PROCEDURY DOTYCZĄCE ZASAD UDZIELANIA I ORGANIZACJI POMOCY PSYCHOLOGICZNO- PEDAGOGICZNEJ Załącznik nr 13
Pomoc psychologiczno pedagogiczna to szczególny rodzaj wzajemnego oddziaływania osoby pomagającej i wspomagającej, z którego mogą korzystać uczniowie, głównie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, ich rodzice, a także nauczyciele. Podstawowym jej założeniem jest wszechstronne rozpoznanie sytuacji problemowej ucznia i udzielenie mu niezbędnej i adekwatnej do jego potrzeb pomocy. Pomoc psychologiczno pedagogiczna udzielana uczniowi w szkole polega na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz rozpoznawaniu jego indywidualnych możliwości psychofizycznych, wynikających w szczególności : -ze szczególnych uzdolnień; - z niepełnosprawności; - z niedostosowania społecznego; - z zagrożenia niedostosowaniem społecznym; - ze specyficznych trudności w uczeniu się; - z choroby przewlekłej; - z sytuacji kryzysowych lub traumatycznych; - z niepowodzeń szkolnych; - z zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego, kontaktami środowiskowymi; - z trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą. 1. ADRESACI POMOCY PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNEJ W SZKOLE I SPOSÓB JEJ ORGANIZOWANIA. Adresatami pomocy psychologiczno pedagogicznej są uczniowie diagnozowani na terenie poradni w kierunku specyficznych specjalnych potrzeb edukacyjnych, otrzymujący opinię psychologiczną lub orzeczenie do kształcenia specjalnego oraz uczniowie, których sytuację i potrzebę specjalnej organizacji nauczania zdiagnozują i określą bezpośrednio pracownicy szkoły nauczyciele, wychowawcy i specjaliści. O pomoc mogą występować: - uczniowie; - rodzice uczniów; - nauczyciele. 2. INICJATORZY UDZIELANIA POMOCY PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNEJ. Inicjatorami udzielania koniecznej pomocy psychologiczno pedagogicznej mogą być: - uczniowie; - rodzice uczniów; - nauczyciele; - wychowawcy; - poradnie psychologiczno - pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne. Pomocy psychologiczno pedagogicznej udzielają w szkole: - nauczyciele; - wychowawcy; - specjaliści psycholodzy, pedagodzy. 2
3. FORMY POMOCY W szkole pomoc psychologiczno pedagogiczna jest udzielana w formie: - zajęć rozwijających uzdolnienia uczniów; - zajęć dydaktyczno wyrównawczych; - porad i konsultacji; - warsztatów i szkoleń; - zindywidualizowanej pracy z uczniem na obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych. Czas trwania pomocy określa się indywidualnie. Pomoc w formie zajęć dydaktyczno wyrównawczych, zajęć specjalistycznych prowadzi się do czasu: - likwidacji opóźnień w opanowaniu podstawy programowej; - złagodzenia zaburzeń stanowiących powód objęcia ucznia daną formą pomocy; - wyeliminowania zaburzeń. Zajęcia dydaktyczno wyrównawcze i zajęcia specjalistyczne prowadzą nauczyciele i specjaliści posiadający kwalifikacje odpowiednie dla rodzaju prowadzonych zajęć. 4. OSOBY I STRUKTURY SZKOLNE ODPOWIEDZIALNE ZA ORGANIZACJĘ POMOCY PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNEJ. 4.1. Dyrektor szkoły: a) powołuje dla każdego ucznia wymagającego pomocy psychologiczno - pedagogicznej zespół składający się z nauczycieli, wychowawcy oraz specjalistów, prowadzących zajęcia z danym uczniem, b) wyznacza osobę koordynującą pracą zespołu, c) ustala dla ucznia formy, sposoby i okres udzielania pomocy psychologiczno pedagogicznej oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane (wymiar godzin zajęć, ustala się z uwzględnieniem godzin do dyspozycji dyrektora szkoły, o których mowa w art. 42 ust. Karty Nauczyciela), d) na podstawie zaleceń zespołu informuje na piśmie rodziców ucznia o ustalonych dla ucznia formach, sposobach i okresie udzielania pomocy psychologiczno - pedagogicznej oraz wymiarze godzin, w którym poszczególne formy będą realizowane, e) współpracuje z podmiotami, które powinny wspierać szkołę w zakresie udzielanej pomocy: z rodzicami uczniów, poradniami psychologiczno pedagogicznymi, poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia zawodowego, innymi szkołami, organizacjami pozarządowymi oraz instytucjami pracującymi na rzecz rodziny, dzieci; - zapewnia różne formy pomocy; - organizuje potrzebne zajęcia; - zapewnia rodzicom uczniów i nauczycielom pomoc w formie porad, konsultacji, warsztatów, szkoleń. 4.2. Zespół 4.2.1. Zespół tworzy się dla ucznia posiadającego: a) orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, b) orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania; c) opinię poradni psychologiczno pedagogicznej lub poradni specjalistycznej niezwłocznie po otrzymaniu orzeczenia lub opinii; d) dla ucznia, który nie posiada orzeczenia lub opinii niezwłocznie po przekazaniu przez nauczyciela, wychowawcę klasy lub specjalistę informacji o potrzebie objęcia ucznia pomocą psychologiczno pedagogicznej; 3
e) zespół tworzą wyznaczeni przez dyrektora nauczyciele i inne osoby spoza szkoły; f) koordynatorem zespołu jest pedagog szkolny. 4.2.2. Działania zespołu: a) obejmowanie pomocą psychologiczno pedagogiczną jednego lub wielu uczniów; b) przygotowanie i prowadzenie Indywidualnego Programu Edukacyjno Terapeutycznego (IPET), Karty Indywidualnych Potrzeb Ucznia (KIPU), Planu Działań Wspierających (PDW); c) planuje i koordynuje udzielanie pomocy psychologiczno pedagogicznej każdemu uczniowi, określenie zalecanych form, sposobów i okresu udzielania uczniowi pomocy; d) wspiera rodziców ucznia objętego pomocą psychologiczno pedagogiczną; e) określa zakres współdziałania z poradniami psychologiczno pedagogicznymi i poradniami specjalistycznymi; f) określa zakres współdziałania z organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży; g) dokonuje oceny; h) formułuje wnioski i zalecenia dotyczące dalszej pracy z uczniem; i) podejmuje działania mediacyjne i interwencyjne w sytuacjach kryzysowych. 4.2.3. Efektywność pracy zespołu. Zespół dokonuje oceny efektywności pomocy psychologiczno pedagogicznej udzielanej uczniowi, w tym efektywności realizowanych zajęć, dotyczącej: 1. formy pomocy psychologiczno pedagogicznej po zakończeniu jej działania; 2. pomocy psychologiczno pedagogicznej udzielanej w danym roku szkolnym przed opracowaniem arkusza organizacji szkoły na kolejny rok szkolny, Na wniosek rodziców ucznia, a także na wniosek nauczyciela prowadzącego zajęcia dydaktyczno wyrównawcze lub zajęcia specjalistyczne, zespół dokonuje oceny efektywności tych form pomocy psychologiczno pedagogicznej przed upływem ustalonego przez dyrektora szkoły okresu udzielania danej formy pomocy. 4.2.4. Spotkania zespołu. Spotkania zespołu odbywają się w miarę potrzeb. Zwołuje je osoba koordynująca pracę zespołu. Rodzice ucznia mogą uczestniczyć w spotkaniach zespołu. O terminie spotkania zespołu dyrektor szkoły informuje rodziców ucznia. W spotkaniach zespołu na wniosek dyrektora szkoły lub rodzica ucznia mogą także uczestniczyć przedstawiciele poradni psychologiczno - pedagogicznej, poradni specjalistycznych, inne osoby, w szczególności lekarz, psycholog, pedagog lub inny specjalista. 4.3. Specjaliści, nauczyciele i rodzice ucznia. 4.3.1 Zadania pedagoga i psychologa: a) badanie i diagnozowanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów; b) wspieranie mocnych stron uczniów; c) minimalizowanie skutków zaburzeń rozwojowych; d) zapobieganie zaburzeniom zachowań; e) realizowanie różnych form pomocy psychologiczno - pedagogicznej w środowisku szkolnym i pozaszkolnym poszczególnych uczniów; f) prowadzenie rejestru zespołów powołanych do planowania i koordynacji pomocy psychologiczno pedagogicznej; g) ustalanie terminów i zwoływanie spotkań zespołów; 4
h) ustalanie harmonogramu pracy zespołów; i) dokumentowanie i przechowywanie dokumentacji pracy zespołów oraz dokumentacji psychologiczno pedagogicznej. 4.3.2. Zadania rodziców: a) współpraca z nauczycielami wchodzącymi w skład zespołu pomocy psychologiczno - pedagogicznej; b) uczestniczenie w spotkaniach zespołu. 4.3.3. Zadania wychowawcy klasy: a) koordynuje i integruje pracę zespołu w zakresie pomocy pedagogiczno - psychologicznej w czasie zajęć edukacyjnych, pozalekcyjnych oraz pozaszkolnych; b) informuje nauczycieli zajęć edukacyjnych o potrzebach, trudnościach i możliwościach ucznia; c) informuje o przyjętych zasadach pracy z uczniem i egzekwuje ich realizację; d) pozyskuje od nauczycieli zajęć edukacyjnych informacji o funkcjonowaniu ucznia w klasie szkolnej, jego sukcesach i porażkach; e) integruje zespół klasowy z uwzględnieniem uczniów objętych pomocą psychologiczno - pedagogicznej; f) współpracuje z rodzicami ucznia. 4.3.4. Zadania nauczyciela zajęć edukacyjnych: a) wspiera wychowawcę klasy w działaniach na rzecz koordynacji pracy w zakresie pomocy; b) dostosowuje program nauczania, wymagania, kryteria oceniania oraz metody pracy do potrzeb ucznia; c) integruje działania nauczycieli wokół potrzeb i problemów ucznia; d) uwzględnia w codziennej pracy zasady pracy z uczniem; e) monitoruje stosowanie zasad pracy z uczniem na zajęciach edukacyjnych. 4.4. Dokumentacja 4.4.1. Indywidualny Program Edukacyjno Terapeutyczny (IPET) Nauczyciele i specjaliści zatrudnieni w szkole są zobowiązani opracować i realizować Indywidualne Programy Edukacyjno Terapeutyczne dla uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym. Wspólne działania nauczycieli i specjalistów opracowujących IPET pozwolą zrealizować cele edukacyjne i terapeutyczne. IPET ma dwie funkcje: a) edukacyjną: - dostosowanie podstawy programowej do możliwości ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi; - przygotowanie autorskiego programu; b)terapeutyczną: - rozwija indywidualne uzdolnienia i predyspozycje; - zawiera działania wzmacniające rozwój ucznia; - usprawnia zaburzone funkcje; - wyrównuje braki; - wspiera rozwój psychofizyczny i społeczny. Kwestionariusz IPET jest przygotowany z wykorzystaniem opracowań i gotowych form. 5
Program jest realizowany w czasie godzin, które mają regulację czasową - 45 minut w formie zajęć dydaktyczno wyrównawczych, kół zainteresowań, zajęć realizujących założenia podstawy programowej lub zajęć edukacyjnych. IPET zawiera: - treści nauczania lub zagadnienia umożliwiające uczniowi osiąganie zamierzonych celów; - określa metody, formy, środki dydaktyczne, przydatne nauczycielowi, by osiągnąć cele,; - określa rodzaj pomocy i wsparcia; - określa sposób wartościowania osiągnięć ucznia; - ewaluację, by ocenić skuteczność działań. Wzór kwestionariusza IPET Indywidualny Program Edukacyjno Terapeutyczny Opracowany przez zespół w składzie: Koordynator zespołu: Członkowie:.. Na okres: Metryczka ucznia Imię i nazwisko: Data urodzenia: Rodzice: Klasa: Wychowawca: Kontakt z rodzicami: Adres: Nr pesel: Uczeń posiada orzeczenie Z uwagi na Na okres Zasadnicze informacje o uczniu wynikające z orzeczenia: Cele ogólne wynikające z podstawy programowej Zakres dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania cele szczegółowe: 1 treści edukacyjne 2 warunki 3 sprzęt i środki dydaktyczne 4 ocenianie Warunki egzaminacyjne Rodzaj, zakres zintegrowanych działań nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem o charakterze rewalidacyjnym (cele terapeutyczne) Stan zdrowia: Funkcje rozwojowe najlepiej rozwinięte: Funkcje rozwojowe najsłabiej rozwinięte: Cechy szczególne: Dostosowanie wymagań edukacyjnych z poszczególnych przedmiotów Termin realizacji, ocena, uwagi Formy pracy z uczniem: Metody pracy z uczniem: Realizacja pomocy psychologiczno pedagogicznej wobec ucznia Formy i sposoby okres Wymiar godzin Decyzja dyrektora szkoły 4.4.2. Plan Działań Wspierających (PDW) Zespół opracowuje dla ucznia, z wyjątkiem ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, Plan Działań Wspierających zawierający: 6
a) cele do osiągnięcia w zakresie, w którym uczeń wymaga pomocy; b) działania realizowane z uczniem w ramach poszczególnych form i sposobów udzielania uczniowi pomocy psychologiczno pedagogicznej; c) metody pracy z uczniem; d) zakres dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia; e) działania wspierające rodziców ucznia; f) zakres współdziałania z poradniami psychologiczno pedagogicznymi i specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi oraz instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży. Wzór kwestionariusza PDW: Dla ucznia Cele do osiągnięcia w zakresie, którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno pedagogicznej:... Działania realizowane z uczniem w ramach poszczególnych form i sposobów udzielania pomocy psychologiczno - pedagogicznej Metody pracy z uczniem Zakres dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych Działania wspierające rodziców Zakres współdziałania z poradniami, organizacjami i instytucjami na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży 4.4.3. Karta Indywidualnych Potrzeb Ucznia (KIPU) Zespół zakłada i prowadzi Kartę Indywidualnych Potrzeb Ucznia (KIPU). Karty nie zakłada się dla ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju. Kartę Indywidualnych Potrzeb Ucznia prowadzi się, gdy uczeń posiada: a) opinię poradni psychologiczno pedagogicznej; b) orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania; c) stwierdzono specjalne potrzeby edukacyjne. KIPU dołącza się do dokumentacji badań i czynności uzupełniających. Po zakończeniu przez ucznia szkoły lub w przypadku zmiany szkoły rodzic otrzymuje oryginał karty. Do przekazania KIPU innej placówce wymagana jest zgoda rodziców. Po każdym spotkaniu zespołu KIPU trzeba przedstawić dyrektorowi. W dokumentacji pozostaje kopia karty. Karta zawiera: a) imię i nazwisko ucznia; b) nazwę szkoły lub placówki oraz oznaczenie klasy, do której uczeń uczęszczał; c) informację dotyczące: - orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania lub opinię poradni psychologiczno pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej z podaniem numeru i daty wydania orzeczenia lub opinii; - potrzeby objęcia ucznia pomocą psychologiczno pedagogicznej stwierdzonej w wyniku przeprowadzonych działań pedagogicznych. - zakresu, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno - pedagogicznej z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne; - zaleceń formy, sposoby i okresy udzielania pomocy psychologiczno - pedagogicznej; 7
- ustaleń dotyczących formy, sposobów i okresów udzielania pomocy oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane; - oceny efektywności pomocy psychologiczno pedagogicznej; - terminów spotkań zespołu; - podpisów osób biorących udział w poszczególnych spotkaniach zespołu. Wzór kwestionariusza KIPU: Część A Data założenia karty Imię i nazwisko ucznia Nazwa szkoły / klasa Podstawa założenia karty Orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania Opinia Poradni psychologiczno pedagogicznej / poradni specjalistycznej Rozpoznanie dokonane przez nauczycieli i specjalistów.. Ważne informacje Data wydania orzeczenia: Numer orzeczenia: Dotyczy: Data wydania opinii: Numer opinii: Dotyczy: Część B Imię i nazwisko ucznia Data założenia części B Zakres, w którym uczeń wymaga pomocy PP z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychiczne Zakres pomocy Zalecenia zespołu Ustalenia Dyrektora Formy i sposoby udzielenia pomocy Okres udzielania pomocy Wymiar godzin dla poszczególnych form Kto opracuje plan działań wspierających Termin kolejnego spotkania zespołu Ocena efektywności udzielanej pomocy psychologiczno pedagogicznej Podpisy osób biorących udział w posiedzeniu zespołu Dyrektor 4.4.4. Rejestr zespołów. W szkole pedagog szkolny prowadzi rejestr zespołów powołanych do planowania i koordynacji pomocy psychologiczno pedagogicznej w danym roku szkolnym. Wzór kwestionariusza rejestru: Rejestr zespołów powołanych do planowania i koordynowania pomocy psychologiczno pedagogicznej w ZSP w roku szkolnym 20 /20 lp. 1. Podstawa powołania zespołu Skład zespołu Koordynator Imię i nazwisko ucznia nr KIPU IPET lub PDW Uwagi Szkoła prowadzi, w indywidualnej teczce, dla każdego ucznia objętego pomocą psychologiczno pedagogiczną, dokumentację badań i czynności uzupełniających prowadzonych w szczególności przez pedagoga, psychologa i lekarza. Dokumentacja przechowywana jest w gabinecie pedagoga szkolnego. 8