ADRES REDAKCJI: Instytut In ynierii Materia³ów Polimerowych i Barwników Oddzia³ Zamiejscowy Farb i Tworzyw ul. Chorzowska 50 A, 44-100 Gliwice tel. (32) 231-90-41 fax (32) 231-26-74 REDAKTOR NACZELNA: Dr in. Anna Œlusarczyk tel. (32) 231-90-41 wew. 47 fax (32) 231-26-74 e-mail: a.slusarczyk@impib.pl Zastêpca Redaktor Naczelnej: Mgr in. Katarzyna Dudek tel. (32) 231-90-44 fax (32) 231-26-74 e-mail: k.dudek@impib.pl SEKRETARZ REDAKCJI: Ilona mijowska ZESPÓ REDAKCYJNY: Gra yna Kamiñska-Bach, Izabela Gajlewicz, Edyta Gibas, Ewa Langer, Marta Lenartowicz, Marzena Nowicka- -Nowak, Anna Paj¹k, Teresa Stareczek, El bieta Kamiñska-Tarnawska, Genowefa Toczko, Ma³gorzata Zubielewicz RADA PROGRAMOWA: Prof. dr Ryszard Koz³owski Przewodnicz¹cy Rady Prof. dr hab. in. Krystyna Czaja Mgr in. Stanis³aw Gorzkowski Dr in. Katarzyna Jaszcz Dr El bieta Kamiñska-Tarnawska Doc. dr in. Janusz Kozakiewicz Dr in. Stefan Kubica Mgr in. Helena Kuczyñska Prof. dr hab. in. Jan ukaszczyk Dr in. Maciej Umiñski Dr Maria Zielecka Dr in. Ma³gorzata Zubielewicz WYDAWCA: Instytut In ynierii Materia³ów Polimerowych i Barwników ul. M. Sk³odowskiej-Curie 55 87-100 Toruñ Internet: www.impib.pl FarbyiLakiery CzasopismoNaukowo-Techniczne Nr4/2010 Lipiec Sierpieñ PL ISSN 1230-3321
Spis treœci SPIS TREŒCI Artyku³ naukowo-techniczny Nieorganiczne i organiczne farby o du ej zawartoœci cynku... 3 Wp³yw pigmentów elektroprzewodz¹cych na w³aœciwoœci wyrobów lakierowych...10 Rynek wyrobów lakierowych Evonik koñczy produkcjê wosków polietylenowych... 17 Dow buduje now¹ instalacjê do produkcji emulsji w Chinach... 17 Sherwin-Williams przejmuje producenta wyrobów na drewno Becker Acroma...17 Zapotrzebowanie na farby budowlane osi¹ga 22,8 milionów ton... 17 Wzrost œwiatowego rynku nanotechnologii w pow³okach i klejach... 18 Hempel otwiera now¹ instalacjê produkcyjn¹ w Polsce... 18 Perstorp zwiêksza produkcjê dipentaerytrytolu w Niemczech... 18 Firma PPG otwiera Studio Barw w celu projektowania kolorystyki oraz opracowania prototypu...19 Wzrost produkcji farb proszkowych w Niemczech w IV kwartale... 19 NEI i Chisso wspó³pracuj¹ i rozwijaj¹ nowe samoogrzewaj¹ce siê pow³oki polimerowe....19 Buhler podpisuje umowê w porozumieniu z Sigma-Aldrich dotycz¹c¹ nieorganicznych nanocz¹stek....19 BASF Coatings inwestuje w laboratorium... 20 Asian Paints buduje fabrykê farb i pó³produktów w Indiach... 20 Firma Sherwin-Williams dystrybutorem pow³ok ekranuj¹cych Spraylat w Ameryce Pó³nocnej...20 Bayer inwestuje w produkty dla technologii medycznej... 21 Firma Valspar wprowadza elitarny program do stosowania... 21 Tiger Coatings buduje nowy zak³ad w Chinach... 21 Firma Evonik naby³a jednostkê businessow¹ firmy Arkema zajmuj¹c¹ siê estrami specjalnymi...22 Akzo Nobel kupi³ oddzia³ farb proszkowych firmy Dow Chemical... 22 Firma Perstorp podwaja zdolnoœæ produkcyjn¹ kaprolaktonów... 22 Altana kupuje Aquaprint... 22 Wzrost zu ycia pigmentów w europejskim sektorze wyrobów lakierowych....23 Globalny rynek farb drukarskich przyjaznych œrodowisku naturalnemu bêdzie wzrasta³ do 2014 roku....23 Firma Trust Chem wyznaczy³a Caldic Spécialités jako dystrybutora we Francji...23 Omya i Celanese podpisa³y porozumienie dotycz¹ce dystrybucji.... 23 Nowe wyroby i technologie Farby pêczniej¹ce zawieraj¹ce boran cynku i talk... 24 Technologie produkcji akrylanów do pow³ok wodorozcieñczalnych... 24 Farby o wysokim po³ysku opracowane dla zespo³u Formu³y 1... 24 Alifatyczne prepolimery do pow³ok poliuretanowych utwardzanych wilgoci¹...25 Poliol na bazie surowców odnawialnych... 25 Utwardzacz amidowy bez dodatku TETA... 25 Nowa pompa firmy Axflow zape³ni³a niszê w przemyœle farb i lakierów... 25 Emulsja kopolimeru akrylowego do pow³ok na wyroby murarskie... 26 Charakterystyka wodorozcieñczalnych poliuretanów dla funkcjonalnych p³ytek pod³ogowych przyjaznych œrodowisku 26 Polimer akrylowy do wyrobów na dachy.... 26 Pow³oka malarska ulegaj¹ca recyklingowi z przeznaczeniem dla materia³ów opakowaniowych...26 Dodatek do farb anti-graffiti zapewnia równie w³aœciwoœci hydrofobowe...27 Barwniki fluoryzuj¹ce zabezpieczaj¹ce przed fa³szowaniem... 27 Farby proszkowe zmniejszaj¹ce temperaturê elementów budowlanych... 27 Muralo wprowadza grunty Breathe Save bez zawartoœci VOC... 28 Dunn-Edwards wprowadza Bloc-Rust Premium... 28 Nowa wysokotemperaturowa pow³oka Corr-Paint CP4095... 28 Sansin wprowadza g³êboko penetruj¹c¹ bejcê Purity Interior bez zawartoœci VOC...28 Tego Twin 4100 dla farb wodororozcieñczalnych... 29 Paliocrom Brilliant Orange w ofercie BASF... 29 Œrodek matuj¹cy EXP 3600 firmy Evonik... 29 Bezzapachowy œrodek wspomagaj¹cy tworzenie siê pow³oki... 29 Samo sieciuj¹ce dyspersje typu rdzeñ skorupa... 30 Œrodek pomocniczy do nak³adania natryskiem farb wodnych... 30 Specjalistyczne silany poprawiaj¹ce skutecznoœæ wi¹zania... 30 Pomarañcz o czerwonym odcieniu rozszerza paletê pigmentów... 30 Pigmenty upraszczaj¹ce proces dyspergowania pigmentów... 31 Nano dodatki do systemów wodorozcieñczalnych chroni¹ce przed UV... 31 Farby zawieraj¹ce metal do pow³ok antykorozyjnych... 31 Przewodz¹ce atramenty dla elektroniki drukowanej... 32 Suszenie rozpy³owe bardzo ma³ych próbek... 32 Opisy bibliograficzne... 33 Imprezy krajowe i zagraniczne Advances in Coatings Technology (POSTÊPY W TECHNOLOGII FARB I LAKIERÓW)...46 Wskazówki dla Autorów... 53 2 Farby i Lakiery 4/2010
Artyku³ naukowo-techniczny Artyku³ naukowo-techniczny Ma³gorzata ZUBIELEWICZ Instytut In ynierii Materia³ów Polimerowych i Barwników Oddzia³ Zamiejscowy Farb i Tworzyw 44-100 Gliwice, ul. Chorzowska 50 A e-mail: m.zubielewicz@impib.pl NIEORGANICZNE I ORGANICZNE FARBY O DU EJ ZAWARTOŒCI CYNKU Streszczenie: Wysokocynkowe farby do gruntowania, zarówno nieorganiczne jak i organiczne, chroni¹ skutecznie stal przed korozj¹, chocia ich mechanizm tworzenia pow³oki i wynikaj¹ce z niego w³aœciwoœci pow³ok s¹ ró ne. Omówiono ró nice w aplikacji oraz w³aœciwoœciach mechanicznych i odpornoœciowych farb nieorganicznych, opartych na krzemianach alkalicznych i etylokrzemianie, w porównaniu z farbami organicznymi opartymi g³ównie na spoiwie epoksydowym. S³owa kluczowe: ochrona przed korozj¹, farby wysokocynkowe organiczne i nieorganiczne INORGANIC AND ORGANIC ZINC-RICH PRIMERS Abstract: Both inorganic and organic zinc-rich primers protect effectively steel against corrosion in spite of differences in film formation mechanism and properties, resulting from it. Differences in an application and mechanical and protective properties of inorganic primers, based on alkali silicates and ethyl silicate, in comparison with organic primers, based mainly on epoxy binder, has been discussed. Keywords: corrosion protection, inorganic and organic zinc-rich primers Wprowadzenie Pow³oki farb o du ej zawartoœci cynku uwa- ane s¹ za jedno z najbardziej skutecznych zabezpieczeñ stali przed korozj¹ [1-4]. Czêsto zastêpuj¹ one w systemach antykorozyjnych pow³oki cynkowe zanurzeniowe lub natryskowe. Pocz¹tkowo farby pigmentowane cynkiem stosowano g³ównie w okrêtownictwie, a obecnie stosuje siê je powszechnie w ochronie przed korozj¹ konstrukcji stalowych. Farby wysokocynowe mog¹ byæ produkowane zarówno na spoiwach organicznych, jak nieorganicznych (rys.1) [5]. Spoœród spoiw organicznych najczêœciej stosuje siê ywice epoksydowe, natomiast spoœród nieorganicznych tetraetyloortokrzemian [Si(OEt) 4 ]. Alkoholowy roztwór Si(OEt) 4 poddaje siê czêœciowej polimeryzacji przez ma³y dodatek wody wystarczaj¹cy do zwiêkszenia masy cz¹steczkowej. Reakcja 1 obrazuje tworzenie siê dimeru, przy czym wiêkszy dodatek wody powoduje tworzenie siê oligomerów. 2Si(OC 2 H 5 ) 4 +H 2 O (C 2 H 5 O) 3 Si O Si(OC 2 H 5 ) 3 + +2C 2 H 5 OH (1) W zwi¹zku z wymaganiami ograniczania emisji lotnych zwi¹zków organicznych (VOC) stosuje siê równie nieorganiczne farby wysokocynkoweopartenawodnychroztworach krzemianu sodu, potasu lub litu, albo na mieszaninach tych krzemianów. Mechanizm ochrony przed korozj¹ W pocz¹tkowym stadium ochrony przed korozj¹ pow³oki wysokocynkowe zapewniaj¹ stali ochronê elektrochemiczn¹, podobnie jak pow³oki cynkowe zanurzeniowe i natryskowe. Cynk roztwarza siê w œrodowisku korozyjnym, Farby i Lakiery 4/2010 3
Artyku³ naukowo-techniczny Nieorganiczne Krzemianowe Wodne Etylokrzemianowe Rozpuszczalnikowe Sodowe Potasowe Litowe 1-sk³. 2-sk³. Organiczne Rozpuszczalnikowe Wodne Epoksydowe Poliuretanowe Epoksyestrowe Epoksydowe 1-sk³. 2-sk³. 2-sk³. 3-sk³. Rys. 1. Farby do gruntowania pigmentowane cynkiem w zale noœci od rodzaju spoiwa. chroni¹c tym samym stal, co obrazuje (rys. 2). Pow³oka wysokocynkowa, nawet bez pow³oki nawierzchniowej, bêdzie chroni³a stal dopóki utrzymany bêdzie wystarczaj¹cy przep³yw pr¹du miêdzy stal¹ a cynkiem. W miarê up³ywu czasu tworz¹ce siê produkty korozji cynku, takie jak zasadowy wêglan cynku, wodorotlenek cynku, siarczan cynku i inne zwi¹zki, w zale noœci od atmosfery korozyjnej, polaryzuj¹ anodê i pow³oka cynkowa powoli traci swoje w³aœciwoœci ochrony katodowej na rzecz ochrony barierowej. Produkty korozji cynku uszczelniaj¹ pow³okê i izoluj¹ pod³o e od œrodowiska korozyjnego. Na podstawie badañ impedancyjnych skutecznoœci ochronnej pow³oki wysokocynkowej w wodzie morskiej stwierdzono, e pow³oka chroni pod- ³o e katodowo dopóki potencja³ cynku, mierzony wzglêdem NEK (nasyconej elektrody kalomelowej), jest mniejszy ni -800 mv (pocz¹tkowy potencja³ wynosi³ -1050 mv) [5]. Poni ej -800 mv pow³oka chroni pod³o e na zasadzie mechanizmu barierowego. Czas do przejœcia od ochrony katodowej do barierowej zale y od Przewodnictwo jonowe Elektrolit Pow³oka wysokocynkowa Pod³o e stalowe Zn 2+ OH - Anoda Katoda Reakcja anodowa Zn=Zn 2+ +2e Reakcja katodowa 1O 2 +H 2 O+2e=2OH - Przewodnictwo elektronowe Rys. 2. Elektrochemiczny mechanizm ochrony stali przed korozj¹ przez pow³oki wysokocynkowe. 4 Farby i Lakiery 4/2010
Artyku³ naukowo-techniczny budowy pow³oki i œrodowiska korozyjnego. Po trzech miesi¹cach badañ w roztworach elektrolitów, najczêœciej w NaCl, ochrona katodowa jest zazwyczaj minimalna, natomiast w warunkach atmosferycznych znacz¹cy poziom ochrony elektrochemicznej mo na jeszcze stwierdziæ po trzech latach eksploatacji wysokocynkowej pow³oki etylokrzemianowej [3]. Wysokocynkowe pow³oki epoksydowe szybciej przechodz¹ z ochrony katodowej na barierow¹ ni etylokrzemianowe [4]. Poza zakresem ph miêdzy 6,0 a 10,5 skutecznoœæ ochrony barierowej jest niewielka, poniewa przy ekstremalnych wartoœciach ph produkty korozji cynku rozpuszczaj¹ siê w elektrolicie. Prawdopodobne jest równie, e tworz¹ce siê zasadowe produkty korozji cynku [(ZnOH) 2,ZnCO 3 ] zwiêkszaj¹ miejscowo ph do poziomu, w którym stal ulega pasywacji [4, 6]. Zawartoœæ cynku w farbach wysokocynkowych Z mechanizmu ochronnego pow³ok wysokocynkowych wynika wyraÿnie, e skutecznoœæ ochronna tego typu pow³ok zale y od zawartoœci cynku w farbie. Aby uzyskaæ odpowiedni¹ konduktywnoœæ pow³oki, a tym samym dobr¹ ochronê katodow¹, cz¹stki cynku musz¹ stykaæ siê ze sob¹. Szczególnie jest to wa ne w przypadku spoiw organicznych o znacznie wiêkszej rezystancji ni rezystancja spoiw nieorganicznych. W normach, takich jak PN-ISO ISO 12944-5 Farby i lakiery Ochrona przed korozj¹ konstrukcji stalowych za pomoc¹ ochronnych systemów malarskich Czêœæ 5: Ochronne systemy malarskie i SSPC-Paint 20 Zinc-Rich Primers (Type I, Inorganic, and Type II, Organic) podano, e minimalna zawartoœæ py³u cynkowego w nielotnej czêœci farby powinna wynosiæ 80 % (m/m), zarówno w przypadku spoiw organicznych, jak i nieorganicznych. Wzajemny kontakt cz¹stek cynku zapewnia formu³owanie receptur farb o stê eniu objêtoœciowym pigmentów (SOP) co najmniej równym krytycznemu stê eniu objêtoœciowemu pigmentów (KSOP). Wartoœci KSOP ró ni¹ siê w zale noœci od wielkoœci i rozk³adu wielkoœci cz¹stek cynku, ale na ogó³ mieszcz¹ siê w zakresie ok. 66-67% [3, 4]. Typowe wartoœæ SOP farb wysokocynkowych mieszcz¹ siê w granicach 64-74% [4]. Tak du e wartoœci SOP wp³ywaj¹ na w³aœciwoœci pow³ok (rys. 3). Czêœæ cynku w farbach wysokocynkowych mo na zast¹piæ obojêtnym i przewodz¹cym fosforkiem elaza (F 2 P) [7]. W farbach etylokrzemianowych mo na zast¹piæ tym pigmentem do 25% cynku bez pogorszenia w³aœciwoœci, natomiast w farbach epoksydowych czêœciowe zast¹pienie cynku przez F 2 P prowadzi do pogorszenia w³aœciwoœci antykorozyjnych pow³oki. Dodatek F 2 P, umo liwiaj¹cy zmniejszenie zawartoœci cynku, u³atwia ponadto spawa- Formulating window Pow³oka Pod³o e SOP/KSOP SOP/KSOP<<1 SOP/KSOP<1 SOP/KSOP=1 SOP/KSOP>1 SOP/KSOP>>1 W³. mech. Porowatoœæ Po³ysk Konduktywnoœæ Ochrona katodowa B. szczelna pow³oka Brak Wysoki Brak Brak Szczelna pow³oka Niewielka Ma³y Brak Brak Odpowiednie Ma³a Mat Bardzo dobra Bardzo dobra Mniejsza szczelnoœæ Umiarkowana Mat Doskona³a Doskona³a Nieodpowiednie B. du a Mat Doskona³a Doskona³a Rys. 3. Wp³yw SOP/KSOP na w³aœciwoœci pow³ok wysokocynkowych. Farby i Lakiery 4/2010 5
Artyku³ naukowo-techniczny nie, poniewa wysoki poziom cynku w farbie powoduje tworzenie siê kieszeni gazowych w szwach spawalniczych dwustronnych z³¹czy pachwinowych. Porównanie w³aœciwoœci nieorganicznych i organicznych pow³ok wysokocynkowych Mechanizm tworzenia pow³oki Usieciowana pow³oka oparta na krzemianach alkalicznych i etylokrzemianach jest taka sama pod wzglêdem chemicznym, ale pocz¹tkowe produkty s¹ ró ne. Przed utworzeniem pow³oki etylokrzemian jest spoiwem organicznym, podczas gdy krzemiany alkaliczne nieorganicznym. Farby etylokrzemianowe wymagaj¹ wilgoci do utworzenia pow³oki, natomiast farby krzemianowe pozbywaj¹ siê wody przed usieciowaniem. W czasie tworzenia pow³oki etylokrzemianowej wstêpnie zhydrolizowane spoiwo reaguje z wod¹ i jonami cynku, w wyniku czego powstaje polimer krzemianu cynku i wydziela siê etanol. W czasie tworzenia siê pow³oki krzemianowej spoiwo reaguje z metalem, a nastêpnie z CO 2 z powietrza, w wyniku czego powstaj¹ kwasy, które nastêpnie reaguj¹ zjonamicynkuzwytworzeniempolimeru krzemianu cynku. Utwardzanie pow³oki etylokrzemianowej jest ³atwiejsze i szybsze ni krzemianowej. Organiczne farby wysokocynkowe oparte s¹ najczêœciej na dwusk³adnikowym spoiwie epoksydowym, utwardzanym poliamidami, które wykazuj¹ ma³¹ tendencjê do reagowania z py- ³em cynkowym. W wyniku reakcji spoiw nieorganicznych tworzy siê specyficzna struktura, w której cz¹stki cynku s¹ zwi¹zane ze sob¹ i z pod³o em mostkami krzemianowymi, tworz¹c trójwymiarow¹ sieæ polimeru krzemianu cynku. Struktura pow³oki nieorganicznej ró ni siê w zasadniczy sposób od struktury pow³oki organicznej, w której cz¹stki cynku s¹ zamkniête w spoiwie. W³aœciwoœci mechaniczne Adhezja nieorganicznych pow³ok wysokocynkowych do pod³o a stalowego jest znacznie wiêksza ni organicznych, poniewa etylokrzemiany tworz¹ pierwszorzêdowe wi¹zania z pod³o em i cz¹stkami cynku, podczas gdy spoiwa epoksydowe drugorzêdowe, oko³o 6 razy s³absze ni pierwszorzêdowe. Zwi¹zanie siê pow³ok nieorganicznych z powierzchni¹ metalu wymaga odpowiedniego przygotowania pod- ³o a. Brak reaktywnoœci kwasu polikrzemowego ze starymi pow³okami, t³uszczami, olejami i innymi zanieczyszczeniami wyklucza mo liwoœæ nak³adania farb nieorganicznych na niedok³adnie przygotowane pod³o e. Aby uzyskaæ dobr¹ przyczepnoœæ, wysokocynkowe farby nieorganiczne mo na nak³adaæ jedynie na pod- ³o e przygotowane do stopnia Sa 2 1 / 2.Farby epoksydowe wykazuj¹ wiêksz¹ tolerancjê do niedok³adnie oczyszczonego pod³o a i s¹ ³atwiejsze w aplikacji. Du a wartoœæ SOP/KSOP w wysokocynkowych farbach nieorganicznych zwiêksza tendencjê do powstawania rys skurczowych podczas tworzenia pow³oki w przypadku zbyt du- ej gruboœci. Przy zbyt du ej gruboœci pow³oki górna warstwa sieciuje szybciej ni dolna, w wyniku czego pojawiaj¹ siê naprê enia nie tolerowane przez matrycê krzemianow¹. Poniewa farby etylokrzemianowe sieciuj¹ szybciej ni krzemianowe, rysy skurczowe pojawiaj¹ siê przy mniejszej gruboœci pow³ok etylokrzemianowych ni krzemianowych. Zarówno tendencja do powstawania rys skurczowych przy nadmiernej gruboœci pow³ok etylokrzemianowych, jak i tworzenie wi¹zania miêdzy pow³ok¹ a stal¹ ogranicza powtórne nak³adanie farb etylokrzemianowych. Druga warstwa farby etylokrzemianowej nie bêdzie mia³a przyczepnoœci do na³o onej wczeœniej pow³oki, zwiêkszy siê równie mo - liwoœæ powierzchniowego spêkania pow³oki podczas sieciowania. W³aœciwoœci antykorozyjne Nieorganiczne farby wysokocynkowe lepiej chroni¹ pod³o e przed korozj¹ ni organiczne. Pow³oki etylokrzemianowe wykazuj¹ mniejszy potencja³ ni pow³oki epoksydowe, a tym samym zapewniaj¹ lepsz¹ ochronê katodow¹, nawet jeœli udzia³ masowy cynku w tych ostatnich jest wiêkszy. Odpornoœæ chemiczna Brak reaktywnoœci matrycy krzemianowej w pow³okach nieorganicznych sprawia, e po- 6 Farby i Lakiery 4/2010
Artyku³ naukowo-techniczny w³oki te s¹ odporne na wiêkszoœæ mediów chemicznych, za wyj¹tkiem silnych kwasów i zasad. Wysokocynkowe pow³oki nieorganiczne wykazuj¹ m.in. odpornoœæ na surow¹ i rafinowan¹ ropê naftow¹, chlor, gazy przemys³owe [5]. Ogólnie pow³oki nieorganiczne s¹ odporne na wiêkszoœæ chemikaliów w zakresie ph 6-10,5 w zale noœci od temperatury. Epoksydowych farb wysokocynowych nie stosuje siê zazwyczaj do ochrony przed mediami chemicznymi, poniewa stosowane w nich spoiwa epoksydowe nie s¹ modyfikowane w kierunku odpornoœci chemicznej. Odpornoœæ termiczna Nieorganiczne pow³oki cynkowe wykazuj¹ odpornoœæ na wysokie temperatury i promieniowanie, w³¹cznie z promieniowaniem j¹drowym [5]. Odpornoœæ termiczna pow³ok ograniczona jest do temperatury 400 C, ze wzglêdu na temperaturê topnienia cynku, która wynosi 419,5 C. Pow³oki nieorganiczne wytrzymuj¹ jednak okresowy wzrost temperatury do ok. 500 C, chocia d³u szy czas oddzia³ywania takiej temperatury mo e powodowaæ nieodwracalne zmiany w pow³oce. Epoksydowe pow³oki cynkowe wykazuj¹ zazwyczaj odpornoœæ na temperatury do 120 C. Ograniczeniem w przypadku stosowania farb wysokocynkowych jest kontakt z gor¹c¹ wod¹. Ró nica potencja³ów miêdzy stal¹ a cynkiem, konieczna do zapewnienia ochrony katodowej stalowego pod³o a, zmniejsza siê w miarê wzrostu temperatury (od ok. 60 C), a w temperaturze ok. 70-77 C nastêpuje zmiana potencja³u i stal staje siê anod¹ w stosunku do cynku. Spawanie i ciêcie na gor¹co Obecnie do antykorozyjnego zabezpieczania konstrukcji stalowych zarówno w wytwórniach, jak i na miejscu monta u stosuje siê g³ównie farby etylokrzemianowe. Pow³oki etylokrzemianowe sprawdzaj¹ siê bardzo dobrze w warunkach spawania i ciêcia na gor¹co, poniewa nie zawieraj¹ po usieciowaniu adnych substancji organicznych, które mog³yby powodowaæ tworzenie siê dymów i porów. Szybkoschn¹ce farby do gruntowania konstrukcji przeznaczonych do spawania zawieraj¹ mniej cynku, poniewa du a zawartoœæ cynku mo e powodowaæ gor¹czkê cynkow¹ i tworzenie siê porów w szwie spawalniczym. Podsumowanie typowych w³aœciwoœci nieorganicznych i organicznych wysokocynkowych farb do gruntowania ilustruje tabela 1 [5]. Ze wzglêdu na ró nice we w³aœciwoœciach wysokocynkowych farb nieorganicznych i organicznych ró ny jest równie zakres ich stosowania. Farby nieorganiczne stosowane s¹ do malowania nowych konstrukcji, podczas gdy farby organiczne lepiej nadaj¹ siê do prac renowacyjnych. Typowe zastosowania obydwóch rodzajów farb wysokocynkowych ilustruje tabela 2 [5]. Przemalowywanie nieorganicznych i organicznych pow³ok wysokocynkowych Pow³oki nawierzchniowe nak³ada siê na pow³oki wysokocynkowe w celu ochrony przed uszkodzeniami mechanicznymi, zminimalizowania korozji cynku oraz w celach dekoracyjnych. Farbê nawierzchniow¹ nale y odpowiednio dobraæ w zale noœci od zastosowanego gruntu wysokocynkowego. Pow³oki wysokocynkowe, zarówno nieorganiczne, jak i organiczne, pokryte s¹ alkalicznymi produktami korozji cynku, w zwi¹zku z czym farba nawierzchniowa musi wykazywaæ odpornoœæ na zmydlanie. Szczególnie wysokie ph wystêpuje w przypadku pow³ok opartych na krzemianach alkalicznych. Niedopuszczalne jest w zwi¹zku z tym stosowanie jako pow³oki nawierzchniowej farb alkidowych czy epoksyestrowych. Najczêœciej do przemalowywania pow³ok wysokocynkowych stosuje siê dwusk³adnikowe farby poliuretanowe lub miêdzywarstwê epoksydow¹, a nastêpnie farbê poliuretanow¹. Warunkiem koniecznym uzyskania skutecznej ochrony elektrochemicznej jest œcis³y kontakt cz¹stek cynku zapewniaj¹cy dobr¹ konduktywnoœæ. Jeœli farba nawierzchniowa bêdzie silnie penetrowa³a w pory pow³oki wysokocynkowej, to konduktywnoœæ mo e ulec znacznemu zmniejszeniu. Penetracjê farby nawierzchniowej mo na zminimalizowaæ przez zastosowanie specjalnych gruntów, two- Farby i Lakiery 4/2010 7
Artyku³ naukowo-techniczny W³aœciwoœæ Tab. 1. Typowe w³aœciwoœci farb wysokocynkowych Krzemianowa alkaliczna Rodzaj farby bach epoksydowych wartoœæ SOP/KSOP jest bliska 1, to mog¹ siê one równie zdarzaæ. W przypadku pow³ok nieorganicznych warunkiem koniecznym do uzyskania dobrych w³aœciwoœci ca³ego systemu pow³okowego konieczne jest pe³ne usieciowanie pow³oki przed na³o eniem farby nawierzchniowej. Zbyt wczesne na³o enie pow³oki nawierzchniowej mo e siê objawiaæ rozwarstwieniem kohezyjnym, delaminacj¹, pêcherzeniem i innymi wa- Etylokrzemianowa Epoksydowa rozpuszczalnikowa Epoksydowa wodna Ochrona przed korozj¹ Doskona³a Doskona³a Bardzo dobra Bardzo dobra atwoœæ nak³adania pow³oki nawierzchniowej Doœæ dobra Dobra Bardzo dobra Bardzo dobra Adhezja Bardzo dobra Bardzo dobra Dobra Dobra Kohezja Doœæ dobra Doœæ dobra Bardzo dobra Dobra Tolerancja gorzej przygotowanej powierzchni Doœæ dobra Dobra Bardzo dobra Dobra Odpornoœæ na rysy skurczowe Dobra Nie doœæ dobra Bardzo dobra Bardzo dobra Spawalnoœæ Doskona³a Doskona³a Doœæ dobra Z³a Ciêcie Doskona³e Doskona³e Doœæ dobre Z³e Odpornoœc na œcieranie Doskona³a Doskona³a Bardzo dobra Bardzo dobra Giêtkoœæ Ograniczona Ograniczona Dobra Doœæ dobra Dopuszczalny okres magazynowania 9 miesiêcy 6 miesiêcy 12 miesiêcy 12 miesiêcy Sieciowanie 5 dni 12 godzin 7 dni 7 dni Temperatura zap³onu >100 C <230 C 25-35 C >100 C Czas do przemalowania, 23 C/10 C 2h/8h 12h/24h 1,5h/2h 2h/3h Termoodpornoœæ 400 C 400 C 120 C 120 C VOC g/l 0 470 420 140 Zawartoœæ substancji sta³ych, % obj. 75 60 60 55 Tolerancja w stosunku do du ej wilgotnoœci Bardzo dobra Doskona³a Doœæ dobra Bardzo dobra Odpornoœæ na wodê Bardzo dobra Bardzo dobra Doskona³a Bardzo dobra Odpornoœæ na rozpuszczalniki Doskona³a Doskona³a Bardzo dobra Bardzo dobra atwoœæ stosowania Doœæ dobra wymaga usuniêcia wody do utworzenia pow³oki Dobra Wymaga wilgoci do utworzenia pow³oki Bardzo dobra Dobra rz¹cych bardzo cienkie pow³oki (mist coat, tie coat). Pow³oka taka z jednej strony minimalizuje penetracjê farby nawierzchniowej a z drugiej uszczelnia pory i wypiera z nich powietrze, które mo e powodowaæ silne pêcherzenie pow³oki nawierzchniowej, a w nastêpstwie tworzenie siê ma³ych dziurek, podobnych do nak³uæ ig³y. W przypadku wysokocynkowych pow³ok epoksydowych zwykle nie wystêpuj¹ tego typu problemy, ale poniewa w wielu far- 8 Farby i Lakiery 4/2010
Artyku³ naukowo-techniczny Tab. 2. Typowe zastosowania nieorganicznych i organicznych farb wysokocynkowych Farby nieorganiczne Farby organiczne Farby do gruntowania nak³adane w wytwórniach Powierzchnie stalowe przygotowane do stopnia Pok³ady, ze wzglêdu na bardzo dobr¹ odpornoœæ na œcieranie gorszego ni Sa 2 1 / 2 Mosty, statki i zbiorniki (zewnêtrzne i wewnêtrzne powierzchnie, w³¹cznie ze Renowacja zbiornikami magazynowymi) Platformy wiertnicze i urz¹dzenia wydobywcze ropy naftowej Uzupe³nianie pow³ok Zbiorniki na wodê etylokrzemianowych Powierzchnie eksploatowane powy ej 100 C np. kominy, piece, ruroci¹gi Urz¹dzenia nabrze ne Ruroci¹gi, instalacje w elektrowniach i elektroenergetyczne linie przesy³owe P³uczki kopalniane Instalacje przetwórstwa surowców mineralnych Wysokojakoœciowe pow³oki o dobrej giêtkoœci dami prowadz¹cymi do zmniejszenia skutecznoœci ochronnej ca³ego systemu pow³okowego. W przypadku koniecznoœci szybkiego na³o- enia pow³oki nawierzchniowej nale y oznaczyæ stopieñ usieciowania pow³oki nieorganicznej za pomoc¹ metyloetyloketonu (MEK), metod¹ opisan¹ w ASTM D 4752-87 Standard Practice for Measuring MEK Resistance of Ethyl Silicate (Inorganic) Zinc-Rich Primers by Solvent Rub (po 50-krotnym pocieraniu pow³oki, ruchem zwrotnym, tamponem zwil onym MEK, brak œladów na tamponie) lub przez oznaczenie twardoœci za pomoc¹ monety bez r¹bków (pow³oka b³yszcz¹ca po potarciu monet¹). Wysokocynkowe pow³oki epoksydowe mog¹ byæ przemalowywane w krótszym odstêpie czasu, jednak do uzyskania optymalnych w³aœciwoœci mechanicznych i odpornoœciowych oraz unikniêcia uwiêzienia w pow³oce rozpuszczalnika konieczne jest równie pe³ne usieciowanie pow³oki gruntowej. Podsumowanie Zarówno nieorganiczne, jak i organiczne pow³oki wysokocynkowe zapewniaj¹ skuteczn¹ ochronê stali przed korozj¹. Chroni¹ one pod³o e na zasadzie ochrony katodowej (w pocz¹tkowym okresie eksploatacji), odizolowania powierzchni stali od œrodowiska korozyjnego (dzia³anie barierowe) oraz uszczelniania porów i ma³ych uszkodzeñ w pow³oce. Ze wzglêdu na przedstawione powy ej mo liwoœci i ograniczenia obydwóch rodzajów pow³ok, farby wysokocynkowe nale y dobieraæ do konkretnych warunków aplikacji i eksploatacji. Literatura 1. Berger D. M., Zinc-Rich Coatings, Modern Paint and Coatings, 1974, 6, 19. 2. Munger C. G., Corrosion Prevention by Protective Coatings, NACE International, Houston TX, 1984. 3. Hare C. H., Paint Film Degradation. Mechanisms and Control, SSPC: The Society for Protective Coatings, Pittsburgh, Pennsylvania, 2001. 4. Wicks Z. W. Organic Coatings. Science and Technology, Second Edition, Wiley-Interscience, 1999. 5. Undrum H., Silicate and Epoxy Zinc Primers: A Review, Journal of Protective Coatings and Linings, 2006, 6, 52. 6. Lindquist S. A., Meszaros L., Svenson L., Aspects of Galvanic Action of Zinc-Rich Paints. Electrochemical Investigation of Eight Commercial Primers, JOCCA, 1985, 68, 1, 10. 7. Feliu S., Morcillo Jr, M., Bastidas J. M., Zinc Reactivity in Zinc-Rich Coatings Co-Pigmented with Di-Iron Phosphide, Journal of Coatings Technology, 1991, 63, 793, 31. Farby i Lakiery 4/2010 9
Artyku³ naukowo-techniczny Helena KUCZYÑSKA Instytut In ynierii Materia³ów Polimerowych i Barwników Oddzia³ Zamiejscowy Farb i Tworzyw 44-100 Gliwice, ul. Chorzowska 50 A e-mail: h.kuczynska@impib.pl WP YW PIGMENTÓW ELEKTROPRZEWODZ CYCH NA W AŒCIWOŒCI WYROBÓW LAKIEROWYCH Streszczenie: Omówiono zagro enia wynikaj¹ce z gromadzenia siê ³adunków elektrycznoœci statycznej i metody zapobiegania temu zjawisku poprzez stosowanie farb antystatycznych. Badano wp³yw wybranych pigmentów elektroprzewodz¹cych na rezystancjê elektryczn¹ powierzchniow¹ pow³ok organicznych oraz w³aœciwoœci reologiczne i optyczne wyrobów lakierowych z ich udzia- ³em. Okreœlenie skutecznoœci dzia³ania tych pigmentów w kierunku obni enia rezystywnoœci elektrycznej pow³ok lakierowych pozwoli³o na dobór rodzaju i iloœci pigmentu elektroprzewodz¹cego do otrzymania farby o wymaganych w³aœciwoœciach antystatycznych. Przeprowadzone badania mia³y na celu opracowanie sk³adu recepturowego farby antystatycznej przeznaczonej do ochrony wyposa enia szpitalnego przed skutkami elektrycznoœci statycznej. S³owa kluczowe: pow³oki antystatyczne, rezystancja powierzchniowa, pigmenty przewodz¹ce, sadza elektroprzewodz¹ca. THE INFLUENCE OF ELECTROCONDUCTIVE PIGMENTS ON THE PROPERTIES OF COA- TINGS Abstract: Hazards resulted from accumulation of static charges and methods preventing this phenomenon by using antistatic paints were presented in the article. The influence of selected electroconductive pigments on the surface resistance of organic coatings as well as rheological and optical properties of coatings containing these pigments was studied. Determination of the effectiveness of these pigments towards the decrease of resistance of coatings enabled the selection of the kind and quantity of electroconductive pigments used for paint of required antistatic properties. The goal of studies was the formulation of antistatic paint used for protection of hospital equipment against the effects of static electricity. Keywords: antistatic coatings, surface resistance, conductive pigments, electroconductive carbon black. Wstêp Elektrycznoœæ statyczna jest jednym z najczêstszych Ÿróde³ zap³onu palnych i wybuchowych mieszanin wystêpuj¹cych w zak³adach przemys³owych. Niebezpieczeñstwo wy³adowañ elektrycznych istnieje równie w szpitalach, zw³aszcza bezpoœrednio na salach operacyjnych i w laboratoriach, ze wzglêdu na stosowanie i u ywanie materia³ów oraz przedmiotów wykonanych z tworzyw sztucznych i gumy, bêd¹cymi materia³ami niehigroskopijnymi, ³atwo elektryzuj¹cymi siê. Zagro enie elektrycznoœci¹ statyczn¹ roœnie przy niskiej wilgotnoœci wzglêdnej w pomieszczeniu (np. 30 35%) co czêsto ma miejsce zw³aszcza w suche, mroÿne dni zimowe, a tak e gdy powietrze jest zjonizowane przez lampy bakteriobójcze i zawiera opary œrodków dezynfekuj¹cych. Wymaga siê, aby w pomieszczeniach zagro onych po arem lub wybuchem rezystancja powierzchniowa zainstalowanych materia- ³ów nie przekracza³a wartoœci 10 6. Takie wymagania stawia PN-92/E-05203 Ochrona przed elektrycznoœci¹ statyczn¹. Materia³y i wyroby stosowane w obiektach zagro onych wybuchem metody badañ oporu elektrycznego w³aœciwego i oporu up³ywu oraz PN-E-05204:1994 Ochrona przed elektrycznoœci¹ statyczn¹. Ochrona obiektów, instalacji i urz¹dzeñ -wymagania. W celu ograniczenia ³adunków wystêpuj¹cych w rezultacie zjawisk elektrostatycznych 10 Farby i Lakiery 4/2010
Artyku³ naukowo-techniczny w urz¹dzeniach i instalacjach stosuje siê jako œrodki i metody ochrony: uziemianie czêœci metalowych i przewodz¹cych, zwiêkszenie wilgotnoœci wzglêdnej powietrza, ekranowanie czêœci izolacyjnych oraz odpowiedni dobór materia³ów. Najprostszym i najpewniejszym sposobem zmniejszenia ³adunków powstaj¹cych i gromadz¹cych siê na urz¹dzeniach i elementach wykonywanych z materia³ów izolacyjnych jest zwiêkszenie przewodnoœci elektrycznej materia³ów. Mo na to uzyskaæ poprzez zast¹pienie materia³ów izolacyjnych przewodz¹cymi, zwiêkszenie przewodnoœci elektrycznej przez wprowadzenie do materia³ów dodatków przewodz¹cych lub pokrycie ich pow³okami przewodz¹cymi [1] oraz poprzez stosowanie wyrobów lakierowych antystatycznych. Tradycyjne wyroby lakierowe tworz¹ pow³oki, które s¹ dielektrykami o rezystywnoœci powierzchniowej w przedziale 10 12 10 15, co œwiadczy o braku zdolnoœci do przewodnictwa ³adunku elektrycznego [2]. Ich rola polega na barierowym i izolacyjnym dzia³aniu maj¹cym na celu ochronê malowanego pod³o a przed szkodliwym wp³ywem ró nych czynników zewnêtrznych (œrodowiska korozyjnego, warunków atmosferycznych, mediów chemicznych). Pow³oki farb antystatycznych, oprócz okreœlonych w³aœciwoœci dekoracyjno-ochronnych, musz¹ charakteryzowaæ siê przewodnictwem elektrycznym umo liwiaj¹cym sp³yw ³adunków elektrostatycznych oraz mo liwie du ¹ trwa³oœci¹ tej cechy. Wymagania stawiane pow³okom antystatycznym s¹ ró ne, w zale noœci od warunków w poszczególnych dziedzinach ich stosowania. Na ogó³ wymagane jest aby rezystancja powierzchniowa nie przekracza³a 10 9. Metoda ochrony przed elektrycznoœci¹ statyczn¹ poprzez malowanie farbami przewodz¹cymi ro nych pod³o y ma swoje zalety jak i wady. Zalet¹ jest mo liwoœæ malowania ró nych materia³ów tworzywowych bez ujemnego wp³ywu na w³aœciwoœci samego tworzywa, z którego wykonany jest przedmiot, a tak e mo liwoœæ renowacji pow³ok oraz nadanie estetycznego wygl¹du malowanej powierzchni. Metoda ta ma jednak równie wady, do których nale ¹: koniecznoœæ dodatkowych czynnoœci zwi¹zanych z nak³adaniem pow³ok lakierowych, w tym obróbka powierzchni przed malowaniem, ograniczone mo liwoœci barwienia pow³ok, zmiany w³aœciwoœci pow³ok lakierowych w trakcie eksploatacji powoduj¹ce zmniejszenie w³aœciwoœci antystatycznych. Otrzymanie farb antystatycznych wymaga w³aœciwego doboru sk³adu farby, w tym przede wszystkim sk³adnika o w³aœciwoœciach elektroprzewodz¹cych. Najczêœciej stosowane s¹ gatunki sadzy pigmentowej o w³aœciwoœciach elektroprzewodz¹cych, sproszkowany grafit, proszki metali odpornych na utlenianie, jak srebro, nikiel, miedÿ [3, 4]. W wyniku zdyspergowania tych dodatków w spoiwie nastêpuje ich równomierny rozk³ad w ca³ej objêtoœci pow³oki, nadaj¹cy pow³oce przewodnoœæ elektryczn¹. Innym sposobem otrzymania w³aœciwoœci elektroprzewodz¹cych pow³ok jest wprowadzenie do kompozycji farby organicznych substancji antystatycznych, które w trakcie schniêcia pow³ok migruj¹ z g³êbi pow³oki do powierzchni, nadaj¹c jej w³aœciwoœci antystatyczne. Literatura naukowo-techniczna i patentowa donosi o stosowaniu do otrzymywania wyrobów lakierowych o w³aœciwoœciach elektroprzewodz¹cych polimerów przewodz¹cych ³adunki elektryczne, takich jak polianilina, polipirol oraz pigmentów elektroprzewodz¹cych, np. sadzy, grafitu i tlenków metali [5-7]. Mo liwoœæ stosowania innych substancji przewodz¹cych ni sadza i grafit jest szczególnie cenna, gdy pozwala na otrzymanie pow³ok o jasnych barwach. Czêœæ doœwiadczalna Celem pracy by³o zbadanie zale noœci pomiêdzy rodzajem i iloœci¹ wybranych pigmentów elektroprzewodz¹cych a w³aœciwoœciami antystatycznymi, reologicznymi i optycznymi materia³ów pow³okowych z ich udzia³em. Badania mia³y pos³u yæ do opracowania nowej farby antystatycznej przeznaczonej do pokrywania powierzchni integralnych miêkkich pianek poliuretanowych, z których wytwarzane Farby i Lakiery 4/2010 11
Artyku³ naukowo-techniczny s¹ materace chirurgiczne. Jednym z podstawowych wymagañ dotycz¹cych kompozycji powlekaj¹cych jest, aby rezystancja elektryczna powierzchniowa (R s ) pow³oki mieœci³a siê w zakresie od 10 4 do 10 6. Zamierzeniem pracy by³ dobór efektywnych pigmentów w grupie dostêpnych na rynku sadz pigmentowych do wyrobów w kolorze czarnym oraz pigmentów daj¹cych pow³oki o neutralnej barwie, mog¹cych znaleÿæ zastosowanie do pigmentowania pow³ok antystatycznych w jasnych kolorach. Do badañ wytypowano dwa gatunki sadzy elektroprzewodz¹cej Printex XE 2B i Printex L6 produkcji firmy Evonik Degussa (Niemcy) oraz dwa tlenki metali: elektroprzewodz¹cy tlenek cynku HC-238 produkcji Zinc Corporation of America i modyfikowany powierzchniowo ditlenek tytanu Tipaque FT-3000 firmy Ishihara Sangyo Kaisha, Ltd (Japonia). Jako substancjê b³onotwórcz¹ zastosowano kopolimer akrylowy charakteryzuj¹cy siê tym, e tworzy elastyczne pow³oki. Przy otrzymywaniu uk³adów lakierowych z udzia³em wymienionych pigmentów stosowano œrodek pomocniczy poprawiaj¹cy ich zwil alnoœæ i dyspergowalnoœæ w spoiwie. W wyrobach lakierowych zawieraj¹cych przewodz¹ce tlenki metali, w celu unikniêcia ich osadzania, konieczny by³ dodatek œrodka reologicznego bentonitu. Charakterystyka badanych pigmentów elektroprzewodz¹cych Sadze elektroprzewodz¹ce: a) Sadza Printex XE 2B specjalny gatunek o wysokim przewodnictwie w³aœciwym, w postaci granulowanej, stosowany do obni ania opornoœci elektrycznej tworzyw sztucznych, kauczuków i wyrobów lakierowych œrednia wielkoœæ granulatu 25 µm liczba jodowa (absorpcja jodu) 1025 1225 mg/g liczba DBP 425 ml/100 g ph zawiesiny wodnej 7,5 b) Sadza Printex L6 specjalny gatunek sadzy pigmentowej przeznaczona do obni ania rezystywnoœci tworzyw sztucznych i pow³ok lakierowych œrednia wielkoœæ cz¹stek 18 µm powierzchnia w³aœciwa 250 m 2 /g liczba DBP 112 126 ml/100 g ph zawiesiny wodnej 9 Elektroprzewodz¹ce tlenki metali: a) Zinc oxide HC-238 elektroprzewodz¹cy gatunek tlenku cynku œrednia wielkoœæ cz¹stek ok. 1,2 µm gêstoœæ w³aœciwa 5,61 g/cm 3 ph zawiesiny wodnej 7 b) Tipaque FT-3000 elektroprzewodz¹cy ditlenek tytanu ditlenek tytanu domieszkowany ditlenkiem cyny i antymonem budowa iglasta liczba olejowa 66 g ph wyci¹gu wodnego 3,5 barwa, wartoœæ jasnoœci L 84 pozosta³oœæ na sicie Mesh 325 0,009 Metody badañ W³aœciwoœci antystatyczne otrzymywanych farb i lakierów okreœlano, mierz¹c rezystancjê elektryczn¹ powierzchniow¹ ich pow³ok za pomoc¹ miernika Resistivity Meter model 291 firmy Monroe Electronics. Dodatkowo badano: lepkoœæ wyrobów wg PN-C-81701:1997 met.a wygl¹d pow³ok wizualnie po³ysk pow³ok wg PN-EN ISO 2813:2001 Przygotowanie próbek do badañ Przygotowano seriê próbek wyrobów lakierowych o wzrastaj¹cym stê eniu objêtoœciowym (SOP) badanych pigmentów: sadzy Printex XE 2B od 0,6 do 4,35%, sadzy Printex L6od4,35 do 21,5%, elektroprzewodz¹cego tlenku cynku HC-238 od 1,7 do 12%, elektroprzewodz¹cego ditlenku tytanu Tipaque FT-3000 od 6,0 do 16,3%. Pasty pigmentowe z badanymi sadzami ucierano w atritorze w roztworze ywicy akrylowej z dodatkiem œrodka zwil aj¹co-dysperguj¹cego przy obrotach 1500 obrotów/min. do uzyskaniastopniaroztarciawgpn-eniso 1524:2002 poni ej 10 µm. Pigmenty tlenkowe, zgodnie z zaleceniem producentów, wprowadzano do spoiwa poprzez ich dyspergowanie pod mieszad³em szybkoobrotowym, przy prêdkoœci oko³o 800 obrotów/min. Sporz¹dzone farby nak³adano metod¹ natrysku pneumatycznego na pod³o e z pianki 12 Farby i Lakiery 4/2010
Artyku³ naukowo-techniczny poliuretanowej, po rozcieñczeniu do lepkoœci 20-24 s mierzonej na kubku wyp³ywowym o œrednicy otworu 4 mm oraz za pomoc¹ aplikatora o wysokoœci szczeliny 90 µm na p³ytkach szklanych. Pomiary rezystancji powierzchniowej otrzymanych pow³ok o gruboœci oko- ³o 20 µm wykonywano po trzech dniach ich kondycjonowania w temperaturze otoczenia i wilgotnoœci wzglêdnej powietrza wynosz¹cej 45-50%. Wyniki badañ i omówienie Wyniki badañ sporz¹dzonych wyrobów lakierowych zamieszczono w tabelach 1-4. Wyniki badañ, przedstawione w tabelach 1-4, wskazuj¹, e badane pigmenty wywieraj¹ znacz¹cy wp³yw nie tylko na w³aœciwoœci antystatyczne pow³ok, lecz równie na w³aœciwoœci reologiczne wyrobów oraz wygl¹d i po³ysk pow³ok. ich lepkoœci, wynikaj¹cy z rozdrabniania granulek sadzy i zwiêkszania powierzchni ziaren o wysokiej wartoœci adsorpcji DBP (ftalanu dibutylu). Wraz ze zwiêkszaniem iloœci sadzy w farbie, ich lepkoœæ zdecydowanie wzrasta. Przy SOP sadzy powy ej 3,2%, farby wykazuj¹ w³aœciwoœci tiksotropowe (tabela 1). Próby farb sporz¹dzone z udzia³em sadzy Printex L6 maj¹ korzystnie du o ni sz¹ lepkoœæ ni farby zawieraj¹ce sadzê Printex XE 2B (tabela 2). Wynika to z ró nic w adsorpcji DBP obu sadz: 420 mg/100 g dla Printex XE 2B i oko- ³o 120 mg/100 g dla sadzy Printex L6, która wskazuje na mniejsz¹ adsorpcjê spoiwa przez cz¹stki tej drugiej. Kompozycje z elektroprzewodz¹cym tlenkiem cynku HC-238 odró niaj¹ siê od pozosta- ³ych nisk¹ lepkoœci¹, niewiele wzrastaj¹c¹ wraz ze zwiêkszaniem jego iloœci w uk³adzie (tabela 3). Tab. 1. Sk³ad farb z sadz¹ Printex XE 2B i ich w³aœciwoœci SOP sadzy, % 0,6 3,0 3,2 3,5 4,0 4,35 Lepkoœæ, s 21 29 40 niemierzalna farba tiksotropowa Po³ysk pow³oki przy k¹cie pomiaru 60 62 45 40 35 29 18 R s, 10 9 10 6 10 5 10 5 10 4-10 5 10 4 Tab. 2. Sk³ad farb z sadz¹ Printex L6 i ich w³aœciwoœci SOP sadzy,% 4,35 8,33 10,8 14,4 17,2 21,5 Lepkoœæ, s 39 39 51 55 60 64 Po³ysk pow³oki przy k¹cie pomiaru 60 65 62 58 55 51 50 R s, 10 8 10 8-10 7 10 7 10 7 10 6 10 4 Tab. 3. Sk³ad lakierów z przewodz¹cym tlenkiem cynku HC-238 i ich w³aœciwoœci SOP pigmentu,% 1,68 3,3 6,4 12,0 Lepkoœæ, s 26 27 32 35 Wygl¹d pow³oki niejednorodna R s, 10 10 10 12 10 9 10 10 10 9 10 8 Wp³yw pigmentów na lepkoœæ wyrobów lakierowych W trakcie procesu dyspergowania past z sadz¹ Printex XE 2B nastêpuje silny wzrost Lepkoœæ sporz¹dzonych kompozycji z elektroprzewodz¹cym ditlenkiem tytanu Tipaque FT 3000 wzrasta wraz ze wzrostem jego udzia- ³u w lakierze (tabela 4). Farby i Lakiery 4/2010 13
Artyku³ naukowo-techniczny Tab. 4. Sk³ad lakierów z przewodz¹cym ditlenkiem tytanu Tipaque FT 3000 i ich w³aœciwoœci SOP pigmentu, % 5,9 12,0 16,3 Lepkoœæ, s 36 62 80 Wygl¹d pow³oki g³adka, jednorodna Po³ysk pow³oki przy k¹cie pomiaru 60 15 12 10 R s, 10 8 10 5 10 4 cji spoiwa na silnie rozwiniêtej powierzchni cz¹stek tego pigmentu. Pow³oki farb pigmentowanych sadz¹ Printex L6 charakteryzuj¹ siê wysokim po³yskiem, a zwiêkszenie iloœci sadzy w wyrobie nie powoduje spadku po³ysku. Pow³oki lakierów zawieraj¹ce elektroprzewodz¹cy tlenek cynku HC-238 s¹ niejednorodne, z wtr¹ceniami niedostatecznie zdyspergowanego pigmentu w uk³adzie lakierowym. Zwiêkszenie si³ œcinaj¹cych przy dyspergowaniu lub wyd³u enie czasu, w celu uzyskania g³adkiej pow³oki, mo e spowodowaæ zniszczenie struktury pigmentu i utratê jego w³aœciwoœci elektrycznych, zgodnie z ostrze eniem producenta. Natomiast pow³oki kompozycji z elektroprzewodz¹cym tlenkiem tytanu Tipaque FT 3000 s¹ g³adkie, jednorodne i transparentne. Rs [ ] 1,00E+12 1,00E+10 HC-238 1,00E+08 1,00E+06 L6 1,00E+04 XE 2B FT-3000 1,00E+02 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 SOP [%] Rys. 1. Zale noœæ rezystancji elektrycznej powierzchniowej (R s ) pow³ok od stê enia objêtoœciowego pigmentów elektroprzewodz¹cych (SOP) Wp³yw pigmentów na wygl¹d i po³ysk pow³ok Udzia³ iloœciowy pigmentów elektroprzewodz¹cych wywiera wp³yw na wygl¹d i po³ysk pow³ok farb i lakierów. Wraz ze zwiêkszeniem zawartoœci sadzy Printex XE 2B w farbach nastêpuje wyraÿny spadek po³ysku. Zmiany w³aœciwoœci optycznych pow³ok wynikaj¹, podobnie jak przy wzroœcie lepkoœci, z du ej absorp- Wp³yw pigmentów na w³aœciwoœci antystatyczne pow³ok Wp³yw badanych pigmentów na rezystancjê elektryczn¹ powierzchniow¹ (R s )pow³ok przedstawiano na rysunku 1. Z danych zamieszczonych w tabelach 1-4 i z rysunku 1 przedstawiaj¹cych zale noœæ rezystancji elektrycznej powierzchniowej od zawartoœci pigmentów elektroprzewodz¹cych widzi- 14 Farby i Lakiery 4/2010
Artyku³ naukowo-techniczny my, e najwiêkszy wp³yw na w³aœciwoœci elektryczne pow³ok ma sadza Printex XE 2B (najwiêksze nachylenie krzywej). Rezystancja elektryczna powierzchniowa pow³ok farb z sadz¹ Printex XE 2B wyraÿnie maleje wraz ze wzrostem jej iloœci w farbie. W zakresie stê eñ objêtoœciowych sadzy w pow³oce (SOP) od 0,6% do 4,35% uzyskano skokowy spadek Rs pow³ok od wartoœci 10 9 do 10 4. Wymagan¹ rezystancjê pow³ok poni ej 10 6 otrzymano przy SOP tego rodzaju sadzy wynosz¹cym 3%. Wp³yw sadzy Printex L6 na rezystancjê elektryczn¹ powierzchniow¹ pow³ok jest znacznie mniejszy ni sadzy Printex XE 2B. Krzywa zale noœci sadzy Printex L6 ma przebieg ³agodny, przy iloœci w przedziale od 10,8 do 14,4% utrzymuje siê rezystancja na poziomie rzêdu 10 7. Zdecydowany spadek R s pow³ok do 10 4 uzyskuje siê, gdy zawartoœæ sadzy przekracza 21,5% w suchej pow³oce. Tê sam¹ wartoœæ rezystancji pow³ok osi¹gniêto dla pow³oki z 5-krotnie mniejsz¹ iloœci¹ sadzy Printex XE 2B. Najmniejszy wp³yw na przewodnictwo elektryczne pow³ok ma elektroprzewodz¹cy tlenek cynku HC-238. Rezystancja elektryczna powierzchniowa pow³ok lakierów z jego udzia- ³em przy badanych stê eniach objêtoœciowych od 1,7 do 12% nieznacznie spada od wartoœci 10 11 do 10 8. Ze wzglêdu na niezadawalaj¹cy wygl¹d pow³ok pigmentowanych HC-238 nie kontynuowano badañ z tym pigmentem. Skuteczniejsze dzia³anie wykazuje elektroprzewodz¹cy ditlenek tytanu Tipaque FT-3000. Przy SOP wynosz¹cym 12% uzyskuje siê wartoœæ R s 10 5. Porównanie pigmentu Tipaque FT-3000 i sadzy Printex L6 wskazuje na znacznie wiêksze dzia³anie elektroprzewodz¹cego ditlenku tytanu w kierunku obni enia rezystancji powierzchniowej pow³ok ni wymienionej sadzy. Podsumowanie Przeprowadzono badania wp³ywu czterech elektroprzewodz¹cych pigmentów (dwóch gatunków sadzy i dwóch tlenków metali) na w³aœciwoœci antystatyczne, reologiczne i optyczne wyrobów lakierowych z ich udzia³em. Stwierdzono mo liwoœci kszta³towania w szerokim zakresie w³aœciwoœci antystatycznych pow³ok lakierowych poprzez jakoœciowo-iloœciowy dobór pigmentów elektroprzewodz¹cych. Wyznaczono wartoœci stê eñ objêtoœciowych pigmentów nadaj¹cych pow³oce rezystancjê elektryczn¹ powierzchniow¹ rzêdu 10 4, które wynosz¹ odpowiednio: dla sadzy Printex XE 2B 4,35%, dla sadzy Printex L6 21,5% oraz dla elektroprzewodz¹cego ditlenku tytanu Tipaque FT 3000 16,3%. Skutecznoœæ dzia³ania elektroprzewodz¹cego tlenku cynku HC 238 w kierunku obni enia rezystancji elektrycznej powierzchniowej pow³ok jest ma³a. W oparciu o przeprowadzone badania wytypowano najkorzystniejszy pigment elektroprzewodz¹cydlafarbyantystatycznejdopowlekania powierzchni miêkkich pianek poliuretanowych. Literatura 1. S³upkowski T., Przewodnictwo elektryczne polimerów modyfikowanych proszkami przewodz¹cymi Polimery, 1985, 10, 381-387. 2. Kuœmierek J., Smyl T., Farby antystatyczne Ochrona przed korozj¹, 1983, 11, 291-294. 3. Foster J. K., Sims E. S.,Venable S. W., Effects of carbon black properties on conductive coatings American Paint Journal, 1994, 79, 2, 49-57. 4. Calahorra A., Aharoni D., Dudiuk H., Carbon filled paints of improved Electrical Conductivity, Journal of Coatings Technology, 1992, 64, 814, 27-31. 5. Dariel Y., Curren, Using Design of experiments to improve quality, Modern Paint and Coatings, 1994, 22-24. 6. Kulkarni V.G., Campbell J.C., Mathew W.R., Transparent conductive Coatings Synthetic Metals, 1993, 57,1, 3780-5: RAPRA Abs., 1994, 31, 8. 7. Hocken J., Griebler W.D., Winkler J., Electrically-conductive pigments for antistatic coatings materials Farbe Lack, 1992, 98, 19-24. Farby i Lakiery 4/2010 15
Artyku³ naukowo-techniczny Redakcja miesiêcznika Farby i Lakiery informuje, e ceny og³oszeñ w 2010 roku s¹ nastêpuj¹ce: 1. Og³oszenia czarno-bia³e IV strona ok³adki 1400 z³ + VAT II i III strona ok³adki 1200 z³ + VAT 1 strona wewn¹trz numeru 1000 z³ + VAT 1/2 strony wewn¹trz numeru 600 z³ + VAT 2. Og³oszenia kolorowe: do 4 kolorów j.w. + 50% pe³ny kolor fotografie j.w. + 100% 3. Artyku³y techniczno-promocyjne 1 strona 500 z³ + VAT 16 Farby i Lakiery 4/2010
Rynek wyrobów lakierowych Rynek wyrobów lakierowych Evonik koñczy produkcjê wosków polietylenowych Evonik to end production of polyethylene waxes European Coatings Newsletter 31 marzec 2010 Evonik Industries, Essen, Niemcy, zamierza zamkn¹æ produkcjê wosków polietylenowych w Herne, Niemcy, z koñcem grudnia 2010 roku. Firma postanowi³a uczyniæ ten krok jako czêœæ analizy op³acalnoœci. Modyfikacja i sprzeda wosków na bazie Fischera-Tropscha bêdzie kontynuowana. Firma zapowiedzia³a, e do³o y wszelkich starañ, aby wycofanie wosków przebieg³o w sposób kontrolowany. Woski polietylenowe stosowane s¹ w pow³okach i klejach. E.L. Dow buduje now¹ instalacjê do produkcji emulsji w Chinach Dow builds new emulsion plant in China European Coatings Newsletter 31 marzec 2010 Dow Coatings Materials, jednostka biznesowa The Dow Chemical Co., og³osi³a now¹ inwestycjê w Chinach wart¹ 17 milionów dolarów instalacjê do produkcji emulsji zlokalizowan¹ na terenach przemys³owych w Zhangjiagang. Nowa instalacja powsta³a w odpowiedzi na znacz¹cy wzrost na rynku w regionie Szanghaju i stanowi kontynuacjê dzia³añ firmy maj¹cych na celu opracowywanie, produkcjê i dystrybucjê produktów na specjalne potrzeby rynku chiñskiego. Instalacja bêdzie równie dostarczaæ produkty dla jednostki zajmuj¹cej siê klejami i polimerami funkcyjnymi oraz jednostki zajmuj¹cej siê materia³ami budowlanymi i konstrukcyjnymi. Budowa nowej instalacji spodziewana jest na czwarty kwarta³ 2010 roku, natomiast spodziewane uruchomienie produkcji na rok 2011. E.L. Sherwin-Williams przejmuje producenta wyrobów na drewno Becker Acroma Sherwin-Williams to take over wood coatings producer Becker Acroma European Coatings Newsletter 31 marzec 2010 Firma Sherwin-Williams og³osi³a, e podpisa³a koñcowe porozumienie o nabyciu Becker Acroma, filiê AB Wilh, zajmuj¹c¹ siê produkcj¹ przemys³owych wyrobów na drewno. Becker wywodzi siê ze Szwecji. Finalizacja transakcji spodziewana jest na trzeci kwarta³. Wyroby na drewno szweckiej firmy stosowane s¹ na stolarkê, meble kuchenne oraz materia³y stosowane do produkcji pod³óg. W sk³ad zak³adu produkcyjnego wchodzi obecnie 9 instalacji produkcyjnych, 19 linii s³u ¹cych do mieszania wyrobów oraz 13 centrów technicznych na ca- ³ym œwiecie i pracuje w nich 900 pracowników. E.L. Zapotrzebowanie na farby budowlane osi¹ga 22,8 milionów ton Architectural paint demand to reach 22.8 million metric tons European Coatings Newsletter 3 maj 2010 Szacuje siê, e œwiatowe zapotrzebowanie na farby stosowane w budownictwie wzroœnie o 3,6% rocznie do 2013 roku i osi¹gnie 22,8 milionów ton, co daje wartoœæ 51 bilionów dolarów. Wzrost bêdzie mniejszy w porównaniu do lat 2003 2008 co spowodowane jest spowolnieniem tempa tworzenia nowych budowli na œwiecie do 2013 roku. Te i inne trendy prezen- Farby i Lakiery 4/2010 17
Rynek wyrobów lakierowych towane s¹ w nowej pracy zatytu³owanej Œwiatowe farby budowlane przygotowanej przez Freedonia Group Inc. W ostatnich 10 latach, najwiêkszy wzrost zysków nast¹pi³ na œwiatowych, nowopowstaj¹cych rynkach, najbardziej zauwa alnie w Azji. Zyski w Ameryce Pó³nocnej plasowaæ siê bêd¹ nieco powy ej œredniej do 2013 roku. Udzia³ Europy Zachodniej w œwiatowych rynkach spada, region ten wypracowa³ niewielkie zyski. Spowodowane jest to faktem, e wzrost wydatków zwi¹zanych z budow¹ jest poni ej wartoœci œredniej, sektor kredytów hipotecznych s³abnie w poszczególnych pañstwach, a zyski ludnoœci regionalnej nie ulegaj¹ poprawie. Pomimo tego, Europa Zachodnia pozostaje wiod¹cym w œwiecie regionem eksportuj¹cym wyroby dla budownictwa, szczególnie dziêki obecnoœci Niemiec. E.L. Wzrost œwiatowego rynku nanotechnologii w pow³okach i klejach Global market for nanotechnology in coatings and adhesives to grow European Coatings Newsletter 10 maj 2010 Wartoœæ œwiatowego rynku nanotechnologii w farbach i klejach jest szacowana na 3,7 biliona dolarów w 2010 roku, ale spodziewany jest wzrost do wartoœci blisko 19,2 bilionów w 2015 roku, 5-letnia z³o ona stopa wzrostu wynosi 39,3%. Zgodnie z nowym raportem z badania rynku technicznego przeprowadzonego przez BCC dotycz¹cym zastosowania nanoproduktów w wyrobach lakierowych i klejach na rynkach œwiatowych, wyroby lakierowe zawieraj¹ce nanoprodukty s¹ najwiêkszym segmentem rynku. Spodziewany jest wzrost 5-letniej z³o onej stopy wzrostu do 39,5%, od wartoœci 3,4 biliona dolarów w roku 2010 do blisko 18 bilionów w 2015 roku. Szacuje siê, e wartoœæ sektora klejów zawieraj¹cych nanoprodukty osi¹gnie wartoœæ 1,2 biliona dolarów w 2015 roku. Wartoœæ rynku w roku 2010 szacuje siê na 257 milionów dolarów. 5-letnia z³o ona stopa wzrostu przewidywana jest na 36,4%. E.L. Hempel otwiera now¹ instalacjê produkcyjn¹ w Polsce Hempel opens a new production line in Poland Farbe Lack, 6/2010 Producent farb Hempel uruchomi³ w polskiej miejscowoœci Buk now¹ instalacjê produkcyjn¹. Roczna zdolnoœæ produkcyjna instalacji wynosi 40 milionów litrów i w razie potrzeby mo e byæ podwy szona do 60 milionów litrów. Producent farb, zrealizowa³ w ci¹gu tylko 9 miesiêcy, projekt wspó³finansowany w wysokoœci 25 milionów euro przez European Regional Development Fund. Czêœæ umowy zobowi¹za³a duñskiego producenta farb do stworzenia co najmniej 100 miejsc pracy. Nowa instalacja produkowaæ bêdzie ca³y zestaw wyrobów lakierowych dla jachtów i okrêtów jak i farby antykorozyjne. Przedsiêbiorstwo z Polski zaopatrywaæ bêdzie rynki Europy Œrodkowej i Pó³nocnej. Europê Po³udniow¹ nadal zaopatrywaæ bêd¹ instalacje we Francji, Hiszpanii i Portugalii. T.S. Perstorp zwiêksza produkcjê dipentaerytrytolu w Niemczech Perstorp increases di-pentaerythritol production in Germany European Coatings Newsletter 3 maj 2010 Firma Perstorp, œwiatowy producent dipentaerytrytolu, prawie podwoi³ produkcjê Di-Penta w Bruchhausen, w Niemczech. Producent przewiduje dalsze powiêkszenie produkcji pod koniec bie ¹cego roku, do potrojenia ca³kowitej produkcji w zak³adzie w Niemczech w stosunku do iloœci z pocz¹tku projektu. Zapotrzebowanie na dipentaerytrytol roœnie dziêki mo liwoœci zastosowania go w wielu przyjaznych dla œrodowiska produktach takich jak farby utwardzane promieniowaniem UV, smary syntetyczne, wyroby alkilowe typu high solids, pow³oki ogniochronne, bezo³owiowe stabilizatory do PVC. E.L. 18 Farby i Lakiery 4/2010
Rynek wyrobów lakierowych Firma PPG otwiera Studio Barw w celu projektowania kolorystyki oraz opracowania prototypu PPG opens Color Studio for Color Design and prototype development JCT Coatings Tech, 5/2010 PPG Industries og³osi³o otwarcie Shmaze Color Design Studio, zlokalizowanego niedaleko Irvine, CA, sponsorowanego przez PPG Trendcast. Jednostka ma s³u yæ pomoc¹ producentom i przedstawicielom przemys³u w przyspieszaniu procesu projektowania nowych kolorów oraz tworzeniu prototypów. Wyposa ona jest w linie produkcyjne, ³¹cznie z robotami, wszystkimi narzêdziami i urz¹dzeniami koniecznymi do pracy. PPG Trendcast jest programem zaprojektowanym jako ³¹cznik pomiêdzy nowymi trendami w dziedzinie koloru czy efektów specjalnych, a producentami wyrobów lakierowych. Dodatkowe dzia³anie polega na przeprowadzaniu testów laboratoryjnych, wsparciu technicznym, itp. E.L. Wzrost produkcji farb proszkowych w Niemczech w IV kwartale Production growth of powder coatings in Germany during the 4th term of the year Farbe Lack, 6/2010 W IV kwartale 2009 roku po raz pierwszy nast¹pi³ w Niemczech wzrost produkcji przemys³owej. Wed³ug danych Zwi¹zku Niemieckich Producentów Farb i Farb Graficznych, wyprodukowano w Niemczech w czwartym kwartale ubieg³ego roku 172,413 ton farb, g³ównie stosowanych w przemyœle. Tym samym nast¹pi³ wzrost iloœci produkcji o 5,2% w porównaniu z odpowiednim kwarta³em roku poprzedniego. Wartoœæ produkcji wzros³a w tym okresie nieznacznie tylko o 0,2% na oko- ³o 566,7 milionów euro. Równie w przypadku farb proszkowych uda³o siê powstrzymaæ spadek. W tym przypadku produkcja w IV kwartale wzros³a tylko o 0,3% na 15,078 ton a wartoœæ produkcji zmniejszy³a siê jeszcze o 4,2% na 52,1 milionów euro. Ze wzglêdu na trzy z³e pierwsze kwarta³y 2009 roku, produkcja farb przemys³owych zmniejszy³a siê w ubieg³ym roku o 10,7%. Iloœæ wyprodukowanych farb proszkowych zredukowa³a siê o 20,6%. T.S. NEI i Chisso wspó³pracuj¹ i rozwijaj¹ nowe samoogrzewaj¹ce siê pow³oki polimerowe NEI and Chisso to collaborate and develop new self-healing polymer coatings European Coatings Newsletter 17 maj 2010 NEI Corporation z USA i Chisso Corporation z Japoni podpisa³y umowê na opracowanie nowej klasy samoogrzewaj¹cych siê pow³ok dla p³askich wyœwietlaczy i pokrewnych temu dziedzin. Zgodnie z warunkami umowy, japoñska firma sfinansuje t¹ próbê, a spó³ka USA bêdzie rozwijaæ swoje umiejêtnoœci w nanomateria³ach i technologii samoogrzewania dla rozwoju samoogrzewaj¹cych siê pow³ok z przeznaczeniem dla klientów na ca³ym œwiecie. Pocz¹tkowy okres obowi¹zywania umowy wynosi dwanaœcie miesiêcy. M.L. Buhler podpisuje umowê w porozumieniu z Sigma-Aldrich dotycz¹c¹ nieorganicznych nanocz¹stek Buhler Group signs inorganic nanoparticles agreement with Sigma-Aldrich European Coatings Newsletter 17 maj 2010 Buhler i Sigma-Aldrich podpisa³y umowê, na podstawie której badania iloœci dyspersji nanocz¹stek z firmy Buhler bêd¹ sprzedawane na ca³ym œwiecie wy³¹cznie przez firmê Sigma-Aldrich. Produkty te s¹ dyspersjami nanocz¹steczek nieorganicznych w wodzie i rozpuszczalnikach organicznych, które wykazuj¹ wielki potencja³ gospodarczy w szerokim spektrum mo liwych zastosowañ. Pocz¹tkow¹ grup¹ docelow¹ dla tych produktów bêd¹ materia³owe Farby i Lakiery 4/2010 19
Rynek wyrobów lakierowych badania naukowe i ich rozwój. Umowa dotyczy dyspersji nanodwutlenku tytanu, tlenku cynku i uwodnionego tlenku elaza. Dyspersja nanodwutlenku tytanu w wodzie, ksylenie oraz mieszaninie glikolu etylenowego otwiera mo liwoœci rozwoju dla fotokatalitycznie aktywnych materia³ów pó³przewodnikowych w tak ró norodnych dziedzinach jak samooczyszczaj¹ce i superhydrofilowe powierzchnie. Nanotlenek cynku jest ju wykorzystywany w absorbowaniu promieniowania UV i jako œrodek grzybobójczy w pow³okach. M.L. BASF Coatings inwestuje w laboratorium BASF Coatings invests in laboratory facility European Coatings Newsletter 17 maj 2010 BASF Coatings bêdzie odnawia³ swoj¹ placówkê w Münster-Hiltrup/Niemcy. To przedsiêwziêcie wyniesie oko³o 11 milionów euro do roku 2013. Wed³ug dr Helmut Rödder, dyrektora zarz¹dzaj¹cego w BASF Coatings, inwestycja w istotny sposób wp³ynie na przysz³¹ rentownoœæ firmy i wzmocnienie witryny w Münster-Hiltrup. Laboratorium dostarcza rozwi¹zania dla klientów z przemys³u motoryzacyjnego i budowlanego. M.L. Asian Paints buduje fabrykê farb i pó³produktów w Indiach Asian Paints to built paints and intermediates plant in India European Coatings Newsletter 17 maj 2010 Asian Paints Limited, firma w Indiach, podpisa³a Memorandum of Understanding (MoU) z Rz¹dem Maharashtra w celu stworzenia megaprojektu do produkcji farb i pó³produktów w Maharashtra/Indie. Firma zainwestuje 7,35 miliardów INR (1 INR = 0,01 euro) w ramach projektu w ci¹gu piêciu lat. Zak³ad bêdzie mia³ najwy sz¹ zdolnoœæ produkcyjn¹ 400 000 ton. Projekt bêdzie korzysta³ z najnowszych koncepcji automatyzacji procesów pakowania, transportu i sk³adowania do produkcji farb i pó³produktów w sposób przyjazny dla œrodowiska z zerowym wydzielaniem œcieków. M.L. Firma Sherwin-Williams dystrybutorem pow³ok ekranuj¹cych Spraylat w Ameryce Pó³nocnej Sherwin-Williams to be distributor of Spraylat shielding coatings in NA www.coatingsworld.com, 6 kwieciñ 2010 Firma Sherwin-Williams podpisa³a umowê z korporacj¹ Spraylat z Pelham w Stanie New York na wy³¹cznoœæ w rozprowadzaniu na terenie Ameryki Pó³nocnej ekranuj¹cych wyrobów pow³okowych przewodz¹cych pr¹d o nazwie Spraylat EMI/RFI. Wyroby te s¹ stosowane w celu zabezpieczenia os³oniêtych urz¹dzeñ elektronicznych od szumów lub zak³óceñ elektromagnetycznych oraz czêstotliwoœci radiowej. Oddzia³ chemiczny pow³ok firmy Sherwin-Williams posiada 75 przedsiêbiorstw w Ameryce Pó³nocnej i bêdzie dostarcza³ wyroby pow³okowe przewodz¹ce pr¹d Spraylat dla przemys³u elektronicznego zwi¹zanego z przemys³em samochodowym oraz do sklepów z gotowymi wyrobami. Ekranuj¹ce wyroby nawierzchniowe EMI/RFI s¹ pow³okami funkcjonalnymi, czêsto stosowanymi w telekomunikacji, biurach, w wyposa eniach medycznych i wojskowych. Chemiczny oddzia³ pow³ok firmy Sherwin-Williams oferuje kompletn¹ gamê wyrobów lakierowych do os³on elektronicznych, pocz¹wszy od rozpuszczalnikowych i wodnych wyrobów lakierowych do wyrobów poliuretanowych i farb proszkowych oraz funkcjonalnych przewodz¹cych pr¹d pow³ok ekranuj¹cych. Korporacja Spraylat jest prywatn¹ kompani¹ o zasiêgu œwiatowym, wytwarzaj¹c¹ wyroby lakierowe do zastosowañ specjalnych. Jednostka businessowa firmy zajmuj¹ca siê materia³ami elektronicznymi z siedzib¹ w Mt. Vernon, NY dostarcza materia³y oraz wyroby pow³okowe przewodz¹ce pr¹d dla przemys³u elektronicznego. Gama produkowanych wyro- 20 Farby i Lakiery 4/2010
Rynek wyrobów lakierowych bów obejmuje miedÿ powleczon¹ srebrem, czyste srebro oraz pow³oki hybrydowe. A.P. Bayer inwestuje w produkty dla technologii medycznej Bayer invests in products for medical technology www.coatingsworld.com, 6 kwiecieñ 2010 Firma Bayer MaterialScience zakoñczy³a ostatnio proces akwizycji firmy PolyBioMed Ltd. z siedzib¹ w Sheffield w Wielkiej Brytanii, rozszerzaj¹c swoj¹ ofertê dla technologii medycznej. Firma PolyBioMed, bêd¹ca ostatnio firm¹ zale n¹ od firmy Lombard Medical Technologies plc. dostarcza pow³oki polimerowe, œrodki do przygotowania powierzchni i biomateria³y do urz¹dzeñ maj¹cych zastosowanie w medycynie. Akwizycja ta daje firmie Bayer Material- Science dostêp do takich obszarów stosowania jak interwencyjna kardiologia (stenty, koronarografia, system cewników), urologia i neurologia. Celem jest dostarczenie innowacyjnych materia³ów, które mog¹ wp³ywaæ na poprawê projektu, wytwarzania i koñcowych parametrów u ytkowych wielu urz¹dzeñ stosowanych w medycynie. A.P. Firma Valspar wprowadza elitarny program do stosowania Valspar introduces elite applicator program www.coatingsworld.com, 1 maj 2010 Grupa zajmuj¹ca siê pow³okami w obrêbie firmy Valspar (Valspar extrusion coatings group) wprowadzi³a na rynek nowy program do stosowania przeznaczony, aby pomóc architektom oraz w³aœcicielom budowlanym w podniesieniu jakoœci elementów wyt³aczanych z aluminium oraz p³yt œciennych, które s¹ nastêpnie malowane pow³okami firmy Valspar. Program ten nadaje siê do stosowania dla wszystkich systemów pow³okowych firmy Valspar w³¹czaj¹c 70% produktów PVDF Fluropon, 50% produktów PVDF Arcoflur i Acrodize oraz produktów poliestrowych firmy, Polylure. W celu podjêcia wspólnego dzia³ania specjaliœci zajmuj¹cy siê aplikacj¹ musz¹ pokazaæ, e mog¹ konsekwentnie wytwarzaæ produkty wysokiej jakoœci, przystosowaæ us³ugi przemys³owe do poziomu oczekiwañ oraz zaakceptowaæ ci¹g³¹ poprawê celów w oparciu o nieustann¹ edukacjê zapewnian¹ przez firmê Valspar, jak równie rutynowe audity jakoœci oraz programy bezpieczeñstwa. Firma Valspar oferuje u ytkownikom swoich produktów dostêp do ró nych Ÿróde³, które umo liwiaj¹ uzyskanie rozwi¹zañ dla przemys³u produktów budowlanych. Do Ÿróde³ tych nale ¹: - technologia mieszania i dopasowania koloru firmy Valspar oraz systemy umo liwiaj¹ce stosuj¹cym wyroby na szybkie przygotowanie produktu zgodnie z kolorem próbki oraz t¹ sam¹ receptur¹ produkcji, - programy edukacyjne szkó³ lakierniczych, które udzielaj¹ szkoleñ stosuj¹cym wyroby malarskie, - dostêp do certyfikowanych badañ laboratoryjnych ISO oraz rutynowych szkoleñ zwi¹zanych z uzyskaniem certyfikatu jakoœci. A.P. Tiger Coatings buduje nowy zak³ad w Chinach Tiger Coatings builds a new plant in China Farbe Lack, 7/2010 Producent farb Tiger Coatings GmbH & Co. KG, z g³ówn¹ siedzib¹ w Wels/Austria, buduje wchinachwmiejscowoœcitaicangfabrykê farb proszkowych. Koszty inwestycji wynosiæ bêd¹ oko³o 8 milionów euro. Dziêki nowemu zak³adowi firma podwy sza swoj¹ roczn¹ produkcjê z 10 000 na 15 000 ton. Oprócz budynku produkcyjnego, handlowego, zarz¹dzania i utrzymania ruchu, nowy zak³ad bêdzie mia³ do dyspozycji równie centrum badawcze dla farb proszkowych. Uruchomienie nowego zak³adu zaplanowane jest na luty 2011 roku. Producent zamierza dostarczaæ produkty z nowego zak³adu na rynek chiñski. Zatrudnionych ma byæ 175 pracowników. G³ówne centrum badawcze pozostanie w Wels, jednak firma pragnie wykorzystaæ obecnoœæ dobrych chiñskich Farby i Lakiery 4/2010 21
Rynek wyrobów lakierowych uniwersytetów i byæ bli ej klientów, st¹d pomys³ by budowaæ równie jednostkê badawcz¹ w Chinach. Wa nym powodem budowy nowego zak³adu jest silny wzrost chiñskiego rynku. W 2009 roku obroty firmy Tiger w Chinach wzros³y o 30% i przekroczy³y tym samym obroty w Ameryce Pó³nocnej. T.S Firma Evonik naby³a jednostkê businessow¹ firmy Arkema zajmuj¹c¹ siê estrami specjalnymi Evonik Acquires Specialty Esters Business from Arkema www.coatingsworld.com, 18 maj 2010 Evonik Industries przej¹³ od Arkemy specjalnoœæ w zakresie estrów metakrylowych, takich jak: metakrylan 2-etyloheksylu (2-EHMA), metakrylan dimetyloaminoetylu (MADAME), metakrylan n-butylu (n-buma), oraz metakrylan i-butylu (i-buma). Monomery te maj¹ zastosowanie przede wszystkim w produkcji wyrobów lakierowych, ale równie stosuje siê je jako dodatki do tworzyw sztucznych oraz do uzdatniania wody. Przejête monomery zostan¹ wcielone do grupy monomerów metakrylowych o nazwie Visiomer zawieraj¹cej ponad 50 produktów. W przysz³oœci produkt Visiomer DMAEMA zmieni nazwê na Visiomer MADAME. I.G. Akzo Nobel kupi³ oddzia³ farb proszkowych firmy Dow Chemical Akzo Nobel acquires a division of powder coatings from Dow Chemical Farbe Lack, 7/2010 Holenderski koncern chemiczny i farmaceutyczny AkzoNobel N.V. zakoñczy³ zakup oddzia³u farb proszkowych amerykañskiego koncernu chemicznego Dow Chemical Co. Holendrzy zapowiadali ten zakup ju w listopadzie ubieg³ego roku. Koncern, dziêki tej transakcji, przejmuje wa n¹ technicznie produkcjê i znacz¹cy potencja³ synergiczny w zakresie farb proszkowych. Wed³ug przedstawiciela koncernu, rynek farb proszkowych bêdzie w najbli szych latach nadal rosn¹æ, wzrost ten ma wynosiæ o 4 do 5% ponad przeciêtny. Przejêcie uzupe³nia pozycjê przedsiêbiorstwa na strategicznych, kluczowych rynkach szczególnie na rynku USA, w bran y samochodowej i w bran y farb przemys³owych. Koncern nabywa równoczeœnie kompetencje w zakresach MDF i termoplastów. Przejêty zakres osi¹ga w skali œwiatowej obroty rzêdu kilkuset milionów dolarów i zatrudnia oko³o 700 pracownikówwfabrykachfarbproszkowychwusa, Europie i Chinach. T.S. Firma Perstorp podwaja zdolnoœæ produkcyjn¹ kaprolaktonów Perstorp to double production capacity of caprolactones Europ Coatings J, 5/2010 W odpowiedzi na zwiêkszone ¹dania rynku firma Perstorp postanowi³a podwoiæ zdolnoœæ produkcyjn¹ dotycz¹c¹ kaprolaktonów o nazwie Capa w zak³adzie produkcyjnym w Warrington w Wielkiej Brytanii. Za³o ony 50% wzrost produkcji bêdzie osi¹gniêty pod koniec tego roku, pozosta³e 50% do roku 2011. Polikaprolaktony to specjalne poliestrowe poliole stosowane jako elastyczne sk³adniki wielu wyrobów poliuretanowych, elastomerów, ochronnych wyrobów lakierowych, zarówno rozpuszczalnikowych, wodorozcieñczalnych jak i dwusk³adnikowych systemów do ochrony pod³o y stalowych oraz przeznaczonych do malowania pod³óg. G. K-B. Altana kupuje Aquaprint Altana buys Aquaprint Europ Coatings J, 5/2010 Grupa Altana podpisa³a zgodê na nabycie firmy Aquaprint GmbH, produkuj¹cej przede wszystkim wyroby lakierowe do etykietowania oraz wodorozcieñczalne farby drukarskie. 22 Farby i Lakiery 4/2010
Rynek wyrobów lakierowych W myœl umowy inwestycyjnej grupa Altana przejmuje klientów, technologie, urz¹dzenia, zak³ady przemys³owe, inwentarz firmy Aquaprint. Przejêta firma bêdzie wcielona do oddzia³u Actega Coatings & Sealants, a nastêpnie ca³kowicie zintegrowana z Actega Terra GmbH w Lehrte w Niemczech. G. K-B. Wzrost zu ycia pigmentów w europejskim sektorze wyrobów lakierowych Pigment consumption to grow in the European coatings sector Europ Coatings J, 5/2010 IRL opublikowa³o badania dotycz¹ce rynku pigmentów i wype³niaczy w europejskim segmencie przemys³u wyrobów lakierowych. Opracowanie dostarcza informacji na temat trendów europejskiego rynku wyrobów lakierowych w odniesieniu do pigmentów i wype³niaczy. Globalne zu ycie pigmentów przez europejski przemys³ wyrobów lakierowych wynosi³ 1 035 000 ton w roku 2009, gdzie na pierwszej pozycji uplasowa³ siê TiO 2 762 000 ton (co stanowi oko³o 73%), a na drugiej sadza 77 500 ton. Pigmenty funkcjonalne zu yto w iloœci 116 000 ton. Generalnie znacznie wiêksze zu- ycie dotyczy³o pigmentów nieorganicznych, gdy umo liwiaj¹ uzyskanie przez wyroby lakierowe odpornoœci na temperaturê, œwiat³o oraz chemikalia. Dla pigmentów organicznych odnotowano znikomy wzrost zu ycia. G. K-B. Globalny rynek farb drukarskich przyjaznych œrodowisku naturalnemu bêdzie wzrasta³ do 2014 roku Global environment friendly inks market to grow by 2014 Europ Coatings J, 5/2010 W myœl badañ opublikowanych przez Pira International przewiduje siê, e globalny rynek farb drukarskich przyjaznych œrodowisku naturalnemu osi¹gnie wartoœæ 7,2 biliona euro w roku 2014, gdzie w roku 2009 mia³ wartoœæ 5,8 biliona euro. Ponadto badania te, oparte na analizie naukowców i ekspertów, dostarczaj¹ wielu dodatkowych informacji na temat farb drukarskich takich jak g³ówne trendy rynku, dostêpne technologie, nowe mo liwoœci. W publikacji zdefiniowano równie pojêcie farb drukarskich przyjaznych œrodowisku naturalnemu. G. K-B. Firma Trust Chem wyznaczy³a Caldic Spécialités jako dystrybutora we Francji Trust Chem appoints Caldic Spécialités as distributor for France Europ Coatings J, 5/2010 Producent organicznych pigmentów w Azji, firmatrustchempodpisa³aporozumienie z Caldic Spécialités z Pary a dotycz¹ce dystrybucji organicznych pigmentów na terytorium Francji. Wed³ug Xawiera Batteux, g³ównego dyrektoa Caldic Spécialités, wytwórca oferuje szerok¹ gamê produktów przeznaczonych do wyrobów lakierowych, tworzyw sztucznych, przedmieszek,orazspecjalnychzastosowañ. Porozumienie wesz³o w ycie z pocz¹tkiem kwietnia 2010 roku. G. K-B. Omya i Celanese podpisa³y porozumienie dotycz¹ce dystrybucji Omya and Celanese sign distribution agreement Europ Coatings J, 5/2010 Firma Celanese Emulsion Polymers wyznaczy³a firmê Omya jako dystrybutora swoich emulsji o nazwie Celolit na terenie Bliskiego Wschodu. Firma Celanese Emulsion Polymers jest producentem emulsji winylowych i akrylowych. Wed³ug dr Rolfa Kuropka z Celanese rynki Bliskiego Wschodu s¹ dla firmy wa nym celem, w zwi¹zku z tym korzystne jest podjêcie wspó³pracy dotycz¹cej dystrybucji z firm¹ Omya, która posiada siln¹ pozycjê w tamtejszych regionach. G. K-B. Farby i Lakiery 4/2010 23
Nowe wyroby i technologie Nowe wyroby i technologie Farby pêczniej¹ce zawieraj¹ce boran cynku i talk Intumescent coating developed with Firebrake ZB and talc performance European Coatings Newsletter 31 marzec 2010 Przeprowadzono prace eksperymentalne, aby okreœliæ potencja³ i zalety stosowania boranu cynku ( Firebrake ZB ) i talku w pêczniej¹cych farbach na bazie ywicy epoksydowej. Wyniki pokaza³y, e zast¹pienie kwasu borowego w recepturach boranem cynku powoduje znaczn¹ poprawê w opóÿnieniu palenia poprzez obni enie szybkoœci uwalniania ciep³a i temperatury pod³o a oraz zwiêkszenie gruboœci zwêglonej warstwy. Zastosowanie talku w recepturach zawieraj¹cych Firebrake ZB poprawi³o w³aœciwoœci pow³ok, koszty receptury oraz w³aœciwoœci ogniochronne w porównaniu z recepturami opartymi na kwasie borowym. Frederic Jouffret z Rio Tinto Minerals zaprezentowa³ wiêcej szczegó³ów na konferencji European Coatings Conference w Berlinie. E.L. Technologie produkcji akrylanów do pow³ok wodorozcieñczalnych Performance acrylate technologies for waterbased coatings available European Coatings Newsletter 31 marzec 2010 ISP przedstawi³ dodatki pod nazw¹ Jaypol, które stanowi¹ nowe spojrzenie na produkty oparte na akrylanach. Seria dyspersantów, dodatków do spoiw oraz modyfikatorów reologii pozwala na wprowadzenie nowych opcji produkcji wodorozcieñczalnych pow³ok efektywnych i ekonomicznych. Wiêkszoœæ œrodków pomocniczych zosta³o zaprojektowanych, aby udoskonaliæ w³aœciwoœci aplikacyjne wyrobów lakierowych o niskim poziomie stosowania. Firma zaproponuje nowe serie receptur zawieraj¹cych sód i amoniak dla producentów, dla których wa na jest elastycznoœæ w uzyskiwaniu takich w³aœciwoœci jak odpornoœæ na wilgoæ suchych pow³ok, wra liwoœæ na wodê oraz inne wymagania takie jak tolerancja elektrolitów. Zaliczaj¹ siê do nich œrodki dysperguj¹ce o niskiej lepkoœci do wyrobów wodnych. Charakteryzuj¹ siê szerok¹ tolerancj¹ przy procesach produkcyjnych, brakiem niekorzystnych reakcji konkurencyjnych czy zmianami ph. Czêœæ produktów jest równie przyjazna dla u ytkowników, nie wymaga wstêpnego rozpuszczania podczas stosowania do farb satynowych i z po³yskiem. S¹ szeroko kompatybilne z glikolami, pomagaj¹ upraszczaæ produkcjê wysokowydajnych farb z wysokim po³yskiem. E.L. Farby o wysokim po³ysku opracowane dla zespo³u Formu³y 1 High-gloss paint dveloped for Formula 1 team European Coatings Newsletter 3 maj 2010 Vodafone McLaren Mercedes MP4-24 zakoñczy³ sezon z lakierami samochodowymi marki Sikkens opracowanymi przez AkzoNobel zgodnie z technicznymi wymaganiami wyœcigów grand prix. Kombinacja systemów zgodnych z wymaganiami VOC z produktami specjalnymi pomaga zoptymalizowaæ w³aœciwoœci, a jednoczeœnie pozwala uzyskaæ imponuj¹ce chromowe wykoñczenie samochodu. Nowa farba charakteryzuje siê równie zredukowanym czasem ycia wymaganym do utwardzenia pomalowanych czêœci karoserii, co istotnie przyspiesza proces aplikacji farby. Farby daj¹ pow³oki o wysokim po³ysku i poci¹gaj¹ za sob¹ oszczêdnoœci. Umowa, na mocy której fir- 24 Farby i Lakiery 4/2010
Nowe wyroby i technologie ma jest dostawc¹ wyrobów lakierowych dla zespo³u Formu³y 1, koñczy siê w roku 2011. We wspó³pracê zaanga owani s¹ in ynierowie z obu ekip pracuj¹cy wspólnie nad opracowaniem innowacyjnych wyrobów zgodnych z wymaganiami VOC. E.L. Alifatyczne prepolimery do pow³ok poliuretanowych utwardzanych wilgoci¹ Aliphatic prepolymer for MCU coatings JCT Coatings Tech, 5/2010 Bayer MaterialScience LLC opracowa³ nowy alifatyczny prepolimer o niskiej zawartoœci lotnych zwi¹zków organicznych. Przeznaczony jest specjalnie do wyrobów poliuretanowych sieciowanych wilgoci¹ (MCU moisture cure coatings) stosowanych do ochrony konstrukcji stalowych w œrodowiskach nara onych na korozjê, takich jak mosty, zbiorniki na wodê czy œcieki, instalacje produkcyjne i chemiczne nara one na dzia³anie olejów i gazów. Prepolimery zapewniaj¹ poprawê odpornoœci na œciekanie, pozwalaj¹ na uzyskanie suchej pow³oki o gruboœci a do 8 milicali, zapobiegaj¹c pêcherzeniu czy pêkaniu. Wyroby te mog¹ byæ stosowane w gor¹cych i wilgotnych klimatach. E.L. Poliol na bazie surowców odnawialnych Bio-based polyol JCT Coatings Tech, 5/2010 Oddzia³ firmy Huntsman og³osi³ dostêpnoœæ na rynku produktu Jeffadd B650. Jest to nowy poliol otrzymyany na bazie surowców odnawialnych przeznaczony do stosowania w przemyœle wyrobów poliuretanowych. Produkowany na bazie olejów roœlinnych Jeffadd B650 mo e byæ stosowany w poliuretanowych piankach natryskowych, sztywnych piankach, pow³okach, klejach, szczeliwach, hybrydowych poliuretanach. Mieszalnoœæ z wod¹ powoduje, e nadaje siê doskonale do systemów wodnych. E.L. Utwardzacz amidowy bez dodatku TETA TETA-free polyamide curative JCT Coatings Tech, 5/2010 Firma Cognis opracowa³a Versamid 116, utwardzacz poliamidowy bez TETA, który mo e byæ stosowany w konwencjonalnych dwusk³adnikowych systemach epoksydowych. Budowa jego oparta jest na bazie nowych surowców aminowych i stanowi alternatywê wy szych etylenowych pochodnych aminowych, w przypadku których wystêpowaæ mog¹ problemy z dostawami. Versamid 116 jest pierwszym z serii utwardzaczy amidowych bez TETA, które Cognis planuje wprowadziæ na rynek. Produkt ten niezale nie charakteryzuje siê w³aœciwoœciami zbli onymi do w³aœciwoœci utwardzaczy aminowych. E.L. Nowa pompa firmy Axflow zape³ni³a niszê w przemyœle farb i lakierów A new pump from Axflow the right niche solution for coatings industry Surface Coatings Internat, 2010 (vol. 93, nr 2) Axflow poszerzy³ swoj¹ ofertê pomp do farb, lakierów, farb drukarskich i klejów. Firma uzyska³a rekomendacjê Blackmer, która okreœli³a przydatnoœæ pompy do cieczy œciernych. Serie pomp XLW Blackmer s¹ odpowiednie do cieczy, które zawieraj¹ zawieszone cz¹stki o rozmiarach a do 250 mikronów w stê eniu do 25%, takich jak grunty tlenkowe, tusze, farby i kleje. Seria XLW mo e byæ stosowana w poziomych i pionowych m³ynach kulowych oraz do odzyskiwania rozpuszczalników. Skonstruowane s¹ z hartowanych giêtkich materia³ów stalowych, które zapewniaj¹ pompom odpornoœæ na œcieranie. Mog¹ byæ wyposa one w metalowe uszczelki, zawory bezpieczeñstwa,resoryorazwirniki,abysprostaæ szerokiemu zakresowi mo liwych do pompowania cieczy. E.L. Farby i Lakiery 4/2010 25
Nowe wyroby i technologie Emulsja kopolimeru akrylowego do pow³ok na wyroby murarskie Acrylic copolymer emulsion for masonry coatings JCT Coatings Tech, 5/2010 Eliokem przedstawi³ now¹ emulsjê kopolimeru akrylowego, zaprojektowan¹ specjalnie do pow³ok wysokiej jakoœci na wyroby murarskie. Hydro Pliolite 040 wykorzystuje zemulgowany system spoiwowy (technologia EBS), który jest unikalny dla firmy Eliokem. System zdolny jest do penetrowania wg³¹b pod³o a, uzyskuj¹c lepsz¹ adhezjê od konwencjonalnych polimerów lateksowych. System zgodny z technologi¹ EBS zawiera rozpuszczone i zemulgowane cz¹steczki polimeru w wodzie. Hydro Pliolite 040 pozwala uzyskaæ odpornoœæ na promieniowanie UV, mo e byæ stosowany w warstwach gruntuj¹cych, w zewnêtrznych pow³okach na wyroby murarskie oraz w nachylonych i poziomych membranach betonowych. E.L. Charakterystyka wodorozcieñczalnych poliuretanów dla funkcjonalnych p³ytek pod³ogowych przyjaznych œrodowisku Characterisation of waterborne polyurethane for ecofriendly functional floor platestar European Coatings Newsletter 17 maj 2010 Eun-Hee Kima from School of Nano & Advanced Materials Engineering, Changwon National University i inni badacze z Republiki Korei po³¹czyli trzy rodzaje niemetalicznych cz¹steczek mineralnych (CaCO 3,TiO 2 i less) z wodorozcieñczalnym akrylanem poliuretanowym (PUA) w celu poprawy w³aœciwoœci powierzchni p³ytek pod³ogowych przyjaznych œrodowisku. Dziêki zastosowaniu spektroskopii w podczerwieni z transformacj¹ Fouriera (FT-IR), dynamicznego analizatora termomechanicznego (DMTA), przeprowadzeniu badania pêcznienia i pomiaru k¹ta zwil ania zmierzono kilka w³aœciwoœci PUA, które zawiera³y mineralne niemetaliczne materia³y. Po zmniejszeniu masy cz¹steczkowej miêdzy usieciowaniami, modu³ i temperatura zeszklenia (Tg) w filmie PUA wzros³y ze wzglêdu na zwiêkszenie siê gêstoœci sieciowania. W³aœciwoœci, takie jak pêcznienie i pomiar k¹ta zwil ania zosta³y podwy szone poprzez dodanie niemetalicznych cz¹steczek mineralnych, ze wzglêdu na wzrost charakteru hydrofobowego matrycy polimerowej. M.L. Polimer akrylowy do wyrobów na dachy Acrylic polymer for roof coatings JCT Coatings Tech, 5/2010 Dow Construction Chemicals przedstawi³ produkt o nazwie RHOPLEX EC-3100. Jest to 100% polimer akrylowy, który zosta³ zaprojektowany, aby umo liwiæ wyrobom stosowanym na dachy wyd³u enie okresu ycia, nara onych na dzia³anie czynników atmosferycznych. RHOPLEX EC-3100 powoduje lepsz¹ adhezjê elastycznych wyrobów do malowania dachów do pod³o a wykonanego z termoplastycznych poliolefin. Jest odporny na opady atmosferyczne, posiada znakomit¹ odpornoœæ na zabrudzenia i mo e byæ nak³adany równie w niskich temperaturach. E.L. Pow³oka malarska ulegaj¹ca recyklingowi z przeznaczeniem dla materia³ów opakowaniowych Recyclable coating is geared towards packaging materials European Coatings Newsletter 17 maj 2010 Centrum Badañ Technicznych VTT opracowa³o rozwi¹zanie dla pow³ok stosowanych na opakowania, które s¹ przyjazne dla œrodowiska.nowametodaprodukcjioferujepow³okê w pe³ni nadaj¹c¹ siê do recyklingu, cienk¹, lekk¹ i szczelnie pakuj¹c¹ materia³. Opracowana pow³oka z wykorzystaniem metody warstw atomowych (ALD) ma dobr¹ odpornoœæ na 26 Farby i Lakiery 4/2010
Nowe wyroby i technologie przenikanie gazów i jest szczególnie odpowiednia dla produktów spo ywczych i farmaceutycznych. ALD u³atwia produkcjê opakowañ, które s¹ cieñsze, l ejsze i lepiej uszczelnione od tradycyjnych materia³ów barierowych. Materia³y barierowe maj¹ zdolnoœæ do zapobiegania przenikaniu cz¹steczek, co jest wa ne, gdy bierze siê pod uwagê zabezpieczenie produktu przed wilgoci¹, wysuszeniem lub utlenieniem. Technologia opakowañ stwarza mo liwoœæ produkcji pe³nego recyklingu opakowañ. M.L. Dodatek do farb anti-graffiti zapewnia równie w³aœciwoœci hydrofobowe Anti-graffiti additive also provides water repellence European Coatings Newsletter 17 maj 2010 Emulsja woskowa Michem Emulsion 47950 z Michelman jest dodatkiem anty-graffiti stosowanym do pow³ok nadaj¹cym materia- ³om w³aœciwoœci hydrofobowe. Jest powszechnie u ywany jako modyfikator powierzchni pow³ok na beton w celu zmniejszenia lub wyeliminowania podatnoœci na uszkodzenia spowodowane pogod¹, sprzêtem, œrodkami lokomocji. Emulsja Michem 47950, w szczególnoœci w konstrukcjach betonowych zwiêksza odpornoœæ betonu na wodê, œcieranie, plamy, graffiti. Mo e byæ równie stosowana do œwie o wylanych betonów jako membrana konserwuj¹ca. Michem 47950 jest idealna do stosowania podczas produkcji lin i sznurków w celu zwiêkszenia odpornoœci na poœlizg, jak równie w przemyœle i pow³okach do drewna. M.L. Barwniki fluoryzuj¹ce zabezpieczaj¹ce przed fa³szowaniem Fluorescing dyes support counterfeit protection European Coatings Newsletter 17 maj 2010 Naukowcy z czterech Instytutów Fraunhofer zaprojektowali nowy proces, który szczególnie zabezpiecza przed fa³szerstwem, poprzez dodawanie ró nych fluoryzuj¹cych barwników do materia³u. Przy pomocy fluorescencji mo na dok³adnie ustaliæ specyficzne w³aœciwoœci, a tym samym rozpoznaæ materia³ gdy ma siê do czynienia z orygina³em i jeœli normy jakoœci zosta³y spe³nione. Do produktu sfa³szowanego dowodu, naukowcy dodaj¹ wiele barwników. W ten sposób zindywidualizowany marker mo e okazaæ siê wyj¹tkowo trudny do skopiowania. Dziêki niewielkiej dawce, jest praktycznie niemo liwy do rozszyfrowania, kilka czêœci na miliard koncentratów barwnikowych wystarczy na poprawê materia³u. Oprócz ochrony przed fa³szowaniem, proces ten jest równie odpowiedni do skutecznego zapewnienia jakoœci, tak jak w przypadku pow³ok. Przy pomocy ró nych barwników, producenci s¹ w stanie kontrolowaæ sk³ad chemiczny, stopieñsuchoœciigruboœcipow³okipodczas procesu produkcyjnego. M.L. Farby proszkowe zmniejszaj¹ce temperaturê elementów budowlanych Powder coatings to reduce temperature of building components European Coatings Newsletter 17 maj 2010 Jotun Powder Coatings, wprowadzi³a now¹ kolekcjê Cool Shades Collection, energooszczêdnych i przyjaznych dla œrodowiska farb proszkowych opracowanych w celu zmniejszenia temperatury elementów budowlanych z aluminium, które s¹ nara one na dzia³anie promieni s³onecznych, a tym samym skutecznie przyczyniaj¹c siê do obni enia zu ycia energii i kosztów ch³odzenia. Pow³oka na powierzchni elementów budowlanych jest znacznie ch³odniejsza, mimo i wci¹ poch³ania energiê œwiat³a widzialnego. Asortyment oferuje szerok¹ gamê kolorów, aby dopasowaæ je zarówno do nowoczesnej jak i tradycyjnej architektury oraz jest idealn¹ aplikacj¹ dla okien, œcian os³onowych, rolet, aluzji oraz paneli. M.L. Farby i Lakiery 4/2010 27
Nowe wyroby i technologie Muralo wprowadza grunty Breathe Save bez zawartoœci VOC Muralo introduces Breathe Save zero VOC primers www.coatingsworld.com, 18 maj 2010 Firma Muralo wprowadza na rynek seriê nowych podk³adów Breathe Save Water do wnêtrz z zerow¹ zawartoœci¹ lotnych zwi¹zków organicznych. Wyroby mo na stosowaæ do gruntowania malowanych i nie malowanych œcianek dzia³owych, tynków gipsowych i wykoñczeñ drewnianych. Nowy wyrób jest bezwonn¹ wodorozcieñczaln¹ farb¹ lateksow¹, dziêki czemu spe³nia lub nawet przewy - sza wymagania Green Seal i LEED dla tzw. zielonych budowli. Produkt Muralo jest szczególnie polecany dla zak³adów opieki zdrowotnej, szkó³, pokoi dzieciêcych jak równie w przemyœle hotelarskim. Linia Breathe Save produkowana jest w ró nych wariantach daj¹cych ró n¹ pow³okê po wyschniêciu, któr¹ nastêpnie mo na malowaæ na ka dy dostêpny kolor. I.G. Dunn-Edwards wprowadza Bloc-Rust Premium Dunn-Edwards introduces Bloc-Rust Premium www.coatingsworld.com, 18 maj 2010 Dunn-Edwards wprowadzi³ na rynek Bloc-Rust Premium, now¹ farbê do gruntowania metalu z dodatkiem bia³ego i czerwonego tlenku, wykorzystuj¹c zaawansowan¹ technologiê wodorozpuszcalnej ywicy alkidowej. Zapewnia ona odpornoœæ na korozjê i przyczepnoœæ na ró norodnych wewnêtrznych i zewnêtrznych powierzchniach metalowych. Farba jest ³atwa do stosowania i ma doskona³¹ rozlewnoœæ. W przeciwieñstwie do podk³adów rozpuszczalnikowych szybko schnie i charakteryzuje siê s³abym zapachem. W celu udowodnienia skutecznoœci dzia³ania panele metalowe zosta³y zagruntowane Bloc-Rust Premium i innymi wiod¹cymi antykorozyjnymi farbami gruntuj¹cymi. Panele poddano ci¹g³emu dzia- ³aniu mg³y solnej, co mia³o symulowaæ warunki powoduj¹ce korozjê przez okres 12 miesiêcy. Wyniki badañ wykaza³y, i Bloc-Rust Premium jest bardziej odporny na rozwój korozji ni jakakolwiek z konkurencyjnych marek. Bloc-Rust Premium nie zawiera w swoim sk³adzie glikolu etylenowego (EG), który firma usunê³a z receptur farb w 1984 roku. I.G. Nowa wysokotemperaturowa pow³oka Corr-Paint CP4095 New Corr-Paint CP4095 high temperature coating www.coatingsworld.com, 6 kwiecieñ 2010 Firma Aremco Products, Inc., opracowa³a now¹ wysokotemperaturow¹ pow³okê Corr- -Paint CP4095 z pigmentem pomarañczowym w celu zapewnienia ochrony przed korozj¹ du- ych elementów stalowych i aluminiowych wykorzystywanych w elektrowniach, rafineriach i przemyœle chemicznym stosowanych do temperatury 593 C (1100 F). Corr-Paint CP4095 jest dyspergowalnym w wodzie zawieraj¹cym pomarañczowy pigment silikonowym systemem pow³okowym. I.G. Sansin wprowadza g³êboko penetruj¹c¹ bejcê Purity Interior bez zawartoœci VOC Sansin introduces Purity Interior zero VOC penetrating stain www.coatingsworld.com, 6 kwiecieñ 2010 Sansin Corporation wprowadza na rynek g³êboko penetruj¹c¹ bejcê Purity Interior na bazie wody, z zastosowaniem do zabarwiania drewna do wnêtrz, bez zawartoœci lotnych zwi¹zków organicznych. Bejca g³êboko przenika w drewno zapewniaj¹c jednolite pokrycie. Mo e byæ stosowana bezpoœrednio do ka dego rodzaju drewna bez koniecznoœci stosowania œrodków do zmiêkczania drewna, charakteryzuje siê równie s³abym zapachem i wysok¹ wydajnoœci¹ podczas nanoszenia pêdzlem lub z zastosowaniem natrysku. Otrzymana pow³oka charakteryzuje siê szybkim czasem wysy- 28 Farby i Lakiery 4/2010
Nowe wyroby i technologie chania, niewielkim przemieszczaniem pigmentu, doskona³¹ penetracj¹, jednolitym wygl¹dem. Produkt jest dostêpny w nowej linii Micro-Fine Colors, zwany Eco-Tones. I.G. Tego Twin 4100 dla farb wodororozcieñczalnych Tego Twin 4100 for waterborne coatings www.coatingsworld.com, 6 kwiecieñ 2010 Tego Twin 4100 wykorzystuje bliÿniacz¹ technologiê siloksanu, co pozwala zwiêkszyæ wydajnoœæ farb wodorozcieñczalnych. Tego Twin 4100 skutecznie obni a napiêcie powierzchniowe i poprawia zwil alnoœæ oraz rozlewnoœæ nawet przy bardzo niskim stê eniu. Struktura bliÿniacza zmniejsza pienienie nawet w wysoce dynamicznych procesach i metodach nak³adania. Charakteryzuje siê ona dobr¹ kompatybilnoœci¹ i d³ugim okresem dzia³ania. Bezrozpuszczalnikowy Tego Twin 4100 okaza³ siê szczególnie u yteczny w preparatach wodorozcieñczalnych do drewna jak równie w farbach drukarskich i lakierach. I.G. Paliocrom Brilliant Orange w ofercie BASF Paliocrom Brilliant Orange from BASF www.coatingsworld.com, 6 kwiecieñ 2010 Paliocrom Brilliant Orange L 2850 jest pierwszym pigmentem nowej generacji w ofercie BASF. Wyj¹tkowo ywy kolor i wysoki stopieñ nasycenia barwy umo liwiaj¹ tworzenie nowatorskich projektów odcieni powierzchni, od koloru pomarañczowego do czerwonego. Ten innowacyjny pigment nowej generacji jest oparty na p³ytkach aluminiowych powleczonych tlenkiem elaza, które posiadaj¹ bardzo precyzyjny rozk³ad wielkoœci cz¹stek. W wyniku tego otrzymujemy doskona³y, ywy, jasny kolor charakteryzuj¹cy siê doskona³¹ si³¹ krycia i wysokim stopniem nasycenia barwy. Jego wyraÿnie elastyczna charakterystyka pozwala na wprowadzenie subtelnych zmian w projektowaniu pow³ok. Paliocrom Brilliant Orange L 2850 jest odpowiedni dla farb rozpuszczalnikowych i wodorozcieñczalnych. Jest g³ównie stosowany w pow³okach motoryzacyjnych i przemys³owych pow³okach dla komputerów, jak równie do sprzêtu telekomunikacyjnego i urz¹dzeñ elektrycznych. W po³¹czeniu z innymi pigmentami, mo liwe jest otrzymanie barw w ca³ym spektrum kolorystycznym. I.G. Œrodek matuj¹cy EXP 3600 firmy Evonik Evonik introduces EXP 3600 matting agent www.coatingsworld.com, 6 kwiecieñ 2010 Evonik Industries rozszerzy³ ofertê œrodków matuj¹cych z dodatkiem EXP 3600. Œrodek matuj¹cy oparty na krzemionce jest odpowiedni do pow³ok utwardzanych UV, dziêki specjalnemu ukszta³towaniu jego powierzchni. EXP 3600 charakteryzuje siê wysok¹ przeÿroczystoœci¹, niskim po³yskiem, doskona³¹ jakoœci¹ pow³oki i odpornoœci¹ na zarysowania. Produkt ³atwo siê wprowadza i nie wp³ywa on negatywnie na w³aœciwoœci pow³oki. I.G. Bezzapachowy œrodek wspomagaj¹cy tworzenie siê pow³oki Odourless additive helping the formation of coating Farbe Lack, 6/2006 Firma Oxea GmbH wprowadzi³a na rynek Oxifilm 351, bezzapachowy i wolny od VOC œrodek pomocniczy wspomagaj¹cy tworzenie siê pow³oki. Temperatura wrzenia nowego œrodka, wynosz¹ca 351 C, eliminuje go jako VOC w pow³oce. Wed³ug danych producenta nowy produkt jest o 10 do 20% bardziej efektywny w przypadku obni enia minimalnej temperatury tworzenia pow³oki (MFT). Nowy produkt zosta³ przetestowany dla wiêkszej iloœci komercyjnych receptur i okaza³ siê efektywnym œrodkiem wspomagaj¹cym tworzenie pow³oki z lateksów i ró nych typów wyrobów lakierowych. T.S. Farby i Lakiery 4/2010 29
Nowe wyroby i technologie Samo sieciuj¹ce dyspersje typu rdzeñ skorupa Self cross linking core shell dispersions Farbe Lack, 7/2010 Firma Alberdingk Boley wprowadzi³a na rynek now¹, wysokosprawn¹, samosieciuj¹c¹ dyspersjê typu rdzeñ-skorupa o nazwie Alberdingk AC 2782 Nowa dyspersja akrylanowokopolimerowa znajdzie zastosowanie g³ównie do przemys³owego malowania mebli. Dziêki dobrym w³aœciwoœciom schniêcia, farby na bazie tego spoiwa mog¹ równie byæ nak³adane za pomoc¹ instalacji o krótkich cyklach produkcyjnych, co umo liwia otrzymanie korzystnych pod wzglêdem kosztów pow³ok. Nowy produkt odznacza siê dobr¹ odpornoœci¹ na gor¹c¹ wodê. Ze wzglêdu na zintegrowany system samosieciuj¹cy, spoiwo gwarantuje dodatkowo dobr¹ odpornoœæ chemiczn¹, szczególnie na wodê i etanol. Dalsze zalety to dobre w³aœciwoœci zapalne jak i szybka szlifowalnoœæ. Znakiem szczególnym dyspersji jest dobra odpornoœæ na wodê równie w systemach silnie matuj¹cych. T.S. Œrodek pomocniczy do nak³adania natryskiem farb wodnych An additive for spraying of waterborne paints Farbe Lack, 7/2010 Nowy œrodek zwil aj¹cy pod³o e firmy Evonik Tego Chemie GmbH, umo liwia przy nak³adanych natryskiem systemach wodnych, otrzymanie dok³adnego rozpylenia i bezusterkowych pow³ok równie w przypadku cienkich warstw. Dziêki temu obni a siê czêstoœæ wystêpowania usterek i koniecznoœæ poprawek w procesie malowania. Nowy œrodek o nazwie Tego Wet 240 odznacza siê dobr¹ zwil alnoœci¹ pod³o a niezale nie od zawartoœci koalescentów, równie w najnowszych systemach substancji b³onotwórczych. Nie zawieraj¹cy rozpuszczalników œrodek pomocniczy znajduje, ze wzglêdu na swoje dobre w³aœciwoœci zapobiegania tworzeniu siê kraterów i bezproblemowe przelakierowanie, szerokie zastosowanie, szczególnie dla nak³adanych natryskiem farb przemys³owych jak i farb do tworzyw sztucznych. T.S. Specjalistyczne silany poprawiaj¹ce skutecznoœæ wi¹zania Speciality silanes to improve bonding performance Europ Coatings J, 5/2010 Oczekiwanie na sfunkcjonalizowane i powierzchniowo zmodyfikowane nanocz¹stki i pigmenty jest wiêksze ni kiedykolwiek, wzmacniane przez ci¹g³e wysi³ki by poprawiæ ich wydajnoœæ ³¹czenia z innymi sk³adnikami w krytycznych zastosowaniach. W odpowiedzi Gelest, Inc., producent i dostawca specjalistycznych silanów i silikonów wyprodukowa³ w celu zwiêkszenia wydajnoœci wi¹zania w ró nych nanotechnologiach i dla zastosowañ przyjaznych œrodowisku now¹ klasê zwi¹zków chemicznych nazywanych cyklicznymi azasilanami. Nowe zwi¹zki mog¹ wchodziæ w reakcje z ró nymi nanocz¹stkami zawieraj¹cymi grupy hydroksylowe na drodze reakcji z otwarciem pierœcienia, bez wytwarzania lotnych produktów ubocznych. Co wiêcej, cykliczne azasilany zapewniaj¹ wy szy poziom osadzania monowarstwy, ni w przypadku tradycyjnych organosilanów i zwi¹zków metaloorganicznych, co pozwala na stosowanie ich jako promotory adhezji, modyfikatory powierzchni i funkcjonalizatory. M.N-N. Pomarañcz o czerwonym odcieniu rozszerza paletê pigmentów Red-shade orange grade enhances pigment range Europ Coatings J, 5/2010 Rockwood Pigments wprowadzi³ najnowsze uzupe³nienie pigmentów Solaplex do farb i tworzyw. Producent zauwa y³ silne zainteresowanie klientów odpornym pigmentem w kolo- 30 Farby i Lakiery 4/2010
Nowe wyroby i technologie rze pomarañczowym o czerwonym odcieniu. W odpowiedzi opracowa³ nowy odcieñ 34H1004, który jest bardziej czerwony i posiada silniejsze zabarwienie ni istniej¹cy odcieñ pomarañczowy, pozwalaj¹c producentowi na dalsze rozszerzanie palety kolorystycznej w kierunku czerwonego zabarwienia w trudnej przestrzeni kolorów ó³tych i pomarañczowych. Paleta Solaplex to nowoczesna klasa nieorganicznych pigmentów o sprawdzonym chemizmie, która uzupe³nia istniej¹c¹ liniê opart¹ o tlenki metali Colourplex tego producenta. Pigmenty te s¹ akceptowaln¹ œrodowiskowo alternatyw¹ dla pigmentów zawieraj¹cych o³ów, kadm czy chrom. S¹ one zalecane dla wszystkich typów pow³ok i tworzyw, do zastosowañ w których wymagana jest odpornoœæ na warunki atmosferyczne i ciep³o, jak pow³oki architektoniczne, przemys³owe i do tynków zewnêtrznych. M.N-N. Pigmenty upraszczaj¹ce proces dyspergowania pigmentów Pigments to simplify pigment dispersion process Europ Coatings J, 5/2010 Clariant rozszerza korzyœci wynikaj¹ce ze stosowania w produkcji swoich organicznych pigmentów Easily Dispersible do wodorozcieñczalnych pow³ok przemys³owych i dekoracyjnych, dziêki wprowadzeniu nowej linii ED Pigments. Poprzednio dostêpne pigmenty tylko dla rozpuszczalnikowych pow³okowych systemów przemys³owych, obecnie umo liwiaj¹ uproszczenie procesu dyspergowania pigmentów dla wszystkich systemów malarskich i zastosowañ, dziêki usuniêciu drogiego i czasoch³onnego etapu mielenia. Nie zmieniaj¹c w³asnoœci farb, producenci mog¹ skorzystaæ z zalet szybszego, bardziej efektywnego procesu produkcji dziêki redukcji kosztów i wzrostowi produktywnoœci. Aby to osi¹gn¹æ, producent wprowadza do pigmentu, podczas produkcji, optymaln¹ iloœæ dodatku dysperguj¹cego. Dodatek jest adsorbowany na powierzchni pigmentu i u³atwia zwil anie oraz oddzielanie cz¹steczek pigmentu podczas procesu dyspergowania w czasie produkcji farby. Takie podejœcie umo liwia producentowi farb dodanie pigmentu do systemu malarskiego tylko przy u yciu rozpuszczalnika. M.N-N. Nano dodatki do systemów wodorozcieñczalnych chroni¹ce przed UV Nano-scale UV protection additive for waterbased systems Europ Coatings J, 5/2010 Performace Chemical, oddzia³ ISP, wprowadzi³ now¹ technologiê ochrony integralnoœci pow³ok przed uszkodzeniami powodowanymi przez promieniowanie UV. Nowa technologia o nazwie SunCare Topcoat jest oparta o nanoemulsjê dodatków chroni¹cych przed UV zapewniaj¹c szeroki zakres ochrony (290-380 nm) o wyj¹tkowej skutecznoœci w zakresie UVA. Testy pokaza³y, e technologia mo e byæ 4-krotnie skuteczniejsza ni tradycyjne dodatki chroni¹ce przed UV do pw³ok wodorozcieñczalnych. Skutecznoœæ ta wynika z u ycia cz¹stek o znacznie mniejszych rozmiarach, równomiernie rozproszonych w emulsji. Zastosowania nowego produktu obejmuj¹ bejce i lakiery do drewna, wewnêtrzne pow³oki na drewno i produkty do ochrony drewna, tynki, œrodki do ochrony tworzyw sztucznych i skóry, lakiery blokuj¹ce UV na materia³ach drukowanych, oraz w warstwach klej¹cych. Produkt bêdzie sprzedawany pocz¹tkowo w Europie, na Bliskim Wschodzie i Azji. M.N-N. Farby zawieraj¹ce metal do pow³ok antykorozyjnych Metal-containing paints for anti-corrosive coatings Europ Coatings J, 5/2010 ZAO NII Spetztechnoprosess oferuje now¹ generacjê farb zawieraj¹cych metal o nazwie handlowej Vetocor tworz¹cych pow³oki cienko- i grubowarstwowe o du ej odpornoœci na deformacje. Pow³oki te zapewniaj¹ d³ugotrwa- Farby i Lakiery 4/2010 31
Nowe wyroby i technologie ³¹ ochronê przed korozj¹ po³¹czon¹ z wysok¹ adhezj¹ i kohezj¹ do stali, aluminium i stopów aluminium. Przy u yciu nowej farby przygotowanie powierzchni przed aplikacj¹ nie wymaga nierównoœci pod³o a. Dziêki wysokiej odpornoœci korozyjnej podk³adu Vetocor 103 gruboœæ warstwy podk³adu oraz gruboœæ wszystkich warstw systemu mo e byæ zredukowana. Przyspieszony test GOST 9.401-91 metod¹ 6 (atmosfera œrodowiska przemys³owego w klimacie arktycznym) i metod¹ 10 (atmosfera klimatu arktycznego, tropikalnego i morskiego) oraz test zgodny z ISO 12944 dla kategorii korozyjnej Im1 Im2 i Im3 pokaza³y, e mo liwe jest osi¹gniêcie wysokiego poziomu ochrony i dobrej adhezji. M.N-N. Przewodz¹ce atramenty dla elektroniki drukowanej Conductive inks for printed electronics Europ Coatings J, 5/2010 Bayer MaterialScience wprowadzi³a dwa przewodz¹ce atramenty, BayInk TP S i Bay- Ink TP CNT, opracowane przede wszystkim do u ycia na rosn¹cym rynku drukowanych uk³adów elektronicznych. Nowe atramenty maj¹ zarówno dobr¹ adhezjê do folii tworzywowych i innych elastycznych materia³ów jak do szk³a, silikonu i tlenku indu domieszkowanego cyn¹, gdzie tworz¹ stabilne mechanicznie struktury. Do dzisiaj by³o zaledwie kilka przyk³adów zastosowañ produkcyjnych uk³adów elektronicznych wykorzystuj¹cych przewodz¹ce atramenty technologia jest wprowadzana przyk³adowo w uk³adach RFID i niektórych wyœwietlaczach foliowych. Eksperci s¹ jednak przekonani, e obszar drukowanych uk³adów elektronicznych ma znacz¹cy potencja³ rynkowy. W³asnoœci nowych wodorozcieñczalnych produktów s¹ wynikiem dodania nanocz¹stek. BauInk TP CNT zawiera nanorurki wêglowe o nazwie handlowej Baytubes. Ten ekologiczny atrament pozwala na produkcjê prze³¹czników i innych komponentów elektronicznych z wykorzystaniem niemal ka dego dostêpnego procesu drukowania, daj¹c przewodnoœci nawet do 5000 S/m. M.N-N. Suszenie rozpy³owe bardzo ma³ych próbek Spray drying very small samples Europ Coatings J, 5/2010 Suszenie rozpy³owe staje siê coraz wa niejsze w laboratorium jako metoda ma uniwersalne zastosowanie, jest ³atwe w obs³udze i skalowalne do prawie ka dej wielkoœci próbki. Do dziœ jednak technologia i rozmiary urz¹dzeñ powodowa³y, e by³o ono ograniczone do cz¹stek o rozk³adzie wielkoœci 1-25 µm. Nano spray Ryder B-90 otwiera nowe mo liwoœci dziêki u yciu piezoelektrycznej g³owicy rozpylaj¹cej o cienkiej membranie wibruj¹cej, która pozwala na tworzenie w suszeniu rozpy³owym cz¹stek z zakresu do 300 nm do 5 µm. Membrana ma seriê perforacji o mikronowej wielkoœci i wibruje z czêstotliwoœci¹ ultradÿwiêkow¹. Dostêpne s¹ trzy membrany rozpylaj¹ce o rozmiarach 4,0, 5,5 i 7,0 µm œrednicy, daj¹ce kropelki o rozmiarach miêdzy 8 a 21 µm. Drobno rozpylone cz¹stki s¹ zbierane w elektrostatycznym kolektorze cz¹stek daj¹cym wydajnoœæ 90%. M.N-N. 32 Farby i Lakiery 4/2010
Opisy bibliograficzne Opisy bibliograficzne Dzia³ zawiera opisy bibliograficzne artyku- ³ów z dziedziny farb i lakierów opracowane na podstawie znajduj¹cych siê w IMPiB Oddz. Gliwice fachowych czasopism krajowych i zagranicznych oraz materia³ów konferencyjnych stanowi wiêc informacjê o dokumentach pierwotnych oraz ich treœci. Informacje te u³o one s¹ w oparciu o klasyfikacjê i skorowidz zagadnieñ tematycznych i dotycz¹ ostatnich osi¹gniêæ nauki, techniki, wynalazczoœci, bezpieczeñstwa i higieny pracy oraz zagadnieñ ekonomiczno-organizacyjnych i rynkowych. Dane bibliograficzne wy ej wymienionych materia³ów obejmuj¹ w kolejnoœci: tytu³ artyku- ³u w jêzyku polskim, tytu³ artyku³u w jêzyku oryginalnym, nazwisko autora, skrót nazwy czasopisma, rok, tom i numer strony, liczbê rysunków, tabel, wykresów i pozycji bibliograficznych. WYKAZ REFEROWANYCH CZASOPISM I ICH SKRÓTÓW 1. Coatings World Coatings World 2. European Coatings Journal Europe Coatings J 3. Farbe und Lack Farbe Lack 4. Journal of Coatings Technology JCT Coatings Tech 5. Journal of Coatings Technology and Research J Coat Tech and Research 6. Polymers Paint Colour Journal Polym Paint Col J 7. Surface Coatings International Journal of the Oil & Colour Chemists Association Surface Coatings Internat 8. Progress in Organic Coatings Progress in Organic Coatings KLASYFIKACJA ZAGADNIEÑ w WYDAWNICTWACH ZINT INSTYTUTU IN YNIERII MATERIA ÓW POLIMEROWYCH i BARWNIKÓW 1. SUROWCE LAKIERNICZE 1.1. Oleje i woski 1.2. ywice naturalne szelak, kalafonia, kopalne i inne 1.3. ywice syntetyczne 1.3.1. Polimery wêglowodorowe 1.3.2. Polimery zawieraj¹ce tlen 1.3.2.1. ywice alkidowe 1.3.2.2. Nasycone ywice poliestrowe 1.3.2.3. Nienasycone ywice poliestrowe 1.3.2.4. ywice epoksydowe 1.3.2.5. ywice akrylowe 1.3.2.6. ywice fenolowe 1.3.3. Polimery zawieraj¹ce azot 1.3.3.1. Poliuretany poliizocyjaniany 1.3.3.2. ywice aminowe amidowe, aminowe, imidowe, melaminowe i inne 1.3.4. Polimery chlorowcowane 1.3.5. ywice zawieraj¹ce krzem i inne heteropierwiastki 1.3.6. Polimery celulozowe 1.3.7. Polimery wodorozcieñczalne 1.3.7.1. Polikondensacyjne 1.3.7.2. Dyspersyjne i emulsyjne 1.3.8. Spoiwa nieorganiczne 1.3.9. Polimery o specjalnych w³aœciwoœciach ognioodporne, termoodporne 1.3.10. Kauczuki naturalne, syntetyczne, chlorowane i inne 1.3.11. Substancje bitumiczne bitumy, asfalty, smo³y, paki itp. 1.4. Rozpuszczalniki, rozcieñczalniki, plastyfikatory 1.5. Pigmenty 1.5.1. Pigmenty nieorganiczne 1.5.1.1. Pigmenty bia³e 1.5.1.2. Pigmenty barwne 1.5.1.3. Pigmenty czarne 1.5.1.4. Pigmenty z efektami specjalnymi (metaliczne, per³owe, interferencyjne) 1.5.1.5. Pigmenty œwiec¹ce (fluoroscencyjne, fosforoscencyjne) Farby i Lakiery 4/2010 33
Opisy bibliograficzne 1.5.2. Pigmenty organiczne 1.5.2.1. Pigmenty barwne 1.5.2.2. Pigmenty czarne 1.5.2.3. Pigmenty z efektami specjalnymi 1.5.2.4. Pigmenty œwiec¹ce 1.5.3. Pigmenty specjalne: antykorozyjne, uniepalniaj¹ce, otoczkowane i inne 1.6. Wype³niacze 1.7. Pasty pigmentowe, mieszalniki farb 1.8. Œrodki pomocnicze sykatywy, œrodki przeciw ko uszeniu, matuj¹ce, truj¹ce, absorbuj¹ce UV i inne 2. WYROBY LAKIEROWE 2.1. Rozpuszczalnikowe wyroby lakierowe pigmentowane 2.1.1. Wyroby lakierowe dla motoryzacji 2.1.2. Wyroby lakierowe dla budownictwa ogólnego 2.1.3. Wyroby lakierowe na drewno na meble, drewno i materia³y drewnopochodne 2.1.4. Wyroby lakierowe dla œrodków transportu 2.1.5. Wyroby lakierowe dla okrêtownictwa (farby okrêtowe) i gospodarki morskiej 2.1.6. Wyroby lakierowe dla przemys³u elektrotechnicznego elektroizolacyjne i inne 2.1.7. Wyroby lakierowe dla opakowañ do puszek konserwowych i inne m.in. dla przemys³u spo ywczego 2.1.8. Wyroby lakierowe antykorozyjne podk³ady, grunty i inne 2.1.9. Farby graficzne 2.1.10. Farby specjalne ognioodporne, niepalne, m³otkowe, wielobarwne, matowe, chemoodporne, tiksotropowe, pr¹doprzewodz¹ce, odblaskowe, daj¹ce pow³oki zdzieralne, przeciwœlizgowe i inne 2.2. Wyroby lakierowe wodorozcieñczalne 2.3. Wyroby lakierowe bezrozpuszczalnikowe 2.4. Farby proszkowe 2.5. Wyroby lakierowe utwardzane radiacyjnie (UV, EBC) 2.6. Wyroby o du ej zawartoœci czêœci sta³ych (high solids) 2.7. Kity, szpachlówki kity szpachlowe, masy dÿwiêkoch³onne, mastyki i inne 2.8. Plastizole i organozole 3. STOSOWANIE WYROBÓW LAKIERO- WYCH 3.1. Przygotowanie powierzchni do malowania 3.2. Nak³adanie pow³ok techniki malowania 3.2.1. Malowanie zanurzeniowe 3.2.2. Natrysk pneumatyczny 3.2.3. Malowanie bezpowietrzne 3.2.4. Polewanie wielostrumieniowe 3.2.5. Natrysk elektrostatyczny 3.2.6. Malowanie elektroforetyczne 3.2.7. Ci¹g³e powlekanie blach (coil coating) 3.2.8. Malowanie walcami i rolkami 3.3. Aparaty i urz¹dzenia do malowania malarnie i lakiernie oraz ich wyposa enie 3.4. Utwardzanie pow³ok suszenie, sieciowanie fizyczne, chemiczne, radiacyjne, urz¹dzenia i aparaty do suszenia i inne 3.5. Pow³oki lakierowe i inne organiczne charakterystyka, badanie w³aœciwoœci 3.6. Usuwanie pow³ok techniki, zmywacze i inne 3.7. Higienicznoœæ oraz warunki stosowania i eksploatacji 3.8. Informacje praktyczne dla stosuj¹cych wyroby lakierowe 4. ZAGADNIENIA NAUKOWO-BADAWCZE I PRZEMYS OWE 4.1. Korozja problematyka korozji, ochrona przed korozj¹, przetwarzacze rdzy, itp. 4.2. Zagadnienia organizacyjno-ekonomiczne 4.2.1. Organizacja, ekonomika organizacja pracy, produkcja, planowanie, prognozowanie, tendencje rozwojowe i inne 4.2.2. Magazynowanie, opakowanie, transport 4.2.3. Informacja, dokumentacja, normalizacja, szkolenie, konferencje, sympozja, targi 4.3. Postêp techniczny wynalazczoœæ, racjonalizacja, prace naukowo-badawcze, automatyzacja 4.4. Projektowanie prace projektowo-konstrukcyjne z zakresu malarni, zak³adów produkcyjnych 4.5. Technologia i aparatura technologia produkcji, recepturowanie, in ynieria chemiczna, aparatura przemys³owa 4.6. Zagadnienia badawczo-analityczne badania, analizy chemiczne, aparatura kontrolno-pomiarowa itp. 4.6.1. Badania terenowe stacje klimatyczne 4.6.2. Badania przyspieszone 4.6.3. Nowe: techniki, sprzêt i rozwi¹zania badawczo-analityczne 4.7. Nowe idee w wyrobach lakierowych 4.8. Bezpieczeñstwo i higiena pracy bhp i ppo., ochrona œrodowiska, socjologia przemys³owa 4.9. Barwa kolorystyka, dynamika i pomiar barwy, pigmentacja itp. 5. RYNEK 5.1. Rynek surowców lakierniczych 5.2. Rynek wyrobów lakierowych 5.3. Nowoœci 34 Farby i Lakiery 4/2010
Opisy bibliograficzne FiL 4/2010/1.3.2.1 Nowe podejœcie dotycz¹ce szczepienia siloksanów na ywicach alkidowych A new approach to graft siloxanes to alkyds R. Chakraborty, M. Thatte, M. D. Soucek J. Coat. Tech. and Research, 2009 (vol. 6, nr 4, s. 471-481, rys. 8, tab. 5, poz. bibl. 45) Badano wp³yw d³ugoœci ³añcuchów pochodz¹cych od sk³adnika olejowego ywic alkilowych oraz podstawienia siloksanów w ³añcuchu polimerowym hybryd alkidowo-siloksanowych. W tym celu zsyntezowano seriê 9 hybryd ró ni¹cych siê d³ugoœci¹ ³añcucha kwasu t³uszczowego oraz stopniem podstawienia siloksanem: trzy ywice na bazie oleju lnianego ró - ni¹ce siê d³ugoœci¹ ³añcucha szczepiono siloksanami zawieraj¹cymi grupê metylow¹, cyklopentylow¹ lub cykloheksylow¹, wykorzystuj¹c katalizator Wilkinsona. Postêp reakcji monitorowano technik¹ FTIR. Otrzymane hybrydy alkidowo-siloksanowe charakteryzowano przy pomocy technik 1 H-NMR, 13 C-NMR oraz GPC. Nastêpnie do otrzymanych hybryd dodawano sykatyw: kobaltowej, cyrkonowej, wapniowej i przeprowadzano proces auto-oksydacji. Utwardzone pow³oki poddawano badaniom okreœlaj¹c wybrane w³aœciwoœci w zale - noœci od d³ugoœci ³añcucha jednostki olejowej oraz rodzaju podstawionego (szczepionego) siloksanu funkcyjnego. G. K-B. FiL 4/2010/1.3.2.1 Odrodzenie ywic alkidowych: Poprawa w³aœciwoœci pobudza rynek The Rebirth of Alkyds: Improved Performance Energizes Market C. Challener JCT Coatings Tech, 2010 (vol. 7, nr 5, s. 24-28) Pow³oki na bazie ywic alkidowych znajdowa³y bardzo szerokie zastosowanie w budownictwie, do malowania urz¹dzeñ rolniczych i wielu innych ga³êziach przemys³u. Coraz surowsze ograniczenia zawartoœci lotnych zwi¹zków organicznych spowodowa³y drastyczny spadek zapotrzebowania na te ywice. Pierwsze próby zastosowania uk³adów wodnych zakoñczy³y siê jedynie ograniczonym sukcesem. W artykule przedstawiono charakterystykê ywic alkidowych oraz zalety wyrobów na ich bazie. Próbuj¹c sprostaæ ograniczeniom prawnym producenci ywic opracowali ywice alkidowe typu high solid oraz uk³ady wodne. Inn¹ strategi¹ by³o opracowanie produktów hybrydowych z innymi typami ywic. Autorka charakteryzuje powy sze rozwi¹zania oraz przedstawia ofertê w tej dziedzinie takich firm jak: Nuplex Resins, Cytec, Reichhold. E.L. FiL 4/2010/1.3.7.2 Schniêcie i zgniatanie wydr¹ onych cz¹stek lateksu Drying and collapse of hollow latex C. M. Cardinal, L. F. Francis, L. E. Scriven J. Coat. Tech. and Research, 2009 (vol. 6, nr 4, s. 457-469, rys. 12, tab. 2, poz. bibl. 43) Wydr¹ one (puste) cz¹stki lateksu stosuje siê jako bia³e pigmenty do farb i wyrobów lakierowych na papier. W wyrobie lakierowym bêd¹cym w postaci dyspersji, ka da pusta cz¹stka jest nape³niona wod¹. Podczas schniêcia pow³oki woda opuszcza cz¹stki lateksu, pozostawiaj¹c wype³nione powietrzem obszary w wielkoœci oko³o 0,5 µm, nie maj¹ce znaczenia z punktu widzenia procesu rozpraszania œwiat³a. Badania prowadzone na suchych pow³okach wykazuj¹, e wydr¹ one cz¹stki mog¹ traciæ powietrze zapadaj¹c siê, co w efekcie przyczynia siê do pogorszenia ich zdolnoœci rozpraszania œwiat³a. Do okreœlania mikrostruktury pustych cz¹stek lateksu w wyrobach lakierowych podczas ich schniêcia zastosowano kriogeniczn¹ skaningow¹ mikroskopiê elektronow¹ (cryosem). Badano wp³yw takich parametrów jak temperatura (w zakresie 10-60 C), wilgotnoœæ (20-80%) oraz stê enie spoiwa (0-30% wag.) na proces zapadania siê cz¹stek lateksu. Na podstawie uzyskanych rezultatów, zaproponowano model teoretyczny opisuj¹cy ten proces. G. K-B. FiL 4/2010/1.8 Cement z dodatkami. Œrodki przeciw zbrylaniu i kurczeniu modyfikuj¹ce powierzchnie cz¹steczek w betonie Zement mit Zusatzmitteln. Fließmittel und Schwindreduzierer modifizieren Partikeloberflächen im Beton Farby i Lakiery 4/2010 35
Opisy bibliograficzne F. Winnefeld, j. Kafmann, P. Lura Farbe Lack, 2010 (nr 7, s. 28-31, rys. 10, poz. bibl. 12) Nowoczesne betony zawieraj¹ w niewielkich iloœciach produkty organiczne, steruj¹ce ich w³aœciwoœciami. Dla lepszego dzia³ania tych produktów, konieczne jest poznanie ich wzajemnego oddzia³ywania z powierzchni¹ cz¹steczek cementu. W³aœciwoœci betonu zale ¹ zarówno od dzia³ania œrodka przeciw zbrylaniu jaki i od chemizmu cementu. Przy czym istotny jest tworz¹cy siê podczas hydratacji ettringit. Gdy œrodki na bazie polikarboksylanu (PCE) adsorbuj¹ na ettringicie, zaprawa i beton przechodz¹ w stan p³ynny. Dodatek PCE powoduje, e ettringit jest zdyspergowany w ciek³ej fazie zaprawy lub betonu, podczas gdy bez PCE przyczepia siê do powierzchni cementu i powoduje powstanie aglomeratów. Œrodki przeciw kurczeniu stanowi¹ niejonowe substancje powierzchniowo czynne, które powoduj¹ obni enie napiêcia powierzchniowego ciek³ej fazy zaprawy lub betonu. Dziêki temu obni a siê kurczliwoœæ betonu, co prowadzi do mniejszej iloœci rys w materiale budowlanym. Œrodki przeciw kurczeniu dzia³aj¹ nie tylko w utwardzonej zaprawie lub betonie, lecz równie w stadium wczeœniejszym, plastycznym, redukuj¹c skurcze i tym samym wczesne rysy skurczowe. T.S. FiL 4/2010/1.8 Jeden zamiast wiele. Uniwersalny œrodek pomocniczy wspomagaj¹cy zwil anie pod- ³o a Eines für Vieles. Substratnetzadditiv mit Allrounder-Qualitäten K. Schulz, E. Reuter, P. Glöckner Farbe Lack, 2010 (nr 6, s.21-24, rys. 7, poz. bibl. 3) Farby wodne wymagaj¹, szczególnie na krytycznych pod³o ach, ca³y zestaw ró nych œrodków pomocniczych, które maj¹ na celu poprawê zwil ania. Ró ne systemy farb wymagaj¹ na ogó³ ró ne kombinacje œrodków zwil aj¹cych. Przedstawiono nowy œrodek zwil aj¹cy o uniwersalnych w³aœciwoœciach, który mo e zast¹piæ dotychczas stosowane œrodki. Opisano teoriê procesu zwil ania, wymagania, które musi spe³niæ uniwersalny œrodek zwil aj¹cy, jego chemiê i strukturê. Wybrany polieterosiloksan przetestowano dla czterech ró nych farb wodnych i porównano z typowymi, dostêpnymi w handlu œrodkami zwil aj¹cymi. Sprawdzano zwil anie przy krytycznym natrysku, dla ma³ej gruboœci warstwy, na krytycznych pod³o ach oraz przebadano wp³yw nowego œrodka zwil aj¹cego na tworzenie siê kraterów, po³ysk, stabilnoœæ piany, rozp³ywanie. Stwierdzono, e badany polieterosiloksan ze wzglêdu na uniwersalne w³aœciwoœci, mo e zast¹piæ stosowane do tej pory liczne œrodki zwil aj¹ce. Ponadto nowy produkt zapewnia wysokie bezpieczeñstwo produkcji i aplikacji. T.S. FiL 4/2010/1.8 Marni zabójcy bakterii. Na temat sensownoœci antybakteryjnych wymalowañ Kümmerliche Keim-Killer. Über die Sinnhaftigkeit antimikrobieller Anstriche T. Brenner, M. Meder Farbe Lack, 2010 (nr 6, s. 25-28, rys. 6, tab. 1, poz. bibl. 13) Farby higieniczne, produkty zawieraj¹ce biocydy, maj¹ na celu ochronê przed bakteriami. Ich skutecznoœæ potwierdzaj¹ badania laboratoryjne. Przedstawiono znormalizowane badania przeprowadzone w laboratorium z zastosowaniem czterech farb, które potwierdzi³y zanik bakterii w czasie. Badania praktyczne przeprowadzone w klinice, gdzie œciany pomalowano farb¹, zawieraj¹c¹ biocydy, nie potwierdzi³y skutecznoœci dzia³ania tego typu farb. Obecnoœæ bakterii wykrywano po 3,6 i 12 miesi¹cach zarówno w miejscach wymalowanych farb¹ z biocydami jak i w wymalowaniach bez biocydów. Farby higieniczne s¹ dla tych celów zupe³nie nieprzydatne. T.S. FiL 4/2010/1.8. Synteza polimerycznych œrodków dysperguj¹cych i ich wielofunkcyjne zachowanie w farbach wodorozcieñczalnych Synthesis of polymeric dispersants from renewable DCO fatty acid and their multifunctional behavior in waterborne flat paint R. Dara, G. Jaiswal, G. Mirchandani, R. Parmar, S. Haseebuddin, G. Waghoo, S. K. Ghosh 36 Farby i Lakiery 4/2010
Opisy bibliograficzne J. Coat. Tech. and Research, 2009 (vol. 6, nr 4, s. 493-499, rys. 8, tab. 2, poz. bibl. 22) W artykule opisano badania nad mo liwoœci¹ zastosowania kopolimerów kwasów t³uszczowych odwodnionego oleju rycynowego DCOFA pochodz¹cych z odnawialnych Ÿróde³, jako œrodków dysperguj¹cych. W tym celu zsyntezowano takie kopolimery zawieraj¹ce 50% DCOFA w procesie kopolimeryzacji z bezwodnikiem maleinowym, styrenem i akrylanem butylu. W celu zwiêkszenia ciê aru cz¹steczkowego, poddawano je reakcji sieciowania z glikolem polietylenowym (PEG 400). Kopolimery usieciowane i nieusieciowane, zobojêtniano wodorotlenkiem sodu i uzyskiwano z nich polimeryczne œrodki dysperguj¹ce (DFCD 1 i DFCD 2). Ich efektywnoœæ badano zarówno dla nieorganicznych pigmentów i wype³niaczy, takich jak biel tytanowa, talk, kalcyt, kaolin, jak i dla farb, gdzie pe³ni³y one rolê modyfikatorów reologii oraz œrodków dysperguj¹cych pigmenty. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, e kopolimer DFCD 2 polepsza³ dyspergowalnoœæ pigmentów i wype³niaczy. Wykazano ponadto, e kopolimery DFCD 1 i DFCD 2 dodane do tradycyjnych lateksów styrenowo-akrylowych obni aj¹ ich minimaln¹ temperaturê tworzenia filmu (MFFT). G. K-B. FiL 4/2010/2 Wymagana jest koncentracja. Farba i farba dyspersyjna to ró ne wyroby lakierowe Konzentration ist gefragt. Lack und Dispersionsfarbe sind unterschiedliche Beschichtungen J. Lindenau Farbe Lack, 2010 (nr 7, s. 37-38, rys. 2, poz. bibl.2) Artyku³ zapocz¹tkowuje cykl poœwiêcony podstawowym pojêciom z bran y farb i lakierów, który bêdzie redagowany przez Szwajcarski Zwi¹zek Producentów Farb i Lakierów. W artykule przedstawiono zasadnicze ró nice miêdzy farb¹ i farb¹ dyspersyjn¹. Opisano mechanizm tworzenia filmu z farb dyspersyjnych, zale noœæ w³aœciwoœci filmu od stê enia objêtoœciowego pigmentów, zale noœci miêdzy tym stê eniem a krytycznym stê eniem objêtoœciowym pigmentów, wp³yw minimalnej temperatury tworzenia filmu na jego w³aœciwoœci mechaniczne. Przedstawiono równie ró ne sposoby tworzenia siê filmów i ró ne reakcje sieciowania. Zasadnicze ró nice miêdzy farb¹ ifarb¹dyspersyjn¹polegaj¹nakonsystencji substancji b³onotwórczej, mechanizmie tworzenia filmu i na dziedzinach stosowania. Podczas, gdy farby stosowane s¹ do malowania metalu, tworzyw sztucznych i drewna, farby dyspersyjne znajduj¹ zastosowanie g³ównie do œcian wewn¹trz i do fasad. T.S. FiL 4/2010/2.1.4 Nowatorskie farby maj¹ce na celu poprawê bezpieczeñstwa transportu lotniczego Novel paint aims for safer air travel JCT Coatings Tech, 2010 (vol. 7, nr 4, s. 58-59) Trudnym wyzwaniem dla przemys³u lotniczego, maj¹cym istotny wp³yw na bezpieczeñstwo lotów jest zabezpieczenie przed powstawaniem lodu na skrzyd³ach samolotów. Opryskiwanie samolotów (przed ich startem) specjalnymi fluidami, uwalnianie œrodków zapobiegaj¹cych osadzaniu siê lodu w czasie lotu b¹dÿ te wykorzystanie gor¹cego powietrza z silników mo e rozwi¹zaæ ten problem, jednak ka da z powy szych metod ma swoje niedogodnoœci. Nowatorskie funkcyjne wyroby lakierowe opracowane przez naukowców w Battelle mog¹ umo liwiæ realne, niedrogie rozwi¹zanie problemu osadzania siê lodu na skrzyd³ach samolotów. W wyrobach tych zastosowano dodatek specjalnie otrzymywanych elektrycznie przewodz¹cych nano-rurek wêglowych (CNT). Jednak ich wad¹ jest tendencja do tworzenia aglomeratów, maj¹cych niekorzystny wp³yw na przewodnictwo. Wed³ug Katheriny Mitchell, naukowca z Battelle, rozwi¹zaniem problemu, stanowi¹cym du e wyzwanie, jest uzyskanie stabilnej dyspersji, o du ej zawartoœci nano-rurek wêglowych i o akceptowalnym poziomie przewodnictwaelektrycznego.napodstawie przeprowadzonych badañ firmie uda³o siê uzyskaæ stabilny wyrób wykorzystuj¹c odpowiednie dodatki dysperguj¹ce takie jak polimery jonowe, œrodki powierzchniowo czyn- Farby i Lakiery 4/2010 37
Opisy bibliograficzne ne, kopolimery, które oddzia³ywuj¹ na cz¹stki CNT poprzez przenoszenie ³adunku. Zak³ada siê e nowy system 3-pow³okowy, na który sk³ada siê warstwa podk³adowa, pow³oka zawieraj¹ca nano-rurki wêglowe oraz ochronna warstwa nawierzchniowa, zast¹pi obecnie stosowany system 2-pow³okowy. Obecnie firma Battelle prowadzi badania nad tymi nowatorskimi wyrobami maj¹ce na celu udoskonalenie receptur, uzyskiwanie po- ¹danych w³aœciwoœci, poszerzenie obszaru zastosowañ. G. K-B. FiL 4/2010/2.1.7 Badania wp³ywu procesu starzenia na resztkowy poziom iloœci izocyjanianów w poliestrowychwyrobachlakierowychdo puszek konserwowych Studies of the aging effect on the level of isocyanate residues in polyester-based can coating systems C. Jiang, M. Driffield, E. L. Bradley, P. K. T. Oldring, P. Cooke, L. Castle, J. T. Guthrie J. Coat. Tech. and Research, 2009 (vol. 6, nr 4, s. 437-444, rys. 6, tab. 5, poz. bibl. 11) W poliestrowo-poliuretanowych (PEPU) wyrobach lakierowych przeznaczonych do malowania puszek konserwowych zastosowano izocyjanian (IPDI) blokowany oksymem ketonu etylowo-metylowego (MEKO), jako œrodek sieciuj¹cy. Przebieg reakcji sieciowania oceniano na podstawie iloœci nieprzereagowanych cz¹steczek trimeru izocyjanianu (IPDI) obecnych w usieciowanej pow³oce. Stwierdzono, e iloœæ ta silnie zale y od temperatury i czasu procesu sieciowania. Dodatkowo zaobserwowano, e stopieñ usieciowania koreluje z potencja³em migracji trimeru IPDI. Przeprowadzone badania wykaza³y, e iloœæ wyekstrahowanej z typowej pow³oki poliestrowo-poliuretanowej pozosta³oœci trimeru IPDI znacz¹co wzros³a (nawet 15 20-krotnie) w przypadku,gdywyróblakierowy starzono (przechowywano) w okresie oko³o 6 miesiêcy przed u yciem. Obecnoœæ pigmentu TiO 2 oraz p³atkowego pigmentu aluminium dodatkowo zwiêksza ten wp³yw procesu starzenia. W przypadku bieli tytanowej powy szy wp³yw uzale niony jest od rodzaju obróbki powierzchniowej cz¹stek. W celu przeciwdzia³ania niepo ¹danym skutkom starzenia wyrobów lakierowych, dodawano do starzonych wyrobów tu przed ich aplikacj¹ kolejn¹ porcjê katalizatora. Takie postêpowanie umo liwi³o uzyskanie pow³ok lakierowych o ni szym poziomie migracji (mniejsza iloœæ wyekstrahowanego trimeru IPDI z usieciowanej pow³oki). G. K-B. FiL 4/2010/2.1.8 Mniej rdzy, wiêcej ochrony œrodowiska. Nowoczesne dwufazowe dyspersje akrylanowe do korzystnej dla œrodowiska ochrony przed korozj¹ Weniger Rost, mehr Umweltschutz. Neuartige zweiphasige Acrylatdispersionen für umweltfreundlichen Korrosionsschutz G. Apitz, M. Dimmers Farbe Lack, 2010 (nr 6, s. 16-19, rys. 6, tab. 2) W przeciwieñstwie do konwencjonalnych jednofazowych, homogenicznych dyspersji polimerowych, dyspersje polimerowe dwu- lub wielo fazowe zawieraj¹ cz¹steczki polimerów z dwóch ró nych polimerów. Miêkka faza polimerowa przyjmuje wówczas rolê tworzenia pow³oki. W ostatnich dwóch latach coraz wiêksz¹ popularnoœci¹ ciesz¹ siê wyroby lakierowe z europejskim znakiem ekologicznym. Produkty te nie mog¹ zawieraæ wiele surowców szkodliwych dla otoczenia, st¹d koniecznoœæ stawiania wysokich wymagañ polimerom celem uzyskania odpowiednich w³asnoœci antykorozyjnych bez aktywnych dodatków. Przedstawiono badania porównawcze dla farb antykorozyjnych zawieraj¹cych cynk, farb bez dodatku cynku i farb na bazie dwufazowej dyspersji polimerowej. Opisano kolejne procesy badawcze, maj¹ce na celu otrzymanie optymalnej dyspersji dwufazowej. Stwierdzono, e wielofazowe emulsje polimerowe odznaczaj¹ siê nisk¹ temperatur¹ tworzenia pow³oki, przy równoczesnej wysokiej odpornoœci na przywieranie i nisk¹ zawartoœci¹ koalescentów. Im wiêksza jest zawartoœæ twardego polimeru, tym lepsza ochrona przed korozj¹. Dwufazowa dyspersja nadaje siê zarówno dla prostej ochrony antykorozyjnej w zakresie rzemieœlniczym jak i w sektorze przemys³owym, szczególnie tam, gdzie ko- 38 Farby i Lakiery 4/2010
Opisy bibliograficzne nieczna jest bardzo dobra odpornoœæ na wodê przy równoczesnej dobrej przyczepnoœci do pod³o a. T.S. FiL 4/2010/2.1.10 Fluorowane œrodki pomocnicze stosowane w lateksowych farbach odpornych na plamy Fluorinated additives for stain-resistant matt latex paints J. Branquinho, J. A. C. Alves, S. Carvalho, J. Moniz, F. Oliveira, M. H. Gil J. Coat. Tech. and Research, 2009 (vol. 6, nr 4, s. 483-491, rys. 5, tab. 9, poz. bibl. 17) Farby lateksowe czêsto preferuje siê w stosunku do rozpuszczalnikowych, ze wzglêdu na ich dobry po³ysk, trwa³oœæ barwy, ³atwoœæ w u yciu oraz nisk¹ zawartoœæ lotnych zwi¹zków organicznych (VOC). Jednak e matowe farby lateksowe naniesione na wysoko porowate i szorstkie pod³o a zwykle wykazuj¹ s³ab¹ odpornoœæ na plamy. W ostatnich latach ich odpornoœæ na plamy zosta³a poprawiona poprzez dodatek wêglowodorowych akrylowych polimerów oraz zwi¹zków zawieraj¹cych fluor. W artykule opisano badania dotycz¹ce poprawy odpornoœci na plamy farb lateksowych zawieraj¹cych dodatek kopolimeru akrylanu butylu (BA) i fluorowanego wêglowodoru PFBE. Odpornoœæ na plamy okreœlano przy u yciu kilku domowych produktów. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, e badane systemy maj¹ dobr¹ odpornoœæ na plamy oraz posiadaj¹ w³aœciwoœci samoczyszcz¹ce, typowe dla fluorowanych wyrobów lakierowych. Jednoczeœnie nie zaobserwowano niekorzystnego wp³ywu dodatku kopolimeru BA i PFBE na stabilnoœæ wyrobu oraz po³ysk gotowej pow³oki. G. K-B. FiL 4/2010/2.5 Wzrost rynku wyrobów lakierowych utwardzanych przy pomocy promieniowania Radcure coatings market is growing T. Wright Coatings World, maj 2010 (s. 36-38, rys. 3) Pomimo wielu przeciwnoœci obserwowanych na rynku, producenci wyrobów lakierowych utwardzanych promieniowaniem UV oraz strumieniem elektronów EB, jak równie dostawcy surowców dla tego rynku uwa aj¹, e technologie utwardzania promieniowaniem bêd¹ odgrywaæ coraz wiêksz¹ rolê w przemyœle farb i lakierów. W przemyœle tym, z uwagi na coraz bardziej restrykcyjne uwarunkowania legislacyjne oraz wiêksz¹ œwiadomoœæ konsumentów, obserwowane jest zapotrzebowanie na wyroby przyjazne œrodowisku. Technologie farb wodnych, proszkowych oraz utwardzanych przy pomocy promieniowania nale ¹ do innowacyjnych rozwi¹zañ wychodz¹cych naprzeciw obecnym oczekiwaniom. Wyroby lakierowe utwardzane radiacyjnie s¹ utwardzane lub suszone przy pomocy energii pochodz¹cej ze Ÿród³a promieniowania (UV) lub strumienia elektronów (EB) zamiast stosowania konwencjonalnego ciep³a, co skutkuje skróconym czasem utwardzania przy ni - szym zu yciu energii i w zwi¹zku z tym ni szymi kosztami ni ma to miejsce w przypadku innych metod. Wed³ug badañ firmy Chemark, wyroby utwardzane radiacyjnie stanowi¹ 1,9% produkowanych na œwiecie wyrobów lakierowych i przewiduje siê, e w roku 2013 ich udzia³ wzroœnie do 3%. Ca³kowita wartoœæ tych wyrobów w roku 2009 wynosi³a 1,541 miliarda USD, co stanowi³o wartoœæ o 5,1% wy sz¹ w porównaniu do roku 2006. Zgodnie z przewidywaniami firmy Chemark wartoœæ œwiatowego rynku wyrobów radiacyjnych wzroœnie w roku 2010 o 7,5% do wartoœci 1,660 miliarda USD. Zak³adaj¹c dalszy roczny wzrost o 7,5%, œwiatowy rynek wyrobów utwardzanych radiacyjnie osi¹gnie w roku 2014 wartoœæ 2,410 USD. Nowe technologie wyrobów lakierowych utwardzanych radiacyjnie koncentruj¹ siê na opracowaniu produktów o poprawionej twardoœci i odpornoœci na œcieranie, szczególnie dla wyrobów UV stosowanych do pod³óg. Zastosowanie nanomateria³ów pozwala na uzyskanie lepszej odpornoœci mechanicznej ni ma to miejsce w przypadku tradycyjnego tlenku glinu. Firma BYK oferuje gamê produktów o nazwie Nanobyk tlenku glinu opartego na nano- Farby i Lakiery 4/2010 39
Opisy bibliograficzne materia³ach. Inny œrodek pomocniczy stanowi¹ stopy wosku, które pozwalaj¹ na uzyskanie wysokiej twardoœci i co siê z tym wi¹ e wysokiej odpornoœci na zarysowania oraz wytrzyma³oœci mechanicznej wyrobów utwardzanych UV. Firma BASF opracowa³a odporne na zarysowania oraz odporne mechanicznie bezbarwne lakiery samochodowe utwardzane promieniowaniem UV oraz EB. Na szczególn¹ uwagê zas³uguj¹ w tym przypadku wyroby wodne. Firma Evonik wprowadzi³a ostatnio na rynek nowy œrodek matuj¹cy przeznaczony specjalnie do wyrobów lakierowych utwardzanych UV. W roku 2007 jednostka businessowa DSM Desotech nale ¹ca do DSM Resins wprowadzi- ³a na rynek wyroby lakierowe utwardzane UV/EB dla ró nych ga³êzi przemys³u. S¹ to np. wyroby do malowania pod³óg oraz antykorozyjne do malowania rur. A.P. FiL 4/2010/2.5 Wp³yw liczby grup funkcyjnych na w³aœciwoœci UV-sieciuj¹cych wodorozcieñczalnych wyrobów poliuretanowo-akrylowych Effect of average functionality on properties of UV-curable waterborne polyurethane-acrylate T. Zhang, W. Wu, X.. Wang, Y. Mu Progress in Organic Coatings, 2010 (vol. 68, s. 201-207, rys. 9, tab. 1, poz. bibl. 24) W artykule opisano metodê syntezy UV-sieciuj¹cych wodorozcieñczalnych polimerów poliuretanowo-akrylowych (WPUA) o ró nej kontrolowanej liczbie grup funkcyjnych, mog¹cej osi¹gn¹æ wartoœæ 9. Strukturê chemiczn¹ otrzymanych produktów okreœlano przy pomocy techniki spektroskopii w podczerwieni FTIR. Okreœlano równie wp³ywliczbygrupfunkcyjnychnaw³aœciwoœci WPUA. Na podstawie przeprowadzonych badañ, stwierdzono, e ma ona korzystny wp³yw na odpornoœæ na wodê oraz wytrzyma³oœæ na rozci¹ganie. Ponadto, zauwa- ono, e wraz ze wzrostem liczby grup funkcyjnych maleje lepkoœæ badanych WPUA. Opisano równie badania kinetyki procesu sieciowania, morfologii i mikrostruktury otrzymanych wodorozcieñczalnych polimerów poliuretanowo-akrylowych o ró nej liczbie grup funkcyjnych. Dalsze badania prowadzone w tej dziedzinie umo liwi¹ wytypowanie optymalnej budowy WPUA, o okreœlonej liczbie grup funkcyjnychiichzastosowanieprzemys³owe. G. K-B. FiL 4/2010/2.6 Wysokiej jakoœci wodorozcieñczalne farby o zwiêkszonej zawartoœci czêœci sta³ych na bazie dwumodalnych lateksów High performance water-borne paints with high volume solids based on bimodal latexes I. de F.A. Mariz, I. S. Millichamp, J. C. de la Cal, J. R. Leiza Progress in Organic Coatings, 2010 (vol. 68, s. 225-233, rys. 9, tab. 4, poz. bibl. 22) W artykule opisano badania dotycz¹ce 5 wodorozcieñczalnych farb o ró nej zawartoœci czêœci sta³ych zawieraj¹cych lateksy akrylowe (MMA/BA/MAA). Zastosowane lateksy ró ni³y siê rozk³adem wielkoœci cz¹steczek, rodzajem œrodka powierzchniowo czynnego, a w jednym przypadku lateks nie zawiera³ monomeru karboksylowego. Na podstawie przeprowadzonych badañ, stwierdzono, e istotnymi czynnikami wp³ywaj¹cymi zarówno na lepkoœæ ciek³ej farby jak i na w³aœciwoœci pow³oki lakierowej s¹ rozk³ad wielkoœci cz¹stek lateksu i mechanizm odparowywania farby. Wodorozcieñczalne farby zawieraj¹ce cz¹steczki bimodalnego lateksu o wielkoœci poni ej 350 nm charakteryzuj¹ siê lepszymi w³asnoœciami aplikacyjnymi (czas schniêcia w temperaturze pokojowej), po³yskiem i w³aœciwoœciami mechanicznymi. G. K-B. FiL 4/2010/3.5 Rozwój wodnych wyrobów lakierowych o niskiej zawartoœci LZO Development of Low-VOC Waterborne Coatings J. Kwon Oh, B. Erdem, J. Anderson, K. Nanjundiah, J. Sweeney JCT Coatings Tech, 2010 (vol. 7, nr 5, s. 30-37, rys. 7, tab. 5, poz. bibl. 12) 40 Farby i Lakiery 4/2010
Opisy bibliograficzne W artykule opisano nowe dyspersje poliuretanowe otrzymywane na bazie polioli estrowych z olejów naturalnych. Pow³oki uzyskane z tych dyspersji charakteryzuj¹ siê w³aœciw¹ twardoœci¹, odpornoœci¹ na œcieranie, stabilnoœci¹ hydrolityczn¹ oraz odpornoœci¹ na dzia- ³anie kwasów. Przedstawiono wyniki badañ pow³ok na drewno i na beton otrzymanych z nowych dyspersji poliuretanowych zawieraj¹cych poliole uzyskane na bazie olejów naturalnych. Badania obejmuj¹ statystyczne zaprojektowanie przeprowadzanych eksperymentów, badania pow³ok, wizualizacjê uzyskanych wyników. E.L. FiL 4/2010/4.1 Badania w³aœciwoœci antykorozyjnych pow³ok dwuwarstwowych polipirol/polianilina przy pomocy technik elektrochemicznych Study of the anticorrosive properties of polypyrrole/polyaniline bilayer via electrochemical techniques N. B. Panah, I. Danae Progress in Organic Coatings, 2010 (vol. 68, s. 214-218, rys. 10, tab. 2, poz. bibl. 27) Autorzy opisali wykorzystanie technik elektrochemicznych do badania w³aœciwoœci ochronnych dwuwarstwowych pow³ok polipirol/polianilina. Zarówno polipirol jak i polianilinê traktowano jak polimery przewodz¹ce. Badane pow³oki otrzymywano technik¹ potencjostatycznego osadzania na pod³o ach ze stali wêglowej. Pow³oki te nastêpnie umieszczano w roztworze korozyjnym i przeprowadzano badania maj¹ce na celu oznaczenie przepuszczalnoœci wody przez pow³okê. W tym celu podczas zanurzenia monitorowano reaktancjê pojemnoœciow¹ oraz rezystancjê. Na podstawie przeprowadzonych badañ, stwierdzono, e dwuwarstwowa pow³oka polipirol/polianilina charakteryzuje siê stosunkowo nisk¹ przepuszczalnoœci¹ i jest w stanie zapewniæ pasywacjê pod³o a ze stali wêglowej przez doœæ d³ugi okres. Jej zachowanie antykorozyjne jest lepsze w porównaniu z pow³okami jednowarstwowymi homopolimerów polipirolu czy polianiliny. G. K-B. FiL 4/2010/4.5 Idealne rozdrobnienie. Mielenie materia³u tiksotropowego Ideal zerkleinert. Mahlung eines thixotropen Materials F. Lang Farbe Lack, 2010 (nr 7, s. 18-21, rys. 7, poz. bibl.3) Farby, lakiery i pasty pigmentowe jako ciecze nienewtonowskie odznaczaj¹ siê nieidealn¹ rozlewnoœci¹. Zawieraj¹ czêsto aglomeraty i cz¹steczki polimerów i na ogó³ du o czêœci sta- ³ych. Czynniki te maj¹ wp³yw na rozlewnoœæ i w czasie mielenia prowadz¹ dodatkowo do wzrostu lepkoœci. Media tego typu, aby uzyskaæ zdolnoœæ p³yniêcia, wymagaj¹ wysokiego naprê enia œcinaj¹cego. Dlatego przy ich mieleniu konieczny jest staranny dobór i optymalizacja parametrów produkcyjnych. Przeœledzono lepkoœæ i w³aœciwoœci p³yniêcia, wp³yw przepustowoœci podczas mielenia i dyspergowania dla wodnej, tiksotropowej pasty pigmentowej. Stwierdzono, e decyduj¹cym parametrem produkcyjnym podczas mielenia jest przepustowoœæ, im mniejsza tym ni sza lepkoœæ. W czasie dyspergowania lepkoœæ ma decyduj¹cy wp³yw na uzyskane wielkoœci ziaren. Po mieleniu obserwuje siê wzrost lepkoœci i wzrost w³aœciwoœci tiksotropowych. Nale y d¹ yæ do minimalizacji miejsc o ni szych prêdkoœciach œcinania, dlatego zaleca siê stosowanie krótkich wê y i przewodów, aby zredukowaæ mo - liwoœæ odbudowy ró nych struktur i zmniejszyæ lepkoœæ. T.S. FiL 4/2010/4.6.2 Badania w³aœciwoœci diatomitu i wypalanego kaolinu w antykorozyjnych ochronnych wyrobach lakierowych A study of diatomite and calcined kaoline properties in anticorrosion protective coatings D. Veselý, A. Kalendova, P. Kalenda Progress in Organic Coatings, 2010 (vol. 68, s. 173-179, rys. 8, tab. 2, poz. bibl. 15) W artykule opisano porównawcze badania wlaœciwoœci diatomitu i kaolinu w farbach w zale noœci od ich zastosowanego stê enia objêtoœciowego (PVC). W celu przeprowadzenia ba- Farby i Lakiery 4/2010 41
Opisy bibliograficzne dañ przygotowano modelowe farby zawieraj¹ce powy sze wype³niacze w zakresie od 5% PVC do wartoœci krytycznej (CPVC). Ich w³aœciwoœci badano przy zastosowaniu laboratoryjnych testów korozyjnych. Poddawano je dzia³aniu obojêtnej mg³y solnej oraz badaniom w komorze wilgotnoœciowej. Oznaczano wp³yw dodatku ró nych iloœci diatomitu i kaolinu na w³asnoœci mechaniczne oraz antykorozyjne epoksydowych i epoksy-estrowych wyrobów lakierowych. Na podstawie wykonanych badañ ustalono, e diatomit mo e byæ stosowany jako wype³niacz w antykorozyjnych ochronnych wyrobach lakierowych. G. K-B. FiL 4/2010/4.6.2 Chemiluminescencja jako narzêdzie do detekcji skutków starzenia pow³ok lakierowych. Czêœæ I: Podstawy Chemiluminescence for the early detection of weathering effects of coatings. Part I: Fundamentals V. Wachtendorf, A. Geburtig JCT Coatings Tech, 2010 (vol. 7, nr 4, s. 66-71, rys. 7, poz. bibl. 15) Obecnie, przyspieszonym badaniom starzeniowym, których celem jest prognozowanie czasu u ytkowania pow³ok lakierowych, stawiane s¹ coraz wy sze wymagania. Przeprowadzanie tych badañ wci¹ jest konieczne w celu charakteryzowania nowych materia³ów. Dotychczas do oceny efektów starzenia wykorzystujesiêmetodypolegaj¹cenaoceniew³aœciwoœci fizykochemicznych takich jak ó³kniêcie, zmiana po³ysku, ocena wizualna zniszczenia pow³oki. Detekcja takich zmian jest mo liwa gdy proces degradacji obejmie ca³¹ powierzchniê lub nawet zajdzie w ca³ej masie badanej pow³oki. Z uwagi na fakt coraz lepszej umiejêtnoœci stabilizacji materia³ów polimerowych, proces starzenia i jego ocena zajmuje coraz wiêcej czasu. Jednym ze sposobów skrócenia czasu wykonywania badañ starzenia jest zastosowanie techniki chemiluminescencji jako czu³ego narzêdzia s³u ¹cego do detekcji zmian zachodz¹cych w pojedynczych moleku- ³ach na powierzchni pow³oki pod wp³ywem promieniowania UV. W artykule opisano podstawy teoretyczne tej techniki oraz mo liwoœci zastosowania jej do wczesnego wykrywania zmian zachodz¹cych w badanych pow³okach poddanych przyspieszonym badaniom starzenia. W czêœci II cyklu, której opublikowanie planuje siê w kolejnym numerze JCT Coatings Tech, zaprezentowane zostan¹ dane doœwiadczalne dotycz¹ce wykorzystania chemiluminescencji jako sposobu detekcji zmian starzeniowych, oraz po³¹czenia tej techniki z innymi metodami oceny skutków starzenia. G. K-B. FiL 4/2010/4.6.3 Dog³êbne analizy In-depth analyses U. Christ, R. Nothhelfer-richter, M. Wanner, T. Schauer Europ Coatings J, 2010 (nr 5, s. 17-21, rys. 8, poz. bibl. 21) Wysoko rozwiniête wyposa enie pomiarowe oferuje mo liwoœæ szczegó³owego wgl¹du w strukturê i zachowanie wyrobów lakierowych. Nowe procedury badawcze umo liwiaj¹ równie dok³adniejsze oszacowanie d³ugotrwa³ego zachowania wyrobów w czasie badañ symulacyjnych poprzez zastosowanie czu³ych metod detekcji procesu degradacji w jego pocz¹tkowym stadium. W artykule opisano kilka nowatorskich metod badawczych stosowanych w oddziale wyrobów lakierowych i pigmentów Fraunhofer IPA. Mo na tu wymieniæ nowy test badania korozyjnoœci VDA 621-415 B maj¹cy zastosowanie dla pow³ok na ró nych pod³o ach metalowych, szybkie badanie FPL, w którym ocenia siê zachodz¹cy proces degradacji w jego wczesnym stadium pod wp³ywem kontrolowanego cyklicznego naprê enia, szybk¹ ocenê w³aœciwoœci barierowych pow³ok lakierowych poprzez badanie przepuszczalnoœci pary wodnej i tlenu, specjalistyczne badania oceny nanocz¹stek oraz pomiary DMA wykonywane przy ró nych czêstotliwoœciach skanowania. G. K-B. FiL 4/2010/4.6.3 Licz¹c czas na bakteriach Counting time on bacteria R. Hommel, J. Brünke 42 Farby i Lakiery 4/2010
Opisy bibliograficzne Europ Coatings J, 2010 (nr 5, s. 22-25, rys. 4, tab. 1) Wyrobylakierowemaj¹cezdolnoœæminimalizowania przyczepnoœci i/lub namna ania siê drobnoustrojów chorobotwórczych s¹ szczególnie po ¹dane w takich lokalizacjach jak miejsca przygotowywania pokarmów, szpitale, sale operacyjne oraz inne miejsca, w których przebywaj¹ osoby z os³abionym systemem odpornoœciowym. W przypadku takich biobójczych, higienicznych wyrobów lakierowych bardzo istotne jest dostarczenie jednoznacznego dowodu ich skutecznego dzia³ania przy zastosowaniu odpowiednich metod badawczych. W artykule opisano procedurê oznaczania namna ania siê bakterii w mikrokasetkach, w których umieszcza siê odpowiednich rozmiarów kawa³ki pow³oki lakierowej. Skutecznoœæ zwalczania drobnoustrojów okreœla siê poprzez pomiar zaczernienia (gêstoœci optycznej) w specjalnym rejestratorze. Metoda ta umo liwia wykonywanie 8 niezale nych pomiarów dla 10 próbek jednoczeœnie. Jest to metoda szybka, charakteryzuje siê dobr¹ powtarzalnoœci¹, a co najwa niejsze wyniki ni¹ otrzymane s¹ wiarygodne i honorowane przez w³aœciwe jednostki. Ponadto autorzy przedstawili metodê bezpoœredniego oznaczania poziomu aktywnoœci jonów srebra w wyrobach lakierowych, zwan¹ voltametri¹. G. K-B. FiL 4/2010/4.7 Nowe modyfikowane ywice poliestrowo-amidowe do zastosowañ przemys³owych New modified polyesteramide resin for industrial applications S.Aqeel,H.AbdEl-Wahab,A.Mahdy,F. Abd El-Hai, M. Abd El-Fattah Progress in Organic Coatings, 2010 (vol. 68, s. 219-224, rys. 5, tab. 8, poz. bibl. 47) W³aœciwoœci ywic poliestrowo-amidowych (PEA) okreœlone s¹ w³aœciwoœciami poszczególnych komonomerów. Mog¹ one byæ modyfikowane ró nymi alkoholami wielowodorotlenowymi, w wyniku czego uzyskuje siê ywice o zmienionych w³aœciwoœciach. G³ównym Ÿród- ³em alkoholi wielowodorotlenowych stosowanych w ywicach poliestrowo-amidowych jest hydroksyetylo amid kwasu t³uszczowego (HE- FA). W artykule opisano nowe modyfikowane ywice poliestrowo-amidowe, w których czêœæ cz¹stek pochodz¹cych od HEFA zast¹piono glikolem polietylenowym (PEG 400 ). Zbadano wp³yw tej modyfikacji ywicy na w³aœciwoœci fizyczne, mechaniczne, chemiczne i antykorozyjne przemys³owych wyrobów lakierowych otrzymywanych na jej bazie Farby podk³adowe na bazie ywic PEA modyfikowanychnowymsposobemposiadaj¹ dobre w³aœciwoœci fizykochemiczne oraz antykorozyjne. G. K-B. FiL 4/2010/4.7 Przegl¹d samonaprawczych wyrobów lakierowych na bazie mikro/nano kapsu³ek A review on self-healing coatings based on micro/nanocapsules M. Samadzadeh, S. Hatami Boura, M. Peikari, S.M. Kasiriha, A. Ashrafi Progress in Organic Coatings, 2010 (vol. 68, s. 159-164, rys. 9, poz. bibl. 34) Systemy lakierowe nanoszone s¹ na pod³o- a metalowe przede wszystkim w celu zabezpieczenia ich przed korozj¹. Pow³oki s¹ wra liwe na uszkodzenia spowodowane pêkniêciami, tworz¹cymi siê wewn¹trz, gdzie ich wykrycie i eliminacja jest praktycznie niemo liwa. Uszkodzone pow³oki nie s¹ w stanie spe³niaæ swojego zadania. Dlatego tak istotne by³o opracowanie, w ostatniej dekadzie, materia³ów polimerowych o w³aœciwoœciach samonaprawczych. Samonaprawcze wyroby lakierowe maj¹ce zdolnoœæ uwalniania œrodków aktywnych w sposób kontrolowany stanowi¹ jeden z g³ównych rodzajów tzw. inteligentnych wyrobów (smart coatings). Wprowadzone do matrycy wyrobu lakierowego mikro/nanokapsu³ki umo- liwiaj¹ uwalnianie œrodka lecz¹cego od razu w momencie powstania uszkodzenia pow³oki. W artykule zawarto bie ¹ce dostêpne informacje na temat samonaprawczych wyrobów lakierowych. Opisano parametry syntezy mikro/nanokapsu³ek oraz wady wynikaj¹ce z Farby i Lakiery 4/2010 43
Opisy bibliograficzne wprowadzania ich do matrycy wyrobu lakierowego. G. K-B. FiL 4/2010/4.7 Aby samochód jeszcze d³ugo b³yszcza³. Wysoko odporne na zadrapania lakiery z nowymi substancjami b³onotwórczymi Damit das Auto noch lange glänzt. Hochkratzfeste Klarlacke mit neuem Bindemittelkonzept N. Laryea, S. Sepeur, C. Thurn, M. Mönkemezer Farbe Lack, 2010 (nr 7, s. 23-26, rys. 8, tab. 2, poz. bibl. 2) Przedstawiono now¹ generacjê substancji b³onotwórczych, bazuj¹cych na wysoko molekularnych silanach, których w³aœciwoœci mo - na regulowaæ przez zastosowany katalizator do utwardzania. Warunki utwardzania mog¹ byæ dopasowane do wymagañ aplikacji. Nowe substancjeb³onotwórczenadaj¹siêg³ówniedo formu³owania nowej generacji lakierów do samochodów. Lakiery te odznaczaj¹ siê wysok¹ odpornoœci¹ na zadrapania i œcieranie oraz na chemikalia i warunki atmosferyczne. Mog¹ byæ sieciowane termicznie w wy szych temperaturach oraz w temperaturze pokojowej. Przedstawiono wyniki badañ w³aœciwoœci lakieru na bazie nowej substancji b³onotwórczej, w porównaniu z dwusk³adnikowym lakierem poliuretanowym. Badania obejmowa³y odpornoœæ na uderzenie, na chemikalia, odpornoœæ na zadrapania, wp³ywy atmosferyczne. Œledzono równie zmiany po³ysku w czasie ekspozycji w warunkach atmosferycznych do 3000 h oraz odpornoœæ na zabrudzenie. T.S. FiL 4/2010/4.7 Badanie struktury i w³aœciwoœci termomechanicznych hybrydowych wyrobów lakierowych uretano-mocznikowo-silanowych Structure and thermo-mechanical properties study of polyurethane-urea/glycidoxypropyltrimethoxysilane hybrid coatings K.B. Gireesh, Kishore K. Jena, Shaik Allauddin, K.R. Radhika, Ramanuj Narayan, K.V.S.N. Raju Progress in Organic Coatings, 2010 (vol. 68, s. 165-172, rys. 7, tab. 6, poz. bibl. 31) W artykule opisano sposób otrzymywania organiczno-nieorganicznych hybrydowych wyrobów lakierowych stosuj¹c poliuretan, mocznik oraz glicydoksypropylotrimetoksysilan (GPTMS). W pierwszym etapie syntezy nasycony poliester zakoñczony grupami kwasowymi, o liczbie hydroksylowej 230 i liczbie kwasowej 25 mg/koh, poddawano reakcji, w obecnoœci katalizatora zasadowego, ze œrodkiem sprzêgaj¹cym (GPTMS), stosuj¹c ró ne jego stê enia. Tak otrzymane pó³produkty przereagowywano z diizocyjanianem izoforonu (IPDI) zachowuj¹c stosunek grup NCO/OH równy 1,6:1 w ci¹gu 4-5 godzin w temperaturze 70-80 C. Uzyskane prepolimery wylewano na folie cynowe, utwardzano w warunkach otoczenia przez 6 godzin uzyskuj¹c w wyniku amalgamacji wolne pow³oki, które po procesie kondycjonowania w temperaturze pokojowej przez 40 dni, poddawano badaniom, maj¹cym na celu ich charakteryzacjê. Pow³oki bez dodatku GPTMS okreœlano jakopolimerybazowe,natomiasttezdodatkiem ró nych iloœci GPTMS jako wyroby hybrydowe. Do analizy ich struktury zastosowano spektroskopiê FTIR. Charakterystykê termiczn¹ okreœlano przy u yciu analizy termograwimetrycznej (TGA), gdzie stwierdzono, e stabilnoœæ termiczna wyrobów hybrydowych jest znacznie wiêksza ni polimerów bazowych. Oznaczonatechnik¹DMTA,temperaturazeszklenia oraz sk³adowa rzeczywista modu³u zespolonego równie okaza³y siê wy sze dla wyrobów hybrydowych. Wartoœæ T g dla polimeru bazowego wynosi³a 42,3 C podczas gdy dla hybryd mieœci³a siê w zakresie od 65,8 C do 83,5 C. G. K-B. 44 Farby i Lakiery 4/2010
Imprezy krajowe i zagraniczne Imprezy krajowe i zagraniczne Advances in Coatings Technology ACT 10 Katowice/Polska 23-25.11.2010 Konferencja Kontakt: IMPiB O/Z Farb i Tworzyw ul. Chorzowska 50A, 44-100 Gliwice Anna Paj¹k tel. + 48 32 231 90 43 fax: + 48 32 231 26 74 a.pajak@impib.pl www.impib.pl European Coatings Conference Packaging coatings Berlin/Niemcy 12 13.10.2010 Konferencja Kontakt: Vincentz Network Matthias Janz Plathnerstr. 4c D-30175 Hannover, Germany tel. + 49 511 9910-273 fax: + 49 511 9910-279 matthias.janz@vincentz.net www.european-coatings.com European coatings Symposium Modern coatings for plastics Düsseldorf/Niemcy 29.10.2010 Sympozjum Kontakt: Vincentz Network Nicole Steinbach Plathnerstr. 4c D-30175 Hannover, Germany tel. + 49 511 9910-274 fax: + 49 511 9910-279 nicole.steinbach@vincentz.net www.european-coatings.com European Coatings Conference Smart coatings VI Berlin/Niemcy 9 10.11.2010 Konferencja Kontakt: Vincentz Network Matthias Janz Plathnerstr. 4c D-30175 Hannover, Germany tel. + 49 511 9910-273 fax: + 49 511 9910-279 matthias.janz@vincentz.net www.european-coatings.com XXX FATIPEC Congress Genua/W³ochy 9-11.11.2010 Konferencja Kontakt: A.I.T.I.V.A Piazzale Morandi, 2, 20121 Milano Italy tel. + 39 0276313409 fax: + 39 02784969 aitiva@tiscalinet.it www.aitiva.org European Coatings Conference Polyurethanes for high performance coatings VI Berlin/Niemcy 7 8.12.2010 Konferencja Kontakt: Vincentz Network Matthias Janz Plathnerstr. 4c D-30175 Hannover, Germany tel. + 49 511 9910-273 fax: + 49 511 9910-279 matthias.janz@vincentz.net www.european-coatings.com Farby i Lakiery 4/2010 45
Imprezy krajowe i zagraniczne Advances in Coatings Technology (POSTÊPY W TECHNOLOGII FARB I LAKIERÓW) 23 25 listopada 2010 r. Miêdzynarodowe Targi Katowickie Katowice, ul. Bytkowska 1b Tematyka Konferencji obejmuje: Nowoœci w zakresie bazy surowcowej dla wyrobów lakierowych: ywice (nowe polimery, organiczno-nieorganiczne systemy hybrydowe, biopolimery, inteligentne polimery), pigmenty (antykorozyjne, funkcjonalne, o wysokich parametrach jakoœciowych), wype³niacze (w tym funkcjonalne), œrodki pomocnicze i modyfikatory (w tym biocydy). Nowoczesne i przyjazne œrodowisku technologie wytwarzania wyrobów lakierowych i ich stosowanie: wodorozcieñczalne, high solids, proszkowe, utwardzane radiacyjnie (UV/EB), funkcjonalne: przeciwporostowe i antykorozyjne, pow³oki inteligentne : higieniczne, nanostrukturalne, samoczyszcz¹ce, anty-graffiti, biopow³oki, nanotechnologie, analizê i badania wyrobów lakierowych oraz pow³ok, aparaturê do produkcji wyrobów lakierowych, laboratoryjn¹ oraz badawczo-pomiarow¹, zagadnienia ekologiczne, uwarunkowania legislacyjne, kierunki rozwojowe rynku. Lista referatów do prezentacji na konferencji ACT 10 w kolejnoœci alfabetycznej wg nazwisk osób wyg³aszaj¹cych: P. Albert Evonik Degussa GmbH, Germany Advanced Waterborne Sol-Gel Systems for Corrosion Protection Formulations Zaawansowane uk³ady zol- el do zabezpieczenia przeciw korozji L. Berkhout, A. Mandema, L. Guitman, F. Baah BASF Resins & Additives Division, The Netherlands Keeping the Resistance In! Formulating Waterborne 2 Component Coatings for High Performance Industrial Wood Furniture Sprostanie wymaganiom odpornoœciowym! Opracowanie receptur wodnych dwusk³adnikowych wyrobów lakierowych o wysokich parametrach eksploatacyjnych do malowania drewna dla przemys³u meblarskiego S. Buchbach, H.Fricke Fraunhofer Institute IFAM, Germany New Analytic Method for Characterizing the Shear Behaviour of Polymeric Liquids Challenges for Paint Loop Systems in Industrial Practice (Polyshear) Nowa metoda analityczna charakteryzuj¹ca zachowanie cieczy polimerowych pod wp³ywem dzia³ania si³ œcinaj¹cych Wyzwania dla uk³adów cyrkulacji farby w praktyce przemys³owej 46 Farby i Lakiery 4/2010