Toruń, październik 2011 rok

MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM W I PÓŁROCZU 2011 ROKU Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Toruń, październik 2011 rok

Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko-pomorskim w I półroczu 2011 roku charakteryzuje podaż i popyt na pracę w regionie. Zamieszczono w nim dane o strukturze bezrobotnych oraz zgłoszonych do powiatowych urzędów pracy wolnych miejsc pracy i miejscach aktywizacji zawodowej według zawodów i Polskiej Klasyfikacji Działalności. Publikacja została przygotowana w ramach projektu Rynek Pracy pod Lupą współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Źródłem informacji są dane statystyczne przekazywane przez powiatowe urzędy pracy na podstawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na 2011 r. Przy publikowaniu danych prosimy o podanie źródła Monitoring of shortage and surplus occupations in kujawsko-pomorskie voivodship in the I half 2011 characterizes supply and demand for a job in the region. The publication contains data of the unemployed structure, job offers and vocational activation offers submitted to Poviat Labour Offices according to the occupations and the Polish Classification of Activities. The publication was prepared within a project Labour Market under Magnifying Glass co-financed by European Union within European Social Fund. The source of information is a statistic data from the reports prepared by Local Labour Offices. When publishing, please, indicate the source

SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 1 2. Ogólna charakterystyka rynku pracy. 2 3. Bezrobotni w województwie kujawsko-pomorskim według zawodów i przynależności ostatniego miejsca pracy do sekcji PKD. 3.1. Bezrobotni według przynależności ostatniego miejsca pracy do sekcji PKD 4 3.1.1. 3.1.2. Nowe rejestracje bezrobotnych w I półroczu 2011 r. według przynależności ostatniego miejsca pracy do sekcji PKD. Bezrobotni w końcu czerwca 2011 r. według przynależności ostatniego miejsca pracy do sekcji PKD 3.2. Bezrobotni według zawodów. 7 3.2.1. Nowe rejestracje bezrobotnych w I półroczu 2011 r. według zawodów 7 3.2.2. Bezrobotni w końcu czerwca 2011 r. według zawodów. 9 3.2.3. Bezrobotni według płci i zawodów.... 12 3.2.4. 3.2.5. 4. 4.1. 4.2. 5. Bezrobotni w okresie do 12 zakończenia nauki według zawodów.. Osoby poprzednio pracujące pozostające bez pracy powyżej 12 miesięcy według zawodów... Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej zgłoszone do powiatowych urzędów pracy w województwie kujawsko-pomorskim. Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według przynależności pracodawcy do sekcji PKD. Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej w I półroczu 2011 r. według zawodów Analiza zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko-pomorskim w I półroczu 2011 r.... 6. Podsumowanie.. 31 7. Słownik podstawowych pojęć. 33 8. Skrót w języku angielskim.. 34 9. Aneks statystyczny 36 4 4 6 14 17 19 20 23 24

ANEKS STATYSTYCZNY Tabela 1. Tabela 2. Tabela 3. Tabela 4. Tabela 5. Tabela 6. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej w województwie kujawsko-pomorskim w I półroczu 2011 r. według PKD... Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej w województwie kujawsko-pomorskim w I półroczu 2011 r. według PKD i powiatów Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej w województwie kujawsko-pomorskim w I półroczu 2011 r. według wielkich grup zawodowych Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej w województwie kujawsko-pomorskim w I półroczu 2011 r. według zawodów i specjalności. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej w powiatach województwa kujawsko-pomorskiego w I półroczu 2011 r. według zawodów i specjalności Zawody objęte kształceniem w systemie oświaty, w których w końcu I półrocza 2011 r. pozostało mniej niż 10 zarejestrowanych 37 38 40 41 86 159

TABLE OF CONTENTS 1. Introduction.. 1 2. General characteristics of the labour market 2 3. 3.1. 3.1.1. 3.1.2. The unemployed in the Kujawsko-Pomorskie Voivodship according to profession and last job as classified in the PKD.. The unemployed according to the classification of their last job in the PKD section... New registrations of the unemployed in the first half of 2011 according to the classification of their last job in the PKD section. The unemployed at the end of June 2011 according to the classification of their last job in the PKD section. 3.2. The unemployed according to their professions.. 7 3.2.1. New registrations of the unemployed in the first half of 2011 according to professions.. 3.2.2. The unemployed at the end of June 2011 according to professions.. 9 3.2.3. The unemployed according to their sex and profession. 12 3.2.4. 3.2.5. 4. 4.1. 4.2. 5. The unemployed in the period of 12 months from the day of finishing education according to professions.. Persons previously employed without employment for over 12 months according to professions... Jobs and professional activation positions submitted to the poviat employment agencies in the Kujawsko-Pomorskie Voivodship... Available jobs and professional activation positions according to the employer s classification in the PKD section.. Available jobs and professional activation positions in the first half of 2011 according to professions Analysis of deficit and surplus professions in the Kujawsko-Pomorskie Voivodship in the first half of 2011. 6. Summary 31 7. Glossary of basic terms. 33 8. Summary in English. 34 9. Statistical annex 36 4 4 4 6 7 14 17 19 20 23 24

STATISTICAL ANNEX Table 1. Table 2. Table 3. Table 4. Table 5. able 6. The unemployed according to the type of business activity of their last employment and available jobs and professional activation positions in the Kujawsko-Pomorskie Voivodship in the first half of 2011.. The unemployed and available jobs and professional activation positions according to poviats and PKD section in the Kujawsko-Pomorskie Voivodship in the first half of 2011 The unemployed and available jobs and professional activation positions according to large occupational groups in the Kujawsko-Pomorskie Voivodship in the first half of 2011... The unemployed and available jobs and professional activation positions in the Kujawsko-Pomorskie Voivodship in the first half of 2011 according to professions and speciality The unemployed and available jobs and professional activation positions in the poivats of the Kujawsko-Pomorskie Voivodship in the first half of 2011 according to professions and speciality.. Professions coverage by the educational system, in which there were fewer than 10 registered people at the end of June2011.... 37 38 40 41 86 159

1. WPROWADZENIE Zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 r. (Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z poźn. zm.) do zadań samorządu województwa w zakresie polityki rynku pracy należy m.in. badanie popytu na pracę, w tym prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Przez monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych należy rozumieć proces systematycznego obserwowania zjawisk zachodzących na rynku pracy dotyczących kształtowania popytu na pracę i podaży zasobów pracy w przekroju terytorialno-zawodowym. Zawód deficytowy to taki, na który występuje wyższe zapotrzebowanie na rynku pracy niż liczba osób poszukujących zatrudnienia w tym zawodzie. Analogicznie zawód nadwyżkowy to taki, na który występuje mniejsze zapotrzebowanie na rynku pracy niż liczba osób poszukujących pracy. Obowiązek prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych ma na celu zapewnienie bieżącej koordynacji szkoleń dla bezrobotnych oraz kształcenia zawodowego zgodnego z potrzebami rynku pracy. Do szczegółowych zadań tego badania należy zaliczyć: określenie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej na lokalnym rynku pracy; stworzenie bazy informacyjnej w celu opracowania przyszłych struktur zawodowo-kwalifikacyjnych w układzie lokalnym; określenie odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych, zapewniających większą efektywność organizowanych szkoleń; usprawnienie poradnictwa zawodowego przez wskazanie zawodów deficytowych i nadwyżkowych; usprawnienie pośrednictwa pracy przez uzyskanie informacji o planowanych ofertach pracy na rok przyszły oraz przewidywanej liczbie osób kończących naukę według zawodów; ułatwienie realizacji programów specjalnych aktywizujących osoby długotrwale bezrobotne w celu promowania ich ponownego zatrudnienia; bieżącą korektę poziomu, struktury i treści kształcenia zawodowego (dotyczy władz oświatowych oraz dyrekcji szkół). Raporty z monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych są przeznaczone przede wszystkim dla pracowników: administracji samorządowej i rządowej, szkół ponadgimnazjalnych, poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz innych instytucji zainteresowanych określaniem kierunków zmian zachodzących w strukturze zawodowej na rynku pracy. Zgodnie z Zaleceniami metodycznymi do prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych przygotowanymi w 2003 r. przez Departament Rynku Pracy w Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej (obecnie Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej) monitoring zawodów jest prowadzony na trzech poziomach terytorialnych: powiatowym, wojewódzkim i krajowym. Raport wojewódzki, sporządzany w odstępach półrocznych, stanowi syntezę raportów powiatowych z województwa kujawsko-pomorskiego. Badanie półroczne zawiera analizę zawodów deficytowych i nadwyżkowych w I półroczu danego roku. Raporty roczne dodatkowo zawierają informacje z Głównego Urzędu Statystycznego dotyczące prowadzonego badania popytu na pracę i bezrobotnych absolwentów szkół wyższych oraz dane z Systemu Informacji Oświatowej (SIO), dotyczące absolwentów szkół ponadgimnazjalnych. 1

Zakres tematyczny monitoringu dotyczy zawodów i specjalności określonych w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy wprowadzonej Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 kwietnia 2010 r. (Dz.U. Nr 82, poz. 537 z dnia 17.05.2010 r.). W związku z tym, że nowa klasyfikacja obowiązuje od 1 lipca 2010 r., dane o bezrobotnych oraz zgłoszonych wolnych miejscach pracy i miejscach aktywizacji zawodowej według zawodów nie są porównywane z okresami wcześniejszymi. W monitoringu uwzględniono ponadto poziom i strukturę bezrobotnych oraz zgłaszanych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), która obowiązuje na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (Dz.U. nr 251, poz.1885 z dnia 31.12.2007 r.). 2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA RYNKU PRACY W końcu czerwca 2011 r. na terenie województwa kujawsko-pomorskiego w Krajowym Rejestrze Urzędowym Podmiotów Gospodarki Narodowej REGON zarejestrowanych pozostawało 184 027 podmiotów gospodarczych (bez osób prowadzących indywidualne gospodarstwo rolne), z czego na sektor publiczny przypadało 3,2%, a na sektor prywatny 96,8% podmiotów. W porównaniu z tym samym okresem roku wcześniejszego nastąpił nieznaczny spadek liczby podmiotów (o 64). 1 Zarejestrowane w rejestrze REGON podmioty to przeważnie jednostki o liczbie pracujących do 9 osób 94,7%. Podmioty o liczbie pracujących od 10 do 49 osób stanowiły 4,3% zawartości rejestru, a podmioty o liczbie pracujących powyżej 49 osób 1,0% ogółu. Z analizy rodzaju prowadzonej działalności (według Polskiej Klasyfikacji Działalności 2007) wynika, że najwięcej podmiotów w województwie należało do sekcji handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle (28,6%). Licznie reprezentowanymi sekcjami były również budownictwo (11,8%), przetwórstwo przemysłowe (9,1%), transport i gospodarka magazynowa (7,1%) oraz działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (7,1%). Mimo zmniejszenia liczby podmiotów gospodarczych wzrosło przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw, które w I półroczu 2011 r. osiągnęło poziom 246 181 osób (o 6,4% więcej niż rok wcześniej). Zdecydowana większość zatrudniona była w sektorze prywatnym (91,3%). W porównaniu z rokiem wcześniejszym liczba zatrudnionych w sektorze prywatnym zwiększyła się o 6,9%, a w sektorze publicznym o 1,2%. W omawianym okresie było najwięcej zatrudnionych w podmiotach prowadzących działalność w zakresie przetwórstwa przemysłowego (48,7%) oraz handlu hurtowego i detalicznego; naprawy pojazdów samochodowych, włączając motocykle (20,6%). Wśród sekcji sektora przedsiębiorstw najwidoczniejszy roczny wzrost zatrudnienia odnotowano w: działalności profesjonalnej, naukowej i technicznej (o 44,6%), pozostałej działalności usługowej (o 36,0 %), informacji i komunikacji (o 26,6 %), transporcie i gospodarce magazynowej (o 25,0 %) oraz zakwaterowaniu i gastronomii (o 22,1%). Największa roczna redukcja zatrudnienia nastąpiła w sekcji wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę (spadek o 18,9%). 1 Komunikat nr 6 o sytuacji społeczno-gospodarczej województwa kujawsko-pomorskiego, Urząd Statystyczny w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2011. 2

W odniesieniu do roku wcześniejszego w sektorze przedsiębiorstw nastąpił wzrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto (o 4,6%), które w I półroczu 2011 r. w województwie kujawsko-pomorskim wyniosło 2915,70 zł 82,7% średniego wynagrodzenia w kraju. Najwyższe wynagrodzenie otrzymywały osoby zatrudnione w takich sekcjach, jak: informacja i komunikacja 4971,75 zł oraz wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych 4284,15 zł. Najniższe średnie wynagrodzenie brutto przypadało pracownikom następujących sekcji: działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 1956,62 zł oraz działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 2178,66 zł. 2 W czerwcu 2011 r. wojewódzka stopa bezrobocia (charakteryzująca udział bezrobotnych w liczbie osób aktywnych zawodowo) wyniosła 15,8%, co pod względem najwyższej stopy bezrobocia lokowało region na trzecim miejscu w kraju (za województwami warmińsko-mazurskim i zachodniopomorskim). W tym samym czasie krajowa stopa bezrobocia osiągnęła poziom 11,8%. W ciągu roku wojewódzka stopa bezrobocia wzrosła o 0,3 pkt. proc., a krajowa o 0,1 pkt. proc. Wykres 1. Liczba bezrobotnych i stopa bezrobocia w powiatach województwa kujawsko-pomorskiego w końcu czerwca 2011 r. SĘPOLEŃSKI 22,8% 3078 NAKIELSKI 21,3% 5952 ŻNIŃSKI 21,9% 5587 TUCHOLSKI 18,7% 3314 BYDGOSKI 12,4% 4593 BYDGOSZCZ 7,7% 12 541 ŚWIECKI 18,5% 6715 INOWROCŁAWSKI 21,7% 14 088 CHEŁMIŃSKI 21,8% 3793 TORUŃSKI 17,8% 6191 TORUŃ 7,7% 7091 GRUDZIĄDZKI 24,7% 3382 GRUDZIĄDZ 21,7% 7925 WĄBRZESKI 20,5% 2761 GOLUBSKO- -DOBRZYŃSKI 20,2% 3345 ALEKSANDROWSKI 18,7% 3809 LIPNOWSKI 28,4% 7136 BRODNICKI 13,9% 4094 RYPIŃSKI 17,7% 2944 Stopa bezrobocia w procentach: 12,0 i mniej 12,1-16,0 16,1-20,0 20,1 i więcej MOGILEŃSKI 20,8% 3677 RADZIEJOWSKI 22,7% 3616 WŁOCŁAWEK 18,7% 9855 WŁOCŁAWSKI 25,2% 8096 Polska - 11,9% województwo kujawsko-pomorskie - 16,3% Podregion bydgosko-toruński - 9,3% Podregion grudziądzki - 19,7% Podregion włocławski - 21,7% Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdania MPiPS-01 o rynku oraz danych GUS dotyczących stopy bezrobocia. Stopa bezrobocia po korekcie przekazanej przez Urząd Statystyczny w Bydgoszczy w dniu 27 października 2011. 2 Biuletyn statystyczny województwa kujawsko-pomorskiego za II kwartał 2011 r. Aktualizacja wybranych tablic, Urząd Statystyczny w Bydgoszczy, 2011 r. 3

W omawianym okresie najwyższą stopę bezrobocia w województwie odnotowano w powiatach lipnowskim (26,5%) i włocławskim (24,3%). W regionie stopa bezrobocia niższa od średniej krajowej utrzymuje się tylko w dwóch miastach na prawach powiatu w Bydgoszczy (7,5%) i Toruniu (7,7%). W dniu 30 czerwca 2011 r. w powiatowych urzędach pracy województwa kujawsko-pomorskiego zarejestrowanych pozostawało 133 583 bezrobotnych. Pod względem największej liczby bezrobotnych lokowało to region na szóstym miejscu w kraju. Źródłem danych o osobach bezrobotnych jest Sprawozdanie MPiPS-01 o rynku pracy przekazywane na podstawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2011 przez powiatowe urzędy pracy do wojewódzkich urzędów pracy do 5. dnia roboczego każdego miesiąca z danymi za poprzedni miesiąc. W porównaniu z końcem czerwca 2010 r. liczba bezrobotnych w województwie zwiększyła się o 5438 osób, tj. o 4,2% (w kraju wzrost o 2,1%). Największy wzrost zanotowano w powiecie włocławskim (o 962 osoby 13,5%), jednakże największy względny wzrost można było zaobserwować w powiecie golubsko-dobrzyńskim 20,2% (562 osoby). W tym samym okresie spadek liczby bezrobotnych nastąpił w czterech powiatach: rypińskim (o 237 osób 7,5%), mogileńskim (o 195 osób 5,0%), aleksandrowskim (o 125 osób tj. 3,2%) oraz nakielskim (o 120 osób tj. 2,0%). 3. BEZROBOTNI W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM WEDŁUG ZAWODÓW I PRZYNALEŻNOŚCI OSTATNIEGO MIEJSCA PRACY DO SEKCJI PKD 3.1. BEZROBOTNI WEDŁUG PRZYNALEŻNOŚCI OSTATNIEGO MIEJSCA PRACY DO SEKCJI PKD Dane o bezrobotnych według przynależności ostatniego miejsca pracy do sekcji PKD zostały opracowane na podstawie załącznika nr 2 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy, poszukujący pracy oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej. Zgodnie z programem badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2011 załącznik ten jest przekazywany przez powiatowe urzędy pracy do wojewódzkich urzędów pracy do 10. dnia roboczego lipca z danymi za I półrocze danego roku oraz do 10. dnia roboczego stycznia z danymi za II półrocze roku poprzedniego. 3.1.1. NOWE REJESTRACJE BEZROBOTNYCH W I PÓŁROCZU 2011 R. WEDŁUG PRZYNALEŻNOŚCI OSTATNIEGO MIEJSCA PRACY DO SEKCJI PKD W okresie od stycznia do czerwca 2011 r. w województwie kujawsko-pomorskim do ewidencji bezrobotnych trafiło 80 335 osób. W porównaniu z tym samym okresem roku wcześniejszego było to o 12 520 osób mniej (13,5%). Wśród osób nowo rejestrujących się zdecydowaną większość stanowili rejestrujący się po raz kolejny od 1990 r. 82,4% (rok wcześniej 81,6%). Zgłaszający się do powiatowych urzędów pracy to przeważnie osoby, które wcześniej pracowały 81,0%. Podobnie jak w latach ubiegłych największy napływ bezrobotnych nastąpił z zakładów, które prowadziły działalność w zakresie: przetwórstwa przemysłowego (18,7%); handlu hurtowego i detalicznego; naprawy pojazdów samochodowych, włączając motocykle (15,0%). 4

Analizując sytuację bezrobotnych według przynależności ostatniego miejsca pracy do sekcji PKD, należy pamiętać, że najczęściej reprezentowane przez bezrobotnych sekcje, to jednocześnie gałęzie gospodarcze, w których przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw jest najwyższe. W odniesieniu do roku wcześniejszego najsilniejszy względny spadek liczby nowych rejestracji nastąpił wśród osób, których ostatnie miejsce pracy należało do najmniej licznych sekcji: górnictwo i wydobywanie (44,2% nowych rejestracji mniej), organizacje i zespoły eksterytorialne (30,4% mniej) oraz gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby (30,3% mniej). Widoczny roczny wzrost liczby nowych rejestracji nastąpił natomiast w sekcji działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca (wzrost o 36,2%). W I półroczu 2011 r. poza osobami poprzednio pracującymi zarejestrowało się także 15 255 osób dotychczas niepracujących. Było to o 3320 osób (17,9%) mniej niż rok wcześniej. Tabela 1. Nowe rejestracje bezrobotnych w województwie kujawsko-pomorskim, w I półroczu 2010 i 2011 r. według sekcji PKD Nowe rejestracje bezrobotnych w I półroczu 2010 r. 2011 r. Wyszczególnienie zmiana ogółem ogółem liczba % Dotychczas niepracujący 18 575 15 255-3 320-17,9 Przetwórstwo przemysłowe 17 284 15 010-2 274-13,2 Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 13 884 12 031-1 853-13,3 Budownictwo 9 049 7 065-1 984-21,9 Działalność niezidentyfikowana 5 770 5 547-223 -3,9 Pozostała działalność usługowa 6 650 4 854-1 796-27,0 Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 5 379 4 668-711 -13,2 Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 2 544 3 466 922 36,2 Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 1 868 1 725-143 -7,7 Transport i gospodarka magazynowa 2 015 1 704-311 -15,4 Edukacja 1 400 1 564 164 11,7 Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybactwo 1 796 1 515-281 -15,6 Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 1 481 1 382-99 -6,7 Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 1 655 1 300-355 -21,5 Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 831 751-80 -9,6 Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 747 715-32 -4,3 Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 653 604-49 -7,5 Informacja i komunikacja 353 366 13 3,7 Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 322 358 36 11,2 Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby 323 225-98 -30,3 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych 158 161 3 1,9 Górnictwo i wydobywanie 95 53-42 -44,2 Organizacje i zespoły eksterytorialne 23 16-7 -30,4 Razem 92 855 80 335-12 520-13,5 Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 2 do Sprawozdania MPiPS-01 Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy, poszukujący pracy oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej. W tym samym czasie z rejestrów bezrobotnych wyłączono 86 153 osoby (z czego podjęcia pracy stanowiły 46,2% ogółu wyłączeń, rok wcześniej 42,3%). W porównaniu z I półroczem 2010 r. z ewidencji bezrobotnych wyłączono o 12 999 osób mniej (13,1%). 5

3.1.2. BEZROBOTNI W KOŃCU CZERWCA 2011 R. WEDŁUG PRZYNALEŻNOŚCI OSTATNIEGO MIEJSCA PRACY DO SEKCJI PKD Zgodnie ze stanem w dniu 30 czerwca 2011 r. w ewidencji powiatowych urzędów pracy pozostawało 108 534 bezrobotnych poprzednio pracujących i 25 049 osób dotychczas niepracujących, co stanowiło odpowiednio 81,2% i 18,8% ogółu bezrobotnych (rok wcześniej 81,5% i 18,5%). Osoby poprzednio pracujące najczęściej reprezentowały sekcje, w których nastąpił największy napływ bezrobotnych, czyli: przetwórstwo przemysłowe (25 929 bezrobotnych; 19,4% ogółu, rok wcześniej 20,2%) oraz handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle (20 619 osób 15,4%, rok wcześniej 15,3%). 3 Wykres 2. Bezrobotni w województwie kujawsko-pomorskim w końcu czerwca 2011 r. według przynależności ostatniego miejsca pracy do sekcji PKD Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 1,9% Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 15,4% Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 2,1% Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 0,9% Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 3,4% Edukacja 2,0% Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 1,4% Pozostała działalność usługowa 6,0% Przetwórstwo przemysłowe 19,4% Działalność niezidentyfikowana 6,7% Dotychczas niepracujący 18,8% Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 0,8% Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybactwo 2,7% Transport i gospodarka magazynowa 1,8% Pozostałe sekcje* 1,5% Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 6,7% Budownictwo 7,6% Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 0,8% *Do pozostałych sekcji PKD należą: 1. gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby; 2. wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych; 3. górnictwo i wydobywanie; 4. organizacje i zespoły eksterytorialne; 5. informacja i komunikacja; 6. działalność związana z obsługą rynku nieruchomości. Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 2 do Sprawozdania MPiPS-01 Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy, poszukujący pracy oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej. W odniesieniu do analogicznego okresu 2010 r. można zauważyć widoczny względny wzrost bezrobotnych, których ostatnie miejsce pracy związane było z działalnością w zakresie usług administrowania i działalnością wspierającą (o 44,5%). Istotnie zmniejszyła się natomiast liczba zarejestrowanych w sekcji działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (o 21,8%). 3 Szczegółowe informacje o bezrobotnych według przynależności ostatniego miejsca pracy według sekcji PKD zawierają Tabela 1 i 2 w aneksie statystycznym. 6

3.2. BEZROBOTNI WEDŁUG ZAWODÓW Dane o bezrobotnych według zawodów opracowano na podstawie załącznika nr 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. Zgodnie z programem badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2011 załącznik ten jest przekazywany przez powiatowe urzędy pracy do wojewódzkich urzędów pracy do 10. dnia roboczego lipca z danymi za I półrocze danego roku oraz do 10. dnia roboczego stycznia z danymi za II półrocze roku poprzedniego. W statystyce rynku pracy bezrobotni poprzednio pracujący są klasyfikowani według wykonywanego w ostatnim miejscu pracy, a osoby dotychczas niepracujące zgodnie z zawodem wyuczonym (potwierdzonym świadectwem lub dyplomem kształcenia szkolnego bądź kursowego). Oddzielną grupę stanowią osoby bez. Obejmuje ona osoby, które jednocześnie spełniają dwa warunki nie mają świadectwa (dyplomu) ukończenia kształcenia szkolnego lub kursowego i nie dysponują udokumentowaną ciągłością pracy (w okresie minimum 1 roku) w jednym zawodzie. Zawody i specjalności zostały określone zgodnie z obowiązującą od 1 lipca 2010 r. klasyfikacją zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy. Ze względu na to, że klucz powiązań między starą i nową wersją klasyfikacji nie pozwala na jednoznaczne porównywanie, dane te nie zostały odniesione do okresów wcześniejszych. W nowej klasyfikacji zachowano strukturę, która jest wynikiem grupowania zawodów z uwzględnieniem dwóch aspektów kwalifikacji, tj. ich poziomu i specjalizacji. Powyższe kryteria posłużyły grupowaniu poszczególnych zawodów i specjalności w grupy elementarne, a te z kolei w szersze grupy średnie, duże i wielkie. Obecnie struktura klasyfikacji obejmuje 10 grup wielkich (1-cyfrowy kod zawodów), 43 duże (2-cyfrowy kod zawodów), 132 średnie (3 - cyfrowy kod zawodów) oraz 444 grupy elementarne (4-cyfrowy kod zawodów). Grupy elementarne zawierają 2360 zawodów i specjalności (6-cyfrowy kod zawodów). W niniejszym opracowaniu szczegółową analizą objęto grupy wielkie oraz konkretne zawody. W celu łatwiejszej identyfikacji w klasyfikacji z 2010 r. wszystkie zawody szkolne zostały opatrzone symbolem S, a ich nazwy pokrywają się z nazwami zawodów ujętych w przepisach oświatowych klasyfikacji szkolnictwa zawodowego. 3.2.1. NOWE REJESTRACJE BEZROBOTNYCH W I PÓŁROCZU 2011 R. WEDŁUG ZAWODÓW Od stycznia do czerwca 2011 r. do powiatowych urzędów pracy w województwie kujawsko-pomorskim zgłosiło się 62 629 bezrobotnych mających zawód i 17 706 bezrobotnych bez. Stanowiło to odpowiednio 78,0% i 22,0% ogółu bezrobotnych. Wśród osób, które miały zawód, do powiatowych urzędów pracy najczęściej zgłaszali się przedstawiciele następujących wielkich grup zawodowych: robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy, pracownicy usług i sprzedawcy oraz technicy i inny średni personel. 7

Wykres 3. Nowe rejestracje bezrobotnych w województwie kujawsko-pomorskim w I półroczu 2011 r. według wielkich grup zawodowych 2 772 1 357 363 3 794 5 818 5 931 9 413 14 117 19 064 17 706 ROBOT NICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY BEZ ZAWODU PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH SPECJALIŚCI OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ PRACOWNICY BIUROWI ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY POZOSTAŁE GRUPY* *Do pozostałych grup należą: siły zbrojne oraz przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy. Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy to grupa obejmująca zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do uzyskiwania i obróbki surowców, wytwarzania i naprawy towarów oraz budowy, konserwacji i naprawy dróg, konstrukcji i maszyn. W całkowitym napływie do rejestrów bezrobotnych odsetek przedstawicieli tej grupy wynosił 23,7% (19 064 osoby). Dużą liczbę nowych rejestracji zaobserwowano również w grupie wielkiej pracownicy usług i sprzedawcy. Skupia ona zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia, które są niezbędne do świadczenia usług ochrony, usług osobistych związanych m.in. z podróżowaniem, prowadzeniem gospodarstwa, dostarczaniem żywności, opieką osobistą oraz do sprzedawania i demonstrowania towarów w sklepach hurtowych lub detalicznych. Przedstawiciele tej grupy (14 117 bezrobotnych) stanowili 17,6% ogólnego napływu do rejestrów. W grupie techników i innego średniego personelu obejmującej zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do wykonywania głównie prac technicznych i podobnych, związanych z badaniem i stosowaniem naukowych oraz artystycznych metod działania. Technicy i inny średni personel (9413 bezrobotnych) stanowili 11,7% ogółu nowo zarejestrowanych. Badając strukturę zawodową nowo zarejestrowanych bezrobotnych na najniższym poziomie agregacji, można zauważyć, że do urzędów pracy najczęściej zgłaszały się osoby bez oraz przedstawiciele profesji zawartych w Tabeli 2. 8

Kod Tabela 2. Nowe rejestracje bezrobotnych w I półroczu 2011 r. według zawodów (zarejestrowanych 500 i więcej osób) Nazwa ogółem Nowe rejestracje bezrobotnych kobiety osoby w okresie do 12 ukończenia nauki udział liczba w ogółem liczba udział w ogółem 000000 Bez 17 706 8 862 50,1 5 108 28,8 522301 Sprzedawca S 6 854 6 013 87,7 538 7,8 722204 Ślusarz S 2 028 85 4,2 39 1,9 331403 Technik ekonomista S 1 930 1 570 81,3 208 10,8 515303 Robotnik gospodarczy 1 555 556 35,8 27 1,7 711202 Murarz S 1 441 6 0,4 41 2,8 512001 Kucharz S 1 254 891 71,1 41 3,3 931301 Robotnik budowlany 1 229 10 0,8 1 0,1 753105 Krawiec S 1 109 1 079 97,3 12 1,1 311504 Technik mechanik S 926 23 2,5 58 6,3 752205 Stolarz S 902 28 3,1 41 4,5 753303 Szwaczka 896 887 99,0 17 1,9 932911 Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 872 501 57,5 0 0,0 512002 Kucharz małej gastronomii S 809 420 51,9 211 26,1 751204 Piekarz S 809 101 12,5 26 3,2 911207 Sprzątaczka biurowa 768 743 96,7 0 0,0 723103 Mechanik pojazdów samochodowych S 748 1 0,1 98 13,1 514101 Fryzjer S 707 668 94,5 117 16,5 432103 Magazynier 697 118 16,9 29 4,2 411004 Technik prac biurowych S 642 540 84,1 40 6,2 723105 Mechanik samochodów osobowych 626 0 0,0 8 1,3 751201 Cukiernik S 621 349 56,2 35 5,6 713102 Malarz budowlany 607 49 8,1 1 0,2 314207 Technik rolnik S 575 320 55,7 21 3,7 722314 Tokarz w metalu 563 61 10,8 1 0,2 513101 Kelner S 518 439 84,7 28 5,4 235107 Pedagog 500 427 85,4 178 35,6 999999 Razem 80 335 38 716 48,2 9 648 12,0 S dany zawód objęty jest kształceniem w systemie oświaty i występuje w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. Nowe rejestracje bezrobotnych wymienionych w Tabeli 2 w analizowanym okresie stanowiły 59,6% łącznego napływu bezrobotnych, 63,9% rejestrujących się kobiet, 55,6% mężczyzn i 71,8% osób w okresie do 12 ukończenia nauki. w tym 3.2.2. BEZROBOTNI W KOŃCU CZERWCA 2011 R. WEDŁUG ZAWODÓW 30 czerwca 2011 r. w rejestrach powiatowych urzędów pracy województwa kujawsko-pomorskiego pozostawało 105 138 bezrobotnych mających zawód i 28 445 osób bez, co stanowiło odpowiednio 78,7% i 21,3% bezrobotnych. W porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego liczba bezrobotnych mających zawód wzrosła o 4,4%, a osób bez o 3,6%. 9

Wykres 4. Bezrobotni w wielkich grupach zawodowych w województwie kujawsko-pomorskim w końcu czerwca 2011 r. 3 500 468 11 407 7 706 4 313 6 062 30 539 ROBOT NICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY BEZ ZAWODU PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH SPECJALIŚCI 15 427 25 716 28 445 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ PRACOWNICY BIUROWI ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY POZOSTAŁE GRUPY* *Do pozostałych grup należą: siły zbrojne i przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy. Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. W omawianym okresie w powiatowych urzędach pracy najliczniej reprezentowane były grupy: robotników przemysłowych i rzemieślników, osób bez, pracowników usług i sprzedawców. Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (30 539 osób) w końcu I półrocza 2011 r. stanowili 22,9% ogółu zarejestrowanych. W grupie tej najwięcej bezrobotnych pozostawało w takich zawodach, jak: ślusarz (3270 zarejestrowanych), krawiec (2651 zarejestrowanych), murarz (2139 zarejestrowanych), szwaczka (1840 zarejestrowanych), stolarz (1245 zarejestrowanych). Wśród bezrobotnych dużą liczbę stanowiły także osoby z zawodami należącymi do grupy wielkiej pracownicy usług i sprzedawcy (25 716 osób, 19,3% zarejestrowanych). Ponad połowę zarejestrowanych w tej grupie stanowią sprzedawcy (12 965 osób) jest to zawód najliczniej reprezentowany przez osoby bezrobotne. Silnie reprezentowanymi zawodami są także: robotnik gospodarczy (3136 osób), kucharz (2455 osób) oraz kucharz małej gastronomii (1362 osoby). Osoby z zawodami ujętymi w Tabeli 3 stanowiły aż 42,5% ogółu bezrobotnych, a kolejne 21,3% bezrobotnych, to osoby bez. Wymienione w tabeli osoby stanowiły 68,8% bezrobotnych kobiet, 71,1% bezrobotnych w okresie do 12 ukończenia nauki oraz 60,5% bezrobotnych poprzednio pracujących, pozostających bez pracy powyżej 12 miesięcy. 10

Tabela 3. Bezrobotni według zawodów stan w końcu czerwca 2011 r. (powyżej 700 osób) Kod Nazwa Zarejestrowani bezrobotni - stan w dniu 30.06.2011 r. ogółem kobiety w tym osoby w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki poprzednio pracujący pozostający bez pracy powyżej roku 000000 Bez 28 445 16 988 2 825 3 456 522301 Sprzedawca S 12 965 11 957 155 4 530 331403 Technik ekonomista S 3 539 3 069 48 1 021 722204 Ślusarz S 3 270 210 1 1 059 515303 Robotnik gospodarczy 3 136 1 315 12 1 097 753105 Krawiec S 2 651 2 603 5 968 512001 Kucharz S 2 455 2 034 11 805 711202 Murarz S 2 139 15 3 663 931301 Robotnik budowlany 2 066 45 0 670 753303 Szwaczka 1 840 1 829 12 655 932911 Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 1 791 1 189 0 718 911207 Sprzątaczka biurowa 1 679 1 634 1 645 512002 Kucharz małej gastronomii S 1 362 933 36 205 311504 Technik mechanik S 1 295 70 6 341 411004 Technik prac biurowych S 1 268 1 119 18 482 752205 Stolarz S 1 245 76 4 328 314207 Technik rolnik S 1 144 748 3 342 514101 Fryzjer S 1 126 1 083 18 325 751204 Piekarz S 1 090 236 5 292 751201 Cukiernik S 1 060 705 5 350 713102 Malarz budowlany 1 021 107 0 340 613003 Rolnik S 988 705 4 320 723105 Mechanik samochodów osobowych 968 1 1 282 722314 Tokarz w metalu 924 132 1 310 723103 Mechanik pojazdów samochodowych S 897 1 8 171 432103 Magazynier 892 217 12 246 513101 Kelner S 879 797 9 285 522305 Technik handlowiec S 854 719 11 232 322002 Technik żywienia i gospodarstwa domowego S 795 667 14 148 932101 Pakowacz 765 598 2 282 752208 Stolarz meblowy 708 64 2 215 S dany zawód objęty jest kształceniem w systemie oświaty i występuje w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. Należy zwrócić uwagę, że posiadanie przez bezrobotnego danego nie zawsze jest równoznaczne z umiejętnościami i możnością wykonywania określonej profesji. Najczęściej wynika to z długiej przerwy w wykonywaniu (33,4% ogółu bezrobotnych pozostaje w rejestrach powyżej 12 miesięcy), braku odpowiednich uprawnień i świadectw kwalifikacyjnych (34,3% bezrobotnych to osoby bez kwalifikacji zawodowych) oraz z braku doświadczenia zawodowego (24,7% bezrobotnych). 11

3.2.3. BEZROBOTNI WEDŁUG PŁCI I ZAWODÓW W końcu czerwca 2011 r. w powiatowych urzędach pracy województwa kujawsko-pomorskiego pozostawało 75 413 bezrobotnych kobiet i 58 170 bezrobotnych mężczyzn, co stanowiło odpowiednio 56,5% i 43,5% ogółu zarejestrowanych. W porównaniu z analogicznym okresem roku wcześniejszego populacja kobiet pozostających bez pracy wzrosła o 6077 osób (8,8%), a bezrobotnych mężczyzn zmniejszyła się o 639 osób (1,1%). Zmiany te spowodowały wzrost udziału kobiet w ogóle bezrobotnych o 2,4 pkt. proc. Tabela 4. Bezrobotni w województwie kujawsko-pomorskim w I półroczu 2011 r. Nowe rejestracje Zarejestrowani w końcu okresu Powiaty kobiety kobiety ogółem ogółem liczba % liczba % Aleksandrów Kujawski 2 324 1 082 46,6 3 809 1 996 52,4 Brodnica 2 881 1 376 47,8 4 094 2 564 62,6 9 267 4 521 48,8 12 541 6 579 52,5 3 190 1 669 52,3 4 593 2 568 55,9 Chełmno 2 425 1 224 50,5 3 793 2 115 55,8 Golub-Dobrzyń 1 942 956 49,2 3 345 1 929 57,7 4 914 2 331 47,4 7 925 4 558 57,5 1 946 904 46,5 3 382 2 058 60,9 Inowrocław 7 051 3 460 49,1 14 088 8 186 58,1 Lipno 3 350 1 589 47,4 7 136 3 765 52,8 Mogilno 2 102 1 118 53,2 3 677 2 315 63,0 Nakło nad Notecią 3 898 1 812 46,5 5 952 3 390 57,0 Radziejów 1 771 784 44,3 3 616 1 885 52,1 Rypin 1 823 887 48,7 2 944 1 957 66,5 Sępólno Krajeńskie 2 083 966 46,4 3 078 1 743 56,6 Świecie 3 203 1 467 45,8 6 715 3 742 55,7 Toruń 6 271 2 964 47,3 7 091 3 886 54,8 Toruń 4 467 2 273 50,9 6 191 3 493 56,4 Tuchola 2 054 995 48,4 3 314 1 900 57,3 Wąbrzeźno 1 649 848 51,4 2 761 1 587 57,5 4 501 2 033 45,2 9 855 5 412 54,9 3 534 1 565 44,3 8 096 4 428 54,7 Żnin 3 689 1 892 51,3 5 587 3 357 60,1 Województwo 80 335 38 716 48,2 133 583 75 413 56,5 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy. W końcu czerwca 2011 r. największy udział kobiet w ogóle bezrobotnych można było zaobserwować w powiatach rypińskim (66,5%), mogileńskim (63,0%) oraz brodnickim (62,6%). Najniższy odsetek osób bez pracy kobiety stanowiły w powiatach radziejowskim (52,1%) i aleksandrowskim (52,4%) oraz w Bydgoszczy (52,5%). Z danych przedstawionych w Tabeli 4 wynika, że kobiety, chociaż rzadziej od mężczyzn rejestrują się w powiatowych urzędach pracy (w I półroczu 2011 r. stanowiły 48,2% napływu do grupy osób bezrobotnych), to jednak znacznie częściej pozostają w gronie bezrobotnych (w końcu I półrocza 2011 r. kobiety w ogólnej liczbie bezrobotnych stanowiły 56,5%). Co więcej, znacznie dłużej pozostają też w ewidencji osób bezrobotnych. W końcu omawianego okresu w ewidencji osób bezrobotnych powyżej 12 miesięcy pozostawało 37,1% bezrobotnych kobiet. W przypadku mężczyzn odsetek ten był znacznie niższy i wynosił 28,6%. Świadczy to o tym, że kobiety mają większy niż mężczyźni problem z powrotem na rynek pracy. 12

Niezależnie od płci, większość bezrobotnych miała zawód. Zawód wyuczony lub wykonywany miało 77,5% bezrobotnych kobiet i 80,3% bezrobotnych mężczyzn. Strukturę zawodową bezrobotnych według płci na poziomie wielkich grup zawodowych prezentuje Wykres 5. Wykres 5. Bezrobotni w województwie kujawsko-pomorskim według wielkich grup zawodowych i płci. Stan w końcu czerwca 2011 r. 30 000 25 000 20 926 22 044 20 000 16 988 KO BIETY MĘŻCZYŹNI 15 000 10 000 5 000 0 BEZ ZAWODU 11 457 5 373 SPECJALIŚCI 2 333 10 091 5 336 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL 3 119 1 194 PRACOWNICY BIUROWI 4 790 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY 2 187 1 313 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 8 495 ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 2 076 3 986 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 5 940 5 467 PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH 218 250 POZOSTAŁE GRUPY* *Do pozostałych sekcji należą grupy: przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy (218 zarejestrowanych kobiet i 207 zarejestrowanych mężczyzn) oraz siły zbrojne (43 zarejestrowanych mężczyzn). Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. Z danych przedstawionych na Wykresie 5 wynika, że kobiety to przede wszystkim (na poziomie wielkich grup zawodowych) pracownicy usług i sprzedawcy oraz osoby bez. Na najniższym poziomie agregacji, konkretnych zawodów, kobiety pozostające w rejestrach bezrobotnych to najczęściej osoby bez (16 988 kobiet) oraz przedstawicielki następujących profesji: sprzedawca 6013 nowych rejestracji i 11 957 bezrobotnych kobiet w końcu okresu; technik ekonomista 1570 nowych rejestracji i 3069 bezrobotnych kobiet w końcu okresu; krawiec 1079 nowych rejestracji i 2603 bezrobotne kobiety w końcu okresu; kucharz 891 nowych rejestracji i 2034 bezrobotne kobiety w końcu okresu; szwaczka 887 nowych rejestracji i 1829 bezrobotnych kobiet w końcu okresu; sprzątaczka biurowa 743 nowe rejestracje i 1634 bezrobotne kobiety w końcu okresu; robotnik gospodarczy 556 nowych rejestracji i 1315 bezrobotnych kobiet w końcu okresu; robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 501 nowych rejestracji i 1189 bezrobotnych kobiet w końcu okresu; technik prac biurowych 540 nowych rejestracji i 1119 bezrobotnych kobiet w końcu okresu; fryzjer 668 nowych rejestracji i 1083 bezrobotne kobiety w końcu okresu. Kobiety zarejestrowane w jednym z 10 powyższych zawodów stanowiły 36,9% bezrobotnych kobiet, dodatkowe 22,5% to bezrobotne niemające. 13

Pozostający w rejestrach bezrobotni mężczyźni to, na poziomie wielkich grup zawodowych, głównie robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy. Na poziomie zawodów, podobnie jak w przypadku kobiet, mężczyźni, to najczęściej osoby bez (11 457 mężczyzn) oraz przedstawiciele takich profesji, jak: ślusarz 1943 nowo zarejestrowanych i 3060 bezrobotnych mężczyzn w końcu okresu; murarz 1435 nowo zarejestrowanych i 2124 bezrobotnych mężczyzn w końcu okresu; robotnik budowlany 1219 nowo zarejestrowanych i 2021 bezrobotnych mężczyzn w końcu okresu; robotnik gospodarczy 999 nowo zarejestrowanych i 1821 bezrobotnych mężczyzn w końcu okresu; technik mechanik 903 nowo zarejestrowanych i 1225 bezrobotnych mężczyzn w końcu okresu; stolarz 874 nowo zarejestrowanych i 1169 bezrobotnych mężczyzn w końcu okresu; sprzedawca 841 nowo zarejestrowanych i 1008 bezrobotnych mężczyzn w końcu okresu; mechanik samochodów osobowych 626 nowo zarejestrowanych i 967 bezrobotnych w końcu okresu; malarz budowlany 558 nowo zarejestrowanych i 914 bezrobotnych mężczyzn w końcu okresu; mechanik pojazdów samochodowych 747 nowo zarejestrowanych i 896 bezrobotnych mężczyzn w końcu okresu. Mężczyźni zarejestrowani w jednym z wyżej wymienionych 10 zawodów stanowili 24,6% bezrobotnych mężczyzn, kolejne 19,7% to mężczyźni bez. Mimo że znaczny odsetek zarówno bezrobotnych kobiet, jak i mężczyzn stanowią osoby bez, to jednak struktura zawodowa bezrobotnych różni się w zależności od płci. Struktura zawodowa mężczyzn jest bardziej zróżnicowana, nie ma tu jednego dominującego jak w przypadku kobiet (co szósta zarejestrowana ma zawód sprzedawcy). Co więcej, mężczyźni dużo częściej od kobiet wykonują zawody techniczne związane z naprawą i obsługą maszyn oraz budownictwem. Odmienna struktura zawodowa może być jedną z przyczyn tego, że kobiety mają większe problemy ze znalezieniem i podjęciem pierwszej pracy. W końcu czerwca 2011 r. stażu pracy nie miały 16 384 bezrobotne kobiety (21,7% ogółu bezrobotnych kobiet) oraz 8665 bezrobotnych mężczyzn (14,9% ogółu bezrobotnych mężczyzn). Brak doświadczenia zawodowego może być przyczyną tego, że kobiety dłużej od mężczyzn pozostają w ewidencji osób bezrobotnych. 3.2.4. BEZROBOTNI W OKRESIE DO 12 MIESIĘCY OD DNIA UKOŃCZENIA NAUKI WEDŁUG ZAWODÓW W końcu czerwca 2011 r. w powiatowych urzędach pracy województwa kujawsko-pomorskiego zarejestrowanych pozostawało 4544 bezrobotnych w okresie do 12 ukończenia nauki (3,4% ogółu bezrobotnych). Większą część tej grupy stanowiły kobiety (2959 osób, 65,1% o 8,6 pkt. proc. więcej niż dla ogółu bezrobotnych). W porównaniu z tym samym okresem roku 2010, populacja osób pozostających bez pracy w okresie do 12 ukończenia nauki nieznacznie się zmniejszyła (o 13 osób), co przy ogólnym wzroście liczby bezrobotnych spowodowało spadek udziału tej grupy w ogóle bezrobotnych o 0,2 pkt. proc. 14

W poszczególnych powiatach województwa najwyższy udział bezrobotnych do 12 ukończenia nauki w ogóle bezrobotnych wahał się od 0,5% w powiecie golubsko-dobrzyńskim (rok wcześniej 0,9%) do 5,1% w powiecie radziejowskim (rok wcześniej 4,1%). Tabela 5. Bezrobotni w okresie do 12 ukończenia nauki w województwie kujawsko-pomorskim w I półroczu 2011 r. Nowe rejstracje Stan w końcu okresu Powiaty liczba udział w ogóle bezrobotnych (w %) liczba udział w ogóle bezrobotnych (w %) Aleksandrów Kujawski 236 10,2 125 3,3 Brodnica 385 13,4 182 4,4 1 034 11,2 464 3,7 386 12,1 169 3,7 Chełmno 255 10,5 97 2,6 Golub-Dobrzyń 87 4,5 16 0,5 407 8,3 169 2,1 219 11,3 101 3,0 Inowrocław 858 12,2 502 3,6 Lipno 523 15,6 328 4,6 Mogilno 358 17,0 157 4,3 Nakło nad Notecią 517 13,3 230 3,9 Radziejów 309 17,4 183 5,1 Rypin 240 13,2 133 4,5 Sępólno Krajeńskie 247 11,9 107 3,5 Świecie 389 12,1 242 3,6 Toruń 619 9,9 224 3,2 Toruń 717 16,1 242 3,9 Tuchola 233 11,3 120 3,6 Wąbrzeźno 209 12,7 111 4,0 427 9,5 197 2,0 563 15,9 215 2,7 Żnin 430 11,7 230 4,1 Województwo 9 648 12,0 4 544 3,4 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy. Bezrobotni zarejestrowani w okresie do 12 ukończenia nauki to przede wszystkim osoby bez 2825 osób, tj. 62,2%. Kolejne 10,9% stanowiły osoby z zawodami: sprzedawca 538 nowych rejestracji i 155 bezrobotnych w końcu okresu; pedagog 178 nowych rejestracji i 107 bezrobotnych w końcu okresu; specjalista do spraw organizacji usług gastronomicznych, hotelarskich i turystycznych 90 nowych rejestracji i 86 bezrobotnych w końcu okresu; specjalista administracji publicznej 100 nowych rejestracji i 64 bezrobotnych w końcu okresu; technik ekonomista 208 nowych rejestracji i 48 bezrobotnych w końcu okresu; kucharz małej gastronomi 211 nowych rejestracji i 36 bezrobotnych w końcu okresu. Sprawozdanie MPiPS-01 o rynku pracy pozwala na identyfikację osób pozostających bez pracy w okresie do 12 ukończenia nauki według poziomu wykształcenia. W końcu czerwca 2011 r. bezrobotni w tej kategorii najczęściej byli absolwentami szkół: wyższych (1563 osoby 34,4%), policealnych i średnich zawodowych (1516 osób 33,4%), 15

średnich ogólnokształcących (1220 osób 26,8%) oraz zasadniczych zawodowych (217 osób 4,8%). Najmniej liczną grupę stanowili absolwenci szkół gimnazjalnych i niższych (28 osób 0,6%). Bezrobotni w okresie do 12 ukończenia nauki są zdecydowanie lepiej wykształceni od ogółu bezrobotnych, w ich przypadku udział osób z wykształceniem wyższym w omawianym okresie wyniósł 7,3%. Przedstawiona struktura bezrobotnych w okresie do 12 ukończenia nauki według poziomu wykształcenia nie wyjaśnia tak dużej liczby (2825) osób bez w tej kategorii. Szkoły, w których nie ma możliwości uzyskania tytułu zawodowego (średnie szkoły ogólnokształcące, gimnazjalne i podstawowe), ukończyło jedynie 1248 bezrobotnych, zakwalifikowanych do tej kategorii. Może to wskazywać na to, że do rejestrów powiatowych urzędów pracy coraz częściej trafiają osoby, które ukończyły szkołę zawodową, ale nie zdały egzaminu zawodowego lub do niego nie przystąpiły, w związku z czym nie mają formalnych uprawnień do wykonywania określonej profesji i rejestrowane są jako osoby bez. Sytuację tę potwierdzają pracownicy powiatowych urzędów pracy w swoich raportach z monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Z danych przedstawionych w Tabeli 5 wynika, że liczba nowych rejestracji bezrobotnych do 12 ukończenia nauki była ponad dwukrotnie wyższa od liczby bezrobotnych zarejestrowanych w końcu czerwca 2011 r. W dużej mierze spowodowane jest to tym, że osoby którym upłynęło 12 określonego w dyplomie uczelni wyższej lub świadectwie szkolnym, chociaż dalej pozostają w gronie osób bezrobotnych, nie są już zaliczane do grupy bezrobotnych w okresie do 12 ukończenia nauki. Na to, że absolwenci szkół pozostają w ewidencji osób bezrobotnych znacznie dłużej niż 12 ukończenia nauki wskazuje wysoki udział wśród ogółu bezrobotnych osób bez doświadczenia zawodowego. W końcu czerwca 2011 r. na terenie województwa kujawsko-pomorskiego zarejestrowanych pozostawało 32 099 takich osób (24,7% ogółu zarejestrowanych). W subpopulacji tej dominowały kobiety (64,0%). Osoby bez doświadczenia zawodowego to przeważnie osoby młode, do 25. roku życia (56,7%). W ewidencji powyżej 12 miesięcy pozostawało 33,4% bezrobotnych w tej kategorii. Największy problem ze znalezieniem i podjęciem pierwszej pracy mają osoby bez, w których przypadku 17 208 osób (60,5%) nigdy nie pracowało. W kategorii osób dotychczas niepracujących licznie występują także takie zawody, jak: technik ekonomista 590 zarejestrowanych bez stażu pracy; kucharz małej gastronomii 527 zarejestrowanych bez stażu pracy; krawiec 395 zarejestrowanych bez stażu pracy; kucharz 354 zarejestrowanych bez stażu pracy; technik żywienia i gospodarstwa domowego 257 zarejestrowanych bez stażu pracy; sprzedawca 253 zarejestrowanych bez stażu pracy; technik rolnik 213 zarejestrowanych bez stażu pracy; pedagog 198 zarejestrowanych bez stażu pracy; rolnik 192 zarejestrowanych bez stażu pracy; technik mechanik 161 zarejestrowanych bez stażu pracy; ślusarz 156 zarejestrowanych bez stażu pracy. W poszczególnych powiatach województwa udział zarejestrowanych bez stażu pracy wynosił od 10,4% w Toruniu i 11,3% w Bydgoszczy do 33,5% w powiecie lipnowskim. 16