sektor rządowy (Skarb Państwa, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej z.o.z., państwowe szkoły wyższe) sektor samorządowy (jednostki samorządu terytorialnego, samodzielne publiczne z.o.z., samorządowe instytucje kultury) sektor ubezpieczeń społecznych (fundusze zarządzane przez ZUS)
mln zł 900 000,0 800 000,0 700 000,0 600 000,0 500 000,0 400 000,0 300 000,0 200 000,0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Państwowy dług publiczny Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych
mln zł 50 000,0 43 606,5 40 000,0 30 000,0 28 917,4 20 000,0 14 196,9 10 000,0 0,0-10 000,0 1 928,0 3 064,8 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011-3 572,6-227,3
64 232,8 2 279,1 748 812,9 Zadłużenie sektora rządowego Zadłużenie sektora samorządowego Zadłużenie sektora ubezpieczeń społecznych
60,0% 55,0% 50,0% 45,0% 40,0% 35,0% 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Państwowy dług publiczny Dług sektora General Government
rośnie pomimo działań zmniejszających wydatki / rozchody publiczne tu i teraz, co skutkować będzie wzrostem wydatków w przyszłości : zmniejszenie wysokości składek przekazywanych do OFE (osłabienie systemu kapitałowego) wyciąganie środków z Funduszu Rezerwy Demograficznej (lata 2010-11 + kolejne zapisane w budżecie 2012)
nie obejmuje: długu potencjalnego (niewymagalne gwarancje i poręczenia) tzw. długu ukrytego - zobowiązania emerytalne, które zwiększają oficjalne zadłużenie publiczne kilkukrotnie - zobowiązania z tytułu świadczeń zdrowotnych zadłużenia gospodarstw domowych i przedsiębiorstw
40 000 000 35 000 000 38 081 740 35 993 069 30 000 000 25 000 000 20 000 000 24 462 404 20 739 277 15 000 000 10 000 000 5 000 000 7 033 022 5 632 110 6 586 314 9 621 682 0 łącznie 0-17 18-59/64 60+/65+ 2011 2035
Zestawienie dochodów sektora finansów publicznych plan na 2012 r. Dochody SFP w mld zł PKB (%) Dochody ogółem 667,8 41,2% - Dochody podatkowe (VAT, akcyza, podatki dochodowe, itd.) - Dochody niepodatkowe (składki ubezpieczeniowe, dywidendy, zysk NBP) 332,5 20,6% 253,8 15,6% Dochody kapitałowe 7,1 0,4% Środki z UE i inne niepodlegające zwrotowi 74,3 4,6% + przychody: m.in. prywatyzacja
Kiedy upływa termin spłaty długu SP (wg stanu na koniec 2011 r.) 250 000,0 223 510,2 200 000,0 150 000,0 129 603,5 159 303,2 158 016,0 100 000,0 100 697,7 50 000,0 0,0 do 1 roku (włącznie) od 1 roku do 3 lat (włącznie) od 3 do 5 lat (włącznie) od 5 do 10 lat (włącznie) powyżej 10 lat
Zdrowe finanse publiczne sprzyjają poprawie wyników gospodarki w średnim i długim okresie. (...) Polityka fiskalna polegająca na utrzymywaniu stałego i wysokiego deficytu budżetowego, poprzez negatywny wpływ na oszczędności krajowe, wzrost premii za ryzyko i wyższy koszt kapitału oraz konieczność obsługi coraz większego długu (...), w efekcie przyczynia się do obniżenia tempa wzrostu potencjalnego PKB.
Wysoki poziom zadłużenia publicznego prowadzi do zmniejszenia potencjału wzrostu gospodarczego. Potencjał ten spada wraz ze wzrostem wydatków na obsługę zadłużenia, wraz ze wzrostem ryzyka niewypełnienia zobowiązań przez dłużnika. Przykłady : mocno zadłużone państwach strefy euro; W Polsce osiągnięty został poziom zadłużenia w walutach obcych (external debt) sektorów publicznego i prywatnego, który prowadzić może do zmniejszenia potencjału wzrostu gospodarczego; Deprecjacja złotego powoduje, że zadłużenie wyrażone w walutach obcych wzrasta znacząco nawet bez zaciągania nowych zobowiązań. Osłabienie PLN (przy wysokim udziale zadłużenia w walutach obcych) przekłada się na zwiększenie zagrożenia przekroczenia kolejnych progów ostrożnościowych wysokości zadłużenia publicznego (Konstytucja RP, ustawa o finansach publicznych), które dodatkowo jest pogłębione przez znaczące ryzyko spowolnienia gospodarczego; Zadłużenie publiczne Polski jest wyższe w porównaniu z większością państw UE z Europy Środkowo Wschodniej; Konieczne dokonanie reformy finansów publicznych, celem obniżenia poziomu zadłużenia publicznego, jednak jak najmniejszym kosztem dla potencjału prorozwojowego. Pełen tekst Raportu na : http://www.sobieski.org.pl/news.php?id=789
% 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 50,0 45,0 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 wydatki obsługi długu SP do % PKB wydatki obslugi długu w wydatkach SP (%) wydatki obsługi długu SP (mld zł)
% PKB 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Czechy Polska Węgry Słowacja Słowenia Bułgaria Rumunia
% PKB 90 Stan na koniec 2010 r. 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Bułgaria Czechy Estonia Węgry Łotwa Litwa Polska Rumunia Słowacja Słowenia
% PKB 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Polska Czechy Węgry Słowacja Słowenia Rumunia Bułgaria
1 200 000 1 000 000 800 000 600 000 400 000 200 000 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 PLN EUR USD Pozostałe waluty
Maciej Rapkiewicz e-mail: maciej.rapkiewicz@sobieski.org.pl www.sobieski.org.pl