akroekonomia I, wiczenia 8-9 Jan Hagemejer odel IS-L Wst p Do tej pory analiza polityki gospodarczej abstraowaªa od sfery monetarnej. Analizowali±my wyª cznie polityk skaln. Co wi cej, uznawali±my,»e wszystkie zmiany w polityce gospodarczej odbywaªy si bez jakiejkolwiek reakcji rynku pieni»nego. odel IS-L ª czy rynek dóbr i usªug z rynkiem - nansowym. Równowaga w modelu IS-L nast puje wtedy, gdy: Rynek dóbr znajduje si w równowadzewycieki równe dopªywom st d I = S. Rynek nansowy znajduje si w równowadze popyt na pieni dz równy jest poda»y pieni dza L =. W modelu IS-L wyznaczana jest stopa procentowa oraz docód równowagi. Ceny nie graj roli s w modelu egzogeniczne, z zaªo»enia sztywne. W dalszej kolejno±ci ucylimy o zaªo»enie wyprowadzaj c model AD-AS. Krzywa IS Krzywa IS dotyczy kombinacji stóp procentowyc i docodu, które zapewniaj,»e rynek dóbr jest w równowadze popyt globalny równy jest globalnej poda»y. rzypomnijmy prosty model keynesowski: Krzywa popytu globalnego: AD = A + c1 ty, 1 gdzie A = C + I + G + ct r T. Rynek dóbr i usªug znajduje si w równowadze, gdy produkcja jest równa globalnemu popytowi: czyli: Y = AD, 2 Y = A + c1 ty 3 i w zwi zku z tym docód w równowadze wynosi: Y = czyli tzw. krzy» keynesowski. A = NO A, 4 1 c1 t Rozszerzenie modelu keynesowskiego Wprowad¹my do modelu inwestycje zale»ne od stopy procentowej inwestycje s tym wi ksze im stopa procentowa jest ni»sza. Dlaczego? poniewa» wydatki inwestycyjne b d nansowane z kredytu pami tajmy,»e w naszej gospodarce inwestycje równaj si oszcz dno±ciom, jednak»e oszcz dzaj cy s gotowi po»ycza swoje pieni dze przedsi biorstwom za po±rednictwem systemu nasowego nie za darmo. Funkcja inwestycji: I = I b r, b > 0 5 W tej sytuacji, globalne popyt globalne wydatki jest równy: AD = C+I+G = C+cT R T +c1 ty +I br+g, 6 1
w równowadze: AD = A + c1 ty br 7 Y = A + c1 ty br 8 Y = αa br, gdzie α = NO = r = A b Y α b 1 1 c1 t 9 Wyprowadzenie gracznena wiczeniac. Nacylenie krzywej IS 10 Im wy»szy mno»nik keynesowski, tym bardziej pªaska jest krzywa IS. Im wy»sza jest kra«cowa skªonno± do konsumpcji, tym bardziej pªaska jest krzywa IS. Im wy»sze jest b tym bardziej pªaska jest krzywa IS. Restrykcyjna polityka skalna spadek G, spadek Tr i wzrost T powoduje przesuni cie krzywej IS w lewo. Ekspansywna polityka skalna spadek t powoduje przesuni cie krzywej IS w prawo i sprawi,»e krzywa IS b dzie bardziej pªaska. Restrykcyjna polityka skalna wzrost t powoduje przesuni cie krzywej IS w lewo i sprawi,»e krzywa IS b dzie bardziej stroma. Wzrost autonomicznyc wydatków konsumpcyjnyc lub inwestycyjnyc powoduje przesuni cie krzywej IS w prawo. Spadek autonomicznyc wydatków konsumpcyjnyc lub inwestycyjnyc powoduje przesuni cie krzywej IS w lewo. Krzywa L Rynek nansowy znajduje si w równowadze, gdy popyt na pieni dz równy jest poda»y pieni dza. opyt na pieni dz: LY, r = ky r, k, > 0 11 oda» pieni dza wyra»amy w wielko±ciac normalnyc, zatem musimy uwzgl dni poziom cen: Im ni»sza jest stopa podatkowa, tym bardziej pªaska jest krzywa IS. = 12 rzesuni cia krzywej IS Ekspansywna polityka skalna wzrost G, wzrost Tr i spadek T powoduje przesuni cie krzywej IS w prawo. oziom cen, jak i nominalna poda» pieni dza jest w modelu wyznaczana egzogenicznie poza modelem. Równowaga wyst puje, gdy popyt równy jest poda»y: = ky r. 13 2
Rozwi zujemy wzgl dem r: 14 kβa + kγ Wyprowadzenie gracznena wiczeniac Rozwi zanie modelu ISL kβa + kγ amy dwa równania: IS : r = A b Y αb 15 r = 1 kβa + kγ 1 L : Rozwi zanie modelu: 16 r = 1 kβa + k b α 1 + kbα 1 Y = α + kbα A + bα + kbα Y α = 1 + kbα A + b Y = βa + b β α 1 + kbα 17 18 19 r = 1 kbα kβa + + kbα 1 kbα kbα kβa + + kbα Y = βa + γ 20 r = 1 kβa + + kbα Y = βa + γ 21 Rozwi»my jeszcze wzgl dem stopy procentowej. Krzywa L: Wstawiamy Y i upraszczamy. r = r = k βa 1 + kbα kα + kbα A 1 + kbα 3
olityka gospodarcza w modelu ISL Ekspansywna polityka skalna 1 : Y+, r+ Ekspansywna polityka skalna: Y-, r- Ekspansywna polityka monetarna: Y+, r- Restrykcyjna polityka monetarna: Y-, r+ no»nik polityki skalnej: Y = β = α + kbα α A = β A + kbα no»nik polityki monetarnej: γ = b β = b α 1 + kbα Y = γ Skuteczno± polityki gospodarczej Efekty polityki skalnej s mniejsze ni» w modelu keynesowskim nieuwzgl dniaj cym rynku pieni»nego. Dzieje si tak ze wzgl du na efekt wypycania. ecanizm: np. ekspansywna polityka skalna: 1 przy ujemnie nacylonej krzywej IS i dodatnio nacylonej krzywej L wzrost G powoduje przesuni cie krzywej IS w prawo. Efekt: wzrost Y i wzrost r ze wzgl du na wzrost popytu na pieni dz wywoªany zwi kszonym docodem. Wzrost Y jest mniejszy ni» w przypadku prostego modelu keynesowskiego. poniewa» wzrost r spowodowaª ograniczenie popytu inwestycyjnego. popyt rz dowy wypcn ª popyt inwestycyjny. Skuteczno± polityki gospodarczej: skuteczno± polityki przez skuteczno± rozumiemy zwykle wpªyw polityki na docód narodowy jest zale»na nie tylko od siªy reakcji rynku, którego dotyczy polityka, ale tak»e od siªy reakcji drugiego rynku. Np. efektywno± polityki skalnej zale»y od wielko±ci mno»nika keynesowskiego, ale tak»e od nacylenia krzywej L - wra»liwo±ci popytu na pieni dz na stop procentow i docód. Je»eli krzywa L jest pªaska puªapka pªynno±ci - polityka skalna jest skuteczna maªe wypieranie - popyt na pieni dz jest wzgl dnie niewra»liwy na zmiany docodu, wzgl dnie wra»liwy na zmiany stopy procentowej - maªe k, du»e. Je»eli krzywa L jest stroma przypadek klasyczny - polityka skalna jest nieskuteczna du»e wypieranie - popyt na pieni dz jest wzgl dnie 4
wra»liwy na zmiany docodu, wzgl dnie niewra»liwy na zmiany stopy procentowej - du»e k, maªe. efektywno± polityki monetarnej zale»y od nacylenia krzywej IS: reakcji funkcji inwestycji na zmian stopy procentowej i mno»nika keynesowskiego: Je»eli krzywa IS jest pªaska: polityka monetarna jest skuteczna: zwi kszenie poda»y pieni dza powoduje przesuni cie L w prawo i przy niewielkim spadku stopy procentowej nast pi du»e zmiany docodu: dzieje si tak, gdy b jest wysokie i α jest wysokie. Je»eli krzywa IS jest stroma: polityka monetarna jest nieskuteczna: zwi kszenie poda»y pieni dza powoduje przesuni cie L w prawo i przy du»ym spadku stopy procentowej nast pi niewielkie zmiany docodu: dzieje si tak, gdy b jest niskie i α jest niskie. 5