Anatomia MR mózgowia Dr hab. Anna Zimny

Anatomia MR mózgowia Dr hab. Anna Zimny Zakład Radiologii Ogólnej, Zabiegowej i Neuroradiologii

Plan prezentacji Kora mózgowa Obszar jąder podstawy Pień mózgu Móżdżek Drogi istoty białej Opony mózgowe Przestrzenie płynowe wewnątrzczaszkowe Naczynia

Płaty Płat czołowy Płat skroniowy Płat ciemieniowy Płat potyliczny Wyspa Płat limbiczny (układ limbiczny)

Płat czołowy Przekrój strzałkowy boczny Bruzda środkowa Przekrój strzałkowy przyśrodkowy Bruzda środkowa Szczelina Sylwiusza (boczna) Bruzda ciemieniowo-potyliczna

Płat czołowy Zakręt czołowy (górny, środkowy, dolny) rozdzielone przez bruzdy: czołową górną i dolną Zakręt prosty Zakręt oczodołowy

Bruzda środkowa Charakterystyczny kształt bruzdy środkowej Ω ε Kora czołowa ma wyższy sygnał niż kora ciemieniowa (FLAIR) Grubość kory zakrętu przedśrodkowego > niż zakrętu zaśrodkowego

Zakręt przedśrodkowy Pierwotna kora ruchowa Bruzda środkowa Przekrój strzałkowy boczny Przekrój strzałkowy przyśrodkowy

Płat ciemieniowy Zakręt zaśrodkowy pierwotna kora czuciowa

Płat ciemieniowy przedklinek Bruzda ciemieniowo-potyliczna Zakręt nadbrzeżny Zakręt kątowy

Płat potyliczny Bruzda ciemieniowo-potyliczna Klinek Bruzda ostrogowa (lazy Y) Zakręt potyliczno-skroniowy przyśrodkowy Pole prążkowane (kora wzrokowa) Poniżej bruzdy ostrogowej, Przyśrodkowa powierzchnia

Płat skroniowy Zakręty skroniowe: Górny zawiera pierwotną korę słuchową Środkowy - drogi kojarzeniowe słuchowe, wzrokowe, czuciowe Dolny kora kojarzeniowa wzrokowa wyższego rzędu Hipokamp Zakręt przyhipokampowy

Zakręt Heschla pierwotny ośrodek słuchowy Na przekroju strzałkowym w obrębie zakrętu skroniowego górnego, kształt litery omega lub serca Na przekroju poprzecznym (na poziomie adhesio interthalamica zrostu międzywzgórzowego) pierwszy zakręt ku tyłowi od szczeliny Sylwiusza

Płat skroniowy - hipokampy

Zanik hipokampów norma MCI AD

Ośrodki mowy Ośrodek Broki odpowiedzialny za generowanie mowy, część wieczkowa i trójkątna zakrętu czołowego dolnego, afazja motoryczna Ośrodek Wernickego rozumienie mowy, pisanie, tylna część zakrętu skroniowego górnego lateralizacja lewopółkulowa ośrodków mowy u 95% praworęcznych i 70% leworęcznych, Połowa leworęcznych wykazuje lateralizację prawostronną, połowa z nich obustronną

Płat limbiczny Filogenetycznie kora starsza Odpowiada za: pamięć, węch, emocje Zakręt obręczy Hipokampy Zakręt przyhipokampowy Zakręt obręczy Układ limbiczny: Płat limbiczny Ciała migdałowate Sklepienie (fornix) Ciała suteczkowate

Układ limbiczny Ciała migdałowate - ku przodowi od hipokampów

Układ limbiczny Odcinkowa dysplazja korowa lub guz typu LGG w obrębie prawego ciała migdałowatego

Układ limbiczny herpes enceph. Układ limbiczny płat skroniowy (hipokamp), podstawa płatów czołowych, wyspa, zakręt obręczy Rzadziej inne płaty Zaoszczędzone jądra podstawy

Układ limbiczny limbic enceph. FLAIR T2 DWI

Obszar jąder podstawy Jądra podstawy kontrola ruchu skorupa i gałka blada ( j. soczewkowate) j. ogoniaste (j. ogon. + j. soczewk. = ciało prążkowiowe) dawniej także (przedmurze i ciała migdałowate) MIĘDZYMÓZGOWIE Wzgórze (stacja przekaźnikowa większości dróg czuciowych) Podwzgórze (regulacja pracy jąder podstawy i przysadki)

Obszar jąder podstawy torebka wewnętrzna, jądro soczewkowate, torebka zewnętrzna, przedmurze, torebka ostatnia, kora wyspy j. soczewkowate gałka blada i skorupa, j. ogoniaste - głowa, trzon, ogon Gałka blada przyśrodkowo od skorupy, zawiera więcej mieliny i jest bardziej hipo na obrazach T2 niż skorupa, coraz bardziej hipo z wiekiem w związku z odkładaniem żelaza

Rezonans badanie morfologiczne MR obraz T1-zależny torebka najdalsza torebka zewnętrzna torebka wewnętrzna (odnoga tylna) kora wyspy przedmurze skorupa gałka blada wzgórze

Rezonans badanie morfologiczne torebka wewnętrzna (odnoga przednia) MR obraz T1-zależny głowa jądra ogoniastego trzon jądra ogoniastego

Obszar jąder podstawy TK Ch. Fahra obustronna wapnica prążkowiowo-gałkowo-zębata Obrazy T1-zależne

Pień mózgu Śródmózgowie Most Rdzeń przedłużony

Śródmózgowie Łączy most i móżdżek z przodomózgowiem Konary mózgu drogi korowo-rdzeniowe, korowo-opuszkowe, korowo-mostowe Nakrywka (tegmentum) - istota czarna, jądro czerwienne, jądra n. III i IV Pokrywa (blaszka pokrywy) - grzbietowo za wodociągiem, wzgórki dolne i górne

Śródmózgowie Konar mózgu Istota czarna Jądro czerwienne Wzgórki dolne Droga słuchowa Wzgórki górne Droga wzrokowa

Śródmózgowie - PSP Objaw kolibra < 14 mm AP objaw Mickey Mouse PSP progressive supranuclear palsy (postępujące porażenie nadjądrowe) porażenie nadjądrowe, otępienie, objawy parkinsonowskie

Most M M M Konary środkowe móżdżku (drogi łączące móżdżek z mostem) Konary górne móżdżku (połączenie ze śródmózgowiem) Lokalizacja jąder nn. czaszkowych od n.v do n.viii

Most droga korowo-rdzeniowa piramidowa nerw trójdzielny włókna poprzeczne mostu (TPF) konar środkowy móżdżku (MCP) wstęga przyśrodkowa konar dolny móżdżku (LCP)

MSA Spłaszczenie mostu objaw krzyża (hot-cross bun) zanik móżdżku i SCP MSA multiple system atrophy (zanik oliwkowo-mostowo-móżdżkowy) objawy parkinsonowskie, otępienie

Rdzeń przedłużony Składa się z oliwek i piramid, na poziomie otworu wielkiego przechodzi w rdzeń kręgowy Lokalizacja nn. czaszkowych od n.ix do n.xii Przejście w Rdzeń kręgowy piramidy zawierają drogi piramidowe Piramidy Bruzda Przedoliwkowa oliwki Konary dolne móżdżku

Móżdżek Odpowiada za koordynację ruchów, precyzję ruchów, reguluje napięcie mięśniowe migdałek robak i dwie półkule kłaczek Jądro zębate jako jedyne widoczne w MR Konary dolne Konary środkowe Konary górne

Pień Konar móżdżku górny Konar móżdżku dolny Arora A, EuroRad 2010

Pień Trójkąt Guillain-Mollaret Konar móżdżku górny uszkodzenie ipsilateralne jądra czerwiennego lub kontralateralne jądra zębatego Konar móżdżku dolny przerostowe zwyrodnienie jądra oliwki (hypertrophic olivary degeneration) Arora A, EuroRad 2010

Zwyrodnienie j. oliwki HOD wtórne do przewlekłego procesu (zapalnego, npl?) w móżdżku

Drogi istoty białej Spoidłowe połączenia między półkulami, przebieg prawo-lewo Projekcyjne połączenia kory z rdzeniem kręgowym, przedłużonym, mostem, wzgórzem przebieg kranio-kaudalny Kojarzeniowe połączenia pomiędzy korą różnych płatów, przebieg przód-tył

Drogi spoidłowe Ciało modzelowate kolano pień kolano pień płat dziób

Drogi spoidłowe Agenezja ciała modzelowatego Pęczki Probsta mapy FA

Drogi spoidłowe Spoidło przednie (SP) Ku przodowi od sklepienia, W przedniej ścianie komory III, Część drogi węchowej Spoidło tylne (ST) Łączy śródmózgowie ze wzgórzem/podwzgórzem SP SP ST

Drogi spoidłowe Lymphoma GBM Tumefactive SM

Drogi projekcyjne Wieniec promienisty włókna do wszystkich okolic kory W DTI koloru niebieskiego (kierunek kranio-kaudalny)

Drogi projekcyjne Torebka wewnętrzna główna droga włókien do i z kory Odnoga przednia (w DTI zielona ) kierunek przód-tył Drogi korowo-wzgórzowe Odnoga tylna (wdti niebieska ) kierunek góra-dół Drogi korowo-rdzeniowe (droga piramidowa)

Droga piramidowa - ALS ALS (amyotrophic lateral sclerosis) stwardnienie zanikowe boczne choroba neuronu ruchowego obustronne podwyższenie sygnału w zakresie drogi piramidowej od wieńca promienistego do pnia mózgu

Droga piramidowa zwyrodnienie wallerianowskie drogi piramidowej wtórne do zmiany pokrwotocznej w prawej ok. czołowo-skroniowej

Krótkie włókna kojarzeniowe SM MR - 1 ognisko w każdej z 2 charakterystycznych lokalizacji: okołokomorowej, przykorowej, podnamiotowej, rdzeniu kręgowym.

Opona twarda ściśle związana z kośćmi czaszki tworzy sierp mózgu (zatoka strzałkowa górna i dolna) (zatoka prosta) namiot móżdżku Wzmacnia się po kontraście, w sposób nieciągły, grubość 1-2 mm Przestrzeń nad i podtwardówkowa potencjalne przestrzenie, w warunkach prawidłowych niewidoczne, uwidaczniają się w zmianach patologicznych

Opona pajęcza cienka, prawie przezroczysta, luźno związana z oponą twardą, której towarzyszy, nie wpukla się w bruzdy mózgu, nie jest widoczna w MR tworzy ziarnistości, wpuklające się do światła zatok żylnych Przestrzeń podpajęcza - wypełniona płynem mózgowo-rdzeniowym

Opona miękka Bezpośrednio pokrywa mózgowie, wpukla się w bruzdy,

Opona miękka Otacza małe tętniczki wewnątrzmózgowe, tworzy przestrzenie okołonaczyniowe Virchowa- Robina Najczęstsze lokalizacje: obszar jąder podstawy centrum semiovale

Opona miękka

Przestrzenie płynowe Ziarnistości pajęczynówki Zatoka żylna Przestrzeń podpajęcza Splot naczyniasty Komora boczna Komora IV Przestrzeń podpajęcza Rdzeń kręgowy Przestrzeń p podpajęcza

Komory boczne Rogi skroniowe Rogi czołowe Otwory Monro Trójkąty Trzony Rogi potyliczne

Komora III Otwory Monro połączenie między komorami bocznymi i komorą III Zachyłek nadszyszynkowy Komora III Zachyłki dolne: - oczny - lejka wodociąg

Komora III Torbiel koloidowa

Komora IV Komora IV Otwory Luschki Otwory Luschki i Magendiego łączą komorę IV z przestrzenią podpajęczą Otwór Magendiego

Komora IV ependymoma

Tętnice wewnątrzczaszkowe Tętnice szyjne wewnętrzne - ICA Tętnice kręgowe - VA Tętnica przednia mózgu ACA (A1, A2) Tętnica środkowa mózgu MCA (M1, M2, M3) Tętnica tylna mózgu PCA (P1, P2) Tętnica podstawna - BA Tętnica łącząca przednia - ACoA Tętnice łączące tylne PCoA

Koło Willisa ACA PCA MCA BA ICA ICA VA VA BA MCA ICA PCA

Tętnica podstawna AICA w kącie m-m SCA t. móżdżkowa górna AICA t. móżdżkowa przednia dolna PICA t. móżdżkowa tylna dolna

SCA konflikt naczyniowo-nerwowy SCA

AICA pętla w kącie m-m

Udary móżdżku - PICA

Udary móżdżku - AICA

Udary móżdżku - SCA

Układ żylny Zatoka strzałkowa górna i dolna, zatoka prosta, poprzeczne, esowate żyła Galena wielka mózgu

Układ żylny powierzchowny Zatoka jamista Zatoka poprzeczna, Żyła Labbe go Zatoka strzałkowa górna Dopływy korowe (ż. Trolarda)

Układ żylny powierzchowny Zakrzepica i zawał żylny

Układ żylny głęboki Żyły głębokie ż. Galena, żż. wewn., ż. podstawna, ż. rdzeniowa, ż. podwyściółkowa

Układ żylny głęboki Zakrzepica żylna i zawał struktur głębokich

Unaczynienie tętnicze wzgórz Wzgórza od segmentu P1 PCA b - wspólne odejście tętnicze od PCA do obu wzgórz (odmiana rozwojowa) t. Percherona

Udary wzgórza T2 FLAIR Zawał niedokrwienny typowy jednostronny T2 FLAIR DWI Zawał niedokrwienny obustronny (t. Percherona)

Podziękowania dla Dr hab. Joanny Bladowskiej dra Pawła Szewczyka

Dziękuję za uwagę!