MIEJSKIE PRZEDSZKOLE NR 1 BAJKA W SZCZYTNIE Poradnik adaptacyjny dla dzieci 3 letnich Opracowała: mgr Katarzyna Piórkowska Rok szkolny : 2014/2015
Adaptacja i modele zachowań adaptacyjnych u dzieci przedszkolnych Adaptacja to proces przystosowania się jednostki lub grupy do określonych warunków środowiska społecznego, która polega na nieustannej interakcji zachodzącej między jednostką lub grupą środowiskiem, w wyniku której dochodzi do przekształcenia własnej struktury podmiotu zgodnie z wymaganiami otoczenia, a także do przekształcenia otoczenia i dopasowania go do struktury wewnętrznej podmiotu. Modele zachowań adaptacyjnych u dzieci: PEŁNA ADAPTACJA (dobry przedszkolak) dziecko względnie łatwo przystosowuje się do przedszkola, bez sprzeciwu wykonuje polecenia nauczyciela, chętnie uczestniczy we wszystkich organizowanych przez niego formach pracy, dobrze działa w grupie rówieśniczej, łatwo nawiązuje kontakty, jest rozmowne i inicjuje niektóre zabawy, cechuje je duży poziom samoobsługi, obserwuje się u niego reakcje zadowolenia z przebywania w przedszkolu CZĘŚCIOWA ADAPTACJA (samotny przedszkolak) dziecko, które we wczesnym okresie adaptacyjnym jest nieśmiałe, milczące i przestraszone, nie nawiązuje z nikim kontaktów, działa jakby poza grupą rówieśniczą, trzyma się w pobliżu nauczyciela, nie nawiązuje z nim jednak kontaktu werbalnego, jest opanowane i dosyć samodzielne. Gdy minie początkowa nieśmiałość, chętnie uczestniczy w zabawach i zajęciach prowadzonych przez nauczyciela, podejmuje zabawy równoległe - w pobliżu kolegów. Początkowy brak akceptacji przechodzi w stan zadowolenia z uczęszczania do przedszkola. PRZEJŚCIOWA NIEADAPTACJA (chwiejny przedszkolak) dziecko o wyjątkowej wrażliwości, które w pierwszych dniach pobytu w przedszkolu płacze i pyta o mamę, zdarzają się u niego torsje lub inne zaburzenia fizjologiczne, uczestniczy jednak w formach prowadzonych i inspirowanych przez nauczyciela, uczestniczy w zabawach indywidualnych bądź z kolegami. Już po kilku dniach uczęszczania do przedszkola okazuje zadowolenie, reakcja płaczu powraca na krótko po długiej nieobecności w przedszkolu.
BRAK ADAPTACJI SPOŁECZNEJ (agresywny przedszkolak) dziecko, które niezbyt chętnie wykonuje polecenia nauczyciela, przeważnie cechuje je nadpobudliwość psychoruchowa. Podczas zajęć i zabaw wykonuje wiele zbędnych czynności (wiercenie się, zaczepianie kolegów), nie jest dobrym kolegą, gdyż pragnie podporządkować sobie innych, często popada w konflikty, które rozwiązuje najczęściej przemocą fizyczną. Dziecko jest jednak zadowolone z siebie, nie zauważa się u niego lęku ani poczucia winy. BRAK ADAPTACJI EMOCJONALNEJ ( smutny przedszkolak) dziecko uczestniczy w różnych formach aktywności organizowanych i inspirowanych przez nauczyciela, lecz nie jest to aktywność wysokiego stopnia. Wypełnia polecenia nauczyciela, ale nie zauważa się u niego zadowolenia z wykonywanej czynności. Mimo podejmowanych początkowo samotnie zabaw, w grupie rówieśniczej działa prawidłowo. Jest na ogół dobrym kolegą, choć na początku pobytu w przedszkolu jest smutne. Jak pomóc dziecku w pierwszych, trudnych dniach pobytu w przedszkolu 1. Nie wzbudzajmy w dziecku żadnej niepewności z powodu pójścia do przedszkola, ponieważ to wywołuje u dziecka stres! 2. Porozmawiajmy ze znajomym dzieckiem, które lubi chodzić do przedszkola w obecności naszej pociechy. Zaprośmy je do wspólnej zabawy. 3. Czytajmy dziecku opowiadania, w których bohaterowie chodzą do przedszkola. 4. Oglądnijmy wspólnie z naszym dzieckiem w telewizji ciekawy i wesoły program o przedszkolu. Dodajmy pozytywny komentarz. 5. Zapoznajmy dziecko z przedszkolem, pokażmy mu ogród, salę zabaw, poznajmy je z przyszłą wychowawczynią. 6. Przedstawmy przedszkole jako miejsce pełne zalet: nowi koledzy i koleżanki, nowe zabawki, wspólne zabawy, itd. 7. Opowiedzmy o tym jak było wspaniale, kiedy my chodziliśmy do przedszkola (nawet jeśli mija się to trochę z prawdą).
8. Poinformujmy dziecko, dlaczego powinno chodzić do przedszkola (np. mama pójdzie do pracy, tata chodzi do pracy, a ono będzie też miało swoją pracę czyli przedszkole). 9. Spróbujmy nawiązać kontakt z rodzicami innego dziecka z tej samej grupy, aby Wasze dzieci poznały się lepiej w czasie wakacji. Na pewno pomoże to dzieciom w pierwszych dniach pobytu w przedszkolu. 10. Kupujmy razem z dzieckiem rzeczy potrzebne do przedszkola takie jak: ręcznik, kapcie, koszulka 11. Koniecznie uczestniczmy w spotkaniach integracyjnych w przedszkolu, będzie to świetna okazja do wspólnej zabawy. 12. Przygotowujmy dziecko stopniowo, ale nie w ostatniej chwili. Musi ono mieć czas na oswojenie się z myślą, że pójdzie do przedszkola. Zadania dla rodziców na wakacje 1. Jeżeli dziecko nie miało do tej pory kontaktu z rówieśnikami, trzeba to koniecznie nadrobić! 2. Ustalmy w domu stały rytm dnia. 3. Nie kładźmy dziecka późno spać, najlepiej po dobranocce. 4. Wprowadźmy do jadłospisu domowego urozmaicone potrawy (jeśli w domu dziecko czegoś nie je, to w przedszkolu też nie będzie tego jadło). 5. Skończmy z rozdrabnianiem pokarmów. 6. Nauczmy dziecko samodzielnie jeść, bo inaczej w przedszkolu będzie do nakarmienia 25 dzieci. 7. Pozwólmy dziecku chodzić i biegać. Nie nośmy już naszego maleństwa na rękach. 8. Ćwiczmy z dzieckiem samoobsługę. 9. Nauczmy dziecko samodzielnie korzystać z toalety. 10. Zacznijmy od zaraz, ale nie mówmy dzieciom, że to z powodu pójścia do przedszkola!
BIBLIOGRAFIA 1. Bielecka J. M. Adaptacja dziecka w przedszkolu. Problemy psychologiczne 2000 nr 2 2. Bolechowska M. Dojrzałość przedszkolna dzieci trzyletnich, Uniwersytet Śląski, Katowice 1978 3. Bolechowska M. Adaptacja dziecka do środowiska przedszkola. Wychowanie w przedszkolu 1979 nr 9 4. Brzezińska A. Czynniki stymulujące i blokujące uczenie się przez odkrywanie u dzieci w wieku przedszkolnym. Kwartalnik pedagogiczny 1985 nr 3-4 5. Chrzanowska D. Sylwetki trzylatków wstępujących do przedszkola. Wychowanie w przedszkolu 1997 nr 2 6. Fiutowska T. Każdy dzień w przedszkolu może być ciekawy. Trzylatki są już przedszkolakami. Wychowanie w przedszkolu 1984 nr 3 7. Friedl J. Moje dziecko idzie do przedszkola. Poradnik dla rodziców. Jedność Kielce 2001 8. Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E. Kłopoty adaptacyjne dzieci do przedszkola i jak im można zaradzić. Edukacja w przedszkolu Grudzień 1998 9. Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E. Płaczę i rozpaczam, gdy muszę iść do przedszkola. Okłopotach adaptacyjnych dzieci i o tym, w jaki sposób można je zmniejszyć. Wychowanie w przedszkolu Hurlock E. B. Rozwój dziecka. PWN Warszawa 1985 10. Ilnicka V. Trzylatek w przedszkolu. Wychowanie w przedszkolu 1998 nr 10 11. Kąkol M. Z badań nad warunkami adaptacji dzieci trzyletnich do przedszkola. Wychowanie w przedszkolu 1988 nr 2 12. Kielar M. Inicjująca i integrująca rola przedszkola w procesie wychowania dziecka. Wychowanie w przedszkolu 1984 nr 11-12