mgr Anna Górska Doktorant SGH referat nt. Bezpośrednie Inwestycje Zagraniczne w dobie kryzysu na świecie w latach -2009 SPIS TREŚCI WSTĘP... 2 1. POJĘCIE I FORMY BIZ... 2 2. BIZ NA ŚWIECIE... 3 WNIOSKI... 17 LITERATURA... 18 SPIS TABEL... 19 SPIS WYKRESÓW... 19 SPIS MAP... 19 STRESZCZENIE... 20 1
Bezpośrednie Inwestycje Zagraniczne w dobie kryzysu na świecie w latach -2009 WSTĘP Celem tego artykułu jest analiza bezpośrednich inwestycji zagranicznych w dobie kryzysu na świecie w ostatnich latach. Skupiono się na informacjach z World Investment Report w 2009 roku. Dane statystyczne obejmują lata -2008. 1. Pojęcie i formy BIZ Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) są to według definicji OECD inwestycje wywołujące długotrwały związek przejawiający trwałe zainteresowanie inwestora bezpośredniego jednostką osiadłą w innej gospodarce 1. W sensie ekonomicznym są tym samym, co inwestycje krajowe, inne jest ich źródło pochodzenia. 2 BIZ to lokata kapitału w przedsiębiorstwie zagranicznym, połączona z kontrolowaniem tego przedsiębiorstwa w celu osiągania zysku i innych korzyści 3. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne stanowią międzynarodowe przepływy kapitału w ramach, których przedsiębiorstwo z jednego kraju tworzy lub rozszerza swe filie w innych krajach. Cechą wyróżniającą BIZ jest to, że pociągają one za sobą nie tylko transfer zasobów, lecz także prawo kontroli 4. Istota BIZ sprowadza się do dokonywania nakładów w przedsiębiorstwach zagranicznych w celu ich uruchomienia od podstaw (tzw. greenfield investments), lub ich zakupu w części albo w całości (tzw. brownfield investments). W przypadku uruchomienia przedsiębiorstw zagranicznych od podstaw lub ich zakup, wartość dodatkowa przekazywana 1 J. Witkowska, Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w warunkach stowarzyszenia i przyszłego członkostwa w UE. Biała Księga. Polska- Unia Europejska, Nr 20, Real Press, Warszawa 1993, s. 5-6. 2 C. Sołek, Czynniki ograniczające napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce, [w:] Studia i prace kolegium zarządzania i finansów, Zeszyt naukowy 51, SGH, Warszawa 2004, s. 127. 3 M. Guzek, Międzynarodowe stosunki gospodarcze. Zarys teorii i polityki handlowej, PWE, Warszawa s. 114. 4 P. R. Krugman, M. Obstfeld, Międzynarodowe stosunki gospodarcze, PWN, Warszawa 1997, s. 124. 2
jest najczęściej do kraju macierzystego w formie zysku. Podobnie przedstawia się sytuacja w przypadku zakupu części zagranicznego przedsiębiorstwa lub większej ich liczb 5. Spotykanymi formami BIZ są: tworzone za granicą oddziały firmy, które nie są samodzielnymi jednostkami gospodarczymi, i które nie mogą być rejestrowane w kraju macierzystym, jako niezależne towarzystwa przemysłowe lub handlowe; tworzone przedsiębiorstwa siostrzane, stowarzyszone, gdzie udział firmy macierzystej nie musi wynosić 100%; udziały w firmie zagranicznej, tzw. joint venture; tworzone nowe lub przejmowane istniejące przedsiębiorstwa za granicą; porozumienia licencyjne oraz produkcyjne, jak również patenty, w zamian na udziały własnościowe, pożyczki, kredyty, darowizny dla oddziałów, filii lub firm, w których udzielający posiada udziały. 6 2. BIZ na świecie Perspektywy globalnego przepływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) nie są zbyt optymistyczne. W skutek kryzysu finansowego, który rozpoczął się w 2008 roku, szacowany napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych w 2009 r. spadł z 1,7 bilionów USD w 2008 do poniżej 1,2 biliona. Wzrost bezpośrednich inwestycji zagranicznych na świecie spodziewany jest w 2010 r., ożywienie nie będzie jednak wysokie. Według prognoz UNCTAD w przyszłym roku globalny napływ BIZ wyniesie 1,4 biliona USD, ale już w 2011 roku zbliży się do 1,8 biliona USD. 7 Tabela 1 przedstawia strukturę i dynamikę napływu BIZ na świecie w podziale na kontynenty w latach -2008 (w mln USD). 5 J. Misala, Wymiana międzynarodowa i gospodarka światowa. Teoria i mechanizmy funkcjonowania, SGH, Warszawa 2005, s. 27. 6 K. Sieradzka, I. Wojnowska- Wojciechowska, Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) w Polsce, [w:] Kapitał zagraniczny w Polsce w dobie globalizacji, pod red. E. Freitag-Mika, wyd. Politechnika Radomska, Radom, s. 47. 7 http://www.inwestycje.pl/swiat/aktualnosci/swiatowy_raport_inwestycyjny_2009;69384;0.html 3
Tabela 1. Struktura i dynamika napływu BIZ na świecie w latach 2008 (w mln $) NAPŁYW Dynamika Wyszczególnienie 2007 2008 Mln $ % Mln $ % Mln $ % 2007/ % 2008/2007 % 2008/ % Europa 686272 46,97 990493 50,05 632700 37,28 144,3 63,9 92,2 Azja 275621 18,86 353974 17,89 412254 24,29 128,4 116,5 149,6 Ameryka Północna 346628 23,72 436776 22,07 413740 24,38 126,0 94,7 119,4 Ameryka Południowa 43833 3,00 71323 3,60 91742 5,40 162,7 128,6 209,3 Afryka 57058 3,91 69170 3,50 87647 5,16 121,1 126,7 153,6 Australia i Oceania 51660 3,54 57102 2,89 59273 3,49 110,5 103,8 114,7 Świat 1461072 100,00 1978838 100,00 1697356 100,00 135,4 85,8 116,2 Źródło: World Investment Report, UNCTAD, IX.2009. Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych w 2007 roku na świecie zwiększył się o 35,4% w stosunku do roku. Z kolei w 2008 roku odnotowano spadek o 14,2% w stosunku do roku poprzedniego. Największy udział w napływie bezpośrednich inwestycji zagranicznych w analizowanym okresie odnotowano w Europie. Stanowił w roku 46,97%, w 2007 roku ponad połowę a w 2008 roku 37,38% w stosunku do całego świata. Największy stosunkowy wzrost odnotowano na tym kontynencie w roku 2007, w stosunku do roku, o 44,3%. Rok 2008 dla Europy był rokiem spadku. Napływ BIZ zmniejszył się o ponad jedną trzecią. W przypadku Azji, sytuacja wyglądała nieco inaczej, W czasie kryzysu finansowego czyli w latach 2007 i 2008, BIZ zwiększyły się odpowiednio o 28,4% i 16,5% w stosunku do lat poprzednich. Od do 2008 odnotowano zwiększenie napływu BIZ do Azji o prawie połowę. Wzrost odnotowany został także w przypadku napływu BIZ do Ameryki Południowej, Afryki oraz Australii i Oceanii. Spadek dotyczył Ameryki Północnej w 2008 roku o 5,3% w stosunku do roku 2007. Mapa 1 przedstawia napływ BIZ na kontynentach w latach - 2008. 4
Mapa 1. Napływ BIZ na kontynentach w latach -2008 (w mln $) Źródło: Opracowanie własne 5
W tabeli 2 zaprezentowano strukturę i dynamikę odpływu BIZ na świecie w latach - 2008. Tabela 2. Struktura i dynamika odpływu BIZ na świecie w latach 2008 (w mln $ i %) ODPŁYW Dynamika Wyszczególnienie 2007 2008 2007/ 2008/2007 2008/ Mln $ % Mln $ % Mln $ % % % % Europa 823305 58,94 1322028 61,59 1002956 53,99 160,6 75,9 121,8 Azja 194714 13,94 296679 13,82 348214 18,74 152,4 117,4 178,8 Ameryka Północna 295819 21,17 475224 22,14 418942 22,55 160,6 88,2 141,6 Ameryka Południowa 37000 2,65 14907 0,69 34366 1,85 40,3 230,5 92,8 Afryka 7171 0,51 10614 0,49 9309 0,50 148,1 87,7 129,8 Australia i Oceania 38907 2,79 27070 1,26 43947 2,37 69,6 162,3 112,9 Świat 1396916 100,00 2146522 100,00 1857734 100,00 153,7 86,5 133,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie World Investment Report, UNCTAD, IX.2009. Sytuacja odpływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych na świecie w 2007 roku była zła, bowiem odnotowano wzrost odpływu o ponad połowę inwestycji zagranicznych niż rok wcześniej (z 1,4 biliona $ w roku do 2,1 bilionów $ w roku 2007). Jednak już w roku 2008 mniej odpłynęło bezpośrednich inwestycji zagranicznych o 13,5% w stosunku do roku poprzedniego. W 2008 roku z kwoty 1 857 734 mln $ bezpośrednich inwestycji zagranicznych, 1 002 956 mln $, tj. 53,99% odpłynęło z Europy, 418 942 mln $, czyli 22,55% z Ameryki Północnej a 348 214 mln $, tj. 18,74% z Azji. Najmniejszy odpływ BIZ odnotowano w 2008 roku dla Europy, bowiem prawie o jedną czwartą, w stosunku do roku poprzedniego. W 2007 roku w stosunku do roku poprzedniego odpływ BIZ zwiększył się o 60,6%. Sytuacja w Azji wyglądała podobnie, zwiększył się bowiem odpływ BIZ w analizowanym okresie, aż o 78,8%. W Ameryce Północnej odpłynęło 41,6% bezpośrednich inwestycji zagranicznych w roku 2008 w stosunku do roku. Odpływ BIZ zmniejszył się w 2008 roku w stosunku do roku 2007, aż o 130,5%. Mapa 2 przedstawia odpływ BIZ w latach -2008 na świecie z podziałem na kontynenty. 6
Mapa 2. Odpływ BIZ na kontynentach w latach -2008 (w mln $) Źródło: Opracowanie własne 7
Na wykresie 1 zaprezentowano saldo przepływów BIZ na świecie w latach -2008. 150000 100000 50000 0-50000 -100000-150000 -200000-137033 80907 64040 57376 57295 50809 56416 6833-5202 -38448 78338 58556 49887 30032 12753 15326 2007 2008-250000 -300000-350000 -400000-331535 -370256 Europa Azja Ameryka Północna Ameryka Południow a Afryka Australia i Oceania Wykres 1. Saldo przepływów BIZ na świecie w latach -2008 (w mln $) Źródło: Opracowanie własne Napływ okazał się mniejszy niż odpływ w przypadku Europy dla analizowanego okresu oraz Ameryki Północnej w 2007 i 2008 roku. Pozostałe kontynenty odnotowały zysk w ramach salda przepływów kapitału z bezpośrednich inwestycji zagranicznych na świecie. Następnym krokiem jest zbadanie napływu i odpływu BIZ w krajach rozwiniętych. Kraje rozwinięte są to państwa, które charakteryzują się wysokim poziomem uprzemysłowienia i życia mieszkańców oraz wysokim dochodem narodowym w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Należą do nich m.in.: państwa Europy Zachodniej, USA, Kanada, Japonia i Australia. Tabela 3 przedstawia dynamikę i odchylenia napływu BIZ w krajach rozwiniętych w latach -2008. 8
Tabela 3. Dynamika i odchylenia napływu BIZ w krajach rozwiniętych w latach - 2008 roku (w mln $) Kraj Napływ Dynamika Odchylenie 2007/ 2008/ 2008/ 2007 2008 2007-2008-2007 2007 2008- Belgia 58 893 110 773 59 680 188,1 53,9 101,3 51880-51093 787 Francja 78 154 157 973 117 510 202,1 74,4 150,4 79819-40463 39356 Niemcy 57 147 56 407 24 939 98,7 44,2 43,6-740 -31468-32208 Włochy 39 239 40 202 17 032 102,4 42,4 43,4 963-23170 -22207 Holandia 7 450 118 376-3 492 1588,9-4,3-46,9 110926-121868 -10942 Hiszpania 36 949 28 179 65 539 76,3 232,6 177,4-8770 37360 28590 Szwecja 27 247 22 070 43 655 81,0 197,8 160,2-5177 21585 16408 Wielka Brytania 156 186 183 386 96 939 117,4 52,9 62,1 27200-86447 -59247 Szwajcaria 30 839 49 245 17 415 159,7 35,4 56,5 18406-31830 -13424 Kanada 59 761 108 414 44 712 181,4 41,2 74,8 48653-63702 -15049 USA 237 136 271 176 316 112 114,4 116,6 133,3 34040 44936 78976 Australia 27 864 44 330 46 774 159,1 105,5 167,9 16466 2444 18910 Japonia -6505 22 549 24 426-346,6 108,3-375,5 29054 1877 30931 KRAJE ROZWINIĘTE 972 762 1 358 628 962 259 139,7 70,6 98,9 385866-396369 -10503 Źródło: Opracowanie własne na podstawie World Investment Report, UNCTAD, IX.2009. Z danych prezentowanych w tabeli 3 wynika, że w 2007 roku najwięcej BIZ napłynęło do USA (271 176 mln $), do Wielkiej Brytanii (183 386 mln $) oraz do Francji (157 973 mln $). Warto jednak zauważyć, że w porównaniu do roku wcześniejszego najlepszy wynik osiągnęła Holandia, do której napłynęło aż prawie 15 krotnie więcej bezpośrednich inwestycji zagranicznych w 2007 roku niż w roku. Po czym odnotowano spadek w kwocie 3492 mln $. Najmniej kapitału z BIZ napłynęło w 2008 roku Włoch, Szwajcarii i Japonii. Napływ kapitału z BIZ w krajach rozwiniętych zwiększył się o 39,7% w roku 2007, po czym zmniejszył się prawie o jedną trzecią w 2008 roku. Wykres 2 przedstawia strukturę napływu BIZ do krajów rozwiniętych w 2008 roku. 9
USA Belgia 3% Francja 2% 5% 5% 11% 36% Niemcy Włochy 5% 8% 13% 7% Holandia Hiszpania Szwecja 0% 2% 3% Wielka Brytania Szwajcaria Kanada Australia Japonia Wykres 2. Struktura napływu BIZ do krajów rozwiniętych w 2008 roku (w %) Źródło: Opracowanie własne na podstawie tabeli 4. Z danych zaprezentowanych na wykresie 2 wynika, że 37% bezpośrednich inwestycji zagranicznych napłynęło w 2008 roku z USA, 13% z Francji a 11% z Wielskiej Brytanii. Tabela 4 przedstawia dynamikę i odchylenia odpływu BIZ z krajów rozwiniętych w latach -2008. Tabela 4. Dynamika i odchylenia odpływu BIZ z krajów rozwiniętych w latach - 2008 roku (w mln $) Kraj Odpływ Dynamika Odchylenie 2007 2008 2007/ 2008/2007 2008/ 2007-2008-2007 Belgia 50685 93901 68278 185,3 72,7 134,7 43216-25623 17593 Francja 121 371 224 652 220 046 185,1 97,9 181,3 103281-4606 98675 Niemcy 127 223 179 547 156 457 141,1 87,1 123,0 52324-23090 29234 Włochy 42 068 90 775 43 839 215,8 48,3 104,2 48707-46936 1771 Holandia 65 175 28 544 57 571 43,8 201,7 88,3-36631 29027-7604 Hiszpania 99 646 96 062 77 317 96,4 80,5 77,6-3584 -18745-22329 Szwecja 23 540 37 797 37 351 160,6 98,8 158,7 14257-446 13811 Wielka Brytania 86 271 275 482 111 411 319,3 40,4 129,1 189211-164071 25140 Szwajcaria 17821 49661 86295 278,7 173,8 484,2 31840 36634 68474 Kanada 44401 59637 77667 134,3 130,2 174,9 15236 18030 33266 USA 224220 378362 311796 168,74 82,41 139,1 154 142-66 566 87 576 Australia 23418 16806 35938 71,8 213,8 153,5-6612 19132 12520 Japonia 50266 73549 128020 146,3 174,1 254,7 68523 54471 77754 KRAJE ROZWINIĘTE 1157910 1809531 1506528 156,3 83,3 130,1 651621-303003 348618 Źródło: Opracowanie własne na podstawie World Investment Report, UNCTAD, IX.2009. 2008-10
Najwięcej kapitału z tytułu BIZ odpłynęło w krajach rozwiniętych w 2008 z Hiszpanii, Holandii w porównaniu do roku. Jednak w porównaniu do roku 2007, można odnotować spadek odpływu w wielu krajach, oprócz Holandii, Szwajcarii, Kanady i Australii oraz Japonii. W ramach odpływu kapitału z BIZ w krajach rozwiniętych odnotowano spadek odpływu kapitału w 2008 roku w porównaniu do roku 2007, o 303 003 mln $. Wykres 3 przedstawia strukturę odpływu BIZ z krajów rozwiniętych w badanych okresie. USA Belgia 6% 5% 8% 3% 9% 11% 22% 16% 5% Francja Niemcy Włochy Holandia Hiszpania 3% 5% 4% 3% Szwecja Wielka Brytania Szwajcaria Kanada Australia Japonia Wykres 3. Struktura odpływu BIZ z krajów rozwiniętych w 2008 roku (w %) Źródło: Opracowanie własne na podstawie tabeli 4. Najwięcej kapitału w formie BIZ odpłynęło z takich krajów jak USA, Francja, Niemcy czy Japonia. Kraje wysoko rozwinięte są jednocześnie największymi odbiorcami BIZ jak i największymi zagranicznymi inwestorami. Największym zagranicznym inwestorem w 2007 roku były Stany Zjednoczone. Na kolejnych miejscach znalazły się rozwinięte kraje Europy. Coraz częściej jednak również znaczne kwoty za granicą inwestują przedsiębiorstwa z krajów, które w przeszłości były wyłącznie biorcami inwestycji. Dotyczy to m.in. Chin, które zainwestowały za granicą 22,5 mld $ oraz Hong Kong, który zainwestował 53,2 mld $. Do bardzo ważnych eksporterów 11
kapitału awansowała także Rosja, która w 2007 roku zainwestowała za granicą 45,7 mld $. Oznacza to wzrost o 22,5 mld $ w porównaniu z rokiem poprzednim 8. Kraje rozwijające się to takie kraj, które charakteryzują się niskim poziomem życia i produkcji, nieodpowiednim wykorzystaniem zasobów materialnych i ludzkich, zacofaniem technicznym w przemyśle i rolnictwie, surowcowym charakterem eksportu. W przeciwieństwie do krajów rozwiniętych ok. 75-90% ludności mieszka na wsi, zajmując się uprawą roli, stosując prymitywne narzędzia oraz przestarzałe metody wytwarzania. Kraje te obejmują tereny Afryki, Azji oraz Ameryki Środkowej i Południowej. Dawniej nazywano je krajami Trzeciego Świata. Tabela 5 przedstawia dynamikę i odchylenie przepływów kapitału z tytułu BIZ w krajach rozwijających się w latach -2008. Tabela 5. Dynamika i odchylenie przepływów kapitałów z tytułu BIZ w krajach rozwijających się w latach 2008 (w mln $ i w %) NAPŁYW Dynamika w % Odchylenie Wyszczególnienie 2007 2008 2007/ 2008/ 2007 2008/ 2007 2007-2008- 2008- Egipt 10043 11578 9495 115,3 82,0 94,5 1535-2083 -548 Brazylia 18822 34585 45058 183,7 130,3 239,4 15763 10473 26236 Argentyna 5537 6473 8853 116,9 136,8 159,9 936 2380 3316 Meksyk 19316 27278 21950 141,2 80,5 113,6 7962-5328 2634 Turcja 20185 22046 18198 109,2 82,5 90,2 1861-3848 -1987 Chiny 72715 83521 108312 114,9 129,7 149,0 10806 24791 35597 Hong Kong 45054 54365 63003 120,7 115,9 139,8 9311 8638 17949 Korea Południowa 4881 2628 7603 53,8 289,3 155,8-2253 4975 2722 Indie 20336 25127 41554 123,6 165,4 204,3 4791 16427 21218 Singapur 27680 31550 22725 114,0 72,0 82,1 4214-8825 -4955 Tajlandia 9460 11238 10091 118,8 89,8 106,7 1778-1147 631 Rosja 29701 55073 70320 185,4 127,7 236,8 25372 15247 40619 KRAJE ROZWIJAJĄCE SIĘ 488 311 620 209 735 094 127,0 118,5 150,5 131898 114885 246783 Źródło: Opracowanie własne na podstawie World Investment Report, UNCTAD, IX.2009. 8 http://www.mg.gov.pl/nr/rdonlyres/f91b004a-083d-439f-87cb-a964981e4b5f/50463/biz_2009.pdf, 5 kwiecień 2009 12
W 2008 roku najwięcej kapitału z BIZ wśród wybranych krajów rozwijających się napłynęło do Brazylii (139%), Rosji (136,8%), Indii (104,5%), Chin (49%) i Hong Kongu (39,8%) oraz Argentyny (59,9%) i Korei Południowej (55,8%) w porównaniu do całego badanego okresu, czyli do roku. Biorąc pod uwagę ten okres, odnotowano spadek napływu BIZ do Singapuru (17,9%) i Turcji (9,8%) oraz do Egiptu (5,5%). Napływ kapitału z tytułu BIZ miał tendencję rosnącą w badanych latach w krajach rozwijających się, bowiem z 488 311 mln $ w roku, ich udział zwiększył się o połowę w 2008 roku do kwoty 735 094 mln $. Tabela 6 przedstawia strukturę i dynamikę odpływu kapitału z tytułu BIZ w krajach rozwijających się w latach -2008. Tabela 6. Struktura i dynamika odpływu kapitału z tytułu BIZ w krajach rozwijających się w latach 2008 (w mln $ i %) ODPŁYW Dynamika w % Odchylenie Wyszczególnienie 2007 2008 2007/ 2008/ 2007 2008/ 2007 2007-2008- 2008- Egipt 148 665 1920 449,3 288,7 1297,3 517 1255 1772 Brazylia 28202 7067 20457 25,1 289,5 72,5-21135 13390-7745 Argentyna 2439 1504 1351 61,7 89,8 55,4 926-153 -1088 Meksyk 5758 8256 686 143,4 8,3 11,9 2498-7570 -5072 Turcja 924 2106 2585 227,9 127,5 279,8 1182 479 1661 Chiny 21160 22469 52150 106,2 232,1 246,5 1309 29681 30990 Hong Kong 44979 61119 59920 135,9 98,0 133,2 16140-1199 14941 Korea Południowa 8127 15620 12795 192,2 81,9 157,4 7493-2825 4668 Indie 14344 17281 17685 120,5 102,3 123,3 2937 404 3341 Singapur 13298 24458 8928 170,5 36,5 67,1 11160-15530 -4370 Tajlandia 972 1857 2835 191,0 152,7 291,7 885 978 1863 Rosja 23151 45916 52390 198,3 114,1 226,3 22765 6474 29239 KRAJE ROZWIJAJĄCE SIĘ 239006 336990 351206 141,0 104,2 146,9 97984 14216 112200 Źródło: Opracowanie własne na podstawie World Investment Report, UNCTAD, IX.2009. Z Egiptu w 2008 roku odpłynęło 12 razy więcej bezpośrednich inwestycji zagranicznych w porównaniu z rokiem. Zwiększenia odpływu BIZ nie odnotowano tylko w Singapurze, Argentynie i Meksyku oraz Brazylii w 2008 roku w porównaniu z rokiem. W tych krajach odpływ kapitału uległ zmniejszeniu. Kraje rozwijające się ogółem odnotowały wzrost odpływu BIZ w analizowanych latach o prawie połowę, czyli 112 200 mln $. 13
800 000 600 000 400 000 200 000 488 311 239006 620 209 735 094 336990 351206 0 2007 2008 napływ odpływ Wykres 4. Napływ i odpływ BIZ do krajów rozwijających się ogółem w 2008 roku (w mln $) Źródło: Opracowanie własne na podstawie tabeli 4. Napływ w analizowanych latach rośnie i jest większy o prawie połowę od odpływu. Na wykresie 5 przedstawiono saldo przepływów BIZ w krajach rozwijających się w latach - 2008. Rosja Tajlandia Singapur Indie -5192 Korea Południowa-12992-3246 Hong Kong -6754 Chiny Turcja Meksyk Argentyna Brazylia -9380 Egipt 17930 9157 6550 7256 9381 8488 13797 7092 14382 23869 7846 5992 3083 75 15613 22046 19261 21264 19022 13558 7502 4969 3098 24601 27518 7575 10913 9895 56162 61052 51555-20000 0 20000 40000 60000 80000 2008 2007 Wykres 5. Saldo przepływów BIZ w krajach rozwijających się w latach -2008 (w mln $) Źródło: Opracowanie własne 14
Ujemne saldo przepływów miała Brazylia w roku w wysokości 9 380 mln $ straty. W latach -2008 największe ujemne saldo odnotowała Korea Południowa (w 2007 w wysokości 12 992 mln $, a w 2008 roku 5 192 mln $). W 2007 roku Hong Kong odnotował ujemne saldo z przepływów bezpośrednich inwestycji zagranicznych w wysokości 6 764 mln $. Pozostałe kraje rozwijające się odnotowały dodatnie saldo przepływów kapitału z BIZ w badanych latach. Napływ jak i odpływ kapitału z tytułu bezpośrednich inwestycji zagranicznych jest zdecydowanie najwyższy dla Stanów Zjednoczonych. Bardzo dużo kapitału odpłynęło z Niemiec (156 457 mln $), przy czym napływ był wielokrotnie niższy (24 939 mln $). W przypadku Wielkiej Brytanii odpływ był również większy w 2008 roku niż napływ, nie mniej o wiele mniejszy niż w przypadku Niemiec. Sytuacja podobna miała miejsce zarówno w Japonii jak i w Kanadzie. Oznacza to, że więcej kapitału w postaci BIZ odpłynęło z krajów rozwiniętych niż z krajów rozwijających się. Kapitał przemieścił się do takich krajów jak Chiny, Rosja, Brazylia, Indie czy Brazylia. Mapa 3 przedstawia przepływy BIZ w wybranych krajach na świecie w 2008 roku (mln $). 15
Mapa 3. Przepływy BIZ w wybranych krajach na świecie w 2008 roku (mln $) 16
WNIOSKI Reasumując rozważania na temat przepływu kapitału w postaci bezpośrednich inwestycji zagranicznych na świecie można stwierdzić, że w 2008 roku w stosunku do roku 2007: napływ na świecie ogółem zmniejszył się o 14,2%, napływ w Europie zmniejszył się o 36,1%, napływ BIZ w krajach rozwiniętych zmniejszył się o 30%, napływ BIZ w krajach rozwijających się zwiększył się o połowę. Z kolei odpływ kapitału z tytułu BIZ w 2008 roku w stosunku do roku 2007 przedstawiał się następująco: odpływ na świecie ogółem zmniejszył się o 14,5%, odpływ w Europie zmniejszył się o 24,1%, odpływ BIZ w krajach rozwiniętych zmniejszył się 16,7%, odpływ BIZ w krajach rozwijających się zwiększył się o 4,1%. Z raportu wynika, że w 2011 roku BIZ zbliżą się do 1,8 bln dolarów. Według UNCTAD, odnotowano rekordowy napływ BIZ do krajów rozwijających się oraz do Europy Południowo-Wschodniej i krajów WNP 9. 9 http://forsal.pl/artykuly/353173,bezposrednie_inwestycje_na_swiecie_wzrosna_w_2010_roku.html 17
Literatura 1. Guzek M., Międzynarodowe stosunki gospodarcze. Zarys teorii i polityki handlowej, PWE, Warszawa 2. Krugman P. R., Obstfeld M., Międzynarodowe stosunki gospodarcze, PWN, Warszawa 1997 3. Misala J., Wymiana międzynarodowa i gospodarka światowa. Teoria i mechanizmy funkcjonowania, SGH, Warszawa 2005 4. Sieradzka K., Wojnowska- Wojciechowska I., Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) w Polsce, [w:] Kapitał zagraniczny w Polsce w dobie globalizacji, pod red. E. Freitag-Mika, wyd. Politechnika Radomska, Radom. 5. Sołek C., Czynniki ograniczające napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce, [w:] Studia i prace kolegium zarządzania i finansów, Zeszyt naukowy 51, SGH, Warszawa 2004 6. Witkowska J., Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w warunkach stowarzyszenia i przyszłego członkostwa w UE. Biała Księga. Polska- Unia Europejska, Nr 20, Real Press, Warszawa 1993 7. http://www.inwestycje.pl/swiat/aktualnosci/swiatowy_raport_inwestycyjny_2009;69384;0.ht ml 8. http://www.mg.gov.pl/nr/rdonlyres/f91b004a-083d-439f-87cb- A964981E4B5F/50463/BIZ_2009.pdf 9. http://forsal.pl/artykuly/353173,bezposrednie_inwestycje_na_swiecie_wzrosna_w_2010_roku. html 18
SPIS TABEL Tabela 1. Struktura i dynamika napływu BIZ na świecie w latach 2008 (w mln $)... 4 Tabela 2. Struktura i dynamika odpływu BIZ na świecie w latach 2008 (w mln $ i %) 6 Tabela 3. Dynamika i odchylenia napływu BIZ w krajach rozwiniętych w latach - 2008 roku (w mln $)... 9 Tabela 4. Dynamika i odchylenia odpływu BIZ z krajów rozwiniętych w latach - 2008 roku (w mln $)... 10 Tabela 5. Dynamika i odchylenie przepływów kapitałów z tytułu BIZ w krajach rozwijających się w latach 2008 (w mln $ i w %)... 12 Tabela 6. Struktura i dynamika odpływu kapitału z tytułu BIZ w krajach rozwijających się w latach 2008 (w mln $ i %)... 13 SPIS WYKRESÓW Wykres 1. Saldo przepływów BIZ na świecie w latach -2008 (w mln $)... 8 Wykres 2. Struktura napływu BIZ do krajów rozwiniętych w 2008 roku (w %)... 10 Wykres 3. Struktura odpływu BIZ z krajów rozwiniętych w 2008 roku (w %)... 11 Wykres 4. Napływ i odpływ BIZ do krajów rozwijających się ogółem w 2008 roku (w mln $)... 14 Wykres 5. Saldo przepływów BIZ w krajach rozwijających się w latach -2008 (w mln $)... 14 SPIS MAP Mapa 1. Napływ BIZ na kontynentach w latach -2008 (w mln $)... 5 Mapa 2. Odpływ BIZ na kontynentach w latach -2008 (w mln $)... 7 Mapa 3. Przepływy BIZ w wybranych krajach na świecie w 2008 roku (mln $)... 16 19
Streszczenie Artykuł ten przedstawia przepływy bezpośrednich inwestycji zagranicznych w latach - 2008. Dokonano opisu teoretycznego, korzyści i zagrożeń wynikających z przepływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Przedstawiono napływ i odpływ BIZ w analizowanym okresie na świecie, w podziale na kontynenty, oraz dla krajów rozwiniętych i rozwijających się. Summery This article presents flows of direct overseas investments in years -2008. It perform theoretical description, benefits and from flow of direct overseas investment threats result. This article present inflow and outflow in analyzed period in the world BIZ, in distribution on continents, and for advanced countries and developing. 20