Akademia Młodego Ekonomisty Psychologia i interakcje społeczne Zarządzanie emocjami Dr Tomasz Tokarz Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu 17 października 2016 r.
EMOCJE Poruszenia, stany afektywne (e movere - 'w ruchu ) Podstawowe emocje: RADOŚĆ SMUTEK ZASKOCZENIE WSTRĘT ZŁOŚĆ STRACH Po co nam emocje?
INTELIGENCJA EMOCJONALNA zespół kompetencji umożliwiających zarządzanie emocjami: - rozpoznawanie i rozumienie własnych emocji (samoświadomość) - rozpoznawanie i zaakceptowanie stanów emocjonalnych innych ludzi (empatia) - wykorzystywanie wiedzy o nich do radzenia sobie w życiu (osiągania satysfakcji osobistej, zawodowej, budowania dobrych relacji)
KOMPETENCJE PSYCHOLOGICZNE (relacje z samym sobą) SPOŁECZNE (relacje z innymi) PRAKSEOLOGICZNE (kompetencje działania - nasz stosunek do zadań, wyzwań i działań)
WYSOKA IE UMOŻLIWIA rozpoznanie własnej wartości niezależne od ocen innych osób (adekwatna samoocena), kontrolowanie własnych emocji w zgodzie ze sobą (samoregulacja), otwarte wyrażanie własnych emocji i opinii (asertywność), inspirowanie innych do działania (przywódczość), skuteczne mediowanie, łagodzenie konfliktów (koncyliacyjność), tworzenia więzi i efektywne współdziałanie z innymi (współpraca), samodzielne mobilizowanie się i angażowanie w dążeniu do celów (automotywacja), radzenie sobie w zmieniającym się środowisku, dostosowania się do zmian w otoczeniu (elastyczność).
EMOCJE A MÓZG został stworzony do uczenia się. Uczy się cały czas, Dobrze zorganizowana nauka jest przyjemna, bo prowadzi do uwalniania dopaminy. Wrodzony instynkt do nauki (niem. Lerntrieb) jest autonomiczny. Uczy się tego, czego sam chce się nauczyć (to co jest atrakcyjne: nowe, interesujące, przydatne). Jest egoistyczny - rozpatruje informacje pod kątem własnego ja - kierując się własnymi, subiektywnymi kryteriami jest wewnątrzsterowny. Nie da się go zmusić do trwałego przyswojenia wiedzy. Ma wewnętrzny układ nagrody. Kary i nagrody zewnętrzne działają tylko na krótką metę jest organem społecznym. Rozwija się poprzez interakcje (odzwierciedlanie, neurony lustrzane) jest podatny na emocje. Rozwija się za pośrednictwem wyboru i przeżywania. Dużo łatwiej przyswajamy informacje zabarwione emocjami
EMOCJE A MÓZG BEZPIECZEŃSTWO ROZUMIENIE AKCEPTACJA INTERAKCJE NIEZALEŻNOŚĆ
został stworzony do uczenia się Uczy się cały czas, Dobrze zorganizowana nauka jest przyjemna, bo prowadzi do uwalniania dopaminy. Wrodzony instynkt do nauki (niem. Lerntrieb) jest autonomiczny. Uczy się tego, czego sam chce się nauczyć (nowe, interesujące, przydatne). Jest egoistyczny - rozpatruje informacje pod kątem własnego ja - kierując się własnymi, subiektywnymi kryteriami (które uznaje za atrakcyjne) jest wewnątrzsterowny. Nie da się go zmusić do trwałego przyswojenia wiedzy. Ma wewnętrzny układ nagrody. Kary i nagrody zewnętrzne działają tylko na krótką metę. jest organem społecznym. Rozwija się poprzez interakcje
ZARZĄDZANIE EMOCJAMI - DZIENNIK CO SIĘ WYDARZYŁO? CO POCZUŁAM/POCZUŁEM? JAKIE EMOCJE SIĘ POJAWIŁY? SKĄD WZIĘŁY SIĘ TE EMOCJE? DLACZEGO TAK ZAREAGOWAŁAM/ZAREAGOWAŁEM? CO SPRAWIŁO, ŻE EMOCJE OPADŁY?
MODEL RAINS R Recognize what is happening (ROZPOZNANIE) A Accept. Allow life to be just as it is (AKCEPTACJA) I Investigate inner experience with kindness (INWESTYGACJA) N Non-Identification (NIEIDENTYFIKACJA) S Self-compassion (SAMOWSPÓŁCZUCIE)
NVC KOMUNIKACJA BEZ PRZEMOCY OBSERWACJA (co się stało?) ROZPOZNANIE UCZUCIA (jakie uczucia się pojawiły?) IDENTYFIKACJA/WYRAŻENIE POTRZEBY (jaka potrzeba się za tym kryje?) STRATEGIA/PROŚBA (jak to wykorzystam?)
JA TY - WY Kluczem do zarządzania emocjami jest wyjście od perspektywy: JA (moje emocje) do perspektywy: TY/WY (Twoje/Wasze emocje). Rozumienie siebie jest drogą do zrozumienia innych. KOMUNIKAT JA
WOBEC DZIECKA - Relacja (dbaj o dobre kontakty z dzieckiem) - Rozmowa, wysłuchanie (pozwól dziecku się wypowiedzieć) - Informacja bez oceny (powiedz jak Ty się z tym czujesz) - Akceptacja (zaakceptuj emocje dziecka niekoniecznie sposoby reagowania, działania pod ich wpływem; pomóż dziecku rozpoznać emocje) - Możliwość rozładowania (stwórz warunki do rozładowania emocji w konstruktywny sposób: zabawa, sport) - Modelowanie (daj przykład, pokaż jak sam radzisz sobie z emocjami) - Jasne reguły postępowania (wspólnie z dzieckiem ustal reguły reagowania)
CZEGO UNIKAĆ BLOKADY KOMUNIKACYJNE (T. GORDON) Nakazywanie, komenderowanie, polecanie: Przestań się użalać i weź się do roboty!. Ostrzeganie, groźba: Jeżeli nie będziesz dużo pracował, nie masz co marzyć o dobrych stopniach w tej klasie. Moralizowanie, głoszenie kazań: Wiesz dobrze, że z chwilą, gdy przychodzisz do szkoły, twoim zadaniem jest nauka. Doradzanie, sugerowanie, proponowanie rozwiązań: Musisz lepiej zaprogramować sobie dzień. Pouczanie, robienie wykładu, dostarczanie argumentów: Przyjrzyjmy się faktom. Pamiętaj, że do końca roku szkolnego jest jeszcze tylko 50 dni i tylko tyle zostało ci na wykonanie tego zadania. Osądzanie, krytykowanie, dezaprobata: Jesteś po prostu leniwy, albo lubisz odkładać wszystko na ostatnią chwilę.
BLOKADY C.d. Obrzucanie wyzwiskami, wyśmiewanie: Zachowujesz się jak czwartoklasista, a nie jak kandydat do szkoły średniej. Interpretowanie, analizowanie, diagnozowanie: Starasz się po prostu wykręcić od wykonania tego zadania. Chwalenie, aprobowanie: Jesteś naprawdę bardzo zdolny. Jestem pewien, że jakoś dasz sobie z tym radę. Uspakajanie, okazywanie współczucia, pocieszanie: Nie jesteś jedyny, który to przeżywa. Ja miałem takie same problemy z trudnym zadaniami. Wypytywanie, krzyżowy ogień pytań: Czy uważasz, że zadanie jest za trudne? Ile czasu mu już poświęciłeś? Ile godzin? Odwracanie uwagi, dowcipkowanie, zabawianie: Porozmawiajmy o czymś przyjemniejszym. Wydaje mi się, że ktoś wstał dziś lewą nogą.
Owocne nauczanie zależy od wielu czynników, ale jeden jest najważniejszy w jakim stopniu nauczycielowi uda się nawiązać z uczniem szczególny stosunek coś w rodzaju łączności, więzi czy pomostu, jest to umiejętność nawiązania kontaktu. (THOMS GORDON) Jeśli znasz siebie dobrze, lubisz siebie (w miarę), znasz swoje mocne strony, ale też umiesz przyznać się do porażki czy że czegoś nie potrafisz - zdobędziesz uznanie dziecka. Jeśli umiesz określić swoje granice i potrzeby, ale też szanujesz cudze - zdobędziesz uznanie dziecka. Jeśli będziesz słuchał uważnie, co do ciebie mówi, i traktował je jak partnera, ale jednocześnie weźmiesz odpowiedzialność za jakość relacji z nim - będzie cię szanować za to, kim jesteś, a nie za to, w jaki sposób potrafisz je ukarać. (JESPER JUUL)
WARTO PRZECZYTAĆ D. Goleman, Inteligencja emocjonalna D. Goleman, Inteligencja społeczna T. Gordon, Wychowanie bez porażek T. Gordon, Wychowanie bez porażek w praktyce T. Gordon, Wychowanie bez porażek w szkole A. Faber, E. Mazlish, Jak mówić, żeby dzieci się uczyły. W domu i w szkole A. Faber, E. Mazlish, Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły M. Rosenberg, Wychowanie w duchu empatii. Rodzicielstwo według Porozumienia bez Przemocy J. Juul, Agresja. Nowe tabu?
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Kontakt: t.tokarz@wp.pl Tel.: 504 339 246 www.tomasztokarz.eu www.edutank.org.pl