raportowanie Niestandardowa tabela częstości Przemysław Budzewski Predictive Solutions Do czego dążymy W Generalnym Sondażu Społecznym USA w 1991 roku badaniu poddano respondentów należących do szeregu różnych grup zawodowych. Rozkład kategorii zawodowych w próbie zaprezentowano poniżej. Warto zwrócić uwagę, że nie jest to standardowa tabela częstości uruchamiana przy pomocy polecenia frequencies variable. Tabela ta powstała w module [Tabel Użytkownika], który daje dużą swobodę i możliwość decydowania o formacie prezentacji danych w tabeli. Dla tabeli tej charakterystyczne są następujące elementy: z kategorie zmiennej posortowane są malejąco po częstości występowania poszczególnych kategorii zmiennej, dzięki czemu łatwo odnaleźć kategorię najczęstszą; z wykorzystane zostały dwie statystyki podsumowujące liczebność (kolumna N) oraz procent kolumnowy (%), przy czym bazą procentowania są wszystkie ważne obserwacje (nie pokazujemy braków danych); z wartości względne zaprezentowane zostały w formacie bez miejsc dziesiętnych; z kategoria [Ogółem] pojawia się w pierwszym wierszu tabeli, dzięki czemu informacja o bazie procentowania jest pierwszą, którą odbiorca widzi; z tytuł tabeli został automatycznie stworzony z etykiety prezentowanej zmiennej, ale został przeniesiony z bocznego marginesu tabeli do nagłówka w celu zmniejszenia rozmiarów tabeli. z Tak zbudowana tabela przydatna jest do prezentacji zmiennych nominalnych o wielu kategoriach. Krok po kroku Jak stworzyć taką tabelę? Po otwarciu aplikacji IBM SPSS Statistics, wybieramy z menu [Analiza] u [Tabele specjalne] u [Tabele użytkownika]. 1. Z listy zmiennych po lewej stronie okna roboczego wybieramy zmienną, którą prezentować ma tabela i przeciągamy ją do panelu wierszy w obszarze roboczym. Jeżeli kategorie braków danych użytkownika nie mają być prezentowane w tabeli, należy pamiętać, aby oznaczyć je jako braki danych jeszcze przed otwarciem kreatora. Przeniesienie zmiennej z listy do panelu wierszy powoduje, że podświetla się on na czerwono, a kursor myszki zmienia się w symbol rączki (przy standardowych ustawieniach systemu). W tym właśnie momencie należy upuścić zmienną.
2 Raportowanie Niestandardowa tabela częstości Rysunek 1. Przenoszenie zmiennej do obszaru roboczego Prawidłowe wykonanie tej operacji spowoduje, że w obszarze roboczym wyświetli się struktura docelowej tabeli z kategoriami analizowanej zmiennej w wierszach. Domyślną statystyką dla zmiennych jakościowych (nominalnych i porządkowych) jest liczebność, co również pokazuje nam kreator. W kolejnym kroku dodamy do tabeli procent w kolumnie oraz wyedytujemy etykiety statystyk. 2. Po zaznaczeniu zmiennej w oknie roboczym (podświetla się na żółto) aktywują się dwa przyciski: [Statystyki podsumowujące] oraz [Kategorie i podsumowania]. Klikamy ten pierwszy, dzięki czemu wchodzimy do okienka, w którym możemy decydować o sposobie podsumowywania zmiennej. Rysunek 2. Wygląd okna Statystyki podsumowujące Z listy w górnej sekcji okienka wybieramy [% z N w kolumnie]. Następnie klikamy dwukrotnie na etykietę liczebności, usuwamy ją i wpisujemy N. Podobnie postępujemy z procentem kolumnowym wpisujemy%. W kolumnie [Dziesiętne] zmieniamy ilość miejsc dziesiętnych prezentowanych dla procentów z 1 na 0. Aby zaakceptować zmiany wciskamy przycisk [Zastosuj do wybranej]. Przycisk ten zamknie okno [Statystyk podsumowujących], a my możemy obejrzeć wprowadzone zmiany w obszarze roboczym. Schemat tabeli powinien na tym etapie wyglądać w następujący sposób:
3 Raportowanie Niestandardowa tabela częstości Rysunek 3. Schemat tabeli po wprowadzeniu statystyk podsumowujących 3. Kolejnym etapem jest dodanie kategorii [Ogółem] do tabeli oraz odpowiednie posortowanie kategorii. Znajdziemy te opcje pod przyciskiem [Kategorie i podsumowania]. Rysunek 4. Wygląd okna Kategorie i podsumowania W sekcji [Sortuj kategorie] z listy rozwijalnej wybieramy [Liczebność] oraz [Malejąco]. W sekcji [Pokaż], zaznaczamy [Podsumowanie ogółem]. Możemy również wyedytować etykietę tej kategorii. Jeśli, np. kategorie braków danych lub niewyetykietowane wartości mają zostać usunięte z tabeli, odznaczamy również opcje [Puste kategorie] i [Inne wartości] [znalezione podczas skanowania]. Aby kategoria [Ogółem] pojawiała się w pierwszym wierszu tabeli, musimy zaznaczyć opcję Powyżej kategorii, do których się odnoszą w sekcji [Umiejscowienie podsumowań]. Na koniec klikamy [Zastosuj], co zachowuje zmiany i zamyka okienko [Kategorii i pod-] [sumowań.
4 Raportowanie Niestandardowa tabela częstości Schemat tabeli powinien na tym etapie prezentować się następująco: Rysunek 5. Schemat tabeli po wprowadzeniu kategorii Ogółem 4. Ostatnim etapem przygotowania tabeli jest usunięcie etykiety zmiennej z marginesu bocznego tabeli i wprowadzenie go w nagłówku. Aby tego dokonać, klikamy prawym klawiszem myszy na zmiennej w obszarze roboczym, a następnie na liście menu kontekstowego odznaczamy opcję [Pokaż etykietę zmiennej]. W górnej części okna kreatora tabel znajdują się dodatkowe zakładki. Obecnie pracujemy w zakładce [Tabela]. Przejdźmy do zakładki [Tytuły]. Aby program automatycznie zaczytywał etykietę zmiennej do nagłówka, w polu [Tytuł] należy kliknąć przycisk [Reguła] lub wprowadzić wyrażenie ) TABLE. W sytuacji, w której etykieta zmiennej ulegnie zmianie, pozwala to na automatyczne uwzględnienie tej zmiany podczas tworzenia tabeli. Rysunek 6. Wprowadzanie automatycznego tytułu tabeli
5 Raportowanie Niestandardowa tabela częstości Teraz wystarczy już tylko wcisnąć przycisk [OK] i przyjrzeć się tabeli w oknie edytora raportów. Rysunek 7. Okno edytora raportów z wygenerowaną tabelą Predictive Solutions ul. Racławicka 58 30-017 Kraków tel. 12 636 96 80 faks wew. 102 e-mail [info@predictivesolutions.pl] [www.predictivesolutions.pl]