BLIŻEJ SZTUKI DO GIMNAZJUM

Drodzy Nauczyciele, doskonale już Państwo wiedzą, że wybór podręczników do pracy w przyszłym roku szkolnym ma szczególne znaczenie. Zespoły nauczycieli przesądzą o jakości nauczania danego przedmiotu przez najbliższe lata, a z wybranych wspólnie podręczników uczyć się będą trzy kolejne roczniki uczniów. To właśnie od Państwa decyzji zależy, co będą umieli uczniowie i jak poradzą sobie na końcowych egzaminach. Ale nie tylko Ważne są także dodatkowe narzędzia edukacyjne dla uczniów i wsparcie metodyczne dla nauczycieli. W erze dotacji tysiące nauczycieli decydują się na Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Dlaczego? Ponieważ gwarantujemy podręczniki najlepszej jakości i zapewniamy Państwu profesjonalny warsztat pracy. Podążamy za zmianami i towarzyszymy nauczycielom i uczniom już od 70 lat! W Klubie Nauczyciela pod adresem www.uczę.pl znajdą Państwo wszystko, co potrzebne do pracy: scenariusze lekcji, karty pracy do wykorzystania podczas zajęć, sprawdziany, klasówki, testy, profesjonalne diagnozy, wymaganą przez dyrektora dokumentację. Udostępniane przez nas materiały można pobierać, zapisywać na komputerze, drukować i edytować. To nie wszystko Chcemy, aby Państwo jeszcze raz sami przekonali się, jak ciekawe i efektywne może być nauczanie ze wsparciem WSiP. Dlatego NA DOBRY START w nowy rok szkolny oddajemy w Państwa ręce przykładowe materiały do pracy z podręcznikiem BLIŻEJ SZTUKI DO GIMNAZJUM. Pełna oferta materiałów metodycznych jest dostępna w postaci elektronicznej na uczę.pl. To miejsce, w którym dzielimy się naszą wiedzą i doświadczeniem! Zapraszamy do zapoznania się z naszymi propozycjami i życzymy udanej pracy Małgorzata SIMONIDES DYREKTOR MARKETINGU WSiP sp. z o.o.

Plastyka Bliżej sztuki Fachowo o plastyce O sztuce językiem opowieści, czyli współczesny i inspirujący podręcznik do nauczania historii sztuki. Napisany przez uznanego autora, Stanisława K. Stopczyka. Masz pewność, że dobrze uczysz dzieje sztuki polskiej i światowej ukazane przystępnie w ujęciu historyczno-problemowym. Ciekawe opracowanie tematyki współczesnej. Rozbudzasz zainteresowanie przedmiotem wiele przykładów sztuki współczesnej, zachęcających do dyskusji, odwołujących się do zjawisk znanych uczniom. DOSTĘPNY W DOTACJI Uczysz wygodnie, dzięki trafnie dobranym, dużym ilustracjom z rozbudowanymi opisami. 2015 W każdym biogramie przykłady najważniejszych dzieł artysty wraz z ich analizą. 2

Poczet wielkich artystów życiorysy najsłynniejszych twórców w każdym m rozdziale wzbogacają ogólnąą wiedzę uczniów. Opisy ilustracji każde dzieło dokładnie przeanalizowane. Obok głównego tekstu ramki z krótkim wyjaśnieniem trudnych pojęć. W każdym rozdziale Tajemnice sztuki informacje wzbogacające wiedzę ucznia. 3

Plastyka Bliżej sztuki Miejsce, w którym dzielimy się wiedzą Przygotowywanie ciekawych lekcji, opracowanie klasówek, ocenianie umiejętności uczniów, dokumentacja Twoja praca wykracza daleko poza szkolną salę. Obowiązków Ci nie odejmiemy, ale możemy sprawić, że wszystko będzie łatwiejsze i mniej czasochłonne. WITAJ W KLUBIE! TU ZNAJDZIESZ: Programy nauczania napisane przez doświadczonych autorów, dlatego możesz mieć pewność, że Twój dyrektor je zatwierdzi. Wymagane dokumenty zawsze na czas i w odpowiedniej formie. Pomysły na lekcje udostępniamy scenariusze lekcji, które pomogą w realizacji ciekawych zajęć. Sprawdziany, testy na wysokim poziomie merytorycznym, gotowe do pobrania i drukowania. WYGODNY DOSTĘP W KAŻDEJ CHWILI Tysiące gotowych materiałów Zapewniamy pomoc nauczycielom wszystkich przedmiotów. Materiały na uczę.pl są dostępne po zalogowaniu się, można je pobierać, zapisywać na własnym komputerze i drukować w dowolnym miejscu i czasie. Nauczyciel może wykorzystać nasze materiały do wzbogacenia własnego warsztatu! 4

Wszystko w jednym miejscu Dokumentacja Komplet dokumentów niezbędnych w pracy: program nauczania z opiniami, rozkład materiału z planem wynikowym. Lekcje Pomoce, dzięki którym nauczyciel poprowadzi świetne zajęcia, scenariusze lekcji i karty pracy, materiały pomocnicze. Ocenianie Gotowe sprawdziany pomogą nauczycielowi oceniać wiedzę i umiejętności uczniów. Diagnostyka Diagnostyka na koniec etapu nauczania. Nie wiesz, jak skorzystać z Klubu Nauczyciela? To łatwe! Dołącz do Klubu Nauczyciela Członkiem Klubu może zostać każdy nauczyciel. Zarejestruj się i załóż konto: wejdź na stronę uczę.pl, kliknij przycisk Dołącz do Klubu, a następnie wypełnij formularz rejestracyjny. Zaloguj się Po rejestracji wybierz przycisk Zaloguj się. Wpisz login (adres e-mail użyty w trakcie rejestracji) oraz hasło. Jeśli masz login i hasło do dotychczasowej wersji Klubu Nauczyciela, dostępnej pod adresem nauczyciel.wsipnet.pl, to skorzystaj z nich podczas logowania się. Wyszukaj zasoby edukacyjne Z górnego menu wybierz odpowiedni segment edukacyjny oraz przedmiot. Wpisz odpowiednie hasło. 1. Wybierz z listy materiał, który Cię interesuje. lub 2. Kliknij przycisk Szukaj, a wyniki zostaną uporządkowane w dwóch sekcjach: Najlepiej dopasowane oraz Pozostałe. Po lewej stronie znajdziesz dodatkowe opcje filtrowania. Możesz z nich skorzystać w każdej chwili. Pobieraj materiały Na stronie zasobu kliknij przycisk Pobierz. Jeśli chcesz pobrać materiał oznaczony kłódką, musisz być zalogowany i mieć uprawnienia do zasobów, w których znajduje się plik. Na dobry start Poznaj materiały metodyczne, które znajdziesz w Klubie Nauczyciela. 5

Rozkład materiału z planem wynikowym Temat, cele główne, założenia Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony 1. Lekcja organizacyjna. Kryteria oceniania. Higiena twórczości. Widzieć i patrzeć interpretacja rzeczywistości w dziełach sztuki wprowadzenie do nauki plastyki w gimnazjum. Test diagnozujący umiejętności i wiadomości uczniów po szkole podstawowej. 1.2; podręcznik (Przedmowa, Widzieć świat, s. 7 9) dowolne użytkowe przedmioty codzienne materiał ilustracyjny ukazujący różne formy dzieł użytkowych i nieużytkowych test diagnozujący, przybory do pisania, ołówek, kredki, gumka, kartki do szkicowania zdjęcia reprodukcje dzieł malarskich, rzeźb, plakatów ulotki reklamowe praca z tekstem ćwiczenia praca sprawdzająca (ćwiczenie kontrolne) ćwiczenie plastyczne (szkice rysunkowe) (zbiorowa, indywidualna forma pracy) znajomość oznaczeń dotyczących bezpiecznego i celowego posługiwania się materiałami plastycznymi znajomość elementów prawa autorskiego, głównie w zakresie korzystania z materiału ilustracyjnego znajdującego się m.in. w internecie wskazywanie różnic między spostrzeganiem rzeczywistości i natury a sposobem patrzenia na dzieła sztuki znajomość różnych dziedzin plastyki, rozróżnianie gatunków dzieł sztuki, określanie funkcji sztuki na przykładach dzieł znajomość w podstawowym zakresie dziejów sztuki oraz pojęć i terminów plastycznych poznanych w szkole podstawowej znajomość oznaczeń związanych z bezpiecznym posługiwaniem się materiałami plastycznymi jako środkami chemicznymi, umiejętność określania ograniczeń w stosowaniu niektórych materiałów na podstawie oznaczeń i ostrzeżeń na opakowaniach znajomość elementów prawa autorskiego, głównie w zakresie korzystania z materiału ilustracyjnego znajdującego się m.in. w internecie oraz dotyczącego własności intelektualnej umiejętność dostrzegania elementów dzieła plastycznego, wskazywania jego znaczenia w odróżnieniu od przedmiotów i zjawisk życia codziennego, natury znajomość różnych rodzajów dzieł sztuki, wskazywanie dziedzin plastyki, do których one należą znajomość podziału sztuki na użytkową i nieużytkową określanie funkcji sztuki na przykładach dzieł artystów i w odniesieniu do własnej twórczości znajomość większości wiadomości z dziejów sztuki oraz większości pojęć i terminów plastycznych związanych z poszczególnymi elementami dzieła sztuki ze szkoły podstawowej, wskazywanie ich i omawianie ich znaczenia na wybranych przykładach * Numery treści nauczania w podstawie programowej 6

Temat, cele główne, założenia 2. W świecie kontrastów i podobieństw. Omówienie testu diagnozującego. Powtórzenie i przypomnienie pojęć języka plastyki dotyczących barwy, plamy, faktury, kompozycji, światłocienia i perspektywy w dziełach plastycznych. Praca plastyczna: Kolorowa dżungla lub Jabłko. Jabłoń. Sad Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne 2.1; podręcznik (Krótkie przypomnienie wiadomości, s. 11 15) dowolne reprodukcje dzieł, w których dominującym środkiem wyrazu artystycznego są barwy, kompozycje w szerokiej, wąskiej gamie barw; prace o zróżnicowanej fakturze; przykłady różnych rodzajów kompozycji reprodukcje dzieł ilustrujące różne rodzaje perspektywy ze szczególnym uwzględnieniem perspektywy zbieżnej oraz ukazujące przestrzenność przedmiotów za pomocą modelunku światłocieniowego oraz cieniowania, różnice walorowe w obrazach blok rysunkowy A3, farby akwarelowe, pędzle, naczynia na wodę, papier kolorowy, klej, nożyczki Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika praca z tekstem prezentacja reprodukcji ćwiczenie plastyczne (malowanie akwarelami i technika kolażu) prezentacja prac uczniów (indywidualna i zbiorowa forma pracy) Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony znajomość i rozumienie podstawowych pojęć dotyczących barw, plamy barwnej, faktury, kompozycji, wskazywanie ich na wybranym, prostym przykładzie znajomość podstawowych rodzajów i zasad perspektywy zbieżnej, powietrznej, malarskiej oraz rozumienie pojęcia waloru, cieniowania i modelunku światłocieniowego zrozumienie i umiejętność określenia zasad perspektywy powietrznej i malarskiej wskazywanie perspektywy powietrznej i malarskiej w wybranym, prostym przykładzie rozumienie i znajomość podstawowych zasad kompozycji, wskazywanie niektórych zasad w istniejących dziełach zastosowanie elementów perspektywy powietrznej, malarskiej i wybranego rodzaju kompozycji we własnej pracy plastycznej stworzenie prostej pracy na zadany temat, obrazującej własności barw, różnice faktury, dążenie do uzyskania równowagi kompozycyjnej stworzenie prostej kompozycji ukazującej przestrzenność świata umiejętność wskazywania barw o określonych własnościach, układów plam, zróżnicowanej faktury, rodzajów kompozycji, zasady równowagi w dziełach różnych artystów i we własnej pracy plastycznej (samodzielne analizowanie) umiejętność wskazywania poznanych rodzajów perspektywy oraz sposobów ukazywania przestrzenności przedmiotów w różnych dziełach sztuki znajomość zasad perspektywy powietrznej i malarskiej oraz wskazywanie różnych rodzajów perspektywy w kompozycjach malarskich artystów różnych epok rozumienie i znajomość podstawowych zasad kompozycji, ich znaczenia w dziełach malarskich, umiejętność omówienia ich na przykładach świadome korzystanie z zasad perspektywy i światłocienia, uzyskiwanie równowagi w kompozycji oraz stosowanie różnych rodzajów kompozycji we własnych, oryginalnych pracach plastycznych stworzenie oryginalnej, złożonej kompozycji plastycznej obrazującej omawiane zagadnienia, w pełni zgodnej z tematem, wykorzystującej możliwości zadanej techniki świadome i celowe tworzenie kompozycji, w której będzie ukazywana przestrzeń, z wykorzystaniem poznanych wiadomości o perspektywie 7

Temat, cele główne, założenia 3. Sztuka starożytnej Grecji. Między sztuką a filozofią życia. Harmonia architektury. Praca plastyczna: Projekt kolumn i kariatyd w fantastycznej budowli 4. Ideał piękna w rzeźbie greckiej. Ceramika i malarstwo. Praca plastyczna: Interpretacja graficzna motywu meandra Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika 1.1; 2.1; podręcznik (Sztuka starożytnej Grecji, s. 16 23) wybrane reprodukcje dzieł sztuki greckiej różnych okresów, duża reprodukcja Erechtejonu z kariatydami, plansza z porządkami architektonicznymi duży arkusz papieru pakowego, pastele suche, kartka A4, miękki ołówek, gumka prezentacja reprodukcji ćwiczenia ćwiczenie plastyczne (szkice ołówkiem, rysowanie pastelami suchymi) prezentacja prac uczniów (indywidualna, grupowa, zbiorowa forma pracy) 1.1; 2.1; podręcznik (Sztuka starożytnej Grecji, s. 23 31) słownik terminologiczny sztuk pięknych wybrane reprodukcje rzeźb greckich z różnych okresów, reprodukcje rzeźb Fidiasza, Myrona i Polikleta zdjęcia waz greckich w różnych stylach oraz mozaik blok A4, marker czarny prezentacja reprodukcji ćwiczenia ćwiczenie plastyczne (rysunek markerem i cienkopisem) prezentacja prac uczniów (indywidualna, zbiorowa forma pracy) Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony określenie orientacyjnego czasu trwania kultury greckiej, znajomość elementów wierzeń (wybranych postaci bogów przedstawianych w sztuce) znajomość charakterystycznych rodzajów, form i planów budowli greckich rozpoznawanie budowli greckich posługiwanie się formą kariatydy we własnej pracy plastycznej (praca plastyczna o charakterze odtwórczym) wykonanie prostego szkicu kolumn w różnych porządkach architektonicznych i wykorzystanie ich w pracy plastycznej znajomość wpływu religii i filozofii na sztukę grecką znajomość charakterystycznych rodzajów i form, planów budowli greckich, samodzielne opisywanie, analizowanie i wskazywanie zabytków omówienie zasady kontrapostu w rzeźbie, opisywanie proporcji ciała i ideału piękna, cech rzeźby okresu archaicznego, klasycznego i hellenistycznego; znajomość twórczości Fidiasza twórcze zainspirowanie się formą kariatydy i kolumny oraz stworzenie własnej, oryginalnej pracy plastycznej wykorzystującej możliwości zadanej techniki wykonanie ciekawego szkicu kolumn w różnych porządkach architektonicznych, umiejętność operowania zróżnicowaną kreską, posługiwanie się walorem i światłocieniem, zachowanie właściwych proporcji w rysunku znajomość cech wybranych rzeźb greckich z różnych okresów znajomość zasady kontrapostu znajomość sposobu przedstawienia człowieka (idealizacja, proporcje ciała) w rzeźbie greckiej znajomość stylów waz greckich określenie cech malarstwa i mozaik stworzenie kompozycji rytmicznej, inspirowanej motywem meandra znajomość cech rzeźb greckich z różnych okresów, umiejętność omawiania ich, wskazywania stosowanych środków wyrazu artystycznego znajomość cech charakterystycznych stylów i ich chronologii w malarstwie wazowym określanie cech, analizowanie dzieł malarskich i mozaik stworzenie ciekawej, starannej kompozycji rytmicznej inspirowanej motywem meandra, świadome posługiwanie się rytmem, zrównoważenie elementów czarnych i białych 8

Temat, cele główne, założenia 5. Sztuka starożytnego Rzymu obraz rozwoju imperium. Funkcje budowli. Monumentalizm i realizm w rzeźbie. Cechy malarstwa pompejańskiego Praca plastyczna: Współczesny łuk triumfalny lub Pomnik konny Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne 1.1; 2.1; podręcznik (Sztuka starożytnego Rzymu, s. 32 40) materiał ilustracyjny dotyczący architektury i innych dziedzin sztuki starożytnego Rzymu materiał ilustracyjny przedstawiający łuki triumfalne z różnych okresów kartka A3, węgiel rysunkowy, pastele olejne, klej, nożyczki zdjęcia i reprodukcje przedstawiające konie Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika prezentacja materiału ilustracyjnego, reprodukcji i zdjęć praca z tekstem ćwiczenia ćwiczenia plastyczne prezentacja prac uczniów (indywidualna, zbiorowa forma pracy) Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony ogólna znajomość obszaru i przedziału czasowego kultury starożytnego Rzymu znajomość źródeł sztuki rzymskiej znajomość planu rzymskiego miasta oraz typów budowli, zdobyczy konstrukcyjnych, materiałów budowlanych orientacyjne określanie cech malarstwa pompejańskiego zaprojektowanie łuku triumfalnego, upamiętniającego ważne współczesne wydarzenie, poświęconego znanej osobistości, nawiązującego do triumfalnego łuku starorzymskiego zaprojektowanie uproszczonej wersji pomnika konnego znajomość obszaru Cesarstwa Rzymskiego i przedziału czasowego kultury starożytnego Rzymu znajomość źródeł sztuki rzymskiej, związków mitologii greckiej i rzymskiej, wpływu religii na sztukę znajomość planu rzymskiego miasta, cech architektury, najbardziej charakterystycznych budowli rzymskich, materiałów budowlanych określanie znaczenia zdobyczy architektonicznych starożytnego Rzymu samodzielne opisywanie, analizowanie całych dzieł architektonicznych i ich elementów znajomość cech realistycznego przedstawienia postaci ludzkiej oraz syntezy, deformacji i ekspresji jako środków wyrazu dla niego charakterystycznych określenie tematów, motywów malarstwa pompejańskiego, iluzjonistycznego sposobu przedstawiania rzeczywistości oraz środków wyrazu artystycznego stosowanych dla przedstawienia przestrzeni na płaszczyźnie zaprojektowanie łuku triumfalnego z zachowaniem odpowiednich proporcji, interesującej kompozycji tekstu i dekoracji rzeźbiarskich, nawiązującego do triumfalnego łuku starorzymskiego, upamiętniającego współczesne ważne wydarzenie, poświęconego ważnej osobie zaprojektowanie monumentalnego pomnika konnego, zachowanie odpowiednich proporcji w przedstawieniu postaci 9

Temat, cele główne, założenia 6. O różnorodności otaczających nas dzieł sztuki. Czynniki wpływające na przemiany formy dzieł. Co by było, gdyby malarz rzeźbił farbami, rzeźbiarz malował gliną, a architekt rysował w przestrzeni? Praca plastyczna: Wiejska chata, współczesny wieżowiec, dom przyszłości 7. O sztuce romańskiej. Obronny charakter architektury. Praca plastyczna: Fantastyczny zamek lub Bryła kościoła (projekt budowli z brył geometrycznych) Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne 2.1; 2.2; podręcznik (Okoliczności powstania a forma dzieła sztuki, Styl epoki i styl szkoły. Styl artysty, Materiał, technika a forma dzieła sztuki, s. 41 49) wybrane reprodukcje przedstawiające postać ludzką w rzeźbie, kościoły, malarstwo religijne i portretowe z różnych epok i okresów o zróżnicowanej formie i technice wykonania słownik terminów plastycznych zeszyt lub kartki do pisania, trzy kartki A4 do rysowania, papier kolorowy, klej, nożyczki, kredki ołówkowe, flamastry 2.1; podręcznik (Sztuka średniowieczna Sztuka romańska, s. 50 58) reprodukcje wybranych dzieł z omawianych okresów kartka z bloku A3, pastele suche Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika prezentacja reprodukcji praca z tekstem dyskusja ćwiczenia (porównywanie dzieł plastycznych z różnych okresów, wykonanych różnymi technikami i z różnych materiałów w grupach) ćwiczenia plastyczne (wycinanka i rysunek kredkami ołówkowymi i flamastrami) prezentacja ćwiczeń i prac plastycznych (indywidualna, grupowa i zbiorowa forma pracy) prezentacja reprodukcji praca z tekstem ćwiczenia ćwiczenie plastyczne (rysunek suchymi pastelami) prezentacja prac uczniów (indywidualna, zbiorowa forma pracy) Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony znajomość pojęcia formy dzieła, techniki jego wykonania, materiału, z którego jest zrobione, przeznaczenia określenie wpływu czasu powstania dzieła, religii, panujących poglądów, stosunków społecznych na sposób przedstawiania człowieka w różnych okresach w sztuce określanie wpływu materiału i techniki wykonania na formę budowli, rzeźb, obrazów określanie znaczenia wpływu upodobań estetycznych epoki na formę dzieł malarskich, rzeźbiarskich, graficznych znajomość środków wyrazu, którymi operują artyści tworzący dzieła w określonych dziedzinach sztuki znajomość niektórych ograniczeń twórczych podczas pracy artystów reprezentujących różne dziedziny sztuki ukazanie przemian form budowli o zbliżonej funkcji we własnej pracy wykonanej różnymi technikami znajomość pojęć: forma dzieła, technika i materiał, przeznaczenia oraz umiejętność wskazania ich na dowolnych przykładach znajomość czynników wpływających na powstawanie dzieł w określonym czasie określanie przemian formy w sztuce w ramach jednego tematu określanie możliwości i ograniczeń artystycznych wynikających z zastosowanej techniki wykonania, materiału dzieła, ich wpływu na formę dzieł malarskich, rzeźbiarskich, graficznych znajomość specyfiki pracy architekta, artysty-rzemieślnika, projektanta wzorów do produkcji masowej znajomość cech wspólnych różnych dziedzin plastyki i wzajemnych związków między nimi dostrzeganie różnorodnych ograniczeń, z jakimi spotykają się artyści w określonych dziedzinach sztuk plastycznych wyobrażenie sobie i ukazanie przemian form budowli o zbliżonej funkcji w przemyślanych, interesujących kompozycjach plastycznych wykonanych różnymi technikami określanie przybliżonego czasu trwania i najważniejszych cech stylu romańskiego znajomość najbardziej charakterystycznych form i planów budowli romańskich znajomość wybranych zabytków z różnych gatunków, umiejętność wskazania w nich niektórych cech sztuki romańskiej narysowanie barwnej pracy plastycznej przedstawiającej zamek nawiązujący do form architektury romańskiej określanie czasu trwania sztuki romańskiej znajomość cech stylu romańskiego i umiejętność wskazania i omówienia ich na wybranych przykładach znajomość związku rzeźby i malarstwa romańskiego z architekturą narysowanie pracy barwnej przedstawiającej fantastyczny zamek zainspirowanej architekturą romańską, o oryginalnej kompozycji z zastosowaniem światłocienia, konsekwentnym określeniem kierunku padania światła 10

Temat, cele główne, założenia 8. O sztuce średniowiecznej jak religia ograniczała i wyzwalała pomysłowość twórców. Przegląd zdobyczy sztuki romańskiej i gotyckiej. Praca plastyczna: Rozeta (ramy kompozycyjne) lub Rozmowa 9. Wpływ humanistycznego widzenia świata na twórczość artystów renesansu. Harmonia i symetria w architekturze i rzeźbie. Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne 2.1; podręcznik (Sztuka średniowieczna. Sztuka romańska, Sztuka gotycka, s. 50 71) reprodukcje dzieł różnych dziedzin sztuki gotyckiej i romańskiej kartka A4, pastele olejne, akwarele, pędzle, naczynia na wodę złoty papier kolorowy, klej, nożyczki, kalka do kopiowania niebieska lub fioletowa 1.1; 2.1; podręcznik (Sztuka nowożytna. Odrodzenie. Architektura. Rzeźba, s. 75 84) dowolne, wybrane przez nauczyciela reprodukcje renesansowych zabytków Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika prezentacja reprodukcji praca z tekstem dyskusja ćwiczenia ćwiczenia plastyczne (praca techniką mieszaną pastelami olejnymi i akwarelami) prezentacja prac uczniów (indywidualna, grupowa i zbiorowa forma pracy) praca z tekstem prezentacja reprodukcji ćwiczenie plastyczne (kolaż z gazet, rysunek ołówkiem, pastelami suchymi) Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony określanie związków sztuki z religią, wpływu religii na sztukę określania cech sztuki romańskiej i gotyckiej na przykładzie kościoła rozpoznawanie stylu zabytków średniowiecznych i dokonywanie prostego porównania cech stylowych świadomość podporządkowania rzeźby i malarstwa architekturze w średniowieczu znajomość najważniejszego dzieła Wita Stwosza stworzenie rozety inspirowanej gotyckim witrażem znajomość pojęcia ram kompozycyjnych stworzenie kompozycji na złotym tle ukazującej rozmowę określanie związków sztuki z religią i wpływu wiary na sztukę średniowieczną oraz podawanie związanych z tym przykładów rozpoznawanie i porównywanie cech stylowych sztuki romańskiej i gotyckiej, znaczących elementów konstrukcyjnych budowli na różnych przykładach znajomość zabytków malarskich i rzeźbiarskich oraz ich podporządkowania architekturze, znajomość malarskiej i rzeźbiarskiej dekoracji kościoła określanie, porównywanie cech stylowych malarstwa i rzeźby średniowiecznej znajomość średniowiecznych iluminacji znajomość sylwetki Wita Stwosza stworzenie oryginalnej kompozycji wieloosiowej rozety inspirowanej gotyckim witrażem znajomość pojęcia ram kompozycyjnych i umiejętność podawania przykładów kompozycji w ramach w sztuce średniowiecznej stworzenie ciekawej kompozycji przedstawiającej rozmowę, ilustrującej brak perspektywy w malarstwie i zastosowanie złotego tła określanie źródeł sztuki renesansu i przybliżonego przedziału czasowego epoki odrodzenia znajomość cech architektury, elementów i form budowli oraz zasady złotego podziału znajomość zabytków architektonicznych z epoki renesansu i ich twórców znajomość źródeł sztuki renesansowej, wpływu humanizmu, dziedzictwa antyku, odkryć Kopernika oraz określanie czasu trwania odrodzenia w różnych krajach znajomość cech architektury renesansowej, form i elementów budowli oraz wyodrębnianie charakterystycznych części zabytków 11

Temat, cele główne, założenia Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika Praca plastyczna: Projekt attyki lub Budowla z kopułą architektonicznych i rzeźb (w tym budowli z attyką) kartka z bloku A3, pastele suche, kolorowe gazety i czasopisma, klej, nożyczki prezentacja prac uczniów (indywidualna, zbiorowa forma pracy). 10. O znaczeniu koloru w malarstwie. Tematy, kolorystyka i perspektywa w wybranych dziełach malarstwa renesansowego. Ośrodki malarstwa renesansowego. Renesans w Polsce. 1.1; 1.2; 2.1; podręcznik (Tajemnice plastyki. O kolorze i malowaniu obrazów, s. 72 74, Sztuka nowożytna. Odrodzenie. Malarstwo, s. 84 95) dowolne reprodukcje przygotowane przez nauczyciela dzieł o zbliżonej tematyce, ukazujące stopniowe rozjaśnianie kolorystyki obrazów praca z tekstem prezentacja reprodukcji ćwiczenia ćwiczenie plastyczne (kolaż, technika mieszana) prezentacja prac uczniów (indywidualna, zbiorowa forma pracy) Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony określanie cech budowli renesansowych znajomość europejskich i polskich zabytków architektonicznych z epoki odrodzenia określanie renesansowego planu miasta znajomość wybranych zabytków architektury polskiej z epoki renesansu zaprojektowanie we własnej pracy plastycznej attyki nawiązującej do renesansowej zaprojektowanie i wykonanie techniką kolażu projektu budowli nakrytej kopułą znajomość zasady złotego podziału i jego znaczenia w architekturze znajomość zabytków architektonicznych i ich twórców oraz analizowanie cech budowli znajomość europejskich i polskich zabytków architektonicznych z epoki renesansu wyodrębnianie charakterystycznych cech budowli renesansowych wskazywanie przykładów miast opartych na renesansowym planie znajomość zabytków polskiej architektury renesansowej zaprojektowanie oryginalnej attyki, nawiązującej do renesansowej świadome posługiwanie się rytmem w kompozycji otwartej zaprojektowanie i wykonanie techniką kolażu projektu budowli nakrytej kopułą, celowe wykorzystanie papieru z kolorowych gazet znajomość dawnych i nowych sposobów malowania obrazów i ich znaczenia dla ogólnej kolorystyki obrazów, orientacyjne określanie pojęcia laserunek znajomość zasad perspektywy linearnej, zbieżnej, malarskiej i powietrznej, wskazywanie niektórych jej elementów w obrazach renesansowych znajomość najważniejszych dzieł malarskich Leonarda da Vinci, Michała Anioła, Rafaela i innych twórców renesansowych określanie cech, form i tematyki dzieł renesansowych znajomość dawnych i nowych sposobów malowania obrazów, określanie ich znaczenia dla głębi tonów i kolorystyki dzieł, zauważanie związków przemian kolorystyki z odkryciami naukowymi omawianie etapów powstawania dzieł, dokładne określenie terminu laserunek i jego znaczenia znajomość zasad perspektywy linearnej, zbieżnej, malarskiej i powietrznej, wskazywanie i omawianie ich w poznanych dziełach renesansowych 12

Temat, cele główne, założenia Praca plastyczna: Portret renesansowy na tle fantastycznego pejzażu (pastisz) 11. Manieryzm. Barokowa architektura i rzeźba. Ruch, dynamika, przepych w sztuce. Powtórzenie wiadomości o kompozycji dynamicznej. Praca plastyczna: Tańczące anioły i promienie światła Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika dowolne, wybrane przez nauczyciela reprodukcje dzieł malarskich oraz rzeźb z epoki odrodzenia wydruki komputerowe lub kserokopie: Damy z gronostajem, Mony Lisy Leonarda da Vinci, Portretu Federiga Montefeltro Piera della Franceski kartka z bloku A4, klej, nożyczki, papier kolorowy, kredki ołówkowe 1.2; 2.1; podręcznik (Sztuka nowożytna. Manieryzm. Barok, s. 96) słownik terminów plastycznych wybrane przez nauczyciela, dowolne reprodukcje dzieł malarskich okresu manieryzmu: El Greca, Michała Anioła, Breugla oraz rzeźby i architektury dowolne wybrane przez nauczyciela reprodukcje budowli architektonicznych i rzeźb barokowych (np. Ekstaza św. Teresy Berniniego) prezentacja reprodukcji praca z tekstem ćwiczenia ćwiczenie plastyczne (praca malarska akwarelą z konturem, tuszem i piórkiem) prezentacja prac uczniów (indywidualna, zbiorowa forma pracy). Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony znajomość wybranych dzieł artystów renesansowych z różnych krajów Europy, w tym z Polski znajomość formy, tematyki, techniki pracy artystów odrodzenia stworzenie techniką mieszaną kompozycji plastycznej, będącej plastyczną adaptacją znanego dzieła znajomość dzieł, form twórczości i sylwetek Leonarda da Vinci, Michała Anioła, Rafaela oraz innych malarzy renesansowych umiejętność analizy dzieł pod względem kompozycji, kolorystyki, sposobu przedstawienia przestrzeni znajomość formy, cech, tematyki, techniki dzieł artystów renesansowych z różnych krajów Europy, w tym z Polski, oraz analizowanie i porównywanie dzieł i ich elementów stworzenie techniką mieszaną oryginalnej pracy plastycznej, będącej adaptacją znanego dzieła poprzez dodanie zaskakującego tła znajomość przyczyn pojawienia się manieryzmu, jego cech i przybliżonego czasu trwania znajomość artystów tworzących dzieła manierystyczne znajomość cech kompozycji dynamicznej określanie przybliżonego przedziału czasowego, przyczyn rozwoju i specyfiki sztuki baroku określanie cech oraz najbardziej charakterystycznych typów budowli barokowych określanie cech rzeźby barokowej, znajomość największych rzeźbiarzy epoki i ich dzieł określanie miejsca rzeźby i dekoracji rzeźbiarskiej w kościele w epoce baroku znajomość największych dzieł Gianlorenza Berniniego znajomość przyczyn pojawienia się manieryzmu, jego cech, przedziału czasowego oraz wskazywanie odpowiednich przykładów znajomość artystów, dzieł manierystycznych, analizowanie i porównywanie tych dzieł z renesansowymi znajomość cech kompozycji dynamicznej, wykazanie różnic pomiędzy nią a kompozycją statyczną oraz wskazywanie kompozycji dynamicznych w dziełach sztuki różnych okresów, w tym manieryzmu i baroku ukazanie wybranej formy, rodzaju ruchu w barwnej pracy plastycznej, świadome dobranie środków wyrazu artystycznego dla spotęgowania dynamiki kompozycji 13

Temat, cele główne, założenia 12. Malarstwo barokowe. Porównanie twórczości Caravaggia, Velázqueza, Rubensa i Rembrandta. Praca plastyczna: Światło w ciemności, W ciemnym pokoju Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne blok rysunkowy A3, akwarele, piórko i czarny tusz kreślarski lub pisak czarny wodoodporny, pędzle, naczynia na wodę 1.1; 2.1; podręcznik (Sztuka nowożytna. Barok. Malarstwo, s. 106 117) reprodukcje dzieł sztalugowego malarstwa barokowego, malarstwa iluzjonistycznego oraz dzieł Caravaggia, Velázqueza, Rubensa, Rembrandta kartka z bloku A3, miękki ołówek lub węgiel, gumka Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika praca z tekstem prezentacja reprodukcji ćwiczenia ćwiczenie plastyczne (rysunek ołówkiem lub węglem) prezentacja prac uczniów (indywidualna, zbiorowa forma pracy) Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony umiejętność ukazania ruchu w kompozycji barwnej określanie różnorodnych przyczyn narodzin sztuki barokowej, jej zasięgu, czasu trwania oraz cech stylu barokowego określanie cech, typów i planów budowli w różnych fazach baroku, omawianie i analizowanie ich elementów na wybranych przykładach określanie cech rzeźby barokowej, znajomość najważniejszych artystów i ich dzieł, omawianie i porównywanie przykładów określanie znaczenia rzeźby i dekoracji rzeźbiarskiej w kościele oraz podawanie odpowiednich przykładów znajomość sylwetki i najważniejszych dzieł rzeźbiarskich i architektonicznych Gianlorenza Berniniego, ich omawianie i analizowanie tworzenie oryginalnej kompozycji dynamicznej, świadome posługiwanie się środkami wyrazu artystycznego dla uzyskania wrażenia ruchu i dynamiki określanie najważniejszych cech malarstwa barokowego znajomość wybranych obrazów Caravaggia, Velázqueza, Rubensa, Rembrandta umiejętność określenia zasadniczego tematu i nastroju dzieł stworzenie pracy plastycznej, w której najistotniejszą funkcję pełni cieniowanie, wydobywanie przedmiotów z ciemnej przestrzeni za pomocą światła określanie najważniejszych cech malarstwa barokowego, znajomość dzieł artystów z różnych krajów i Polski, analizowanie ich dzieł znajomość sylwetek Caravaggia, Velázqueza, Rubensa, Rembrandta, określanie podobieństw i różnic między dziełami, twórczością poszczególnych artystów, analizowanie dzieł i ich elementów stworzenie oryginalnej, nietypowej pracy plastycznej, w której najważniejszą rolę odgrywa cieniowanie, wydobywanie przedmiotów za pomocą światła z ciemnej przestrzeni, zastosowanie zróżnicowanej faktury w rysunku 14

Temat, cele główne, założenia 13. Cechy sztuki klasycystycznej. Odzwierciedlenie idei oświeceniowych w różnych dziedzinach sztuk plastycznych w epoce klasycyzmu. Związki architektury z zabytkami antycznymi. Harmonia i spokój jako główne cechy malarstwa oraz rzeźby klasycystycznej. Praca plastyczna: Studium postaci z natury Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika ; 2.1 podręcznik (Sztuka nowożytna. Klasycyzm, s. 117 127) dowolne, wybrane przez nauczyciela reprodukcje dzieł z różnych dziedzin sztuki klasycystycznej reprodukcje dzieł architektury starożytnej, które stanowiły inspirację dla architektów klasycystycznych reprodukcje rekonstrukcji Pompei i Herkulanum przykłady monumentalnej rzeźby klasycystycznej reprodukcje malarstwa klasycystycznego o tematyce mitologicznej, religijnej, portrety, weduty blok A3, cienkopis czarny, ołówek, węgiel rysunkowy, gumka praca z tekstem prezentacja reprodukcji ćwiczenia ćwiczenie plastyczne (rysunek węglem) prezentacja prac uczniów (indywidualna, zbiorowa forma pracy) Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony określanie źródeł oraz przybliżonego czasu trwania sztuki klasycystycznej znajomość najważniejszych cech sztuki barokowej i największych zabytków różnych dziedzin sztuki określanie form architektury klasycystycznej znajomość najbardziej znanych zabytków nawiązujących do dzieł antycznych znajomość cech kompozycji statycznej, rytmicznej, otwartej, zamkniętej określanie cech rzeźby klasycystycznej znajomość najbardziej charakterystycznych form i tematów rzeźbiarskich oraz wybranych dzieł określanie formy i tematyki malarstwa klasycystycznego znajomość najbardziej znanych twórców okresu klasycyzmu znajomość zasady równowagi w kompozycji umiejętność stworzenia pracy plastycznej z natury przedstawiającej człowieka określanie różnorodnych źródeł oraz przedziału czasowego sztuki klasycystycznej znajomość cech sztuki klasycystycznej, znajomość największych zabytków z różnych dziedzin sztuki, ich analizowanie i porównywanie znajomość rodzajów budowli klasycystycznych oraz ich elementów nawiązujących do architektury antycznej opisywanie, analizowanie, porównywanie zabytków klasycystycznych z analogicznymi dziełami antycznymi znajomość cech kompozycji statycznej rytmicznej, otwartej, zamkniętej, pokazywanie ich na przykładach dzieł architektury określanie wielu cech rzeźby klasycystycznej oraz ich omawianie i analizowanie na wybranych przykładach znajomość form i tematów rzeźbiarskich charakterystycznych dla rzeźby klasycznej oraz podawanie odpowiednich przykładów określanie stosowanych środków wyrazu artystycznego, podejścia do tematu w malarstwie klasycystycznym oraz ich omawianie i analizowanie w wybranych dziełach artystów klasycyzmu znajomość ważnych twórców i ich dzieł, porównywanie i analizowanie ich dzieł znajomość zasady równowagi w kompozycji i umiejętność wskazywania jej na przykładach dzieł klasycystycznych stworzenie pracy plastycznej z natury, zachowanie odpowiednich proporcji postaci, miękkiego modelunku, stopniowanie różnic walorowych w rysunku 15

Temat, cele główne, założenia 14. O romantycznym widzeniu świata. Najważniejsze cechy malarstwa romantyzmu. Ekspresja w dziełach. Środki wyrazu artystycznego potęgujące tajemniczy, podniosły nastrój. Prace plastyczne: Tajemniczy, opuszczony ogród, Ruiny starego zamku 15. Realizm jako sposób obrazowania oraz kierunek w sztuce. Polskie malarstwo XIX wieku. Anegdoty o malarzach polskich. Praca plastyczna: Ptaki na tle pejzażu lub karykatura (wydobycie charakterystycznych cech osoby) Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne ; 2.1 podręcznik (Sztuka nowożytna. Romantyzm, s. 127 133) dowolne, wybrane przez nauczyciela reprodukcje romantycznych europejskich i polskich dzieł malarskich (Géricault, Goya, Delacroix, Michałowski), reprodukcje obrazów Caspara Dawida Friedricha (jako inspiracja do pracy plastycznej) kartka z bloku A4 lub duży arkusz papieru pakowego, farby plakatowe, pędzle, naczynia na wodę 1.1; 1.2; 2.1; 2.2; podręcznik (Sztuka nowożytna. Realizm, s. 133 140) wybrane przez nauczyciela reprodukcje dzieł malarskich okresu realizmu ze sztuki europejskiej i polskiej oraz przykłady polskiego malarstwa historycznego Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika prezentacja reprodukcji praca z tekstem ćwiczenia ćwiczenia plastyczne (praca malarska farbą plakatową) prezentacja prac uczniów (indywidualna lub grupowa, zbiorowa forma pracy) prezentacja reprodukcji praca z tekstem ćwiczenia ćwiczenie plastyczne (praca techniką mieszaną akwarelami i pastelami olejnymi) prezentacja prac uczniów (indywidualna, zbiorowa forma pracy) Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony określanie romantycznych cech dzieł malarskich (zastosowanych środków wyrazu artystycznego, tematyki) znajomość elementów psychologicznego oddziaływania barw i nastroju wywoływanego przez zastosowanie określonych barw dokonanie opisu omawianych dzieł i zauważanie podobieństw i różnic między obrazami stworzenie barwnej pracy plastycznej, nawiązującej poprzez tajemniczy nastrój do dzieł romantycznych określanie zasięgu i czasu trwania nurtu romantycznego w sztuce określanie romantycznych cech dzieł malarskich, analizowanie i porównywanie zastosowanych środków wyrazu artystycznego, poruszanych tematów w obrazach malarzy romantycznych znajomość psychologicznego oddziaływania barw, wskazywanie jego znaczenia w poznanych dziełach opisywanie, omawianie, analizowanie elementów dzieł romantycznych porównywanie różnych elementów, tematyki i formy obrazów romantycznych stworzenie ciekawej, przemyślanej kompozycji barwnej, nawiązującej do dzieł romantycznych poprzez zastosowane środki wyrazu artystycznego określanie formy i tematyki malarstwa okresu realizmu zauważanie wpływu przemian społecznych na tematykę dzieł znajomość wybranych, najważniejszych artystów epoki znajomość znanych polskich malarzy XIX wieku i ich wybranych dzieł rozpoznawanie nurtu malarstwa, tematu i środków wyrazu artystycznego w omawianych dziełach znajomość pojęć: deformacja, synteza, ekspresja, realizm określanie formy i tematyki malarstwa okresu realizmu, znajomość najważniejszych dzieł i sylwetek artystów omawianie, analizowanie obrazów, wskazywanie charakterystycznych cech obrazów realistycznych znajomość wpływu przemian społecznych na tematykę dzieł, podawanie odpowiednich przykładów wyjaśnianie pojęcia sztafażu w pejzażu znajomość cech twórczości polskich malarzy XIX wieku, reprezentowanych przez nich kierunków, nurtów, dzieł, stosowanych 16

Temat, cele główne, założenia Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne wybrane przez nauczyciela reprodukcje obrazów artystów polskich XIX w. inne niż w podręczniku (po jednym na ławkę) oraz reprodukcje obrazów Wojciecha Kossaka, Henryka Siemiradzkiego, Jana Stanisławskiego, anegdoty o malarzach z książki Eryka Lipińskiego Wesoło o malarzach zdjęcia znanych osób, np. z kolorowych gazet albumy przyrodnicze ze zdjęciami ptaków blok A3, pastele olejne, akwarele, pędzle, naczynia na wodę, ołówek, gumka, czarny marker, kartka i przybory do pisania 16. Test sprawdzający wiadomości po I semestrze nauki 1.1; test przybory do pisania, ołówek, gumka Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika praca sprawdzająca ćwiczenie kontrolne (indywidualna forma pracy) Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony określanie znaczenia twórczości polskich artystów XIX wieku, określanie ich stosunku do historii i rzeczywistości pod zaborami komponowanie barwnej pracy plastycznej pejzażu ze sztafażem zastosowanie syntezy i deformacji w przedstawieniu portretowym środków wyrazu artystycznego oraz wskazywanie odpowiednich przykładów i analizowanie obrazów określanie cech malarstwa historycznego i jego znaczenia w historii Polski znajomość pojęć: synteza, deformacja, ekspresja, realizm i umiejętność wskazywania ich w dziełach malarskich i rysunkowych zakomponowanie oryginalnej barwnej pracy plastycznej pejzażu ze sztafażem nawiązującej do dzieł malarzy realistów celowe posługiwanie się syntezą i deformacją dla podkreślenia charakterystycznych cech wyglądu i osobowości osoby portretowanej znajomość podstawowych pojęć dotyczących opisu dzieła sztuki i wyróżniających jego elementy znajomość podstawowych informacji dotyczących sztuki starożytnej Grecji i Rzymu, średniowiecznej sztuki romańskiej i gotyckiej, renesansowej, manieryzmu, baroku, klasycyzmu, romantyzmu, realizmu znajomość pojęć określających elementy dzieła sztuki i umiejętność zastosowania ich w opisie i interpretacji wybranego dzieła znajomość sztuki starożytnej Grecji i Rzymu, średniowiecznej sztuki romańskiej i gotyckiej, renesansu, manieryzmu, baroku, klasycyzmu, romantyzmu, realizmu w zakresie pozwalającym na określenie 17

Temat, cele główne, założenia Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne 17. Omówienie testu po I semestrze nauki. Powtórzenie wiadomości o artystach wymienionych w Poczcie wielkich artystów (Fidiasz, Wit Stwosz, Michał Anioł, Leonardo da Vinci, Rafael, Caravaggio, Peter Paul Rubens, Rembrandt, Diego Velázquez, Jacques Louis David, Francisco Goya, Eugène Delacroix, Piotr Michałowski, Gustave Courbet) 1.1; 2.2; podręcznik reprodukcje dzieł artystów wymienionych w Poczcie wielkich artystów (do realizmu) komputer z dostępem do internetu 18. O fotografii między sztuką a dokumentacją. Kadrowanie interpretacja rzeczywistości. 1.1; 2.1; 2.2; podręcznik (Tajemnice plastyki. O fotografii, s. 141 144, Sztuka nowoczesna. Impresjonizm, Postimpresjonizm, s. 145 152) Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika praca z tekstem ćwiczenia (prezentacje, omówienia twórczości artystów) prezentacja ćwiczeń (indywidualna, grupowa, zbiorowa forma pracy) praca z tekstem prezentacja zdjęć dyskusja ćwiczenia Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony znajomość przybliżonego przedziału czasowego oraz podstawowych cech sztuki poszczególnych okresów, a także najważniejszych zabytków znajomość zależności dzieła od okoliczności powstania, czasu, stylu epoki oraz wpływ ograniczeń technicznych na formę dzieła znajomość wybranych dzieł twórców z Pocztu wielkich artystów (do realizmu) dokładnego przedziału czasowego, omawianie cech sztuki wymienionych okresów na podstawie analizy zabytków różnych dziedzin plastyki wskazywanie różnorodnych zależności, uwarunkowań dotyczących dzieł, znajomość sylwetek twórców z Pocztu wielkich artystów (do realizmu), określanie znaczenia ich twórczości w sztuce europejskiej powtarzanie, utrwalanie wiadomości na temat twórców, określanie cech epok, czasu powstania i specyfiki tworzonych przez nich dzieł stworzenie krótkiej prezentacji o twórczości wybranego (wybranych) artystów, również w formie (lub z elementami) prezentacji multimedialnej umiejętność powtarzania, utrwalania wiadomości na temat twórców, omawianie, określanie cech epok, okresów, ustalanie chronologii twórczości artystów, omawianie i porównywanie specyfiki ich twórczości wygłoszenie krótkiej słownej prezentacji twórczości wybranego (wybranych) artystów i stworzenie plastycznej prezentacji multimedialnej na ten temat znajomość cech i rodzajów fotografii znajomość funkcji fotografii określanie cech fotografii jako dziedziny sztuki znajomość pojęć dotyczących fotografii: kadr, ujęcie, cięcie fotograficzne, fotomontaż znajomość cech, rodzajów fotografii oraz przemian tej dziedziny, wskazywanie odpowiednich przykładów znajomość funkcji fotografii i ich przeobrażania się 18

Temat, cele główne, założenia Malarstwo impresjonistów i postimpresjonistów. Wpływ odkryć z zakresu optyki i fotografii na twórczość artystów, cechy kierunku. Vincent van Gogh, Paul Cézanne, osobowości, które wpłynęły na sztukę XX wieku. Praca plastyczna: Przedmiot i jego powiększenie struktura i forma, światła i cienie lub Dworzec kolejowy wycinek rzeczywistości Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne przygotowane przez nauczyciela reportaże fotograficzne, np. z czasopism różne rodzaje fotografii (dokumentalna, rodzinna, artystyczna, filmowa) zdjęcia przyrodnicze wybrane reprodukcje obrazów impresjonistów zdjęcia pociągów 2 kartki A4 lub kartka A3, farby akwarelowe, pędzle, naczynia na wodę Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika ćwiczenie plastyczne (praca malarska farbami akwarelowymi) prezentacja prac uczniów (indywidualna, zbiorowa forma pracy) Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony znajomość sposobów interpretowania rzeczywistości w fotografii określanie sposobów komponowania zdjęć określanie znaczenia odkryć z optyki, kadrowania w fotografii i sposobów malowania w romantycznym malarstwie dla rozwoju impresjonizmu określanie cech, kierunków i różnic między nimi, sposobów malowania, kolorystyki, podejścia do tematu w malarstwie impresjonizmu znajomość wybranych artystów i ich dzieł stworzenie pracy plastycznej inspirowanej tematyką, kolorystyką i sposobem malowania impresjonistów umiejętność kadrowania obrazu, stworzenie prac plastycznych nawiązujących do kadrowania fotograficznego określanie cech fotografii jako dziedziny plastyki rozpoznawanie stosowanych środków wyrazu artystycznego w dziełach fotograficznych znajomość specyfiki kompozycji fotograficznych znajomość pojęć: kadr, ujęcie, cięcie, zbliżenie fotograficzne, fotomontaż oraz wskazywanie ich przy omawianiu zdjęć znajomość nośników, na które kopiowane są zdjęcia znajomość cech, form i sposobów interpretowania rzeczywistości w fotografii omawianie zdjęć i wskazywanie w nich zastosowanych środków wyrazu artystycznego wskazywanie różnic między komponowaniem zdjęcia i obrazu określanie cech kierunków, wskazywanie różnic i przeobrażeń w malarstwie od impresjonizmu do postimpresjonizmu sposobów malowania, kolorystyki, podejścia do tematu, wskazywanie tych cech na przykładach dzieł znajomość istotnych artystów i dzieł oraz analizowanie i porównywanie elementów dzieł stworzenie ciekawej pracy plastycznej inspirowanej tematyką, kompozycją, kolorystyką, sposobem malowania impresjonistów i postimpresjonistów świadome nawiązywanie do stylistyki kierunków kadrowanie obrazu, świadome wybieranie fragmentu kadru we własnej pracy plastycznej 19

Temat, cele główne, założenia 19. Płynność linii, precyzja rysunku, delikatność barw. O secesji i twórczości polskich malarzy przełomu XIX i XX wieku. Praca plastyczna: Kwiaty i liście 20. Malarstwo 1. połowy XX wieku. Widzenie świata artystów fowizmu, ekspresjonizmu, kubizmu, abstrakcjonizmu i surrealizmu. Nurty w malarstwie polskim. Praca plastyczna: Drzewo i człowiek widziane przez fowistę, ekspresjonistę, kubistę, abstrakcjonistę, surrealistę (do wyboru) Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne 1.1; 1.2; 2.1; podręcznik (Secesja i malarze polscy przełomu XIX i XX wieku, s. 145 160) wybrane przez nauczyciela reprodukcje obrazów malarzy polskich przełomu XIX i XX wieku, głównie Wyspiańskiego, Malczewskiego, Wojtkiewicza kartka z bloku technicznego A4, kolorowe tusze, pędzelki, czarny tusz, piórko, naczynia na wodę lub kolorowe i czarne flamastry, ołówki, gumki 1.1; 1.2; 2.1; podręcznik (Sztuka nowoczesna. Malarstwo 1. połowy XX wieku, s. 161 178) wybrane przez nauczyciela reprodukcje dzieł fowistów, ekspresjonistów, kubistów, abstrakcjonistów, surrealistów, np. Matisse a, Picassa, Chagalla, Dalego, Kandinskiego, Malewicza kartka z bloku A3 lub kolorowy brystol A1, pastele suche, pastele olejne, kolorowe gazety, klej, nożyczki Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika prezentacja reprodukcji praca z tekstem ćwiczenia ćwiczenie plastyczne (rysunek kolorowymi tuszami lub flamastrami, rysunek czarnym tuszem i piórkiem lub czarnym flamastrem) prezentacja prac uczniów (indywidualna, zbiorowa forma pracy) prezentacja reprodukcji praca z tekstem ćwiczenia ćwiczenie plastyczne (kolaż z gazet, praca pastelami olejnymi lub suchymi) prezentacja prac uczniów (indywidualna, zbiorowa forma pracy) Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony określanie zasadniczych cech stylu secesyjnego znajomość wybranych zjawisk w malarstwie polskim przełomu XIX i XX wieku znajomość wybranych dzieł Stanisława Wyspiańskiego, Jacka Malczewskiego, Witolda Wojtkiewicza stworzenie barwnej lub czarno-białej kompozycji roślinnej o płynnych liniach, silnych kontrastach barwnych lub walorowych, nawiązującej do ornamentów secesyjnych określanie cech, przyczyn powstania i zakresu zainteresowań stylu secesyjnego omawianie elementów stylowych secesji na przykładach dzieł znajomość zjawisk artystycznych w malarstwie polskim przełomu XIX i XX wieku, symbolizmu, secesji znajomość wybranych dzieł Stanisława Wyspiańskiego, Jacka Malczewskiego i Witolda Wojtkiewicza, umiejętność analizy i interpretacji ich dzieł stworzenie barwnej lub czarno-białej, oryginalnej kompozycji roślinnej o płynnych liniach, silnych kontrastach barwnych lub walorowych, świadoma interpretacja cech stylu secesyjnego określanie zasadniczych cech fowizmu, ekspresjonizmu, kubizmu, abstrakcjonizmu i surrealizmu 1. połowy XX wieku oraz nurtów malarstwa polskiego 1. połowy XX wieku znajomość wybranych obrazów Matisse a, Picassa, Chagalla, Dalego, Kandinskiego, Malewicza znajomość dzieł malarzy polskich, m.in. Stanisława Ignacego Witkiewicza, Władysława Strzemińskiego, Jana Cybisa stworzenie kompozycji nawiązującej do stylistyki jednego z omawianych nurtów określanie cech malarstwa fowistów, ekspresjonistów, kubistów, abstrakcjonistów, surrealistów 1. połowy XX wieku i nurtów malarstwa polskiego 1. połowy XX wieku, określanie różnic, podobieństw, analizowanie dzieł i stosowanych środków wyrazu artystycznego znajomość i umiejętność analizowania, omawiania wybitnych dzieł, sylwetek, specyfiki twórczości wybranych artystów, m.in. Matisse a, Picassa, Chagalla, Dalego, Kandinskiego, Malewicza znajomość specyfiki twórczości artystów polskich 1. połowy XX wieku, m.in. Stanisława Ignacego Witkiewicza (zwrócenie uwagi na pojęcie czystej formy), Władysława Strzemińskiego (znajomość zasad unizmu) 20

Temat, cele główne, założenia 21. Rzeźba XIX wieku. Przeobrażenia w rzeźbie XX wieku. Znaczenie realizmu, deformacji i syntezy formy w rzeźbie. Praca plastyczna: Jak rzeźbiarze przygotowują się do pracy? Szkice głowy i dłoni z różnych stron (szkice analityczne i syntetyczne, skróty perspektywiczne w rysunku) Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika 1.1; 1.2; 2.1; podręcznik (Sztuka nowoczesna. Rzeźba XIX wieku, s. 152 154, Rzeźba 1. połowy XX wieku, s. 178 182, Rzeźba po II wojnie światowej, s. 202 205) reprodukcje wybranych rzeźb XIX i XX wieku (np. reprodukcje rzeźb Auguste a Rodina, Aristide a Maillola, Constantina Brǎncuşiego, Jacques a Lipchitza oraz artystów polskich, m.in. Katarzyny Kobro, Gustawa Zemły, Aliny Szapocznikow, Magdaleny Abakanowicz dowolny atlas anatomiczny dla artystów kartki z bloku A4, miękki ołówek, gumka prezentacja reprodukcji praca z tekstem ćwiczenia ćwiczenia plastyczne (szkice ołówkiem z natury) prezentacja prac uczniów (indywidualna, zbiorowa forma pracy) Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony określanie związków nurtów europejskich z nurtami twórczości artystów polskich, porównywanie, analizowanie dzieł malarskich stworzenie oryginalnej kompozycji, której stylistyka w celowy i zamierzony sposób nawiązuje do omawianych nurtów omówienie i wyjaśnienie zastosowanego w pracy plastycznej sposobu nawiązania do najważniejszych cech wybranego kierunku znajomość wybranych dzieł niektórych artystów: Auguste a Rodina, Aristide a Maillola, Katarzyny Kobro, Magdaleny Abakanowicz określanie chronologii dzieł znajomość specyfiki dzieł przedstawiających i nieprzedstawiających określanie stosowanych w rzeźbie środków wyrazu (realizm, synteza, deformacja) odniesienie szkiców części ciała w różnych ujęciach do przestrzenności rzeźby znajomość sylwetek artystów i dzieł rzeźbiarskich XIX i XX wieku: Rodina, Maillola, Brǎncuşiego, Lipchitza oraz artystów polskich: Kobro, Zemły, Abakanowicz, Szapocznikow analizowanie dzieł, określanie chronologii ich powstania znajomość związków formy rzeźb z dziełami innych dziedzin sztuki z tego samego okresu określanie wielu środków wyrazu artystycznego podczas analizowania rzeźb świadome określanie przeobrażeń rzeźby od realizmu poprzez deformacje i syntezę formy do abstrakcji znajomość cech rzeźby organicznej i ekspresyjnej określanie wpływu zastosowania nowych materiałów na kształt rzeźb wykonanie ciekawych, analitycznych i syntetycznych szkiców części ciała, umiejętność wybrania charakterystycznych ujęć, analizowanie znaczenia rysunków wstępnych wykonywanych przez artystów dla późniejszej formy rzeźby 21

Temat, cele główne, założenia 22. Przyczyny i formy przemian w architekturze na przykładzie sześciu najsławniejszych budowli stulecia 1850 1950. Architektura współczesna. Wpływ nowych materiałów na kształt budowli. Nowe funkcje budowli. Praca plastyczna: Projekt stacji kosmicznej, lotniska, centrum handlowego, budynku szkoły przyszłości (do wyboru) 23. Medialny charakter współczesnych wydarzeń artystycznych. Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika 1.1; 1.2; 2.2; podręcznik (Sztuka nowoczesna. Architektura sześć najsławniejszych budowli stulecia 1850 1950, s. 183 187, Sztuka współczesna. Architektura współczesna, s. 232 238) wybrane przez nauczyciela zdjęcia obiektów architektonicznych od połowy XIX w. do współczesności, budowle z różnych materiałów brystol A2, kolorowe folie samoprzylepne, papiery kolorowe, klej, nożyczki lub papierowe opakowania po artykułach spożywczych, tektura na podstawę, klej, taśma klejąca, nożyczki do papieru, farby plakatowe, pędzle prezentacja reprodukcji zdjęć ćwiczenia dyskusja ćwiczenie plastyczne (projekt wycinany z kolorowych folii samoprzylepnych) lub wykonanie modelu budynku z papierowych opakowań) prezentacja prac uczniów (indywidualna, grupowa, zbiorowa forma pracy) 1.1; 1.2; 2.1; 2.2; podręcznik (Tajemnice sztuki. Awangarda i sztuka tradycyjna. Reklama i plakat. Promocja sztuki współczesnej, s. 188 193), prezentacja reprodukcji praca z tekstem ćwiczenia ćwiczenie plastyczne (plakat wykonany Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony określanie cech i form architektury nowoczesnej i współczesnej określanie wpływu materiału budowlanego na formę budowli określanie związków formy i funkcji budowli określanie przyczyn przemian w architekturze znajomość najważniejszych budowli znajomość przemian w architekturze i wskazanie jednej z przyczyn tych przemian stworzenie projektu budynku przyszłości, dostosowanie formy budowli do spełnianej funkcji w tworzonej pracy plastycznej lub tworzenie makiety przestrzennej formy budowli o nowej funkcji, próba dostosowania formy do tej funkcji określanie cech i form architektury nowoczesnej i współczesnej, geometryzacja kształtów określanie wpływu materiału budowlanego na formę budowli, wskazywanie związków na przykładach wybranych budowli określanie związków formy i funkcji budowli, nowe funkcje budowli określenie przyczyn przemian w architekturze znajomość największych budowli i ich twórców, omawianie i analizowanie form tych budowli znajomość przemian w architekturze, umiejętność powiązania ich ze zmianami upodobań estetycznych, pojawianiem się budowli o nowych funkcjach, nowymi materiałami, rozwojem miast stworzenie projektu budynku szkoły przyszłości, dostosowanie formy budowli do spełnianej funkcji, wykazanie się fantazją i pomysłowością w tworzonej pracy plastycznej lub tworzenie makiety przestrzennej budowli o nowej funkcji, próba dostosowania formy do tej funkcji, wykazywanie się pomysłowością i stosowaniem oryginalnych rozwiązań przestrzennych określanie znaczenia awangardy w sztuce określanie różnic między twórczością tradycyjną i awangardową znajomość wybranego dzieła Josepha Beuysa określanie złożonej roli awangardy i jej wpływu na losy sztuki, podawanie przykładów interpretowanie, podejmowanie próby zrozumienia twórczości artystów 22

Temat, cele główne, założenia O łamaniu kanonów estetycznych i twórczym myśleniu. Joseph Beuys. Praca plastyczna: Plakat o wystawie znanego malarza Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne Poczet wielkich artystów. Joseph Beuys, s. 225 227 dowolne, przygotowane przez nauczyciela przykłady zdjęć billboardów, plakatów (np. polskiej szkoły plakatu), ulotek reklamowych materiał ilustracyjny dotyczący twórczości Josepha Beuysa ołówki, kredki ołówkowe, flamastry, cienkopisy, kartki A4, A3 do szkicowania brystol A1 lub A2, markery, farby plakatowe, papier kolorowy, klej, nożyczki, pędzle, naczynia na wodę dostęp do komputera i internetu z wybranym programem graficznym dostępne wydruki dzieł (zgodnie z prawem autorskim) Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika techniką mieszaną, kolaż z dzieł artysty lub projekt plakatu wykonany techniką grafiki komputerowej) prezentacja prac uczniów (indywidualna, grupowa, zbiorowa forma pracy) Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony określanie cech plakatu jako złożonego znaku graficznego określanie znaczenia promocji sztuki współczesnej dla popularyzacji plastyki znajomość pojęć: galeria, wernisaż, katalog zaprojektowanie i wykonanie plakatu na temat wystawy znanego artysty, wykorzystanie kolażu, próba tworzenia złożonego znaku graficznego połączonego z tekstem awangardowych oraz ich motywacji artystycznych porównanie twórczości tradycyjnej i awangardowej znajomość sylwetki Josepha Beuysa określanie cech plakatu jako złożonego znaku graficznego znajomość wybranych dzieł lub twórczości artysty polskiej szkoły plakatu określanie znaczenia promocji sztuki współczesnej dla popularyzacji plastyki znajomość wybranej wystawy, przygotowanie opisu dzieł, napisanie recenzji znajomość pojęć: galeria, wernisaż, katalog oraz określanie ich znaczenia dla działań promocyjnych dotyczących wydarzenia artystycznego zaprojektowanie i wykonanie plakatu o ciekawej formie na temat wystawy znanego artysty, wykorzystanie elementów kolażu w pracy, posługiwanie się oryginalnymi, złożonymi znakami graficznymi, odpowiednie liternictwo i kompozycja tekstu 23

Temat, cele główne, założenia 24. Wycieczka. Oglądanie wybranej wystawy lub ekspozycji muzealnej Ćwiczenie: Wrażenia z wystawy. Najciekawsze dzieło (recenzja lub wymyślony wywiad z artystą) 25. Malarstwo po II wojnie światowej (przegląd kierunków). Praca plastyczna: Obraz abstrakcyjny malowany techniką drippingu Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne 1.1; 1.2; 2.2; katalog wystawy kartki, zeszyty lub notatniki, przybory do pisania 1.1; 1.2; 2.1; podręcznik (Sztuka współczesna. Malarstwo po II wojnie światowej, s. 194 201) słownik terminów plastycznych słownik kierunków, ruchów i kluczowych pojęć sztuki 2. połowy XX wieku reprodukcje dzieł action-painting, op- -artu, neofiguracji, hiperrealizmu, tendencji zerowej, obrazów Jacksona Pollocka, Francisca Bacona Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika oglądanie ekspozycji ćwiczenie prezentacja reprodukcji praca z tekstem ćwiczenia ćwiczenie plastyczne (malunek wykonany farbami plakatowymi techniką drippingu) prezentacja prac uczniów (indywidualna, grupowa, zbiorowa forma pracy) Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony umiejętność kulturalnego odbioru wystawy wskazanie niektórych, wybranych elementów promocji związanych z ekspozycją znajomość uproszczonych wyjaśnień pojęć: galeria, muzeum, ekspozycja, wernisaż, plakat, billboard wskazanie dowolnego medialnego działania promocyjnego związanego z ekspozycją napisanie krótkiej notatki z wystawy o charakterze recenzji, opisu lub wywiadu, dokonanie wyboru dzieła, które zdaniem ucznia było najciekawsze umiejętność kulturalnego, właściwego, aktywnego odbioru wystawy wskazywanie wielu elementów z zakresu reklamy i promocji sztuki związanych z oglądaną ekspozycją dobra znajomość pojęć: galeria, muzeum, ekspozycja, wernisaż, katalog, aranżacja ekspozycji, plakat, billboard, wskazywanie różnych przykładów wskazywanie przedsięwzięć medialnych związanych z promocją sztuki napisanie krótkiej, oryginalnej wypowiedzi na temat wystawy o charakterze recenzji lub wymyślonego wywiadu z twórcą dzieł, dokonanie wyboru dzieła, które podobało się najbardziej, uzasadnienie wyboru orientacyjne określanie najważniejszych cech kierunków w malarstwie po II wojnie światowej (action painting, op-art, neofiguracja, hiperrealizm, tendencja zerowa) znajomość wybranych dzieł Jacksona Pollocka i Francisca Bacona stworzenie kompozycji techniką drippingu określanie cech kierunków w malarstwie po II wojnie światowej (action painting, op-art, neofiguracja, hiperrealizm, tendencja zerowa), omawianie i porównywanie dzieł w ramach jednego lub różnych kierunków znajomość sylwetek Jacksona Pollocka i Francisca Bacona, omawianie i analizowanie, interpretowanie ich dzieł stworzenie bogatej, wieloelementowej kompozycji plastycznej techniką drippingu 24

Temat, cele główne, założenia, 26. Sztuka polska po II wojnie światowej. Praca plastyczna: Obraz abstrakcyjny świat wewnętrznych przeżyć Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne papier pakowy, farby plakatowe w tubach i słoiczkach, pędzle, naczynia do rozrabiania farb, naczynia na wodę 1.1; 1.2; 2.1; podręcznik (Sztuka polska po II wojnie światowej, s. 205 215) słownik terminologiczny sztuk pięknych słownik kierunków, ruchów i kluczowych pojęć sztuki 2. połowy XX wieku reprodukcje dzieł malarskich i rzeźbiarskich powojennych malarzy polskich, m.in. Andrzeja Wróblewskiego, Tadeusza Brzozowskiego, Jana Lebensteina, Jerzego Nowosielskiego, Tadeusza Kantora, Magdaleny Abakanowicz, Adama Myjaka, Gustawa Zemły, Aliny Szapocznikow dwie kolorowe kartki z bloku A3, pastele suche lub olejne Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika prezentacja reprodukcji ćwiczenia ćwiczenie plastyczne (rysunek pastelami suchymi lub olejnymi) prezentacja prac uczniów (indywidualna, grupowa, zbiorowa forma pracy) Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony określanie głównych zjawisk w polskim malarstwie powojennym znajomość wybranych dzieł malarskich artystów starszego pokolenia o charakterze przedstawiającym i nieprzedstawiającym znajomość wybranych dzieł rzeźbiarskich polskich rzeźbiarzy powojennych wyjaśnianie pojęcia abakan znajomość dwóch rodzajów abstrakcji zakomponowanie abstrakcyjnej pracy plastycznej o silnym zabarwieniu uczuciowym określanie i omawianie zjawisk ważnych w polskim malarstwie powojennym, wskazywanie nurtów, omawianie środków wyrazu artystycznego stosowanych w dziełach znajomość sylwetek wskazanych artystów tego okresu znajomość nowych materiałów i form rzeźbiarskich, wyjaśnianie pojęcia abakan określanie specyfiki dwóch rodzajów abstrakcji zakomponowanie oryginalnej, wieloelementowej pracy abstrakcyjnej o silnym zabarwieniu uczuciowym, świadome nawiązanie do nurtu abstrakcji gorącej 25

Temat, cele główne, założenia 27. Gdy zacierają się granice i otwierają nowe obszary sztuki. Pop-art, happening, konceptualizm. Praca plastyczna: Obraz z liter i słów, inspirowany twórczością Romana Opałki lub projekt happeningu 28. O asamblażach, performance, environment, instalacjach. Ćwiczenie: projekt asamblażu Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne 1.1; 1.2; 2.2; podręcznik (Sztuka współczesna. Nowy świat sztuki, s. 216 221) wybrane reprodukcje dzieł konceptualnych i przykładów polskiego malarstwa współczesnego zdjęcia, dokumentacja fotograficzna happeningów reprodukcje dzieł pop-artu, konceptualizmu Słownik kierunków, ruchów i kluczowych pojęć sztuki drugiej połowy XX wieku słownik ortograficzny brystol A2, kartki z bloku A4, czarny flamaster, linijka, przybory geometryczne, ołówki, gumki lub kredki ołówkowe. 1.1; 1.2; 2.2; podręcznik (Nowy świat sztuki. Asamblaż. Environment i instalacje. Performance, s. 221 227) zeszyt ćwiczeń słownik terminów plastycznych Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika prezentacja reprodukcji praca z tekstem dyskusja, ćwiczenia ćwiczenie plastyczne (rysunek czarnym flamastrem lub szkice ołówkiem i kredkami) omówienie, prezentacja projektów (indywidualna, grupowa, zbiorowa forma pracy). prezentacja materiału ilustracyjnego praca z tekstem ćwiczenia ćwiczenie plastyczne (rysunkowy projekt asamblażu) Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony określanie cech konceptualizmu znajomość wybranego dzieła Josepha Beuysa umiejętność określenia cech happeningu znajomość różnych zjawisk sztuki współczesnej i ich cech znajomość twórców znanych happeningów umiejętność określania cech pop-artu, znajomość roli artysty umiejętność stworzenia pracy plastycznej nawiązującej do dzieł konceptualnych, zainspirowanej twórczością Romana Opałki lub umiejętność zaplanowania sekwencji scen, obrazów, happeningu stworzenie prostego scenariusza ze szkicami umiejętność określenia cech konceptualizmu oraz omawianie ich na wybranych przykładach znajomość sylwetki, dzieł, postaw artystycznych Josepha Beuysa umiejętność określenia cech happeningu, wskazywanie twórców znanych happeningów umiejętność określenia roli happenera znajomość różnych zjawisk sztuki współczesnej i omawianie ich cech, podawanie przykładów umiejętność określania cech pop-artu, związku z kulturą masową znajomość roli artysty, dawanie odpowiednich przykładów, umiejętność stworzenia pomysłowej, starannej pracy plastycznej nawiązującej do dzieł konceptualnych, inspirowanej twórczością Romana Opałki lub umiejętność zaplanowania sekwencji scen, obrazów i ich otoczenia zachowujących charakter happeningu poprzez oryginalność, nietypowość skojarzeń i niejasność przekazu, stworzenie ciekawego scenariusza z rysunkami określanie cech asamblażu znajomość pojęć: asamblaż, environment, instalacja, performance, określanie ich znaczenia określanie roli artysty i stopnia uczestnictwa odbiorcy w działaniach sztuki współczesnej zaprojektowanie kompozycji asamblażu z zaproponowanych przedmiotów określanie cech asamblaży, wskazywanie przykładów oraz ich analizowanie znajomość pojęć: asamblaż, environment, instalacja, performance, określanie dokładnych cech, różnic oraz wskazywanie odpowiednich przykładów znajomość roli artysty i widza (odbiorcy) w sztuce współczesnej, świadomość zacierania się granic między dziedzinami plastyki 26

Temat, cele główne, założenia 29. Land art, wideo-art i sztuka publiczna. Praca plastyczna: obiekt sztuki publicznej, dzieło land artu Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne Słownik kierunków, ruchów i kluczowych pojęć sztuki drugiej połowy XX wieku reprodukcje asamblaży Władysława Hasiora, przykłady environment, instalacji, performance fragment komedii Nie lubię poniedziałku (scena na wystawie rzeźby) rozmaite przedmioty, taśma klejąca (do asamblaży) kartki z bloku A4, kredki ołówkowe, ołówki, gumki, kartki i przybory do pisania 1.1; 1.2; 2.2; podręcznik (Nowy świat sztuki. Land art (sztuka ziemi). Sztuka wideo, multimedia. Sztuka publiczna, s. 227 231) zdjęcia obiektów sztuki publicznej, sztuki wideo oraz dzieł land artu słownik terminów plastycznych Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika prezentacja projektów (indywidualna, grupowa, zbiorowa forma pracy) prezentacja materiału ilustracyjnego praca z tekstem ćwiczenia ćwiczenie plastyczne (projekt obiektu wykonany techniką kolażu) prezentacja prac uczniów (indywidualna, grupowa, zbiorowa forma pracy) Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony określanie znaczenia dokumentacji fotograficznej zaprojektowanie oryginalnej formy asamblażu z zaproponowanych przedmiotów określanie cech dzieł sztuki publicznej, sztuki wideo i land artu, projektowanie rozmiarów przedsięwzięcia i zasięgu jego odbiorców znajomość wybranych dzieł i ich twórców stworzenie projektu dzieła land art lub sztuki publicznej metodą kolażu określania cech dzieł land artu, sztuki wideo i sztuki publicznej, rozpatrywanie rozmiarów przedsięwzięcia, wymowy dzieła, zasięgu jego odbiorców, analizowanie przykładów, porównywanie dzieł znajomość twórców i ich dzieł, umiejętność opisywania cech obiektów stworzenie oryginalnego projektu dzieła land art lub sztuki publicznej, dostosowanie formy projektu do otoczenia (np. kolorystyka) 27

Temat, cele główne, założenia 30. Odtwarzanie i przetwarzanie rzeczywistości czy tworzenie innych światów w kadrach fotograficznych, filmowych i scenach teatralnych. Praca plastyczna: fotomontaż surrealistyczny lub scenografia dla teatru plastycznego lub projekt kilku ujęć krótkiego filmu, czyli jak poruszyć komiks? Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika Słownik kierunków ruchów i kluczowych pojęć sztuki drugiej połowy XX wieku duże zdjęcia fragmentów ulic, miasta oraz dowolnego pejzażu (wydruk komputerowy A4) kartka z bloku A4, pastele olejne, klej, nożyczki 1.1; 1.2; 2.1; 2.2; podręcznik (Tajemnice sztuki. O fotografii, s. 141 144, Tajemnice sztuki. Teatr. Film, s. 239 248) kadry z filmów wybrane przez nauczyciela zdjęcia sztuk teatralnych, m.in. teatrów plastycznych Tadeusza Kantora, Józefa Szajny fragmenty filmów i sztuk ważnych w historii kina lub teatru dostęp do komputera z wybranym programem graficznym prezentacja materiału ilustracyjnego dyskusja ćwiczenia ćwiczenie plastyczne (fotomontaż, kolaż ze zdjęć, projekt scenografii tradycyjną techniką plastyczną lub techniką grafiki komputerowej, plan kadrów filmu, szkice, rysunki ujęć, nakręcenie filmu) prezentacja wybranych prac (indywidualna, grupowa, zbiorowa forma pracy) Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony określanie specyfiki teatru, fotografii, filmu znajomość pojęć dotyczących fotografii, teatru, filmu: dagerotyp, kadr, ujęcie, fotomontaż, scenografia, scena znajomość wybranych rodzajów fotografii, sztuk teatralnych, filmów znajomość różnych nośników, na których można zapisać zdjęcia, filmy nawiązanie do surrealizmu w wykonanym fotomontażu zaprojektowanie scenografii do wybranej sztuki teatralnej tradycyjnymi technikami plastycznymi lub przy wykorzystaniu programu graficznego zaprojektowanie kolejnych ujęć, kadrów fragmentu filmu określanie specyfiki, omawianie i porównywanie teatru, fotografii, filmu, szukanie związków ze sztukami plastycznymi znajomość charakteru teatru przed i po wielkiej reformie znajomość kierunków w sztuce XX wieku, które wpłynęły na teatr i film znajomość pojęć dotyczących fotografii, teatru, filmu; dagerotyp, kadr, ujęcie, fotomontaż, scenografia, scena znajomość różnych rodzajów fotografii, sztuk teatralnych, filmów, podawanie i omawianie wybranych przykładów znajomość wybranych twórców filmowych i teatralnych znajomość różnych nośników, na których można zapisać zdjęcia, filmy wykonanie oryginalnego fotomontażu nawiązującego swoją formą do surrealizmu 28

Temat, cele główne, założenia 31. Test sprawdzający wiadomości po II semestrze nauki Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne telefon komórkowy lub inne urządzenie elektroniczne pozwalające na nagranie filmu 4 karki z bloku A3, kredki ołówkowe, ołówki, gumki, cienkopisy, wybrane zdjęcia z czasopism, klej 1.1; test przybory do pisania, ołówek, gumka Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika praca sprawdzająca ćwiczenie kontrolne (indywidualna forma pracy) Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony zaprojektowanie oryginalnej scenografii do sztuki teatralnej tradycyjnymi technikami plastycznymi lub przy wykorzystaniu programu graficznego zaprojektowanie kolejnych ujęć filmu, ciekawe zakomponowanie kadrów lub nakręcenie filmu znajomość podstawowych treści edukacyjnych po II semestrze nauki (patrz: test po II semestrze nauki) znajomość rodzajów fotografii znajomość pojęć: ujęcie, kadrowanie znajomość cech, twórców, wybranych dzieł impresjonizmu i postimpresjonizmu, kolorystyki, tematyki, metody malarskiej znajomość cech rzeźby XIX wieku oraz rzeźb wybranych artystów znajomość cech secesji znajomość wybranych dzieł artystów polskich przełomu XIX i XX wieku znajomość cech kierunków malarskich 1. połowy XX wieku: fowizmu, ekspresjonizmu, kubizmu, abstrakcjonizmu (rodzajów abstrakcji), surrealizmu, umiejętność wskazania artystów i ich wybranych dzieł określanie cech architektury od połowy XIX wieku do współczesności, wpływu przemian funkcji stosowanych materiałów, geometryzacji formy, znajomość wybranych, największych budowli i ich twórców znajomość pojęcia awangarda, określanie cech sztuki tradycyjnej i awangardowej znajomość rozszerzonych treści edukacyjnych po II semestrze nauki (patrz: test po II semestrze nauki) znajomość rodzajów fotografii, zmieniających się funkcji tej dziedziny znajomość pojęć: ujęcie, kadrowanie umiejętność zastosowania w opisie fotografii pojęć ujęcia, kadrowania znajomość cech, twórców, dzieł impresjonizmu i postimpresjonizmu, kolorystyki, tematyki, metody malarskiej, wpływu fotografii i odkryć z zakresu optyki na te kierunki oraz posługiwanie się poznanymi wiadomościami i zastosowanie ich w opisie dzieł, porównywaniu cech obu kierunków na określonych przykładach znajomość cech rzeźby XIX wieku, wpływu innych dziedzin sztuki na rzeźbę, rodzajów i przykładów rzeźb znajomość cech i źródeł secesji, symbolizmu, wskazywanie ich na przykładach znajomość dzieł artystów polskich przełomu XIX i XX wieku oraz analizowanie ich dzieł znajomość cech, artystów, dzieł kierunków malarskich 1. połowy XX wieku: fowizmu, 29

Temat, cele główne, założenia Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony znajomość cech plakatu oraz jego współczesnych form znajomość form plastycznych stosowanych w reklamie znajomość elementów promocji wydarzenia artystycznego sztuki współczesnej znajomość cech rzeźby XX wieku: klasycznej, kubistycznej, organicznej, ekspresyjnej oraz twórców i największych dzieł znajomość kierunków malarskich po II wojnie światowej, wybranych przedstawicieli i dzieł action painting, op-artu, pop-artu, neofiguracji, hiperrealizmu, tendencji zerowej znajomość zjawisk i form sztuki współczesnej umiejętność określania cech, artystów, wybranych dzieł pop-artu, happeningu, konceptualizmu, asamblażu, environmentu, instalacji, performance, sztuki wideo i multimedialnej, sztuki publicznej znajomość specyfiki teatru i filmu, przemian w nich zachodzących, związków z innymi dziedzinami plastyki znajomość podstawowych pojęć związanych z teatrem i filmem znajomość wybranych obrazów teatralnych i filmowych oraz niektórych ich twórców ekspresjonizmu, kubizmu, abstrakcjonizmu (rodzajów abstrakcji), surrealizmu analizowanie i porównywanie dzieł omawianych kierunków określanie cech architektury od połowy XIX wieku do współczesności, znajomość źródeł, przyczyn przemian, znanych budowli i ich twórców, nowych funkcji i nowych materiałów w architekturze, wskazywanie i porównywanie cech na zadanych przykładach, znajomość cech plakatu oraz jego współczesnych form wskazywanie przykładów dzieł twórców, opisywanie znaków graficznych w plakatach znajomość działań, etapów, elementów, znaczenia promocji wydarzenia artystycznego sztuki współczesnej znajomość cech rzeźby XX wieku o charakterze klasycznym, kubistycznej, organicznej i ekspresyjnej, znajomość artystów reprezentujących kierunki i ich dzieł oraz analizowanie i porównywanie dzieł znajomość kierunków malarskich po II wojnie światowej, wybranych przedstawicieli, dzieł, przyczyn przemian w malarstwie action painting, op-artu, pop-artu, neofiguracji, hiperrealizmu, tendencji zerowej, omawianie i porównywanie dzieł znajomość zjawisk i form sztuki współczesnej oraz ich źródeł, problematyki zacierania się granic między dziedzinami sztuki oraz granicy między twórcą a odbiorcą w pop-arcie, happeningu, konceptualizmie, asamblażach, environmencie, instalacjach, performance, sztuce wideo i multimedialnej, sztuce publicznej, 30

Temat, cele główne, założenia Nr z pp* Środki i materiały dydaktyczne Sposób realizacji, metody i formy pracy, technika 32. Omówienie testu. Poczet wielkich artystów część II powtórzenie wiadomości o wybranych wybitnych twórcach sztuki nowoczesnej i współczesnej (Vincent van Gogh, Paul Cézanne, Stanisław Wyspiański, Pablo Picasso, Stanisław Ignacy Witkiewicz, Jackson Pollock, Francis Bacon, Henry Moore, Tadeusz Kantor, Magdalena Abakanowicz, Joseph Beuys). Analiza dzieł 1.1; podręcznik (Poczet wielkich artystów, s. 149 248) reprodukcje dzieł artystów omawianych w Poczcie wielkich artystów w podręczniku od postimpresjonizmu do współczesności inne reprodukcje dzieł omawianych artystów komputer z dostępem do internetu prezentacja reprodukcji praca z tekstem wyszukiwanie informacji w internecie ćwiczenia pokaz, przedstawienie prezentacji Umiejętności po przeprowadzonej lekcji Zakres podstawowy Zakres rozszerzony porównywanie, analizowanie cech, dzieł, kierunków znajomość specyfiki teatru i filmu, określanie stosowanych w nich środków wyrazu artystycznego oraz niektórych rodzajów widowisk teatralnych i filmowych znajomość znaczenia fotografii i jej związki z filmem i teatrem dobra znajomość podstawowych pojęć związanych z filmem i teatrem, zarysu historii teatru i filmu oraz przemian zachodzących w tych dziedzinach znajomość ważnych obrazów teatralnych i filmowych oraz ich twórców, zwłaszcza polskich porządkowanie w czasie twórczości artystów sztuki nowoczesnej i współczesnej znanych z Pocztu wielkich artystów określanie cech ich twórczości, znajomość najważniejszych dzieł opisywanie wybranych dzieł przygotowanie prostej prezentacji tradycyjnej (słownej i pokazu reprodukcji, gazetki lub planszy) z wykorzystaniem elementów prezentacji multimedialnej porządkowanie w czasie twórczości artystów sztuki nowoczesnej i współczesnej znanych z Pocztu wielkich artystów, analizowanie specyfiki ich twórczości, porównywanie sylwetek, omawianie dzieł określanie uwarunkowań twórczości, związków z epoką, stylem panującym w sztuce przygotowanie bogatej prezentacji multimedialnej lub oryginalnej prezentacji wykonanej tradycyjnymi technikami plastycznymi 31

Przykładowe scenariusze lekcji SCENARIUSZ LEKCJI 1. LEKCJA ORGANIZACYJNA. KRYTERIA OCENIANIA. HIGIENA TWÓRCZOŚCI. WIDZIEĆ I PATRZEĆ INTERPRETACJA RZECZYWISTOŚCI W DZIEŁACH SZTUKI WPROWADZENIE DO NAUKI PLASTYKI W GIMNAZJUM. TEST DIAGNOZUJĄCY UMIEJĘTNOŚCI I WIADOMOŚCI UCZNIÓW PO SZKOLE PODSTAWOWEJ. Podstawa programowa: 1.2, Podstawowe pojęcia: natura kultura ródziemnomorska sztuka plastyka sztuka u ytkowa sztuka nieu ytkowa dzie a sztuki reprodukcje Cele i umiejętności: znajomo oznacze zwi zanych z pos ugiwaniem si materia ami plastycznymi jako rodkami chemicznymi; znajomo podstaw prawa autorskiego dotycz cych w asno ci intelektualnej i sposobu korzystania z internetu; okre lanie ró nic mi dzy natur, kultur a sztuk, wyodr bnianie dziedzin plastyki, znajomo podzia u na sztuk u ytkow i nieu ytkow ; zdiagnozowanie poziomu wiedzy uczniów pod wzgl dem ich znajomo ci poj i terminów plastycznych poznanych w szkole podstawowej w celu uzupe nienia braków i usprawnienia procesu edukacyjnego w gimnazjum. Metody pracy: praca z tekstem rozmowa nauczaj ca wiczenie praca sprawdzaj ca ( wiczenie kontrolne) Formy pracy: indywidualna zbiorowa Podręcznik: Przedmowa. Widzie wiat, s. 7 9 32

Środki i materiały dydaktyczne: dowolne u ytkowe przedmioty codzienne; ilustracje, fotogra e przedstawiaj ce ró ne formy dzie u ytkowych i nieu ytkowych; zdj cia, reprodukcje dzie malarskich, rze b, plakatów, ulotki reklamowe; reprodukcje ró nych dzie sztuki o podobnej tematyce; tekst testu diagnozuj cego (grupa A i grupa B). Materiały i narzędzia uczniów: podr cznik przybory do pisania, kredki kartki A4 do szkicowania o ówek, gumka Przebieg lekcji Nauczyciel krótko omawia: program nauczania, wymagania i kryteria oceniania, bezpiecze stwo pracy na lekcjach (w tym pos ugiwanie si materia ami plastycznymi jako rodkami chemicznymi, m.in. znaczenie oznaczenia CE), problematyk prawa autorskiego dotycz c w asno ci intelektualnej, korzystania z reprodukcji dzie w galeriach internetowych. Nast pnie nauczyciel dzieli klas na dwie grupy i rozdaje tekst sprawdzianu (grupa A i grupa B), obja nia sposób wykonania testu. Po przeprowadzeniu testu nauczyciel przechodzi do zagadnie wst pnych w podr czniku i okre la ró nice mi dzy natur a kultur i sztuk. Przypomina dziedziny sztuki oraz podzia na sztuk u ytkow i nieu ytkow. Omawia, co jest natur, a co dzie em kultury i sztuki. Prezentuje na tablicy lub w innym miejscu przygotowane zdj cia przedmiotów ycia codziennego i dzie sztuki. Stara si wskazywa je pogrupowane parami, aby okre li ró nice mi dzy dziedzinami sztuki nieu ytkowej i u ytkowej. Ćwiczenie plastyczne wiczenie to ma na celu okre lenie znaczenia wyobra ni, pami ci, wra enia w tworzeniu. Nauczyciel zbiera wszystkie zdj cia i reprodukcje oraz prosi uczniów o jak najszybsze naszkicowanie o ówkiem na kartkach A4 zaprezentowanych przedmiotów codziennych w celu ukazania ró nicy mi dzy fotogramem a dokonan interpretacj rysunkow, ilo ci zapami tanych elementów, szczegó ów a faktycznym stanem. Wskazuje ró nice mi dzy szkicami tego samego przedmiotu wykonanymi przez ró ne osoby, omawia przyczyny takiego stanu (np. indywidualne podej cie, umiej tno ci rysunkowe, sposób zapami tywania). Podsumowanie Jeszcze raz prezentuje reprodukcje wybranych dzie jako przyk ady ró norodnej interpretacji rzeczywisto ci w dzie ach, np. wybieraj c podobny motyw, temat, podaje jego ró ne mo liwe interpretacje plastyczne. Nast pnie zadaje uczniom prac domow. Zapoznaje uczniów z zabaw przedstawion na s. 10 podr cznika (pytania dotycz ce opisu obrazu) oraz prosi o wymy lenie kilku podobnych pyta (np. 4 5) do wybranego obrazu znajduj cego si w podr czniku. Poleca przyniesienie odpowiednich materia ów na nast pn lekcj. 33

SCENARIUSZ LEKCJI 2. W ŚWIECIE KONTRASTÓW I PODOBIEŃSTW. OMÓWIENIE TESTU DIAGNOZUJĄCEGO. POWTÓRZENIE I PRZYPOMNIENIE POJĘĆ JĘZYKA PLASTYKI DOTYCZĄCYCH BARWY, PLAMY, FAKTURY, KOMPOZYCJI. PRACA PLASTYCZNA: KOLOROWA DŻUNGLA LUB JABŁKO. JABŁOŃ. SAD. Podstawa programowa: 2.1, Podstawowe pojęcia: barwy ciep e barwy zimne barwy podstawowe barwy pochodne barwy dope niaj ce powidok wzgl dno barw gama kolorystyczna (w ska, szeroka) plama barwna faktura walor modelunek wiat ocie cieniowanie perspektywa linearna, zbie na perspektywa malarska perspektywa powietrzna kompozycja (rodzaje, równowaga kompozycyjna). Cele i umiejętności: przypomnienie, utrwalenie, uporz dkowanie wiadomo ci dotycz cych elementów dzie a plastycznego; omawianie poj w dzie ach sztuki oraz pos ugiwanie si nimi we w asnych pracach plastycznych; kszta towanie postaw twórczych, oryginalno ci my lenia plastycznego w tworzonej pracy plastycznej. Metody pracy: praca z tekstem prezentacja reprodukcji rozmowa nauczaj ca wiczenia plastyczne prezentacja prac uczniów Formy pracy: indywidualna zbiorowa 34

Podręcznik: Krótkie przypomnienie wiadomo ci, s.11 15 Środki i materiały dydaktyczne: reprodukcje dzie, w których dominuj cymi rodkami wyrazu artystycznego s barwy (kompozycje w szerokiej lub w skiej gamie kolorystycznej); reprodukcje dzie o zró nicowanej fakturze; przyk ady ró nych rodzajów kompozycji w dzie ach sztuki; reprodukcje dzie na p aszczy nie, w których w ró ny sposób przedstawiona jest przestrzenno przedmiotów (modelunek wiat ocieniowy) i perspektywa (np. Aleja w Middelharnis Hobemy); Dodatkowo obraz Henriego Rousseau, np. Walka tygrysa z bawo em, Zaklinacza w y oraz dowolny obraz Jacksona Pollocka, np. podr cznik, il. 174 s. 196, obraz Stanleya Williama Haytera D ungla. Materiały i narzędzia uczniów: podr cznik blok rysunkowy A3 lub papier akwarelowy A3 farby akwarelowe p dzle akwarelowe naczynia na wod papier kolorowy klej, no yczki o ówek, gumka Przebieg lekcji: Nauczyciel omawia test diagnozuj cy pytania sprawiaj ce najwi ksze trudno ci. Nast pnie sprawdza i omawia zadan prac domow. Prosi o przeczytanie tekstu z podr cznika, s. 11 15. Uwaga: Podczas omawiania kolejnych poj wraz z uczniami mo e pos u y si niektórymi przyk adami obrazów wybranych przez uczniów do pracy domowej. Prowadz cy lekcj prezentuje przygotowany materia ilustracyjny i na przyk adzie kilku wybranych przez siebie dzie omawia kolejne poj cia (patrz: podstawowe poj cia). Pyta o nie uczniów. Precyzuje i uzupe nia wypowiedzi m odzie y. Ćwiczenie plastyczne (wersja I): Nauczyciel prezentuje uczniom przygotowane reprodukcje dzie sztuki, np. Henriego Rousseau Walka tygrysa z bawo em, Jacksona Pollocka Numer 5, Stanleya W. Haytera D ungla. Wszystkie te dzie a mo emy interpretowa jako d ungl (w sposób dos owny lub niedos owny, umowny). I tak, d ungl mo e by miasto, gmatwanina ga zi, li ci, las, jaka ogromna liczba ró nych przedmiotów, elementów. Aby to wyja ni, mo e uczniom zadawa nast puj ce pytania: Czy miasto mo e by d ungl? lub Co mo e by d ungl? Wprowadza temat pracy plastycznej Kolorowa d ungla. Prosi o wykonanie dynamicznej kompozycji otwartej w szerokiej gamie barw, na kartkach A3, farbami akwarelowymi oraz technik kola u z papieru kolorowego. Podczas omawiania tematu powtarza wymienione powy ej poj cia, w tym celu zadaje uczniom odpowiednie pytania, np. Co pot guje odczucie dynamiki w obrazach? (szeroka gama barw, kontrasty barw i walorów, linii, kierunków, faktury kompozycji). W trakcie wykonywania wicze nauczyciel pomaga, doradza, robi korekty. 35

Ćwiczenie plastyczne (wersja II): Na podstawie omówionych sposobów przedstawiania przestrzenno ci przedmiotów i ukazywania przestrzeni na p aszczy nie obrazu nauczyciel wprowadza temat pracy plastycznej Jab ko. Jab o. Sad. Prosi uczniów o podzielenie kartki A3 na dowolne trzy cz ci i przedstawienie farbami akwarelowymi w ka dym z pól jednej cz ci tematu. Zgodnie z za o eniem pracy uczniowie powinni zwróci uwag na wiat ocie i cieniowanie, ró nice walorowe podczas ukazywania przedmiotów oraz perspektyw. Tu nauczyciel mo e powtórzy z uczniami zasady perspektywy malarskiej, linearnej i powietrznej oraz tworzenie kompozycji zamkni tej i otwartej. Uczniowie wykonuj prace, nauczyciel pomaga, doradza, robi korekty. Podsumowanie: Uczniowie ko cz prace, eksponuj je w wyznaczonym miejscu sali. Nast pnie uczniowie wraz z nauczycielem wybieraj najciekawsze rozwi zania. W ten sposób prowadz cy lekcj przechodzi do krótkiego podsumowania tematu i najwa niejszych zagadnie. Uczniowie porz dkuj stanowiska pracy i ca sal. Nauczyciel zadaje prac domow : Przypomnij sobie wybranych bogów greckich i dziedziny, jakimi si opiekowali. Omawiam materia y potrzebne na nast pn lekcj. 36

SCENARIUSZ LEKCJI 3. SZTUKA STAROŻYTNEJ GRECJI. MIĘDZY SZTUKĄ A FILOZOFIĄ ŻYCIA. HARMONIA ARCHITEKTURY. PRACA PLASTYCZNA: PROJEKT KOLUMN I KARIATYD W FANTASTYCZNEJ BUDOWLI. Podstawa programowa: 1.1, 2.1, 3.1, Podstawowe pojęcia: sztuka grecka architektura grecka wi tynia stadion teatr gimnazjon megaron fronton kolumna porz dki architektoniczne: dorycki, jo ski, koryncki kariatyda Cele i umiejętności: okre lenie czasu trwania kultury greckiej i jej znaczenia jako korzeni kultury ródziemnomorskiej; u wiadomienie zwi zków sztuki greckiej z lozo i wierzeniami; zapoznanie si z typami budowli greckich, elementami konstrukcyjnymi, form budowli; znajomo greckich porz dków architektonicznych; poznanie wybranych zabytków architektonicznych sztuki greckiej; umiej tno twórczego przeobra ania poznanych form cz ci budowli greckich podczas tworzenia samodzielnej pracy plastycznej. Metody pracy: prezentacja reprodukcji rozmowa nauczaj ca wiczenie wiczenia plastyczne prezentacja prac uczniów Formy pracy: indywidualna grupowa zbiorowa Podręcznik: Sztuka staro ytnej Grecji, s. 16 23 37

Środki i materiały dydaktyczne: wybrane reprodukcje dzie sztuki greckiej ró nych okresów (du a reprodukcja Erechtejonu z kariatydami); plansza z porz dkami architektonicznymi; wi tynia Nike na Akropolu, schematy porz dków greckich; dodatkowo: reprodukcja fotomonta u Paula Citroena Metropolis z 1923 (obraz reprodukowany w: Historii Sztuki. Malarstwo, rze ba, architektura, WSiP 1998) Materiały i narzędzia uczniów: podr cznik du y arkusz papieru pakowego pastele suche kartka A4 mi kki o ówek, gumka Przebieg lekcji: Nauczyciel wprowadza temat lekcji i prosi o przeczytanie fragmentu tekstu z podr cznika, s. 16 23. Odwo uje si do wiedzy uczniów z plastyki ze szko y podstawowej, z j zyka polskiego i historii staro ytnej Grecji. Omawia czas trwania oraz ród a kultury greckiej. Pyta o informacje zwi zane z tematem lekcji zawarte w podr czniku, rozwija je i porz dkuje. Prosi o przypomnienie imion najwa niejszych bogów greckich oraz dziedzin, którymi si opiekowali (mo e poprosi ch tnych uczniów o dopasowanie dziedziny do imienia boga lub na odwrót). Wyznacza osob do opowiedzenia wybranego, znanego mitu. W ten sposób przechodzi do omówienia wp ywu wierze, mitologii na sztuk greck, rodzaje, formy budowli, przedstawione w sztuce tre ci. Po zapoznaniu z tekstem w podr czniku pyta uczniów: Co oznacza poj cie megaron? Z jakich cz ci sk ada si wi tynia? Prosi o wymienienie rodzajów budowli, które wznosili Grecy. Prezentuje przygotowany materia ilustracyjny, np. reprodukcje wybranych budowli. Prezentuje dost pne reprodukcje ró nych wi ty. Omawia z uczniami znaczenie kolumn w budowlach oraz porz dki architektoniczne. Ćwiczenie plastyczne: Uczniowie w kilkuosobowych zespo ach na papierach pakowych pastelami suchymi projektuj fantastyczn budowl, w której mog wyst powa elementy z ró nych budowli greckich ( wi ty, teatrów, stadionów). Jako istotny element fantastycznej budowli nale y wskaza kolumny w trzech porz dkach architektonicznych, kariatydy na podstawie reprodukcji Erechtejonu. Zaprojektowanie du ej budowli powinno by poprzedzone faz szkicowania na ma ych kartkach oraz szkicem na du ym papierze. Jako inspiracj do wykonania pracy plastycznej mo na wykorzysta reprodukcj fotomonta- u Paula Citroena Metropolis 1923. Ciekaw metod komponowania budowli mo e by dodawanie i zaskakuj ce czenie wielu wskazanych elementów budowli. Praca powinna by barwna, jako nawi zanie do bogatej kolorystyki greckiej architektury, która nie zachowa a si do dnia dzisiejszego. Podsumowanie: Uczniowie na wskazanej pracy przypominaj i omawiaj elementy budowli greckich. Przypominaj zabytki i cechy architektury greckiej omawiane na lekcji. Uczniowie porz dkuj stanowiska pracy i ca sal. Nauczyciel omawia materia y plastyczne potrzebne na nast pn lekcj. 38

SCENARIUSZ LEKCJI 4. IDEAŁ PIĘKNA W RZEŹBIE GRECKIEJ. CERAMIKA I MALARSTWO. PRAC A PLASTYCZNA: INTERPRETACJA GRAFICZNA MOTYWU MEANDRA. Podstawa programowa: 1.1, 2.1, 3.1, Pojęcia kluczowe: rze ba okres archaiczny, klasyczny, hellenistyczny proporcje idealizacja kanon kontrapost waza grecka (styl geometryczny, czerwono gurowy, czarno gurowy) mozaika Cele i umiejętności: umiej tno okre lania znaczenia i cech rze by greckiej oraz jej przeobra e ; poznawanie wybranych rze b greckich, najs ynniejszych rze biarzy, analizowanie sposobu przedstawiania postaci; znajomo cech ceramiki, malarstwa i mozaik greckich; umiej tno tworzenia kompozycji abstrakcyjnej, wiadome pos ugiwanie si rytmem, d enie do prostoty, pos ugiwanie si podobie stwem i kontrastem. Metody pracy: prezentacja reprodukcji rozmowa nauczaj ca wiczenie wiczenia plastyczne prezentacja prac uczniów Formy pracy: indywidualna zbiorowa Podręcznik: Sztuka staro ytnej Grecji, s. 23 31 Środki i materiały dydaktyczne: s ownik terminów plastycznych; wybrane reprodukcje rze b greckich z ró nych okresów; reprodukcje rze b Fidiasza, Myrona i Polikleta; zdj cia waz greckich w ró nych stylach oraz mozaik; materia ilustracyjny z internetu. 39

Materiały i narzędzia uczniów: komputer z dost pem do internetu podr cznik blok A4 czarny marker o ówek, gumka (do szkicowania) Przebieg lekcji: Nauczyciel wprowadza temat lekcji i prosi uczniów o przeczytanie tekstu ze s. 24 31 w podr czniku. Nast pnie prezentuje materia ilustracyjny dotycz cy rze by. Omawia specy k rze by greckiej. Pokazuje przyk ady rze b greckich z ró nych okresów (archaicznego, klasycznego i hellenistycznego) i prosi uczniów o porównanie, zaobserwowanie przeobra- e. Prezentuje dzie a Myrona, Fidiasza i Polikleta. Nast pnie przytacza s owa Polikleta: Pi kno tkwi w proporcji cz ci cia a, palca do palca, palca do przegubu, jego do d oni i wszystkich tych cz ci jednych do drugich. Nast pnie pyta wybranego ucznia o stwierdzenie i wskazanie tej zasady w rze bach greckich. Prosi o znalezienie w podr czniku okre lenia kontrapostu i pokazanie tego sposobu przedstawiania postaci na przyk adzie. Nast pnie prowadz cy lekcj prezentuje sylwetk Fidiasza. Ch tnego lub ch tnych uczniów prosi o znalezienie informacji o arty cie, reprodukcji w internecie. Dalej przechodzi do omówienia ceramiki, malarstwa na wazach. Przedstawia materia ilustracyjny prezentuj cy styl geometryczny, orientalizuj cy, czerwono gurowy lub czarno gurowy. Podkre la ró nic w sposobie przedstawiania postaci w rze bie i na wazach. Stara si, aby uczniowie w asnymi s owami próbowali j okre li. Podsumowuje monumentalny charakter rze by i kameralny charakter malarstwa. Zadaje pytania dotycz ce wyja nienia poj cia mozaika. Omawia charakter malarstwa oraz ród a, z których dowiadujemy si na temat niezachowanych zabytków. Ćwiczenie plastyczne: W celu uzupe nienia i utrwalenia wiadomo ci z lekcji nauczyciel stwierdza, e jednym z najbardziej znanych motywów dekoracyjnych kojarz cych si ze staro ytn Grecj jest meander znajduj cy si m.in. w ród motywów dekoracyjnych na wazach (il. 19, s. 30). Wazy, ubrania (tuniki) dekorowane by y równie innymi wzorami geometrycznym, ro linnymi lub zwierz cymi. Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie na kartkach A4 czarnym markerem pracy plastycznej, w której powtórzy si wielokrotnie w ró ny sposób (pomniejszony, powi kszony, przekszta cony, zaokr glony, sp aszczony, narysowany lini przerywan lub kropkami) motyw meandra. Aby to osi gn, uczniowie o ówkiem mog podzieli kartk na ró ne pola ko a, kwadraty, pasy, wielok ty, które b d wype nia pasami ornamentem meandra. Tak wykonana kompozycja b dzie mia a charakter abstrakcyjny, oparty na ostrym kontra cie walorowym, zrytmizowaniu. W zwi zku z tym przed przyst pieniem uczniów do pracy nauczyciel mo e powtórzy poj cia: abstrakcji, ostrego kontrastu walorowego, kompozycji rytmicznej. Nauczyciel pomaga, doradza, robi korekty. Podsumowanie: Uczniowie ko cz prace, eksponuj wszystkie prace lub wybrane najbogatsze, najciekawsze rozwi zania gra czne. Prowadz cy krótko podsumowuje zagadnienia z lekcji dotycz ce rze by, sylwetki Fidiasza, ceramiki, mozaik i malarstwa. Uczniowie porz dkuj stanowiska pracy i ca sal. Nast pnie nauczyciel zadaje prac domow : Dowiedz si, w jakich muzeach i galeriach na wiecie znajduj si zbiory dzie sztuki staro ytnej Grecji i Rzymu. Je li nauczyciel wybiera pomnik konny jako temat pracy plastycznej na kolejnej lekcji, zadaje prac domow : Przynie zdj cia koni z kalendarzy, czasopism lub wydrukowane ze stron internetowych (jak najwi kszy format). 40

Testy diagnozujące Wstęp Testy diagnozuj ce wiadomo ci po VI klasie szko y podstawowej stanowi propozycje sprawdzania poziomu wiadomo ci uczniów, z którymi nauczyciel rozpoczyna prac w gimnazjum. W rozk adzie materia u i scenariuszach lekcji proponujemy przeprowadzenie takiego testu na pierwszej godzinie zaj. Wynik tego testu pozwoli okre li poziom znajomo ci podstawowego abecad a poj i terminów plastycznych (barwa, kreska, plama, walor, perspektywa, dziedziny sztuki malarstwo, rze ba, gra ka, rzemios o artystyczne). Jest to informacja istotna dla nauczyciela pozwala zadecydowa, jakim j zykiem rozpocz nauczanie plastyki w gimnazjum. Podr cznik Bli ej sztuki rozpoczyna si rozdzia em Krótkie przypomnienie wiadomo ci, zawieraj cym w skrócie to plastyczne abecad o. O jego pomini ciu lub te o konieczno ci realizacji tego materia u zadecydowa mo e nauczyciel w a nie po te cie diagnozuj cym. W sformu owanych pytaniach uczniowie: dokonuj jednokrotnego lub wielokrotnego wyboru w a ciwej odpowiedzi, porz dkuj, okre laj chronologi powstaj cych dzie, rozpoznaj stwierdzenia prawdziwe i fa szywe, precyzuj poj cia, formu uj krótkie odpowiedzi, rysuj schematyczne szkice (co wymaga podania uczniom równie materia ów rysunkowych do wykonania testu). Wersje A i B testu obejmuj podobne, zbli one zagadnienia, nie s identyczne jak lustrzane odbicia, dlatego te mog by podstaw do tworzenia kolejnych testów. W propozycji punktacji i oceniania testów okre lona jest liczba punktów za odpowied, w której jest brany pod uwag stopie trudno ci pytania. Pytania wielokrotnego wyboru wymagaj od nauczyciela sprecyzowania wymaga, np. zakre lenie wszystkich odpowiedzi spowoduje, e taka odpowied nie b dzie uznawana, zakre lenie b dnej odpowiedzi spowoduje odj cie punktu itd. Takie szczegó owe zasady pozostawiamy do uznania nauczyciela. 41

......... Imię i nazwisko Data Klasa TEST GRUPA A 1. Po cz lini pary barw dope niaj cych. Rozpoznaj barwy podstawowe i pochodne, podpisz odpowiednio kolumny: czerwony ó ty niebieski szary czarny pomara czowy zielony fioletowy bia y 2. Wybierz prawdziwe stwierdzenia i podkre l. ó te jab ko i zielony obrus b d na obrazie a. barwnymi liniami, b. plamami barwnymi, c. opisem literackim, d. przedstawianymi przedmiotami. 3. Wybierz prawdziwe stwierdzenia. Faktura w dziele sztuki jest a. ladem narz dzia, b. g adk lub chropowat powierzchni dzie a, c. kolorem obrazu, d. kompozycj obrazu. 4. Na podstawie opisu wyobra sobie, okre l i podpisz, podaj c, jaka jest temperatura barw: a. pomara czowo-czerwonego jesiennego drzewa na tle ó tego nieba i zachodz cego s o ca b. jasnob kitnego letniego nieba, ciemnozielonej trawy na ce rozja nionej kroplami rosy 5. Uzupe nij zdania tak, aby by y prawdziwe. Czerwony kwadrat na niebieskim tle b dzie wydawa si pomara czowym tle. Zjawisko to nazywamy. ni ten sam czerwony kwadrat na 42

6. Spo ród podanych barw wybierz i podkre l barwy z amane. Wyja nij, w jaki sposób one powstaj. a. oliwkowa, zgni a ziele, b. czerwony, c. niebieski, d. brunatno-czerwony, e. szaro-niebieski. 7. W przedstawionych schematach kreska okre la przede wszystkim: a. kontur, zarys przedmiotu, c. bry, b. faktur przedmiotu, d. barw przedmiotu. 8. Narysuj dwa ko a w taki sposób, aby jedno wydawa o si p askie, a drugie sprawia o wra enie przestrzennej kuli. Napisz, czym si pos u y e, aby uzyska wra enie przestrzennej kuli na rysunku. 9. Po cz ka de z podanych zda z pierwszej kolumny z kilkoma dobrymi odpowiedziami z drugiej kolumny: a. mocny walor ma barwa b. s aby walor ma barwa jasnoró owa, ó ta, br zowa, czarna, jasnoniebieska, granatowa, fioletowa. 43

10. Wpisz w okienko liter przyporz dkowan prawid owemu okre leniu: a. perspektywa linearna b. uk ad pasowy c. perspektywa powietrzna 1. 2. 3. 11. Stwórz w podanych okienkach dwie kompozycje, u ywaj c dowolnego prostok ta tak, aby pokaza zasad statyki i dynamiki w kompozycji. Podpisz rysunki: kompozycja... kompozycja... 44

12. Za pomoc kresek (d ugiej, redniej, krótkiej) w podanych prostok tach naszkicuj: kompozycj symetryczn kompozycj rytmiczn 13 Uzupe nij zdanie. Narysowany pejza b dzie przyk adem kompozycji, a portret kompozycji. 14. Doko cz zdanie: Perspektyw, w której kolory przybli aj lub oddalaj przedstawiane przedmioty nazywamy. 15. Uzupe nij zdania. a. W grafice najpierw powstaje, a potem. b. Logo firmy, znak drogowy to. c. Z o one znaki ogl damy na ulicach na i na. d. Dzie o rze biarskie ma wymiary. e. W malarstwie najwa niejsze s.... f. Ka da budowla spe nia okre lone zadanie, czyli ma okre lon.... g. Dekoracje, rekwizyty, kostiumy projektuje.... 45

16. Wpisz w okienko liter przyporz dkowan okre lonej dziedzinie sztuki: a. malarstwo, c. grafika, e. wzornictwo przemys owe, b. architektura, d. rze ba, f. rzemios o artystyczne. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 46

10. 12. 11. 17. Uporz dkuj i ponumeruj zabytki od najstarszego do najpó niejszego. a. Bazylika w. Piotra w Rzymie, b. Panteon w Rzymie, c. Drzwi Gnie nie skie, d. Pa ac na Wodzie w azienkach w Warszawie, e. Partenon na Akropolu, f. piramida egipska, g. wi tynia S o ca w Stonehenge, h. Ko ció Mariacki w Krakowie, i. Pa ac w Wilanowie, j. O rodek Ameryka ski w Pary u. 47

......... Imię i nazwisko Data Klasa TEST GRUPA B 1. Barwy nazywamy podstawowymi, poniewa : a. s w t czy, b. uczymy si o nich na pocz tku nauki, c. s w kole barw, d. nie mo na ich stworzy ze zmieszania, po czenia innych barw. 2. Pokoloruj w kolejnych kratkach pary barw dope niaj cych: Napisz krótko, dlaczego nazywamy je dope niaj cymi 3. Uzupe nij zdania. Temperatur barwy nazywamy to, e barwa jest lub. Barwy ognia s. Barwy wody s. 4. Podkre l w a ciw odpowied. ó ty domek na tle niebieskiego nieba, na zielonej trawie to opis a. plam barwnych w obrazie. b. linii w obrazie. c. faktury w obrazie. d. uczu w obrazie. 48

5. Uzupe nij zdania. Szklany blat sto u b dzie mia Kora drzewa b dzie mia a faktur. faktur. 6. Wype nij przestrze plamami barwnymi. 7. Wybierz takie dwa kolory i pokoloruj kratki, a nast pnie na ó je na siebie, koloruj c nimi jedn kratk w taki sposób, aby powsta a barwa z amana. 8. Uzupe nij zdania tak, aby by y prawdziwe. Mo esz wykona rysunek pomocniczy. Czerwony kapelusz na niebieskiej pod odze b dzie wydawa si kapelusz na pomara czowej pod odze. Zjawisko to nazywamy Miejsce na rysunek pomocniczy: ni taki sam czerwony barw. 49

9. Narysuj kwiatek w poni szym kwadracie za pomoc konturu. 10. Uzupe nij zdania. Narysowana pi ka b dzie wydawa a si trójwymiarowa na rysunku dzi ki zastosowaniu.... Namalowane jab ko b dzie wydawa o si trójwymiarowe na obrazie dzi ki zastosowaniu.... 11. Pokoloruj kratki odpowiednimi barwami: barw o s abym walorze barw o mocnym walorze 12. Wpisz w kratki na reprodukcjach literki podporz dkowane odpowiednim rodzajom kompozycji: a. kompozycja otwarta, c. kompozycja dynamiczna, b. kompozycja zamkni ta, d. kompozycja statyczna. 1. 3. 2. 4. 50

13. Wpisz w kratki na reprodukcjach literki podporz dkowane odpowiednim rodzajom perspektywy: a. perspektywa linearna, b. uk ad kulisowy, c. perspektywa powietrzna. 1. 2. 3. 14. Doko cz zdanie. Gdy przestrze w obrazie wyra amy za pomoc barw, nazywamy to perspektyw. 15. Doko cz zdania. a. W malarstwie najwa niejsze s. b. Rze ba ma wymiary. c. Wzornictwo przemys owe zajmuje si przedmiotów do produkcji. d. Rzemios o artystyczne zajmuje si wyrobem krótkich serii niepowtarzalnych codziennego u ytku. e. Architektura zajmuje si projektowaniem. f. W grafice artystycznej z powstaje. g. W plakacie ogl damy znaki. h. Logo firmy to graficzny. 51