Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce. w 2005 roku

Transkrypt

1 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce w 2005 roku Warszawa, styczeń 2007

2 2

3 3 S P I S T R E Ś C I WSTĘP 9 SYNTEZA 11 1 Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski w 2005 roku 15 2 z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce 23 3 Dochody zagranicznych inwestorów bezpośrednich 29 UWAGI METODOLOGICZNE 35 S P I S T A B L I C CZĘŚĆ (Part) A (mln/ mio EUR) Tablica 1 Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski w latach Tablica 2 Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski w 2005 roku według kraju pochodzenia udziałowca zagranicznego oraz stref ekonomicznych Foreign Direct Investment:Flows in the 2005 year broken down by countries 41 Tablica 3 Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski w 2005 roku w podziale na rodzaje działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania Foreign Direct Investment:Flows in the 2005 year broken down by economic activities 51 Tablica 4 Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski w latach według kraju pochodzenia udziałowca zagranicznego oraz stref ekonomicznych Foreign Direct Investment:Flows broken down by countries 54 Tablica 5 Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski w latach w podziale na rodzaje działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania

4 4 Foreign Direct Investment:Flows broken down by economic activities 59 Tablica 6 Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich do sektora bankowego w latach Tablica 7 Polski z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w latach Tablica 8 Polski z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich na dzień roku według kraju pochodzenia udziałowca zagranicznego oraz stref ekonomicznych Foreign Direct Investment: POSITION at the end of 2005 year broken down by countries 61 Tablica 9 Polski z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich na dzień roku w podziale na rodzaje działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania Foreign Direct Investment: POSITION at the end of 2005 year broken down by economic activities 70 Tablica 10 Polski z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich na koniec lat według kraju pochodzenia udziałowca zagranicznego oraz stref ekonomicznych Foreign Direct Investment: POSITION at the end of years broken down by countries 73 Tablica 11 Polski z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich na na koniec lat w podziale na rodzaje działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania Foreign Direct Investment: POSITION at the end of years broken down by economic activities 78 Tablica 12 z tytułu kredytów i pożyczek między podmiotami powiązanymi kapitałowo na koniec 2005 roku 26 Tablica 13 sektora bankowego z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce w latach Tablica 14 Dochody zagranicznych inwestorów bezpośrednich w latach Tablica 15 Dochody zagranicznych inwestorów bezpośrednich z tytułu zainwestowanego w Polsce kapitału w 2005 roku według kraju pochodzenia udziałowca zagranicznego oraz stref ekonomicznych Direct investment income 2005 broken down by countries 80 Tablica 16 Dochody zagranicznych inwestorów bezpośrednich z tytułu zainwestowanego w Polsce kapitału w 2005 roku w podziale na rodzaje działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania Direct investment income 2005 broken down by economic activities 84 Tablica 17 Dochody zagranicznych inwestorów bezpośrednich z tytułu zainwestowanego w Polsce kapitału w latach według kraju pochodzenia udziałowca zagranicznego oraz stref ekonomicznych

5 5 Direct investment income broken down by countries 89 Tablica 18 Dochody zagranicznych inwestorów bezpośrednich z tytułu zainwestowanego w Polsce kapitału w latach w podziale na rodzaje działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania Direct investment income broken down by economic activities 94 CZĘŚĆ (Part) B (mln/ mio USD) Tablica 19 Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski w 2005 roku według kraju pochodzenia udziałowca zagranicznego oraz stref ekonomicznych Foreign Direct Investment: Flows in the 2005 year broken down by countries 99 Tablica 20 Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski w 2005 roku w podziale na rodzaje działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania Foreign Direct Investment: Flows in the 2005 year broken down by economic activities 109 Tablica 21 Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski w latach według kraju pochodzenia udziałowca zagranicznego oraz stref ekonomicznych Foreign Direct Investment: Flows broken down by countries 112 Tablica 22 Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski w latach w podziale na rodzaje działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania Foreign Direct Investment: Flows broken down by economic activities 117 Tablica 23 Polski z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich na dzień roku według kraju pochodzenia udziałowca zagranicznego oraz stref ekonomicznych Foreign Direct Investment: POSITION at the end of 2005 year broken down by countries 119 Tablica 24 Polski z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich na dzień roku w podziale na rodzaje działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania Foreign Direct Investment: POSITION at the end of 2005 year broken down by economic activities 128 Tablica 25 Polski z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich na koniec lat według kraju pochodzenia udziałowca zagranicznego oraz stref ekonomicznych Foreign Direct Investment: POSITION at the end of years broken down by countries 131

6 6 Tablica 26 Polski z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich na na koniec lat w podziale na rodzaje działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania Foreign Direct Investment: POSITION at the end of years broken down by economic activities 136 Tablica 27 Dochody zagranicznych inwestorów bezpośrednich z tytułu zainwestowanego w Polsce kapitału w 2005 roku według kraju pochodzenia udziałowca zagranicznego oraz stref ekonomicznych Direct investment income 2005 broken down by countries 138 Tablica 28 Dochody zagranicznych inwestorów bezpośrednich z tytułu zainwestowanego w Polsce kapitału w 2005 roku w podziale na rodzaje działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania Direct investment income 2005 broken down by economic activities 142 Tablica 29 Dochody zagranicznych inwestorów bezpośrednich z tytułu zainwestowanego w Polsce kapitału w latach według kraju pochodzenia udziałowca zagranicznego oraz stref ekonomicznych Direct investment income broken down by countries 147 Tablica 30 Dochody zagranicznych inwestorów bezpośrednich z tytułu zainwestowanego w Polsce kapitału w latach w podziale na rodzaje działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania Direct investment income broken down by economic activities 152 CZĘŚĆ (Part) C (mln/ mio PLN) Tablica 31 Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski w 2005 roku według kraju pochodzenia udziałowca zagranicznego oraz stref ekonomicznych Foreign Direct Investment: Flows in the 2005 year broken down by countries 157 Tablica 32 Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski w 2005 roku w podziale na rodzaje działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania Foreign Direct Investment: Flows in the 2005 year broken down by economic activities 167 Tablica 33 Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski w latach według kraju pochodzenia udziałowca zagranicznego oraz stref ekonomicznych Foreign Direct Investment: Flows broken down by countries 170 Tablica 34 Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski w latach

7 7 w podziale na rodzaje działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania Foreign Direct Investment:Flows broken down by economic activities 175 Tablica 35 Polski z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich na dzień roku według kraju pochodzenia udziałowca zagranicznego oraz stref ekonomicznych Foreign Direct Investment: POSITION at the end of 2005 year broken down by countries 177 Tablica 36 Polski z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich na dzień roku w podziale na rodzaje działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania Foreign Direct Investment: POSITION at the end of 2005 year broken down by economic activities 186 Tablica 37 Polski z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich na koniec lat według kraju pochodzenia udziałowca zagranicznego oraz stref ekonomicznych Foreign Direct Investment: POSITION at the end of years broken down by countries 189 Tablica 38 Polski z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich na na koniec lat w podziale na rodzaje działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania Foreign Direct Investment: POSITION at the end of years broken down by economic activities 194 Tablica 39 Dochody zagranicznych inwestorów bezpośrednich z tytułu zainwestowanego w Polsce kapitału w 2005 roku według kraju pochodzenia udziałowca zagranicznego oraz stref ekonomicznych Direct investment income 2005 broken down by countries 196 Tablica 40 Dochody zagranicznych inwestorów bezpośrednich z tytułu zainwestowanego w Polsce kapitału w 2005 roku w podziale na rodzaje działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania Direct investment income 2005 broken down by economic activities 200 Tablica 41 Dochody zagranicznych inwestorów bezpośrednich z tytułu zainwestowanego w Polsce kapitału w latach według kraju pochodzenia udziałowca zagranicznego oraz stref ekonomicznych Direct investment income broken down by countries 205 Tablica 42 Dochody zagranicznych inwestorów bezpośrednich z tytułu zainwestowanego w Polsce kapitału w latach w podziale na rodzaje działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania Direct investment income broken down by economic activities 210

8 8 S P I S WY K R E S Ó W Wykres 1 Napływ kapitału z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w latach Wykres 2 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie. Napływ kapitału w latach Wykres 3 Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski w 2005 roku według kraju pochodzenia udziałowca zagranicznego 18 Wykres 4 Napływ kapitału zagranicznego do kraju w 2005 roku według rodzaju działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania 19 Wykres 5 Napływ kapitału zagranicznego do przedsiębiorstw bezpośredniego inwestowania zajmujących się świadczeniem usług w 2005 roku 19 Wykres 6 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce, stan zobowiązań na koniec lat Wykres 7 Struktura zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich na koniec 2005 roku według kraju pochodzenia inwestora zagranicznego 25 Wykres 8 Dochody nierezydentów z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce w latach Wykres 9 Dochody inwestorów zagranicznych w 2005 roku zaangażowanych kapitałowo w spółkach zajmujących się usługami 31 Wykres 10 Wynik finansowy spółek przypadający na zagranicznych inwestorów bezpośrednich w latach Wykres 11 Podział wyniku finansowego spółek przez zagranicznych inwestorów bezpośrednich w latach Wykres 12 Stopa zwrotu z kapitału (ROE) w przedsiębiorstwach bezpośredniego inwestowania w latach

9 9 WSTĘP W niniejszym Raporcie Narodowy Bank Polski przedstawia szczegółowe informacje o: - wielkości napływu kapitału zagranicznego do Polski w 2005 roku, - stanie zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich na koniec badanego roku (dane wstępne), - wartości dochodów należnych zagranicznym inwestorom bezpośrednim w tym okresie z tytułu kapitału ulokowanego w polskiej gospodarce. W publikacji opis zjawisk przedstawiono w euro. Do opracowania dołączono aneks statystyczny składający się z trzech części. W części A zaprezentowano dane wyrażone w EUR. Natomiast w części B te same dane podano w USD, a w części C w przeliczeniu na PLN 1/. W każdej części aneksu statystycznego - wzorem lat ubiegłych - przedstawiono poszczególne komponenty napływu kapitału, stanu zobowiązań oraz dochodów z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce. Dodatkowo zamieszczono również zbiorcze dane za 2004 rok. We wszystkich tablicach aneksu informacje dotyczące zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce prezentowane są, tak jak w latach poprzednich, w podziale według kraju pochodzenia udziałowca zagranicznego oraz stref ekonomicznych jak również według rodzaju działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania. Nazwy danych statystycznych prezentowanych w aneksie podano zarówno w języku polskim i w angielskim. Do publikacji dołączono Uwagi metodologiczne 1/ Należy nadmienić, że dane sprawozdawcze dotyczące zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce publikowane przez Narodowy Bank Polski w kwartalnym bilansie płatniczym oraz w rocznym raporcie są przeliczane z walut oryginalnych na euro, dolary USA oraz na złote przy wykorzystaniu średnich kursów walut za odpowiednie okresy sprawozdawcze, a zaokrąglenia jednostkowych danych są dokonywane na różnym poziomie. Z opisanych wyżej przyczyn wartość tych samych informacji prezentowanych w poszczególnych opracowaniach nieznacznie się różni.

10 . 10

11 11 SYNTEZA 1. W 2005 roku z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich napłynął do Polski kapitał w wysokości mln EUR. Napływ kapitału był niższy o mln EUR, tj. o 23,2% w stosunku do 2004 roku, w którym wyniósł mln EUR. Spadek wartości napływu kapitału w 2005 roku, w porównaniu z rokiem poprzednim, wynikał z niższych o mln EUR, tj. o 47,9% zagranicznych inwestycji w kapitały własne przedsiębiorstw działających w Polsce oraz zmniejszonej o mln EUR, tj. o 45,8% kwoty reinwestowanych przez zagranicznych udziałowców zysków. 2. W 2005 roku na kwotę mln EUR napływu środków lokowanych w postaci inwestycji bezpośrednich złożyły się: - środki przeznaczone na zakup akcji lub udziałów kwocie mln EUR, - reinwestowane zyski w wysokości mln EUR (będące różnicą pomiędzy kwotą pozostawionych przez zagranicznych inwestorów bezpośrednich zysków o wartości mln EUR oraz strat bilansowych za 2005 rok w wysokości mln EUR), - dodatnie saldo obrotów kredytowych w wysokości mln EUR. 3. Z kwoty mln EUR, stanowiącej napływ kapitału zagranicznego w 2005 roku, mln EUR, tj. 81% środków pochodziło z krajów Unii Europejskiej. Najwięcej środków pochodziło z Luksemburga, Niemiec, Austrii, Wielkiej Brytanii, Finlandii oraz ze Szwecji. Spoza krajów Unii Europejskiej największy napływ inwestycji pochodził ze Stanów Zjednoczonych Ameryki Płn. 4. W 2005 roku najwięcej środków zagraniczni inwestorzy bezpośredni ulokowali w podmiotach świadczących usługi, w jednostkach zajmujących się przetwórstwem przemysłowym oraz w spółkach, których przedmiotem działalności było wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną gaz i wodę.

12 12 5. Wartość zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich na koniec 2005 roku wyniosła mln EUR i była wyższa o mln EUR, tj. o 19,7% w stosunku do poprzedniego roku, w którym wyniosła mln EUR. 6. Z kwoty mln EUR zobowiązań: mln EUR (80,4%) stanowiła wartość kapitałów własnych i reinwestowanych zysków krajowych przedsiębiorstw bezpośredniego inwestowania przypadająca na zagranicznych inwestorów bezpośrednich, mln EUR (19,6%), to kwota zobowiązań z tytułu kredytów otrzymanych od udziałowców zagranicznych pomniejszona o wartość należności spółek z tytułu kredytów udzielonych wspólnikom zagranicznym. 7. Dominowały zobowiązania wobec inwestorów z krajów OECD (95,6%), a udział nierezydentów pochodzących z 25 krajów Unii Europejskiej wyniósł 85,1%. Najwięcej zobowiązań zanotowano wobec udziałowców pochodzących z Niderlandów, Niemiec, Francji. Z poza Unii Europejskiej największe zobowiązania zarejestrowano wobec inwestorów ze Stanów Zjednoczonych Ameryki Płn. 8. Na koniec 2005 roku najwięcej zobowiązań zanotowano wobec nierezydentów zaangażowanych kapitałowo w podmiotach zajmujących się przetwórstwem przemysłowym (36,6%), pośrednictwem finansowym (20,3%), handlem i naprawami (18,2%), obsługą nieruchomości, informatyką, nauką, wynajmem maszyn i pozostałymi usługami związanymi z prowadzeniem działalności gospodarczej (10%) oraz transportem, gospodarką magazynową i łącznością (7,9%). 9. Dochody nierezydentów z tytułu zaangażowanego w Polsce w 2005 roku kapitału w postaci inwestycji bezpośrednich wyniosły mln EUR. Kwotę tę stanowiły: - dochody od kapitałów w wysokości mln EUR, czyli dywidendy w wysokości mln EUR oraz reinwestowane zyski w kwocie mln EUR, - dochody od wierzytelności w wysokości 585 mln EUR.

13 Najwyższe dochody wyniosły mln EUR w spółkach zajmujących się usługami, w podmiotach prowadzących działalność w zakresie przetwórstwa przemysłowego mln EUR, oraz 185 mln EUR w jednostkach, których przedmiotem działalności było wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę. 11. W 2005 roku wartość dochodów zagranicznych inwestorów bezpośrednich podlegających transferowi do krajów macierzystych nierezydentów, wyniosła mln EUR (4.139 mln EUR dywidendy, a 585 mln EUR odsetki od kredytów wspólników zagranicznych) i była wyższa o mln EUR, tj o 82,6% w stosunku do poprzedniego roku. 12. W 2005 roku stopa zwrotu z kapitału (ROE) zainwestowanego przez zagranicznych inwestorów bezpośrednich w krajowych przedsiębiorstwach bezpośredniego inwestowania wyniosła 9,11%, i była o 2,22 punktu procentowego niższa w stosunku. do poprzedniego roku, w którym osiągnęła poziom 11,33%.

14 14

15 15 1. Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski w 2005 roku W 2005 roku z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich napłynął do Polski kapitał w wysokości mln EUR. Był on niższy o mln EUR, tj. o 23,2% w stosunku do 2004 roku, w którym wyniósł mln EUR. Szczegółowe dane o wartości napływu kapitału zagranicznego z tytułu inwestycji bezpośrednich w latach przedstawiono w tablicy nr 1. Rok w dewizach w naturze (aporty rzeczowe) razem ( 2+3) kredytów na udział innych zobowiązań na udział dywidend na udział Kredyty inwestorów Tablica 1 Ogółem napływ kapitału * a/ * b / */ W związku ze zmianami metodologicznymi w 2004 roku do inwestycji bezpośrednich oprócz pozostałych kredytów udzielonych/otrzymanych między podmiotami powiązanymi kapitałowo - zaliczono kredyty handlowe. Dla zachowania porównywalności dane za 2003 rok opracowano w dwu wersjach: a/ dane bez kredytów handlowych, b/ dane z kredytami handlowymi. Napływ kapitału w formie zakupów udziałów lub akcji oraz aportów rzeczowych Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski w latach (mln EUR) Kapitały własne Konwersje Reinwestycje zysków Spadek wartości napływu kapitału w 2005 roku w porównaniu z rokiem poprzednim wynikał z niższych o mln EUR, tj. o 47,9% inwestycji w kapitały własne oraz zmniejszonych o mln EUR, tj. o 45,8% reinwestowanych zysków.

16 16 mln EUR Napływ kapitału z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w latach Wykres Kapitały własne Reinwestowane zyski Pozostały kapitał Ogółem napływ kapitału W ostatnich latach w ramach tej samej grupy kapitałowej, miały miejsce pojedyncze transakcje, które w znacznym stopniu wpłynęły na wielkość napływu środków z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich. Pierwsza z nich, dokonana w 2004 roku, istotnie zwiększyła napływ zagranicznych inwestycji. Natomiast druga, odnotowana w 2005 roku, spowodowała zmniejszenie napływu. Po wyeliminowaniu tych transakcji utrzymuje się obserwowana od 2003 roku wzrostowa tendencja napływu kapitału, co zostało przedstawione na wykresie nr 2. mln EUR Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce Napływ kapitału w latach Wykres dane rzeczywiste dane skorygowane o pojedyncze transakcje

17 17 Z kwoty mln EUR napływu zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski w 2005 roku, środki przeznaczone na zakup udziałów lub akcji stanowiły mln EUR. Wielkość napływu kapitału w gotówce przeznaczonego na wyżej podany cel oraz dopłaty do kapitału w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością wyniosła mln EUR. Wystąpił więc spadek o 772 mln EUR, tj. o 27,4% wielkości wpłat środków w postaci gotówkowej. Wartość wniesionych udziałów lub akcji w postaci aportów rzeczowych w 2005 roku wyniosła 559 mln EUR i była o 131 mln EUR, tj. o 30,6% wyższa w porównaniu z poprzednim okresem, w którym zamknęła się kwotą 428 mln EUR. W badanym roku omawiane kapitały dodatkowo wzrosły w wyniku zamiany kredytów na udziały (o 361 mln EUR), z tytułu konwersji innych zobowiązań na udział (o 56 mln EUR) oraz zamiany dywidend na udział (o 15 mln EUR). Dodatnie reinwestowane zyski zwiększyły wartość omawianego strumienia inwestycji o mln EUR. Kwota ta była wynikiem przypadających na zagranicznych inwestorów bezpośrednich reinwestowanych zysków o wartości mln EUR oraz ujętych jako ujemne reinwestowane zyski strat bilansowych za 2005 rok w wysokości mln EUR. Saldo obrotów kredytowych zwiększyło wartość napływu kapitału z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich o mln EUR. Wynikało ono z tego, że wykorzystanie kredytów udzielonych przewyższyło o 543 mln EUR ich spłaty, natomiast wykorzystanie kredytów otrzymanych było wyższe o mln EUR niż spłaty tych kredytów. Z kwoty mln EUR, stanowiącej napływ kapitału zagranicznego w 2005 roku, mln EUR, tj. 81% środków pochodziło z krajów Unii Europejskiej. Informacje o geograficznym podziale napływu kapitału zagranicznego podano w tablicy nr 2. W 2005 roku najwięcej środków pochodziło z Luksemburga (1.698 mln EUR), Niemiec (1.508 mln EUR), Stanów Zjednoczonych Ameryki Płn. (626 mln EUR), Austrii (576 mln EUR), Wielkiej Brytanii (456 mln EUR), Finlandii (454 mln EUR) oraz ze Szwecji (422 mln EUR).

18 18 Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski w 2005 roku według kraju pochodzenia udziałowca zagranicznego Wykres 3 6% 6% 24% 6% 8% 8% 22% 20% Luksemburg Niemcy Stany Zjednoczone Austria Wielka Brytania Finlandia Szwecja Pozostałe kraje W 2005 roku odnotowano zjawisko dezinwestycji w przypadku niżej wymienionych krajów: Węgier, Korei Południowej, Irlandii, Francji, oraz Turcji. W odniesieniu do każdego z tych krajów odpływ kapitału netto wynikał z innych przyczyn. W przypadku Węgier wszystkie składniki napływu kapitału były ujemne. Dezinwestycje dotyczące inwestycji bezpośrednich pochodzących z Korei jak również z Turcji wynikały z ujemnej wartości reinwestowanych zysków oraz ujemnego salda obrotów kredytowych przewyższających kwotę środków przeznaczonych na inwestycje w kapitały własne. Ujemne saldo obrotów kredytowych przewyższające pozostałe składniki omawianego strumienia było przyczyną dezinwestycji wobec Irlandii. W przypadku inwestorów francuskich wartość wycofanych udziałów kapitałowych z krajowych przedsiębiorstw bezpośredniego inwestowania była główną przyczyną omawianego zjawiska.

19 19 Napływ kapitału zagranicznego do kraju w 2005 roku według rodzaju działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania Wykres 4 69% 28% 1%2% usługi ogółem przetwórstwo przemysłowe wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę pozostałe Z kwoty mln EUR stanowiącej napływ kapitału zagranicznego w 2005 roku najwięcej środków zostało ulokowanych w podmiotach świadczących usługi (5.247 mln EUR), w jednostkach zajmujących się przetwórstwem przemysłowym (2.132 mln EUR) oraz w spółkach, których przedmiotem działalności było wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną gaz i wodę. mln EUR Napływ kapitału zagranicznego do przedsiębiorstw bezpośredniego inwestowania zajmujących się świadczeniem usług w 2005 roku Wykres usługi ogółem pośrednictwo finansowe handel i naprawy obsługa nieruchomości, informatyka, nauka wynajem maszyn i pozostałe usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej transport, gospodarka magazynowa i łączność pozostałe usługi

20 20 Około 70% środków stanowiących napływ kapitału zagranicznego z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w 2005 roku zostało ulokowane w sferze usług. Najwięcej środków zasiliło podmioty zajmujące się pośrednictwem finansowym (2.527 mln EUR), następnie handlem i usługami (2.063 mln EUR). Szczegółowe informacje dotyczące napływu w 2005 roku kapitału w postaci inwestycji bezpośrednich według rodzaju działalności prowadzonej przez krajowe przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania zaprezentowano w tablicy 3. W 2005 roku najwięcej kredytów i pożyczek krajowe przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania zaciągnęły netto 2/ od wspólników pochodzących z Francji (708 mln EUR), Finlandii (456 mln EUR), Stanów Zjednoczonych Ameryki Płn. (326 mln EUR), Ukrainy (234 mln EUR), Wielkiej Brytanii (229 mln EUR), Luksemburga (194 mln EUR), Niemiec (193 mln EUR), Japonii (185 mln EUR), natomiast najwyższe spłaty tych kredytów odnotowano wobec nierezydentów pochodzących z Niderlandów (225 mln EUR), Austrii (98 mln EUR) oraz z Irlandii (81 mln EUR). W 2005 roku krajowe przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania udzieliły wsparcia finansowego grupom kapitałowym, do których należą. W badanym roku najwięcej środków z tytułu kredytów udzielonych przekazały netto 3 / polskie przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania swoim wspólnikom pochodzącym z Niderlandów (107 mln EUR), Francji (95 mln EUR), Belgii (92 mln EUR), Włoch (81 mln EUR), Niemiec (78 mln EUR) oraz z Irlandii (51 mln EUR). Analiza omawianych kredytów według rodzaju działalności prowadzonej przez krajowe przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania prowadzi do wniosku, że w 2005 roku najwięcej kredytów zagranicznym podmiotom powiązanym kapitałowo udzieliły netto polskie spółki prowadzące działalność zakresie przetwórstwa przemysłowego (394 mln EUR) oraz zajmujące się usługami (198 mln EUR). W dziedzinie usług najwyższe kwoty przypadały na podmioty zajmujące się obsługą nieruchomości, informatyką, nauką, wynajmem maszyn i pozostałymi usługami związanymi z prowadzeniem działalności gospodarczej (150 mln EUR) oraz handlem i naprawami (99 mln EUR). Największą nadwyżkę spłat nad wykorzystaniem z tytułu kredytów udzielonych zanotowano w przedsiębiorstwach bezpośredniego inwestowania zajmujących się 2/ Napływ netto środków z zagranicy oznacza, że saldo obrotów z tytułu kredytów otrzymanych jest dodatnie, tj. wykorzystanie przewyższa spłaty kredytów, natomiast ujemne saldo obrotów kredytowych powstaje, gdy spłaty kredytów przewyższają ich wykorzystanie. 3 / Odnotowany odpływ netto środków za granicę oznacza, że saldo obrotów z tytułu kredytów udzielonych było ujemne, tj. wykorzystanie było wyższe niż spłaty tych kredytów, a dodatnie saldo omawianych kredytów występuje wtedy, gdy spłaty są większe niż wykorzystanie kredytów udzielonych.

21 21 budownictwem (58 mln EUR) oraz transportem, gospodarką magazynową i łącznością (57 mln EUR). Odrębnie w tablicy nr 6 przedstawiono zagraniczne inwestycje bezpośrednie ulokowane w sektorze bankowym. Tablica 6 Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich do sektora bankowego w latach mln EUR Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski z tego: Kapitały własne napływ kapitału konwersje: Ogółem w formie zakupu Rok reinwestowane od kredyty ( udziałów lub akcji, innych ) aportów kredytów dywidend zobowiązań zyski inwestorów rzeczowych na udział na udział na udział netto oraz dopłat do kapitału Razem sektor bankowy Razem sektor bankowy Razem a/ */ sektor bankowy Razem b/ */ sektor bankowy Razem sektor bankowy Razem sektor bankowy */ W związku ze zmianami metodologicznymi w 2004 roku do inwestycji bezpośrednich oprócz kredytów udzielonych/ otrzymanych między podmiotami powiązanymi kapitałowo - zaliczono kredyty handlowe. Dla uzyskania porównywalności dane za 2003 rok opracowano w dwu wersjach:a/dane bez kredytów handlowych, b/ dane z kredytami handlowymi. Wartość napływu kapitału zagranicznego do sektora bankowego w postaci inwestycji bezpośrednich wyniosła 504 mln EUR, co stanowiło 6,6% napływu kapitału z tego tytułu. W badanym roku wpłaty na zakup akcji wyniosły 34 mln EUR, reinwestowane zyski 364 mln EUR, natomiast pożyczki podporządkowane 106 mln EUR.

22 22

23 23 2. tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce Wartość zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich na koniec 2005 roku wyniosła mln EUR (w 2004 roku mln EUR). Szczegółowe dane przedstawiające wartość zobowiązań z tego tytułu w latach prezentowane są w tablicy nr 7. Tablica 7 Polski z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w latach mln EUR Rok Ogółem Kapitał własny Pozostałe zobowiązania i reinwestowane zyski inwestycje (2+3) *a/ * b/ */ W związku ze zmianami metodologicznymi w 2004 roku do inwestycji bezpośrednich oprócz pozostałych kredytów udzielonych/otrzymanych między podmiotami powiązanymi kapitałowo - zaliczono kredyty handlowe. Dla zachowania porównywalności dane za 2003 rok opracowano w dwu wersjach: a/ dane bez kredytów handlowych, b/ dane z kredytami handlowymi Z kwoty mln EUR zobowiązań: mln EUR (80,4%) stanowiła wartość kapitałów własnych i reinwestowanych zysków polskich przedsiębiorstw bezpośredniego inwestowania przypadająca na zagranicznych inwestorów bezpośrednich, mln EUR (19,6%), to kwota zobowiązań z tytułu kredytów otrzymanych od udziałowców zagranicznych pomniejszona o wartość należności spółek z tytułu kredytów udzielonych wspólnikom zagranicznym.

24 24 mln EUR Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce Stan zobowiązań na koniec lat Wykres Dominowały zobowiązania wobec inwestorów z krajów OECD (95,6%), natomiast udział nierezydentów pochodzących z 25 krajów Unii Europejskiej wyniósł 85,1%. Na koniec 2005 roku najwięcej zobowiązań zanotowano wobec nierezydentów pochodzących z Niderlandów ( mln EUR), Niemiec ( mln EUR), Francji (9.574 mln EUR). Niższy poziom zobowiązań odnotowano wobec nierezydentów pochodzących z Austrii (3.786 mln EUR), Luksemburga (3.649 mln EUR), Szwecji (3.179 mln EUR), Włoch (2.761 mln EUR), Belgii (2.667 mln EUR), Wielkiej Brytanii (2.600 mln EUR), oraz z Danii (2.167 mln EUR). Z poza Unii Europejskiej największe zobowiązania zarejestrowano wobec inwestorów ze Stanów Zjednoczonych Ameryki Płn. (5.624 mln EUR). Szczegółowe informacje przedstawiono w tablicy nr 8.

25 25 Struktura zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce na koniec 2005 roku według kraju pochodzenia inwestora zagranicznego Wykres 7 21% 5% 4% 4% 4% 21% 5% 7% 13% 16% Niderlandy Niemcy Francja Stany Zjednoczone Austria Luksemburg Szwecja Włochy Belgia Pozostałe kraje Na koniec 2005 roku najwięcej zobowiązań zanotowano wobec nierezydentów zaangażowanych kapitałowo w podmiotach zajmujących się przetwórstwem przemysłowym ( mln EUR, tj. 36,6%), pośrednictwem finansowym ( mln EUR, tj. 20,3%), handlem i naprawami ( mln EUR, tj. 18,2%), obsługą nieruchomości, informatyką, nauką, wynajmem maszyn i pozostałymi usługami związanymi z prowadzeniem działalności gospodarczej (7.598 mln EUR, tj. 10,0%) oraz transportem, gospodarką magazynową i łącznością (5.979 mln EUR, tj.7,9%). Szczegółowe informacje o wielkości omawianych zobowiązań według rodzaju działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania zestawiono w tablicy nr 9. Należy przypomnieć, że zobowiązania z tytułu kredytów zaciągniętych przez krajowe spółki bezpośredniego inwestowania od ich udziałowców zagranicznych wyniosły na koniec 2005 roku mln EUR i stanowiły 19,6% ogółu zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji. Były wyższe o mln EUR, tj. o 22,6% w stosunku do poprzedniego roku, w którym wyniosły mln EUR.

26 26 Tablica 12 z tytułu kredytów i pożyczek między podmiotami powiązanymi kapitałowo na koniec w 2005 roku mln EUR (Kredyty udzielone) (Kredyty otrzymane) Pożyczki i kredyty inne niż handlow Kredyty handlowe Pożyczki podporządkowane Razem Na koniec 2005 roku zobowiązania z tytułu pożyczek i kredytów innych niż handlowe stanowiły 84,8%, natomiast zadłużenie z tytułu kredytów handlowych 12,8%, a z tytułu pożyczek podporządkowanych 2,3%. W zobowiązaniach Polski tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich istotną rolę odgrywa sektor bankowy */ sektora bankowego z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce w latach Wyszczególnienie ogółem z tego: Kapitały własne i reinwestowane zyski Tablica 13 mln EUR kredyty od inwestorów zagranicznych Ogółem w tym : sektor bankowy Ogółem w tym : sektor bankowy Ogółem a / w tym : sektor bankowy Ogółem b / */ w tym : sektor bankowy Ogółem w tym : sektor bankowy Ogółem w tym : sektor bankowy */ W związku ze zmianami metodologicznymi w 2004 roku do inwestycji bezpośrednich oprócz kredytów udzielonych/ otrzymanych między podmiotami powiązanymi kapitałowo - zaliczono kredyty handlowe. Dla uzyskania porównywalności dane za 2003 rok opracowano w dwu wersjach: a/ dane bez kredytów handlowych, b/ dane z kredytami handlowymi.

27 27 Wartość kapitału zagranicznego zaangażowanego w postaci inwestycji bezpośrednich w sektorze bankowym na koniec 2005 roku wyniosła mln EUR, z czego mln EUR (96%) stanowiła wielkość udziału w kapitałach własnych i reinwestowanych zyskach, a 348 mln EUR (4%) to stan zobowiązań z tytułu pożyczek podporządkowanych. W badanym roku udział sektora bankowego w zobowiązaniach z omawianego tytułu wyniósł 11,1%.

28 28

29 29 3. Dochody zagranicznych inwestorów bezpośrednich Dochody nierezydentów z tytułu zaangażowanego w Polsce w 2005 roku kapitału w postaci inwestycji bezpośrednich wyniosły mln EUR. W poprzednim roku dochody te wyniosły mln PLN. Na kwotę mln EUR złożyły się niżej podane wielkości: - dochody od kapitału w kwocie mln EUR, czyli suma dywidend w wysokości mln EUR i reinwestowanych zysków w kwocie mln EUR, - dochody od wierzytelności w kwocie 585 mln EUR. Informacje dotyczące dochodów zagranicznych inwestorów bezpośrednich w latach ilustrują dane zamieszczone w tablicy nr14. Rok Dochody zagranicznych inwestorów bezpośrednich w latach Dochody od kapitału Dywidendy Reinwestycje zysków Razem Dochody od wierzytelności (odsetki) Tablica 14 mln EUR Ogółem Należy zauważyć, że w 2005 roku łączne dochody nierezydentów z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich były o 192 mln EUR (tj. 2,5%) niższe w stosunku do poprzedniego roku, a porównanie wielkości dochodów od kapitału wskazuje na to, że w omawianych roku wyniosły one mln EUR i były o 263 mln EUR, tj. o 3,7% niższe w odniesieniu do poprzedniego roku. Obniżenie należności z omawianego tytułu nie wpłynęło na wartość dochodów zagranicznych inwestorów bezpośrednich podlegających transferowi do krajów macierzystych nierezydentów, która w 2005 roku wyniosła mln EUR (4.139 mln EUR dywidendy, a 585 mln EUR odsetki od kredytów wspólników zagranicznych) i była wyższa o mln EUR, tj o 82,6% w stosunku do poprzedniego roku. Główną przyczyną tego zjawiska był prawie dwukrotny wzrost wartości należnych dywidend.

30 30 Wykres 8 mln EUR Dochody nierezydentów z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce w latach Dywidendy Reinwestycje zysków Dochody od wierzytelności (odsetki) Ogółem dochody Z kwoty mln EUR stanowiącej dochody z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce mln EUR, tj. 86,3% przypadało na nierezydentów pochodzących z 25 krajów Unii Europejskiej. W 2005 roku największe dochody od kapitału zaangażowanego w krajowych przedsiębiorstwach bezpośredniego inwestowania należne były nierezydentom pochodzącym z Niderlandów (1.816 mln EUR) oraz z Niemiec (1.427 mln EUR). Niższe należności przypadały na zagranicznych inwestorów bezpośrednich pochodzących ze Stanów Zjednoczonych Ameryki Płn. (724 mln EUR), Francji (615 mln EUR), Austrii (500 mln EUR), Włoch (435 mln EUR), Wielkiej Brytanii (308 mln EUR), Szwecji (244 mln EUR) oraz ze Szwajcarii (217 mln EUR). Natomiast łączne dochody, tj. od kapitału powiększone o wartość odsetek od kredytów zagranicznych inwestorów bezpośrednich wyniosły w odniesieniu do inwestorów pochodzących z Niderlandów (1.963 mln EUR), Niemiec (1.494 mln EUR), Stanów Zjednoczonych Ameryki Płn. (744 mln EUR), Francji (725 mln EUR), Austrii (520 mln EUR), z Włoch (439 mln EUR) z Wielkiej Brytanii (334 mln EUR), Szwecji (287 mln EUR), Szwajcarii (227 mln EUR) oraz z Danii (173 mln EUR). Szczegółowe informacje dotyczące dochodów zagranicznych inwestorów bezpośrednich według kraju ich pochodzenia przedstawiono w tablicy nr 15.

31 31 W 2005 roku dochody od kapitału należne zagranicznym inwestorom bezpośrednim wystąpiły w spółkach zajmujących się usługami (3.652 mln EUR), przetwórstwem przemysłowym (3.119 mln EUR), oraz wytwarzaniem i zaopatrywaniem w energię elektryczną, gaz i wodę (174 mln EUR). Natomiast dochody nierezydenów zaangażowanych kapitałowo w spółkach zajmujących się budownictwem były ujemne i wyniosły 78 mln EUR. Dochody od kapitału powiększone o kwoty należnych odsetek od kredytów inwestorów zagranicznych i wyniosły mln EUR w spółkach zajmujących się usługami, w podmiotach prowadzących działalność w zakresie przetwórstwa przemysłowego mln EUR, oraz 185 mln EUR w jednostkach, których przedmiotem działalności było wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę. Na wykresie nr 12 zaprezentowano rozkład dochodów należnych zagranicznym inwestorom bezpośrednim zaangażowanym kapitałowo spółkach zajmujących się usługami. Dochody inwestorów zagranicznych w 2005 roku zaangażowanych kapitałowo w spółkach zajmujących się usługami Wykres 9 mln EUR 2 500, , , ,0 500,0 0,0 Pośrednictwo finansowe Handel i naprawy Transport gospodarka magazynowa i łącznoć- Obsługa nieruchomości, informatyka, nauka, wynajem maszyn i pozostałe usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej Pozostałe usługi razem dochody dochody od kapitału W tablicy nr 16 zaprezentowano szczegółowe informacje dotyczące dochodów zagranicznych inwestorów bezpośrednich w 2005 roku w podziale na rodzaje działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania.

32 32 Odrębnego omówienia wymagają dochody od kapitału zagranicznych inwestorów bezpośrednich, czyli analizowane z punktu widzenia kształtowania się wyniku finansowego firm ujętych w badaniu. W poszczególnych latach okresu krajowe przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania osiągały dodatnie wyniki finansowe, które cechowały się stałą tendencją rosnącą, natomiast w badanym roku odnotowano niewielki spadek wartości tego wyniku, który - jak wcześniej powiedziano - był o 3,7% niższy niż rok wcześniej. mln EUR Wynik finansowy spółek przypadający na zagranicznych inwestorów bezpośrednich w latach Wykres 10 Zyski netto Straty bilansowe Wynik finansowy Cechą charakterystyczną przedsiębiorstw bezpośredniego inwestowania było silne zróżnicowanie wyników finansowych poszczególnych jednostek. Oznacza to, że w poszczególnych latach badanego okresu część zagranicznych inwestorów bezpośrednich osiągała zyski, a pozostała część notowała straty. Należy zauważyć, że w latach relacje między częściami składowymi wyniku finansowego uległy zasadniczej zmianie. W 2001 roku kwota strat bilansowych (3.578 mln EUR) była zaledwie o 108 mln EUR, tj. o 2,9% niższa od wielkości zysku (3.686 mln EUR), podczas gdy w 2005 roku straty bilansowe wyniosły mln EUR i były o mln EUR, tj. o 79,6% niższe od łącznych zysków, które wyniosły mln EUR. Wielkości omawianych składników również się zmieniły. Wartość poniesionych strat bilansowych obniżyła się o mln EUR, tj. o 50,7% z kwoty mln EUR w 2001 roku

33 33 do mln EUR w 2005 roku, w przeciwieństwie do zysków bilansowych, które wzrosły o mln EUR, tj. o 87,1% z kwoty mln EUR w 2001 roku do mln EUR w badanym roku. Spółki z udziałem zagranicznym notujące dodatnie wyniki finansowe część uzyskanych dochodów przeznaczały na wypłatę dywidend. mln EUR Podział wyniku finansowego spółek przez zagranicznych inwestorów bezpośrednich w latach dywidendy reinwestowane zyski dochody od kapitału Wykres 11 W poszczególnych latach okresu charakteryzującego się ujemnymi reinwestowanymi zyskami, zagraniczni inwestorzy bezpośredni na dywidendy przeznaczyli od mln EUR w 2001 roku do mln EUR w 2003 roku. Natomiast w 2005 roku w ramach podziału wyniku finansowego nierezydenci przeznaczyli na dywidendy mln EUR, co stanowiło 47,8% przypadającego na nich w tym roku zysku, (w poprzednim roku odpowiednio: dywidendy mln EUR oraz 24,6% zysku). W całym badanym okresie wartość wypłacanych dywidend wykazywała tendencję rosnącą, a szczególnie w 2005 roku, kiedy zwiększyła się o mln EUR, tj. prawie dwukrotnie w porównaniu z poprzednim okresem. Wzrost wypłat dywidend wynikał z dobrej kondycji krajowych przedsiębiorstw bezpośredniego inwestowania. Dobra kondycja omawianych spółek umożliwiła także w latach pozostawienie znacznej części wypracowanych środków w spółkach w postaci reinwestowanych zysków. Najwyższe reinwestowane zyski odnotowano w 2004 roku w kwocie mln EUR, co stanowiło 71% wyniku finansowego tego roku, podczas gdy

34 34 w 2005 wyniosły one mln EUR, tj. 45,8% wyniku i były o mln EUR, tj. o 45,8% niższe w stosunku do poprzedniego okresu. % 12,00 10,00 8,00 6,00 Stopa zwrotu z kapitału (ROE) w przedsiębiorstwach bezpośredniego inwestowania w latach ,33 Wykres 12 9,11 4,00 2,00 0,00 0,23 0,33 2, W latach stopa zwrotu z kapitału była niska, lecz wykazywała tendencję rosnącą. Dla przykładu w 2001 roku wyniosła 0,23% w 2003 roku zwiększyła się do 2,96%, a w 2004 roku osiągnęła rekordową wysokość i wyniosła aż 11,33%, natomiast w badanym okresie wskaźnik ten obniżył się o 2,22 punktu procentowego do poziomu 9,11%.

35 35 Uwagi metodologiczne Zgodnie z definicją opracowaną przez OECD, inwestycją bezpośrednią za granicą jest inwestycja dokonana przez rezydenta jednej gospodarki (inwestora bezpośredniego) w celu osiągnięcia długotrwałej korzyści z kapitału zaangażowanego w przedsiębiorstwo - rezydenta innej gospodarki (przedsiębiorstwo bezpośredniego inwestowania). Przedsiębiorstwem bezpośredniego inwestowania jest przedsiębiorstwo, w którym inwestor bezpośredni posiada, co najmniej 10% akcji zwykłych (tzn. udziału w kapitale) lub uprawnienia do 10% głosów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy lub udziałowców. Kapitał inwestycji bezpośredniej za granicą obejmuje kapitał zakładowy (akcyjny lub udziałowy) - wnoszony w postaci pieniężnej lub jako aport rzeczowy, dopłaty do kapitału, reinwestowane zyski oraz inne zmiany należności i zobowiązań związane z zadłużeniem między przedsiębiorstwami powiązanymi kapitałowo (głównie kredyty inwestorów, tzw. intercompany loans). W 2004 roku do inwestycji bezpośrednich oprócz pozostałych kredytów udzielonych/otrzymanych między podmiotami powiązanymi kapitałowo zaliczono kredyty handlowe. Ponadto napływ kapitału w postaci inwestycji bezpośrednich zwiększają (lub zmniejszają, jeśli są ujemne) reinwestowane zyski. Mianem reinwestowanego zysku określa się przypadającą na inwestora bezpośredniego tę część zysku, która pozostaje w przedsiębiorstwie bezpośredniego inwestowania i jest przeznaczona na jego rozwój. Począwszy od 1997 roku, zgodnie z metodologią OECD i MFW, reinwestowane zyski wyliczane są na bazie netto, co oznacza, że są one pomniejszane o straty bilansowe roku sprawozdawczego. Wpływ reinwestowanych zysków na wielkość dochodów zagranicznych inwestorów bezpośrednich oraz na napływ tych inwestycji omówiono niżej. Od 2002 roku w danych z tytułu inwestycji bezpośrednich oprócz występujących już wcześniej (od 1999 roku) dwóch składników napływu kapitału, tj. konwersji dywidend oraz kredytów i pożyczek na udział uwzględniono kolejny element, tj. konwersję innych zobowiązań na udział. W latach poprzednich zamiana dywidend, kredytów i pożyczek oraz innych zobowiązań na udział była ujmowana wyłącznie jako zmiana stanów tych komponentów. W skład dochodów od inwestycji bezpośrednich wchodzą - przypadające na inwestora bezpośredniego i należne (z zysku roku poprzedniego) w danym roku

36 36 sprawozdawczym - dywidendy (w spółkach akcyjnych), udziały w zyskach (w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością) z zysku roku poprzedniego, przekazywane do jednostek macierzystych zyski oddziałów (mających siedzibę w Polsce) przedsiębiorstw zagranicznych, odsetki od kredytów zaciągniętych przez polskie przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania od ich zagranicznych inwestorów bezpośrednich (zapłacone, skapitalizowane i zaległe) oraz reinwestowane zyski. Należy zaznaczyć, że straty przypadające na zagranicznych inwestorów bezpośrednich traktowane są jako ujemne reinwestowane zyski. Polski z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich obejmują - przypadającą na inwestorów zagranicznych - bilansową wartość netto przedsiębiorstw bezpośredniego inwestowania, tj. wartość kapitału własnego. Stanowi on efektywnie wniesiony kapitał podstawowy (akcyjny lub udziałowy) oraz kapitał zapasowy, rezerwowy, a także niepodzielone zyski pomniejszone o straty. Drugim składnikiem zobowiązań wobec zagranicy z tytułu inwestycji bezpośrednich są kredyty i pożyczki zaciągnięte przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania od ich wspólników zagranicznych pomniejszone o stan należności z tytułu kredytów i pożyczek udzielonych zagranicznym inwestorom bezpośrednim przez polskie spółki, (tzw. intercompany loans) oraz kredyty handlowe. Wpływ reinwestowanych zysków na kształtowanie się dochodów zagranicznych inwestorów bezpośrednich oraz na napływ kapitału zagranicznego. Zgodnie z zasadami ujmowania w bilansie płatniczym dochodów uzyskiwanych przez zagranicznych inwestorów bezpośrednich oprócz dywidend i odsetek od wierzytelności zalicza się do nich reinwestowane zyski. 4 Jest to przypadająca na inwestora zagranicznego część zysków wypracowanych przez przedsiębiorstwo bezpośredniego inwestowania, która nie jest przekazywana inwestorowi zagranicznemu jako dywidenda, lecz pozostaje w tym przedsiębiorstwie. W praktyce wyliczenie reinwestowanych zysków sprowadza się do odpowiedzi na pytanie, jaka część zysku, przypadająca na inwestora zagranicznego, powstałego w danym okresie zostaje zatrzymana w przedsiębiorstwie po pomniejszeniu o dywidendę (ewentualnie o zaliczkę na dywidendę) zadeklarowaną w tym samym okresie. Należy zauważyć, że wyliczenia dokonuje się biorąc pod uwagę zyski osiągnięte w danym 4 Reinwestowane zyski wylicza się wyłącznie w przypadku inwestycji bezpośrednich. Nie dotyczą one inwestycji portfelowych ani inwestycji pozostałych. Zgodnie z zasadami sporządzania bilansu płatniczego reinwestowane zyski są traktowane tak jakby zostały wypłacone inwestorowi bezpośredniemu i dopiero potem ponownie przez niego zainwestowane. Wynika to z założenia, ze inwestor

37 37 okresie sprawozdawczym i dywidendy, które dotyczą zysków wypracowanych w okresie poprzednim, (w danym okresie sprawozdawczym deklarowane są do wypłaty dywidendy z podziału zysku za okres wcześniejszy). Zgodnie z konwencją przyjętą w statystyce bilansu płatniczego straty wykazywane przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania, przypadające na zagranicznych inwestorów bezpośrednich, są traktowane jako ujemne reinwestowane zyski. W konsekwencji wyliczone w wyżej opisany sposób reinwestowane zyski, w zależności od kształtowania się elementów służących do ich wyliczania, mogą w poszczególnych okresach sprawozdawczych być: ujemne, dodatnie lub zerowe. Ujemne są wtedy, kiedy zyski osiągane przez część przedsiębiorstw bezpośredniego inwestowania są mniejsze niż łącznie straty wykazane przez pozostałe przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania i zadeklarowane dywidendy (sytuacja taka miała miejsce w przypadku zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce w poszczególnych latach okresu ). Równe lub bliskie zero występują, gdy zyski są zbliżone do sumy strat i zadeklarowanych dywidend. Dodatnie reinwestowane zyski pojawiają się w sytuacji wyższych zysków niż razem strat i zadeklarowanych dywidend. O wysokości reinwestowanych zysków w sposób oczywisty decydują relacje między zyskami i stratami wykazywanymi w poszczególnych okresach sprawozdawczych przez przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania oraz zadeklarowanymi przez nie dywidendami. yw bilansie płatniczym reinwestowane zyski - jako dochody od kapitału - są ujmowane w rachunku obrotów bieżących: od polskich inwestycji bezpośrednich za granicą zawsze po stronie przychodów i od zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce zawsze po stronie rozchodów. Oznacza to, że jeżeli reinwestowane zyski od zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce są dodatnie, to powiększają rozchody i wpływają ujemnie (pogarszają) na saldo obrotów bieżących, natomiast ujemne reinwestowane zyski od tych inwestycji, zapisane po stronie rozchodów ze znakiem minus, pomniejszają rozchody i wpływają pozytywnie na kształtowanie się salda obrotów bieżących. Zgodnie z zasadą dwustronnego ujmowania transakcji w bilansie płatniczym reinwestowane zyski zapisywane są na rachunku finansowym po stronie przeciwnej niż na rachunku obrotów bieżących. W ten sposób reinwestowane zyski przypadające na zagranicznych inwestorów bezpośrednich w Polsce zapisywane są po stronie przychodów w pozycji Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i - jeśli są dodatnie stanowią element powiększający napływ kapitału do Polski z tego tytułu, a jeśli są ujemne pomniejszają ten napływ. bezpośredni poprzez fakt posiadania znacznej części przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania, (co najmniej 10%) ma wpływ na decyzję o pozostawieniu w przedsiębiorstwie należącego do niego zysku.