcia będą również formą oswojenia młodzieży sytuacjami, z którymi trzeba się zmagać podczas procesu edukacji i które czekają ich w dorosłym życiu. Istnieje możliwość realizacji poszczególnych tematów na więcej niż jednej godzinie lekcyjnej, w związku z czym realizacja koncepcji może być wydłużona. - charakterystyka odbiorcy Zajęcia są skierowane do uczniów klas trzecich liceum, czyli młodzieży, która za kilka miesięcy będzie musiała się zmierzyć z egzaminem maturalnym, ale również wziąć udział w rekrutacji na studia czy wreszcie zaistnieć na rynku pracy. Atrakcyjność autoprezentacji w przypadku tego pokolenia to jeden z ważnych elementów we współczesnym świecie. Uczestnicy projektu to osoby, które na co dzień funkcjonują
nie tylko w kontaktach bezpośrednich, ale również ważną rolę w ich życiu odgrywają nowoczesne technologie, social media, dlatego praca w oparciu o narzędzia, z których na co dzień korzysta młodzież będzie w tym wypadku bardzo istotna. - niezbędne warunki realizacji programu (lokal, wyposażenie, pomoce dydaktyczne itp.) Zajęcia powinny odbywać się w sali lekcyjnej ze stałym dostępem do Internetu oraz wyposażonym w sprzęt multimedialny. W trakcie zajęć wykorzystywana będzie mobilna pracownia ipadowa, macbookowa oraz szkolna pracownia komputerowa a także mikrofony, kamery oraz sprzęt nagłaśniający. Sala lekcyjna powinna umożliwiać prowadzącemu zmiany aranżacji przestrzeni i miejsc pracy uczniów, aby zapewnić warunki stosowania do rozmaitych form i metod pracy. Uczniowie powinni znać przestrzeń, w której odbywają się zajęcia, aby czuli się w niej komfortowo, podejmując aktywności wymagające otwartości, kreatywności i innowacyjności. III. Cele edukacyjne - cele ogólne zgodne z założeniami projektu 1. Podnoszenie podstawowych umiejętności i kompetencji kluczowych niezbędnych na rynku pracy. 2. Podniesienie kompetencji związanych z umiejętnością wykorzystania narzędzi TIK. 3. Podniesienie kompetencji w zakresie kreatywności i innowacyjności. - cele szczegółowe 1. Wzmocnienie poczucia pewności siebie i umiejętności swobodnego prezentowania się przed innymi. 2. Poznanie różnych sposobów prezentowania siebie i wystąpień publicznych. 3. Wykształcenie umiejętności skupiania na sobie uwagi, nawiązywania kontaktu z odbiorcą. 4. Podnoszenie umiejętności świadomego planowania i organizowania czasu. 5. Wykształcenie umiejętności selekcjonowania i porządkowania najważniejszych informacji. 6. Poprawa wymowy oraz dykcji.
7. Opanowanie technik radzenia sobie ze stresem. 8. Podniesienie świadomości znaczenia komunikacji niewerbalnej. 9. Poznanie różnorodnych środków wyrazu ułatwiających wystąpienie publiczne. 10. Oswajanie się z sytuacją bycia ocenianym i odbieranym w określony sposób. 11. Poznanie sposobów przekazywania konstruktywnej krytyki. 12. Poznanie narzędzi pomocnych do przygotowywania wystąpień publicznych z wykorzystaniem nowoczesnych technologii. 13. IV. Treści nauczania zagadnienia ogólne Rodzaje wystąpień publicznych Techniki skupiania uwagi Dykcja i wymowa Język ciała Radzenie sobie ze stresem Przygotowanie do wystąpienia Dobór słów i środków wyrazu tematy z uwzględnieniem zagadnień szczegółowych 1. Różne rodzaje wystąpień publicznych podobieństwa i różnice 1. Pierwsze wrażenie 2. Nawiązywanie kontaktu z odbiorcami 3. Wzbudzanie zainteresowanie odbiorcy 4. Zarządzanie czasem 1. Zasady poprawnej wymowy 2. Poprawna emisja głosu 3. Typowe błędy dykcji i artykulacji 4. Tempo wypowiedzi i intonacja 1. Postawa ciała i ubiór 2. Kontakt wzrokowy 3. Sygnały niewerbalne 1. Metody panowania nad stresem 2. Techniki relaksacyjne 1. Tworzenie konspektu 2. Porządkowanie informacji 1. Jasny i prosty przekaz 2. Rola kompozycji wystąpienia 3. Jak urozmaicić prezentację? liczba godzin podnoszone kompetencje IK/IT* 1 IK 4 1.IK/ IT 2. IK 3. IT/IK 4.IK 4 1. IK/IT 2. IK/IT 3. IK/IT 4. IK/IT 3 1. IK 2. IK 3. IK 2 1. IK 2. IK 2 3. IK 4. IK 3 1. IK 2. IT/IK 3. IT/IK
Prezentacja 1. Przedstawianie prezentacji 2. Informacje zwrotne 2 1. IT/IK 2. IT/IK Wystąpienie przed kamerą 1. Nagrywanie wystąpienia 2. Informacje zwrotne 2 1. IT/IK 2. IT/IK Ewaluacja 1. Ewaluacja 1 1. IT/IK * IK innowacyjność i komunikacja, IT nowoczesne technologie informacyjne V. Procedury osiągania celów - metody pracy: wykład, prezentacja, projekt, drama, gry dydaktyczne, burza mózgów, metaplan - formy pracy: praca w parach, zespołach trzyosobowych lub w większych grupach oraz praca indywidualna - techniczne środki nauczania (IT): prezentacje multimedialne, filmy, programy telewizyjne, tutoriale z serwisu YouTube, prasa w wydaniu elektronicznym, materiały z serwisów internetowych. VI. Procedury ewaluacji - kompetencje zyskane przez uczniów Uczeń: 1. Swobodnie prezentuje zwoje zdanie zarówno w sytuacjach codziennych, jak i podczas zaplanowanych wystąpień publicznych. 2. Zna różne sposoby autoprezentacji i potrafi wybrać dla siebie te, które mu odpowiadają. 3. Potrafi wykorzystywać techniki skupiania uwagi na sobie i nawiązywania kontaktu z odbiorcą. 4. Potrafi selekcjonować informacje i wybierać najistotniejsze dotyczące danego tematu. 5. Umie planować czas wystąpienia i kontroluje go podczas prezentacji. 6. Zna metody radzenia sobie ze stresem związanym z publicznym wystąpieniem.
7. Zdaje sobie sprawę ze znaczenia komunikacji niewerbalnej. 8. Jest oswojony z sytuacją bycia ocenianym. 9. Potrafi przyjmować krytyczne uwagi. - sposoby i metody ewaluacji na początku realizacji i na końcu projektu Ewaluacja będzie polegać na przeprowadzeniu ankiet na początku realizacji projektu oraz na zakończenie realizacji projektu w danym roku szkolnym. Wyniki powinny wskazać podniesienie kompetencji wymienionych wyżej, co pomoże nam w ewentualnej modyfikacji programu w przyszłym roku szkolnym. VII. Przykładowe scenariusze Temat zajęć: Tworzenie konspektu Tworzenie konspektu będzie oparte na przygotowaniu wypowiedzi do matury ustnej. Poziom: kl. III LO Czas trwania zajęć: 45 minut Cele zajęć: Usystematyzowanie wiadomości na temat ustnej matury Kształtowanie umiejętności redagowania planu wypowiedzi Przyjmowanie informacji zwrotnych Formy pracy: indywidualna, grupowa Materiały i pomoce dydaktyczne: pracownia ipadowa lub macbookowa, rzutnik Przebieg zajęć: Uczniowie przypominają zasady związane z wystąpieniem publicznym podczas ustnej matury: 15 minut na przygotowanie konspektu, 10 minut na prezentację wypowiedzi, 5 minut na rozmowę z komisją. Uczniowie oglądają film dostępny na stronie Centralnej Komisji Egzaminacyjnej: https://www.cke.edu.pl/egzamin-maturalny/egzamin-w-nowej-formule/materialydodatkowe/materialy-dla-uczniow-i-nauczycieli/jezyk-polski-czesc-ustna/ i wspólnie z nauczycielem wykonują konspekt usłyszanej wypowiedzi według schematu:
a) wprowadzenie + stanowisko b) uzasadnienie stanowiska, czyli omówienie trzech argumentów c) podsumowanie: powtórzenie stanowiska + wniosek Uczniowie otrzymują arkusz i samodzielnie przygotowują konspekt: W jaki sposób Internet wpływa na formy i sposoby komunikowania się ludzi między sobą? Uzasadnij swoje stanowisko, odwołując się do przytoczonego tekstu Jana Grzeni, do modelu aktu komunikacji językowej i do wybranego tekstu kultury. Gatunkiem, który w ostatnich czasach skupia uwagę i użytkowników, i zajmujących się Internetem specjalistów z różnych dziedzin, jest blog. Ten typowo internetowy gatunek ma wzorzec w pamiętniku i dzienniku, a jego nazwa pochodzi od angielskiego weblog, co można tłumaczyć jako rejestr sieciowy lub dziennik sieciowy. Podobieństwa blogu do dziennika są znaczne, blogi mają np. budowę fragmentaryczną i hybrydyczną, jednak równie istotne są różnice. Przede wszystkim dzienniki sieciowe są publikacjami, tekstami przeznaczonymi w związku z tym do rozpowszechniania i do lektury. Co więcej: autorzy blogów godzą się na komentowanie swoich tekstów formularz umożliwiający dodanie komentarza pojawia się po kliknięciu na odpowiednie hiperłącze. Interakcja jest więc wpisana w strukturę gatunku. Charakterystyczną właściwością blogów (która ujawnia się też np. w pogawędkach internetowych, a w mniejszym stopniu w grupach i forach dyskusyjnych) jest anonimowość użytkowników. Nie stanowi ona wprawdzie formalnego wymogu, lecz ogromna większość autorów blogów występuje pod pseudonimami (nickami); zresztą jeśli nawet pseudonim ma formę imienia i nazwiska, wcale nie musi być autentyczny. Gatunek ten znakomicie pokazuje, jak dalece i jak szybko mogą przekształcać się gatunki tradycyjne pod wpływem nowego medium. Jan Grzenia, Komunikacja językowa w Internecie, Warszawa 2006. Uczniowie prezentują wykonane zadania, nauczyciel koryguje prace.
Temat zajęć: Chrząszcz brzmi w trzcinie, czyli o trudnej sztuce poprawnej wymowy Poziom: kl. III LO Czas trwania zajęć: 45 minut Cele zajęć: - Usystematyzowanie wiadomości na temat zasad poprawnej wymowy - Oswajanie z sytuacją nagrywania siebie i odsłuchiwania przygotowanego materiału - Przyjmowanie informacji zwrotnych Formy pracy: indywidualna, w parach, grupowa Materiały i pomoce dydaktyczne: mobilna pracownia ipadowa, maty do ćwiczeń, strój sportowy Przebieg zajęć: Nauczyciel rozdaje uczniom kartki z tekstem, odczytuje go na głos a następnie prosi uczniów o indywidualne głośne przeczytanie. Spójrz w przestrzeń w blaskach zorzy: Gra życiem, skrzy srebrzyście; A w drzewach wietrzyk Boży Splątane czesze liście. Z otchłani tchła mgła obła, Trzchnął trznadel, pstrąg w głąb pruje, Wybrnęła wydra w brodła, Dżdżownica źdźbło żuje. Chrząszcz pszczołę wstrząsł w szczelinę, Zaś pchła pchłę pchnęła w popiół, Trwożliwie zabrzmiał trzmiel w trzcinie, Póki swego nie dopiął.
I ty też dopnij, chociaż Słów kształty krztuszą krtanie; Co jednak umiesz, pokaż, Ułóż to w płynne zdanie. Uczniowie omawiają przyczyny problemów związanych z poprawną emisją głosu: niewłaściwe oddychanie, niewłaściwa artykulacja wargowa lub gardłowa, napięcia związane ze stresem. Następnie uczniowie wykonują zadania: Zadanie 1 W pozycji leżącej, na twardym podłożu, pod głową książki o grubości 4-6 cm (nie może być poduszka), nogi ugięte w kolanach, stopy oparte stabilnie o podłoże, dłonie spoczywają na kościach biodrowych, łokcie odsunięte jak najdalej na boki spokojnie oddychamy torem przeponowo-żebrowym. To ćwiczenie wykonujemy w parach. Zadanie 2 Zatkaj prawe nozdrze, lewym wciągnij powietrze. Następnie zatkaj lewe nozdrze, a odetkaj prawe i wypuść przez nie powietrze. Zadanie 3 W pozycji stojącej wdech uniesienie ramion, wydech opuszczenie ramion. Kolejne zadania uczniowie wykonują przy użyciu sprzętu nagrywającego. Zadanie 4 Wdech i na wydechu wypowiadaj: mamam, memem, mimim, momom, mumum zamm, zemm, zimm, zomm, zumm wamm, wemm, wimm, womm, wumm wamam, wemem, wimim, womom, wumum wija, wije, wijo, wiju Jola, Wiola na, ne, ni, no, nu nija, nije, nijo,niju
da, de, di, do, du pa, pe, pi, po, pu appa, eppe, oppo, uppu tpa, tpe, tpi, tpo, tpu pta, pte, pti, pto, ptu dram, drem, drym, drom, drum dwam, dwem, dwym, dwom, dwum bam, bem, bim, bom, bum babam, bebem, bibim, bobom, bubum bram, brem, brym, brom, brum babba, babbe, babbi, babbo, babbu ga, ge, gi, go, gu fa, fe, fi, fo, fu af, ef, if, of, uf afa, efe, ifi, ofo, ufu Zadanie 5 Wymawianie: rrrrrrr przy średnio otwartych ustach, następnie przy zaciśniętych zębach. Zadanie 6 Powtarzanie zespołu sylab: koko koko koko koko, tata tata tata tata, mumu mumu mumu mumu, bebe bebe bebe bebe, dydy dydy dydy dydy, nini nini nini nini, rere rere rere rere, tutu tutu tutu tutu. Odsłuchiwanie nagrań i korygowanie błędów.
Temat zajęć: Metody panowania nad stresem Poziom: kl. III LO Czas trwania zajęć: 45 minut Cele zajęć: - Poznanie metod panowania nad stresem Formy pracy: indywidualna, grupowa Materiały i pomoce dydaktyczne: komputer, rzutnik Przebieg zajęć: Uczniowie podają własne przykłady radzenia sobie ze stresującymi sytuacjami np. spacer, słuchanie muzyki, sport, picie wody. Wspólnie zastanawiamy się, co jeszcze może zredukować stres a. dobre przygotowanie się b. wizualizacja swojego wystąpienia i zaplanowanie pewnych czynności c. powtarzanie w myślach pewnych formułek, które działają wzmacniająco, np. dasz radę, jesteś świetny Proponujemy uczniom wykonanie grupowych ćwiczeń, które można stosować przed przedstawieniem prezentacji: a. siadamy spokojnie i zaczynamy głęboko przeponowo) oddychać; wdychając powietrze rozluźniamy wszystkie mięśnie. b. Robimy pięć krótkich wdechów i następnie rozluźniamy całe ciało. c. Splatamy dłonie i ściskamy mocno lub zaciskamy je na podłokietnikach fotela. Można też mocno wbić stopy w podłogę i po chwili je rozluźnić. d. Zamykamy oczy na chwilę i wyobrażamy sobie jakieś miejsce, w którym dobrze się czujemy lub mamy z nim dobre wspomnienia; możemy poprosić koleżankę lub kolegę z pary, żeby pomogli drugiej osobie coś sobie wyobrazić, np. Wyobraź sobie, że jesteś na plaży, jest słonecznie, słychać szum morza, wieje ciepły wiatr... Nauczyciel prosi uczniów o informacje zwrotne na temat ćwiczeń.
Temat zajęć: Różne rodzaje wystąpień publicznych Poziom: kl. III LO Czas trwania zajęć: 45 minut Cele zajęć: - Usystematyzowanie wiadomości na temat różnych wystąpień publicznych - Rozpoznawanie różnych stylów wypowiedzi - Oswajanie z sytuacją nagrywania siebie i oglądania przygotowanego materiału - Przyjmowanie informacji zwrotnych Formy pracy: indywidualna, grupowa Materiały i pomoce dydaktyczne: mobilna pracownia ipadowa, komputer, rzutnik Przebieg zajęć: Uczniowie wymieniają sytuacje, w których występują publicznie, np. odpowiedź podczas lekcji, referat, prezentacja na zadany temat; wspólnie z nauczycielem uzupełniają skojarzenia o inne rodzaje wystąpień, np.. wykład, przemówienie/wystąpienie okolicznościowe, matura ustna/egzamin ustny (5 minut) Uczniowie w pięciu grupach opracowują cechy przydzielonych im rodzajom wystąpień publicznych oraz nagrywają na ipadach przykładowe trzyminutowe wypowiedzi: referat, wykład, wystąpienie na wiecu wyborczym, przemówienie dziękczynne, prezentacja produktu. (20 minut) Uczestnicy zajęć charakteryzują poszczególne rodzaje wystąpień oraz prezentują nagrane wypowiedzi. Nauczyciel komentuje i uzupełnia prezentacje uczniów.