Jak unikać błędów w kodowaniu towarów?

Jak unikać błędów w kodowaniu towarów?

jest międzynarodową organizacją, tworzącą i wdrażającą otwarte standardy identyfikacyjne i komunikacyjne w łańcuchach dostaw na całym świecie, niezależnie od branży. Państwa posiadające krajowe organizacje GS1 Państwa obsługiwane bezpośrednio przez GS1 Global Office by Instytut Logistyki i Magazynowania Opracowanie na podstawie materiałów GS1 Zespół opracowujący: ILiM-GS1 Polska Korekta: Agnieszka Domagała (Oficyna MM. Wydawnictwo Prawnicze), Studio Editorial Skład, łamanie, druk: Studio Apla s.c. ISBN 978-83-63186-04-3

Spis treści JAKI KOD KRESKOWY I DO CZEGO str. 4 BŁĘDY DOTYCZĄCE NUMERÓW GS1: GTIN str. 5 JAK UNIKAĆ BŁĘDÓW W NUMERACH GS1: GTIN str. 6 BŁĘDY DOTYCZĄCE SYMBOLI KODÓW KRESKOWYCH EAN/UPC str. 7 JAK UNIKAĆ BŁĘDÓW W SYMBOLACH KODÓW KRESKOWYCH EAN/UPC str. 8 Dobór odpowiedniego współczynnika powiększenia str. 9 Skracanie wysokości str. 9 Jasny margines str. 10 Barwy symbolu str. 11 PRZYKŁADY PRAWIDŁOWYCH POŁĄCZEŃ KOLORÓW SYMBOLI KODÓW KRESKOWYCH str. 12 PRZYKŁADY NIEPRAWIDŁOWYCH POŁĄCZEŃ KOLORÓW SYMBOLI KODÓW KRESKOWYCH str. 13 LOKALIZACJA SYMBOLI KODÓW KRESKOWYCH EAN/UPC str. 14 WYMIARY MODUŁÓW I POLA ZADRUKU EAN-13, UPC-A i EAN-8 W RÓŻNYCH WSPÓŁCZYNNIKACH POWIĘKSZENIA str. 19 ILiM, Poznań 2013 1

2

System GS1, w zakresie znakowania kodami kreskowymi jednostek handlowych (od surowców do produktów konsumenckich i usług, zwanych dalej towarami), opiera się na dwóch podstawowych elementach: jednoznacznej identyfi kacji towarów w skali całego świata, co oznacza, że każdy towar, różniący się od innych jakąkolwiek stałą cechą, istotną dla producenta, handlowca i konsumenta, musi posiadać swój własny numer GS1: tak zwany GTIN, przedstawieniu numeru GS1: GTIN w postaci czytelnej wzrokowo i maszynowo. Automatyczny odczyt przy pomocy specjalistycznych urządzeń, zwanych czytnikami lub skanerami możliwy jest dzięki odzwierciedleniu cyfr w określonej symbolice kodu kreskowego GS1. Wystąpienie jakiejkolwiek nieprawidłowości w jednym z tych dwóch elementów zakłóca funkcjonowanie systemu GS1. Towar błędnie oznaczony numerem GS1 lub symbolem kodu kreskowego: nie może być odczytany automatycznie, a więc nie może funkcjonować w systemie automatycznej identyfikacji, musi zostać wycofany z obrotu, musi być ponownie oznaczony przez producenta lub kodem wewnętrznym detalisty przez dystrybutora. Powoduje to znaczne zakłócenia w obrocie towarowym oraz straty finansowe, a także psuje opinię o producencie i jego towarach wśród odbiorców. Instytut Logistyki i Magazynowania, który jest organizacją krajową GS1, ustala szczegółowe zasady oznaczania towarów kodami kreskowymi GS1 oraz nadzoruje ich przestrzeganie. Niniejsza broszura przedstawia najczęściej popełniane błędy przy znakowaniu towarów przeznaczonych do sprzedaży detalicznej i podpowiada, jak ich uniknąć. 3

Jaki kod kreskowy i do czego? W systemie GS1 towary przeznaczone do sprzedaży detalicznej (tak zwane jednostki handlowe detaliczne) oznaczać można czterema rodzajami kodów EAN/UPC: UPC-A i UPC-E oraz EAN-13 i EAN-8, które odzwierciedlają odpowiednio numery GTIN: GTIN-12, GTIN-13 i GTIN-8. Kody, które zawierają prefiks organizacji krajowej GS1 przeznaczone są do oznaczania towarów sprzedawanych w obrocie otwartym, natomiast te, które mają prefiksy do użytku wewnętrzengo w obrębie jednej firmy, stosuje się do oznaczania towarów w obrocie zamkniętym. Dla kodu EAN-8 są to prefiksy 0 i 2, a dla kodu EAN-13 są to prefiksy 04 i 20. Uwaga: Prefiksy dla kodu EAN- 13: 23, 24, 25, 26, 27 i 29 służą do znakowania towarów ważonych do sprzedaży detalicznej, a prefiksy 21, 22 i 28 zarezerwowane są do przyszłych zastosowań i w ogóle nie należy ich używać. Towary przeznaczone do powszechnego handlu należy oznaczać kodem EAN-13 z numerem własnym jednostki kodującej producenta lub właściciela marki handlowej. Numer GTIN-8 w kodzie EAN-8 przydzielany jest bezpośrednio przez organizację krajową GS1 na konkretny towar i tylko w uzasadnionych przypadkach, gdy nie ma żadnej możliwości umieszczenia na towarze lub jego opakowaniu kodu EAN-13. Błędem jest umieszczanie kodu EAN-8 na opakowaniach, na których: zmieści się symbol EAN-13 o mniejszym współczynniku powiększenia (dopuszczalnym dla danej techniki druku), można zmienić szatę graficzną lub wielkość etykiety, na której umieszczony ma być symbol kodu kreskowego, na opakowaniu można umieścić dodatkową etykietę z kodem kreskowym. Nie wolno w żadnym wypadku zmieniać struktury numeru GTIN-8, ani przenosić go na inny towar, bez uzgodnienia tego z GS1 Polska. Numery wewnętrzne z prefiksami 0 i 2 dla kodu EAN-8 oraz 04 i 20 dla kodu EAN-13 znajdują się pod kontrolą jedynie w zamkniętym środowisku, nie gwarantując niepowtarzalności takich oznaczeń poza tym obszarem. Firma, która stosuje to oznaczenie we własnym zakresie decyduje w jakim celu używać będzie tych oznaczeń (np. do identyfikacji półfabrykatów, pracowników czy wyposażenia firmy). Tym samym numery te mogą powtarzać się w różnych przedsiębiorstwach, na innych obiektach. Firma, która stosuje takie numery, odpowiada za to, aby funkcjonowały one rzeczywiście w obiegu zamkniętym. Takie znakowanie wyrobów, np. przez pośrednika handlowego (hurtownika), stosuje się jedynie na podstawie dwustronnej umowy między dostawcą, a konkretnym odbiorcą, który określa te wewnętrzne numery. Uwaga: numery z prefiksami wewnętrznymi każda firma może stosować również dla własnych celów, innych niż znakowanie towarów, których nie oznaczył dostawca. Niedopuszczalne jest oznaczanie tym sposobem produktów rozprowadzanych na otwartym rynku. Nieprawidłowości popełniane w zakresie oznaczania towarów w systemie GS1, dotyczą stosowania: niewłaściwych numerów GS1, nieprawidłowych symboli kodów kreskowych. 4

Błędy dotyczące numerów GS1: GTIN Najczęściej popełniane błędy w zakresie numeru GS1:GTIN to: 1. Błędny prefiks, w tym: używanie prefiksu kontrahenta zagranicznego, używanie bez uzgodnienia prefiksu koncernu zagranicznego przez jego filię, używanie na zasadzie plagiatu numeru należącego do zagranicznej firmy, używanie prefiksu organizacji krajowej GS1 w Polsce (590), nie będąc do tego uprawnionym (nie będąc czynnym uczestnikiem systemu GS1), używanie na otwartym rynku prefiksu kodu wewnętrznego, używanie dla towarów ważonych innych prefiksów niż: 23, 24, 27 i 29, z których każdy dotyczy ściśle określonej struktury tego oznaczenia. 3. Błędne oznaczenie jednostki: używanie tego samego numeru na różnych towarach (np. towarach w różnych kolorach, rozmiarach itp.), używanie tego samego numeru na tych samych rodzajach towarów, ale w różnych opakowaniach (np. o różnej ilości/ gramaturze towaru w opakowaniu, w butelce lub puszce itp.) 4. Źle obliczona cyfra kontrolna lub jej brak. 5. Inny numer GS1: GTIN i inny symbol kodu kreskowego, nie odzwierciedlający tego numeru. 6. Zupełny brak numeru GTIN. Podstawowym zadaniem systemu GS1 jest jednoznaczna identyfikacja towarów w skali całego świata. Jest ona możliwa, pod warunkiem przestrzegania struktury numeru GTIN i sposobu przydzielania poszczególnych jego części. 2. Błędny numer identyfikacyjny firmy w tym: używanie celowo numeru identyfikacyjnego firmy kodującej, na zasadzie plagiatu, używanie bezprawne obcego numeru firmy, przy prawidłowym prefiksie. źle 5 5

Jak unikać błędów w numerach GS1: GTIN Każdy numer GTIN-13 w kodzie EAN-13, którym oznaczone są towary, musi zawierać prefiks organizacji krajowej GS1, numer identyfikacyjny firmy, oznaczenie jednostki oraz cyfrę kontrolną. W Polsce numer ten ma następującą strukturę: Prefiks polskiej organizacji krajowej GS1 N1 N2 N3 Prefiks firmy GS1 Numer identyfikacyjny firmy N4 N5 N6 N7 do N4 N5 N6 N7 N8 N9 N10 Oznaczenie jednostki (produktu) N8 N9 N10 N11 N12 do N11 N12 Cyfra kontrolna N13 095 4J 3J 2J 1J 5T 4T 3T 2T 1T K 095 4J 5J 3J 2J 1J 4T 3T 2T 1T K 095 6J 5J4J 3J 2J 1J 3T 2T 1T K 095 7J6J 5J4J 3J 2J 1J 2T 1T K Prefiks organizacji krajowej GS1 Prefiks ten jest nadawany każdej organizacji krajowej przez organizację nadzorującą system GS1 na świecie, GS1. Dla polskiej organizacji GS1 numer ten wynosi 590. Wszystkie towary wyprodukowane lub konfekcjonowane w Polsce lub z marką handlową polskiej firmy w Polsce powinny być oznaczone numerem zawierającym ten prefiks, np: 590 123456 001 6 Niedopuszczalne jest przerabianie kodów z towarów zagranicznych, przez zamianę prefiksu na 590, nawet jeżeli dotyczy to dokładnie tego samego towaru. W Polsce ten sam numer może zostać nadany zupełnie innym produktom. Prowadzi to do sytuacji, kiedy np. telewizor ma ten sam numer jak czekolada. Numer identyfikacyjny firmy Numer ten przydziela GS1 Polska każdej firmie, a jego długość może wynosić od 4 do 7 cyfr, w zależności od potrzeb konkretnej firmy (wielkości jej asortymentu), np: 590 123456 001 6 Niezwykle ważne jest, aby każde przedsiębiorstwo oznaczające swoje towary posługiwało się jedynie własnym numerem identyfikacyjnym firmy (wyjątkiem może być produkcja na zamówienie właściciela marki handlowej towaru). W przeciwnym wypadku nastąpić może zdublowanie numerów przydzielonych zupełnie innym produktom, pochodzącym od różnych producentów. Oznaczenie jednostki (towaru) Numery poszczególnym towarom przydziela sama firma, w ramach numerów towarów, które ma do swojej dyspozycji. W zależności od długości numeru identyfikacyjnego firmy, numer towaru może mieć długość od 2 do 5 cyfr, co daje możliwość oznaczenia od 100 do 100 000 rodzajów produktów, np: 590 123456 001 6 Numer indywidualny towaru oznacza jeden konkretny produkt, a jakakolwiek jego stała modyfikacja wymaga przydzielenia nowego numeru. Sytuacje, w których 6 6

przydzielenie nowego numeru jest konieczne lub niekonieczne, przedstawiono w broszurach: Podręcznik stosowania systemu GS1 oraz Zasady nadawania numerów GTIN jeszcze prostsze (dostępne w Internecie pod adresem: www.gs1pl.org, w dziale: Publikacje) oraz w interaktywnym serwisie internetowym pod adresem: www.gs1pl.org w dziale: Narzędzia i zasoby Numery GS1: GTIN nadane towarom, których produkcji zaprzestano, mogą być ponownie użyte dopiero po odpowiednim okresie karencji (po minimum 4 latach, a w przypadku odzieży po 3 latach), przy czym numery GTIN-8 dodatkowo po uprzedniej akceptacji przez GS1 Polska. Cyfra kontrolna Cyfrę kontrolną, która służy do wykrywania błędów odczytu kodu kreskowego, oblicza się według algorytmu ustalonego przez GS1, stałego dla wszystkich numerów globalnych GS1, np.: 590 123456 001 6 Cyfra kontrolna wyliczana jest automatycznie podczas drukowania lub wykonywania wzorca symbolu kodu kreskowego. Umieszczenie w numerze niewłaściwej cyfry kontrolnej uniemożliwia automatyczny odczyt symbolu przez skaner, natomiast przy wprowadzaniu numeru do komputera przez klawiaturę, powoduje zgłoszenie błędu w strukturze numeru. Algorytm liczenia cyfr kontrolnych oraz program do ich wyliczania dostępny jest pod adresem: www. gs1pl.org w dziale: Narzędzia i zasoby. Błędy dotyczące symboli kodów kreskowych EAN/UPC Symbole kodów kreskowych EAN/UPC to: EAN-13, EAN-8, UPC-A i UPC-E oraz 2 i 5-cyfrowy add-on. Najczęściej popełniane błędy w zakresie symboli kodów kreskowych EAN/UPC: 1. Złe wymiary Współczynnik powiększenia poza normą Zbyt małe rozmiary w stosunku do techniki drukarskiej Zbyt niski symbol Zbyt wąski margines 2. Złe kolory Niewłaściwe kolory tła Niewłaściwe kolory kresek 3. Zła lokalizacja Symbol zniekształcony Cały symbol nie znajduje się na jednej płaszczyźnie Orientacja kodu kreskowego Symbol w miejscu trudno dostępnym Symbol w innym miejscu niż zalecane według zasad systemu GS1 7

Jak unikać błędów w symbolach kodów kreskowych EAN/UPC Wielkość symbolu Kody kreskowe umieszczane na towarach i ich opakowaniach spełniają swoje funkcje jedynie wtedy, jeżeli odczytywane są bezbłędnie przez odpowiednie urządzenia już przy pierwszej próbie. Najczęstszym próbie. Najczęstszym powodem powodem nieprawidłowego odczytu jest nieodpowiednia wielkość symboli kodów kreskowych lub brak lub właściwego brak właściwego marginesu. marginesu. Wielkość Wielkość symbolu kodu symbolu kreskowego kodu kreskowego musi musi mieścić mieścić się w się ściśle w ściśle określonych określonych granicach. Dla kodów EAN-13, EAN-8, EAN-8, UPC-A i UPC-A UPC-E i oraz UPC-E 2-i oraz 5-cyfrowych 2 i add-on 5-cyfrowych dopuszczalne add-on dopuszczalne są wielkości są symbolu wielkości od symbolu 80% do 200% od 80% tzw. do 200% wielkości tzw. nominalnej, wielkości nominalnej, czyli wyliczonej czyli wyliczonej teoretycznie teoretycznie wielkości idealnej. wielkości idealnej. Dokładne wymiary pola zadruku Dokładne kodów podane wymiary są na podane stronie są19. na stronie 19. Często zdarza się, że powierzchnia przeznaczona na wydrukowanie symbolu jest bardzo mała, więc producenci usiłują zmniejszyć wymiary kodu, aby zmieścić go na przeznaczonym do tego celu miejscu. Zmniejszane są zazwyczaj współczynnik powiększenia lub wysokość kodu. Maksymalne i minimalne wymiary kodu EAN-13 5 901234 123457 > Maksymalne i minimalne wymiary kodu EAN-8 < 5901 2344 > < 5901 2344 > 5 901234 123457 > 8 8

Dobór odpowiedniego współczynnika powiększenia Współczynnik powiększenia jest uzależniony od wykorzystywanej techniki drukarskiej i rodzaju podłoża, na którym wykonuje się nadruk. Zalecane są następujące minimalne współczynniki powiększenia wymiarów kodów EAN/UPC, w zależności od techniki drukowania: druk offsetowy druk typograficzny druk wklęsły i typooffsetowy i druk druk fleksograficzny na papierze i folii na papierze i folii druk fleksograficzny druk fleksograficzny na tekturze falistej na tekturze falistej druk sitowy druk sitowy 0,80 i większe 1,00 i większe 1,10 i większe 1,30 większe 1,30 i większe 1,60 większe 1,60 i większe 1,20 większe 1,20 i większe Współczynnik powiększenia powinien być tym większy, im mniej precyzyjna mniej precyzyjna jest technika jest technika drukarska. Mały drukarska. symbol Mały o niskiej symbol jakości o niskiej wydruku, jakości wydruku, jest nieczytelny jest nieczytelny dla skanera. dla skanera. Skracanie wysokości Skracanie wysokości Redukcja wysokości symbolu dopuszczalna jest jedynie Redukcja w przypadkach wysokości wyjątkowych. symbolu dopuszczalna Przed podjęciem jest decyzji jedynie o skróceniu w symbolu przypadkach należy wyjątkowych. rozważyć, czyprzed podjęciem możliwe jest decyzji zastosowanie o skróceniu symbolu mniejszego należy współczynnika rozważyć, czy możliwe powiększenia, jest zastosowanie dopuszczalnego dla mniejszego danej techniki współczynnika druku. Jeżeli to nie powiększenia, pomoże, należy dopuszczalnego rozważyć możliwość dla danej zastosowania techniki skróconego druku. Jeżeli symbolu to nie pomoże, EAN-8. Kiedy należy i to rozważyć rozwiązanie możliwość zastosowania zawiedzie, można skróconego uciec się symbolu do EAN-8. skrócenia wysokości symbolu. Należy jednak pamiętać, że nie jest dopuszczalne jakiekolwiek skracanie wysokości Kiedy i to rozwiązanie symboli, których zawiedzie, współczynnik można uciec się powiększenia do skrócenia jest mniejszy wysokości od symbolu. 1. Skracanie Skracanie powinno być powinno ostatecznym być ostatecznym wyjściem, wyjściem, jeżeli miejsce jeżeli miejsce na produkcie na produkcie pozwala pozwala wyłącznie na umieszczenie skróconego kodu kreskowego. Standardowe wielkości symboli są Standardowe tak dobrane, aby wielkości symbol symboli mógł być są tak czytany dobrane, przez aby skaner, symbol bez mógł względu być czytany na jego orientację przez skaner, w stosunku bez względu na do jego kierunku orientację padania w stosunku promienia do kierunku padania promienia skanującego. Symbol o znacznie skróconej skanującego. wysokości Symbol traci o znacznie tę cechę, skróconej zwłaszcza wysokości przy traci czytaniu tę skanerami cechę, zwłaszcza stacjonarnymi, przy czytaniu które są coraz skanerami częściej stacjonarnymi, stosowane. które Kasjersą w coraz sklepie częściej stosującym stosowane. automatyczną Kasjer identyfikację w sklepie stosującym traci znacznie automatyczną więcej czasu identyfikację na odczytanie traci znacznie takiegowięcej kodu, czasu co na powoduje odczytanie utratę takiego jednej z kodu, jego co podstawowych powoduje utratę funkcji jednej usprawnienia z jego podstawowych obsługi klientów. funkcji usprawnienia obsługi klientów. dobrze źle 5 901234 123457 > 5 901234 123457 > 9 9

Jasny margines Marginesy spełniają ważną funkcję w procesie rozpoznawania kodu przez czytnik. Ich brak lub zbyt małe wymiary, szerokości, powodują ograniczenie lub eliminację możliwości wielokierunkowego odczytu kodu. Zbyt mały margines może, w niektórych przypadkach, zupełnie uniemożliwiać odczyt, ponieważ jest on traktowany przez czytnik jako dodatkowa, zakłócająca informacja, której dekoder nie jest w stanie zinterpretować. Przy dodatkowa, drukowaniu zakłócająca kodówinformacja, kreskowych której dekoder należy nie jest zatem w stanie zachować odpowiednie zinterpretować. marginesy po prawej i Przy lewej drukowaniu stronie symbolu. kodów Nie mogą one kreskowych zawierać należy żadnych zatem nadruków zachować i odpowiednie muszą mieć określone marginesy wymiary po prawej minimalne. i lewej stronie symbolu. Nie mogą Skutecznym one zawierać środkiem żadnych nadruków zapobiegawczym i muszą mieć określone jest pozostawienie wymiary nieco minimalne. większego Skutecznym marginesu, środkiem niż niezbędne minimum wymagane dla danego symbolu. Wystarczającą rezerwą zapobiegawczym jest już dodatkowy jest pozostawienie pasek o nieco szerokości większego 2 mm marginesu, dookoła symbolu. niż Zaleca niezbędne się stosowanie minimum wymagane wskaźnika jasnego dla danego marginesu: symbolu. znaku Wystarczającą > z rezerwą ostrzem jest przylegającym już dodatkowy pasek granicy o szerokości prawego 2 mm marginesu. dookoła symbolu. Zaleca się stosowanie wskaźnika jasnego marginesu: znaku > z ostrzem przylegającym do granicy prawego marginesu. dobrze źle 10 10

Barwy symbolu Kod kreskowy odczytywany jest najczęściej przy pomocy czytnika wyposażonego w laser, który oświetla go wiązką promieni czerwonych, a następnie bada ilość światła odbitego od powierzchni kodu. Jasne kreski (w praktyce są to zwykle barwy tła) odbijają więcej światła niż ciemne. Tak więc to, co widzi skaner różni się znacznie od tego, co widzi ludzkie oko. Aby kod mógł zostać odczytany, pomiędzy barwami kresek i tła musi zostać zachowany określony kontrast, widoczny dla skanera. Uzyskanie pożądanego kontrastu zależy od dwóch czynników: barwy tła podłoża i barwy farby drukującej kreski. Idealnym zestawieniem jest białe tło i czarne kreski, lecz niektóre inne połączenia mogą dać równie dobry efekt. Wiele połączeń barw jest wprawdzie dobrze widocznych dla oka ludzkiego, ale są zupełnie nieczytelne dla skanera. barwy stanowiącej tło, na którym nadrukowane zostaną kreski symbolu. Na następnych stronach podane są przykłady właściwych i niewłaściwych zestawów kolorów drukowania symboli kodów kreskowych. Końcowy efekt zależy od udziału poszczególnych barw w zastosowanym rodzaju farby drukarskiej, dlatego też, przed podjęciem ostatecznej decyzji i wydrukowaniem symbolu na dużej partii opakowań, należy zawsze dokonać pomiaru kontrastu nadruku. Pewną pomoc mogą stanowić następujące wskazówki: kolor czerwony i jego pochodne (pomarańczowy, różowy itp.), po oświetleniu światłem czerwonym, widziane są przez skaner jako białe, nie mogą być więc stosowane do drukowania kresek, jako ciemne, nie można więc wykorzystywać ich do druku tła, ani kresek na ciemnym tle, pokrycie symbolu materiałami błyszczącymi (lakierem, folią, celofanem), zmniejsza kontrast symbolu. W tej sytuacji należy dobrać kolory zapewniające kontrast znacznie większy od niezbędnego minimum. Bardziej szczegółowe informacje dotyczące doboru barw kodów kreskowych znajdują się w broszurze GS1 Polska: Drukowanie kodów kreskowych GS1, dostępnej w internecie pod adresem: www.gs1pl.org, w dziale: Publikacje. Należy zatem pamiętać, że nie zawsze barwę tła opakowania można bezpośrednio wykorzystać jako tło symbolu. Jeżeli opakowanie ma kolor niedopuszczalny do drukowania jasnych kresek, konieczne jest wprowadzenie dodatkowej niektóre farby brązowe mogą mieć dużą zawartość barwy czerwonej, co uniemożliwia wykorzystanie ich do drukowania kresek, barwy połyskliwe (złota, srebrna itp.), traktowane są przez czytnik 11

Przykłady prawidłowych połączeń kolorów symboli kodów kreskowych czarny biały niebieski biały zielony biały ciemnobrązowy biały czarny żółty niebieski żółty zielony żółty ciemnobrązowy żółty ozcńaram op yw ozcńaram op ynoleiz yw oząrbonmeic yw ozcńaram op ikseibein yw ynrazc pomarańczowy czarny czerwony niebieski czerwony zielony czerwony ciemnobrązowy czerwony dobrze 12 12

Przykłady nieprawidłowych połączeń kolorów symboli kodów kreskowych żółty biały pomarańczowy biały czerwony biały jasnobrązowy biały czarny zielony ciemnobrązowy zielony czarny niebieski czarny ciemnobrązowy czerwony zielony niebieski zielony czerwony niebieski czerwony jasnobrązowy biały czarny czarny złoty zielony złoty czerwony złoty źle 13 13

Lokalizacja symboli kodów kreskowych EAN/UPC Prawidłowa lokalizacja symbolu EAN/UPC na towarze lub jego opakowaniu jest warunkiem właściwego wykorzystania kodu kreskowego w punkcie sprzedaży detalicznej i zwiększenia efektywności pracy stanowisk kasowych. Jednym z czynników, mających wpływ na tę efektywność jest szybkość, z jaką kasjer może skanować towary. Szybkość ta się zmniejszy, jeżeli kasjer nie będzie w stanie przewidzieć, w jakim miejscu na towarze znajduje się symbol lub dostęp do niego będzie utrudniony. źle Należy również zwrócić szczególną uwagę na to, aby symbol kodu nie był złamany na krawędzi i znajdował się w odpowiedniej odległości od zgrzewów, zgięć i innych zniekształceń opakowania. Jeżeli cały symbol kodu EAN/UPC nie znajduje się na jednej, gładkiej powierzchni, to nie nadaje się on do automatycznego odczytu, a tym samym nie spełnia swojej podstawowej funkcji. Tam, gdzie to jest możliwe, symbol powinien być umieszczony na wynikającej z układu szaty graficznej tylnej stronie opakowania. W tym położeniu powinien znaleźć się w pobliżu podstawy, ale w odpowiedniej odległości od krawędzi. Takie umieszczanie symbolu znacznie ułatwia odczyt symboli przy pomocy skanerów stacjonarnych (wbudowanych w ladę kasową). dobrze źle 14 14

Umieszczanie symboli w pobliżu dolnej części opakowania jest szczególnie istotne w przypadku towarów ciężkich lub wysokich (np. puszka z 5 kg farby). Wszelka manipulacja takimi towarami na stanowisku kasowym jest szczególnie kłopotliwa. Symbole, łącznie z jasnymi marginesami i numerami zapisanymi cyfrowo, powinny, w miarę możliwości, być umieszczone w odległości co najmniej 8 mm i nie dalej niż 102 mm od krawędzi, zgięć lub zakrzywień. Nieprzestrzeganie tej zasady często uniemożliwia odczyt symbolu w punkcie kasowym. źle źle Niektóre towary pakowane są w opakowania miękkie, łatwo ulegające zniekształceniu (np. torebki foliowe z solą, czy krojonym chlebem) lub w opakowania próżniowe albo w folię termokurczliwą. Symbol EAN/UPC należy wówczas umieścić w miejscu najmniej narażonym na odkształcenia, możliwie najbardziej płaskim. Kreski symbolu powinny być skierowane prostopadle do kierunku odkształcenia. Pewnym wyjściem z sytuacji może być również zastosowanie większego współczynnika powiększenia, co zawsze zwiększa niezawodność odczytu. dobrze źle dobrze 15 15

Jeżeli symbol EAN/UPC drukowany jest na zaokrąglonej powierzchni, to to kreski tego symbolu powinny być skierowane prostopadle do linii tworzących powierzchnię opakowania ( orientacja drabinkowa ). Taka orientacja kresek jest konieczna na zaokrągleniach o małym promieniu, zawsze gdy kąt wycinka koła od maszyny środka od symbolu środka symbolu do zewnętrznej do zewnętrznej krawędzi krawędzi znaku skrajnego znaku skrajnego jest większy jest większy niż 30 stopni. niż 30 stopni. dobrze dobrze Jeżeli kształt opakowania uniemożliwia bezpośredni kontakt nadrukowanego symbolu z powierzchnią odczytującą Jeżeli kształt opakowania uniemożliwia bezpośredni kontakt nadrukowanego symbolu powierzchnią odczytującą skanera skanera (np. baterie lub narzędzia, umieszczone na tekturowej podkładce i nakryte wytłoczonym, przezroczystym (np. baterie lub narzędzia, umieszczone na tekturowej podkładce i nakryte wytłoczonym, przezroczystym plastikiem), plastikiem), to odległość pomiędzy powierzchnią symbolu i powierzchnią odczytującą skanera może wynosić do 12 mm. to odległość pomiędzy powierzchnią symbolu i powierzchnią odczytującą skanera może wynosić do 12 mm. Uwaga Uwaga ta odnosi się zwłaszcza do powierzchni wklęsłych lub wypukłych. ta odnosi się zwłaszcza do powierzchni wklęsłych lub wypukłych. dobrze 16 16

Na każdym opakowaniu jednostkowym może być naniesiony tylko jeden symbol kodu EAN/UPC. W przypadku stosowania techniki pakowania z taśmy (np. masło, lody), na tym samym towarze często pojawia się więcej niż jeden symbol EAN/UPC, co może prowadzić do wielokrotnego zarejestrowania tego artykułu w kasie. Możliwe są dwa wyjścia z tej sytuacji: kolejne symbole można umieszczać po przeciwnych stronach opakowania, co zapobiegnie powtórnej rejestracji w kasie tego samego towaru, kolejne symbole kodu można umieścić w odległości mniejszej niż 150 mm, a wówczas kasa nie zarejestruje ponownie tego samego towaru, należy również rozważyć możliwość przedłużenia kresek symbolu, jako sposób umieszczenia jednego całego symbolu na jednej ściance, zamiast jego powtarzania. źle 17 17

Niektóre towary sprzedawane są postaci jednostek wieloopakowaniowych, zawierających kilka podstawowych Niektóre towary sprzedawane są w postaci jednostek wieloopakowaniowych, zawierających kilka podstawowych jednostek konsumenckich (np. koszyk butelkami piwa), są to tzw. wielopaki. Jednostki wewnętrzne mogą być jednostek konsumenckich (np. koszyk z 4 butelkami piwa), są to tzw. wielopaki. Jednostki wewnętrzne mogą być oznaczone własnymi symbolami identyfikacyjnymi. Jeżeli opakowanie wielopaka jest przezroczyste lub nie zakrywa oznaczone własnymi symbolami identyfikacyjnymi. Jeżeli opakowanie wielopaka jest przezroczyste lub nie zakrywa całkowicie towarów znajdujących się wewnątrz, to aby nie dopuścić do pomyłkowego odczytu symboli kodów towarów całkowicie towarów znajdujących się wewnątrz, to aby nie dopuścić do pomyłkowego odczytu symboli kodów towarów znajdujących się wewnętrz, należy je tak umieścić, aby ich symbole nie były widoczne na zewnątrz. Najprostszym znajdujących się wewnątrz, należy je tak umieścić, aby ich symbole nie były widoczne na zewnątrz. Najprostszym sposobem jest takie odwrócenie jednostek wewnętrznych, aby opakowanie wielopaka całkowicie zakrywało sposobem jest takie odwrócenie jednostek wewnętrznych, aby opakowanie wielopaka całkowicie zakrywało umieszczone umieszczone na nich symbole kodów. Symbol identyfikacyjny wielopaka powinien się wówczas znajdować n a innej na nich symbole kodów. Symbol identyfikacyjny wielopaka powinien się wówczas znajdować na innej płaszczyźnie, niż płaszczyźnie, niż kody jednostek podstawowcyh (np. na spodzie opakowania zbiorczego). kody jednostek podstawowych (np. na spodzie opakowania zbiorczego). dobrze źle Szczegółowe informacje dotyczące umieszczania symboli kodów kreskowych na różnych rodzajach opakowań znajdują Szczegółowe informacje dotyczące umieszczania symboli kodów kreskowych na różnych rodzajach opakowań znajdują się się w Specyfikacjach ogólnych GS1, dostępnych pod adresem: www.gs1pl.org, w dziale Publikacje. w Specyfikacjach ogólnych GS1, dostępnych pod adresem: www.gs1pl.org, w dziale Publikacje. 18 18

Wymiary modułów i pola zadruku EAN-13, UPC-A i EAN-8 w różnych współczynnikach powiększenia Szerokość Wymiary EAN-13/UPC-A [mm] Wymiary EAN-8 [mm] Współczynnik modułu powiększenia Szerokość Wysokość Szerokość Wysokość (idealna) [mm] 0.80 0.264 29.83 20.73 21.38 17.05 0.85 0.281 31.70 22.02 22.72 18.11 0.90 0.297 33.56 23.32 24.06 19.18 0.95 0.313 35.43 24.61 25.39 20.24 1.00 0.330 37.29 25.91 26.73 21.31 1.05 0.346 39.15 27.21 28.07 22.38 1.10 0.363 41.02 28.50 29.40 23.44 1.15 0.379 42.88 29.80 30.74 24.51 1.20 0.396 44.75 31.09 32.08 25.57 1.25 0.412 46.61 32.39 33.41 26.64 1.30 0.429 48.48 33.68 34.75 27.70 1.35 0.445 50.34 34.98 36.09 28.77 1.40 0.462 52.21 36.27 37.42 29.83 1.45 0.478 54.07 37.57 38.76 30.90 1.50 0.495 55.94 38.87 40.10 31.97 1.55 0.511 57.80 40.16 41.43 33.03 1.60 0.528 59.66 41.46 42.77 34.10 1.65 0.544 61.53 42.75 44.10 35.16 1.70 0.561 63.39 44.05 45.44 36.23 1.75 0.577 65.26 45.34 46.78 37.29 1.80 0.594 67.12 46.64 48.11 38.36 1.85 0.610 68.99 47.93 49.45 39.42 1.90 0.627 70.85 49.23 50.79 40.49 1.95 0.643 72.72 50.52 52.12 41.55 2.00 0.660 74.58 51.82 53.46 42.62» Kod EAN-13 zbudowany jest ze 113 modułów X, z tego: lewy margines składa się z 11 modułów kreski kodu zbudowane są z 95 modułów prawy margines składa się z 7 modułów» Szerokość nominalna modułu X = 0,33 mm 19 19

20 Notatki

Instytut Logistyki i Magazynowania, organizacja GS1 w Polsce Instytut Logistyki i Magazynowania jako organizacja krajowa GS1 Polska zarządza systemem GS1 w Polsce oraz wspiera uczestników systemu w efektywnym wdrażaniu standardów. Jest jedyną instytucją upoważnioną do przyjmowania firm i instytucji z Polski do Systemu GS1 i do nadawania im uprawnień do stosowania kodów GS1. Opracowuje rozwiązania krajowe oraz bierze aktywny udział w rozwijaniu globalnych standardów i nowych zastosowań. Realizuje prace badawczo rozwojowe i usługi doradcze, podnoszące efektywność funkcjonowania przedsiębiorstw i całych łańcuchów dostaw. Oferta Jeżeli Twoja firma: potrzebuje kodów kreskowych zastanawia się nad wykorzystaniem faktury elektronicznej planuje wdrożyć etykietę logistyczną chce wdrożyć rozwiązanie śledzenia ruchu i pochodzenia produktów (traceability) rozważa możliwość implementacji technologii RFID/EPC lub jest zainteresowana innym rozwiązaniem w oparciu o globalne standardy GS1 Zapraszamy do współpracy

Instytut Logistyki i Magazynowania GS1 Polska ul. Estkowskiego 6 61-755 Poznań centrala: + 48 61 850 48 90 helpdesk: +48 61 852 37 94 F: +48 61 852 63 76 M: gs1pl@gs1pl.org www.ilim.poznan.pl www.gs1pl.org 22