RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 160747 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 282471 (51) Int.C l.5: F16C 19/18 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 23.11.1989 (54) Łożysko wieńcowe (43) Zgłoszenie ogłoszono: 03.06.1991 BUP 11/91 (73) Uprawniony z patentu: Politechnika Wrocławska, WROCŁAW, PL (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: 30.04.1993 WUP 04/93 (72) Twórcy wynalazku: Kazimierz Malcher, Wrocław, PL Tadeusz Nogieć, Wrocław, PL PL 160747 B1 (57) 1. Łożysko wieńcowe, składające się z dwu wewnętrznych pierścieni, a mianowicie górnego wewnętrznego pierścienia i dolnego wewnętrznego pierścienia oraz zewnętrznego nosowego pierścienia z naciętym na nim zębatym wieńcem, przy czym w jednym wewnętrznym pierścieniu wykonany jest pierścieniowy występ, zaś w drugim wewnętrznym pierścieniu w ykonane jest pierścieniow e w ybranie tworzące razem tak zwany zamek, a ponadto wyposażone w rzędy tocznych elementów oraz segmentową dystansową podkładkę umieszczoną w tak zwanym zamku, znam ienne tym, ze segmentowa dystansowa podkładka utworzona jest z segmentów (7) o równoległych bokach mniejszych, przy czym w każdym segmencie (7) o równoległych bokach mniejszych równoległych do osi jego symetrii, od strony zewnętrznego boku będącego odcinkiem obwodu koła o większym promieniu wykonane są podłużne wycięcia (8), których boki są równoległe do równoległych boków mniejszych segmentu (7) i jego osi symetrii. Fig.2
ŁOŻYSKO WIEŃCOWE Z a s t r z e ż e n i a p a t e n t o w e 1. Łożysko wieńcowe, składające się z dwu wewnętrznych pierścieni, a mianowicie górnego wewnętrznego pierścienia i dolnego wewnętrznego pierścienia oraz zewnętrznego nosowego pierścienia z naciętym na nim zębatym wieńcem, przy czym w jednym wewnętrznym pierścieniu wykonany j est pierścieniowy występ, zaś w drugim wewnętrznym pierścieniu wykonane jest pierścieniowe wybranie tworzące razem tak zwany zamek, a ponadto wyposażone w rzędy tocznych elementów oraz segmentową dystansową podkładkę u m i e s z c z o n ą w tak zwanym zamku, z n a m i e n n e t y m, że segmentowa dystansowa podkładka utworzona jest z segmentów /7/ o równoległych bokach mniejszych, przy czym w każdym segmencie /7/ o równoległych bokach mniejszych równoległych do osi jego symetrii, od strony zewnętrznego boku będącego odcinkiem obwodu koła o większym promieniu wykonane są podłużne wycięcia / 8/, których boki są równoległe do równoległych boków mniejszych segmentu /7/ i jego osi symetrii. 2. Łożysko wieńcowe, składające się z dwu wewnętrznych pierścieni, a mianowicie górnego wewnętrznego pierścienia i dolnego wewnętrznego pierścienia oraz zewnętrznego nosowego pierścienia z naciętym na nim zębatym wieńcem, przy czym w jednym wewnętrznym pierścieniu wykonany j est pierścieniowy występ, zaś w drugim wewnętrznym pierścieniu w y k o - nane jest pierścieniowe wybranie tworzące razem tak zwany zamek, a ponadto wyposażone w rzędy tocznych elementów oraz segmentową dystansową podkładkę umieszczoną w tak zwanym zamku, z n a m i e n n e tym, że segmentowa dystansowa podkładka utworzona jest z usytuowanych naprzemian segmentów /7/ o równoległych bokach mniejszych i segmentów / 13/ o nierównoległych bokach mniejszych, przy czym w każdym segmencie /7/ o równoległych bokach mniejszych równoległych do jego osi symetrii, od strony zewnętrznego boku będącego odcinkiem obwodu koła o większym promieniu wykonane są podłużne wycięcia /8/, których boki są równoległe do równoległych boków mniejszych segmentu /7/ i j ego osi symetrii, natomiast w każdym segmencie /13/ o nierównoległych bokach mniejszych od strony zewnętrznego boku będącego odcinkiem obwodu koła o większym promieniu wykonane są podłużne wycięcia /14/, których boki są równoległe do jego osi symetrii, zaś nierównoległe boki mniejsze segmentu / 13/ są nachylone względem j ego osi symetrii pod kątem ostrym. * * * Przedmiotem wynalazku jest łożysko wieńcowe o dwóch pierścieniach wewnętrznych, przeznaczone zwłaszcza do stosowania w koparkach, zwałowarkach i żurawiach. Dotychczas znane łożysko wieńcowe kulowe dwurzędowe składa się z dwu wewnętrznych pierścieni, a mianowicie górnego wewnętrznego pierścienia i dolnego wewnętrznego pierścienia oraz z zewnętrznego nosowego pierścienia z naciętym na nim wieńcem zębatym. Każdy wewnętrzny pierścień wyposażony jest w jedną bieżnię toczną, natomiast zewnętrzny nosowy pierścień wyposażony jest w dwie bieżnie toczne, a mianowicie górną bieżnię toczną i dolną bieżnię toczną. Usytuowane w górnej bieżni tocznej nosowego pierścienia i bieżni tocznej górnego wewnętrznego pierścienia toczne kule tworzą górny rząd kul, stanowiący najczęściej rząd nośny. Usytuowane w dolnej bieżni tocznej nosowego pierścienia i bieżni tocznej dolnego wewnętrzneqo pierścienia toczne kule tworzą dolny rząd kul, stanowiący rząd podtrzymujący. Oba wewnętrzne pierścienie przylegają do siebie bezpośrednio lub są oddzielone od siebie segmentowymi dystansowymi podkładkami umieszczonymi w tak zwanym zamku oraz połączone są ze sobą za pomocą kilku lub kilkunastu montażowych śrub osadzonych w części otworów wykonanych w obu wewnętrznych pierścieniach i usytuowanych w jednym rzędzie w układzie kołowym. W nosowym pierścieniu wykonane są również otwory usytuowane w jednym
160 747 3 rzędzie w układzie kołowym. Łożysko wieńcowe mocowane jest do konstrukcji nośnej maszyny roboczej za pomocą dwóch rzędów mocują cych śrub osadzonych w otworach wykonanych w nosowym pierścieniu oraz obu wewnętrznych pierścieniach. Zasadniczą w a d ą tego łożyska wieńcowego jest to, że dla dokonania regulacji luzu osiowego podczas montażu nowego łożyska. Jak również regulacji wielkości tego luzu podczas eksploatacji łożyska, konieczny j est demontaż jego śrub mocują cych i montażowych oraz j ego wewnętrznych pierścieni. Istota wynalazku polega na tym, że umieszczona w tak zwanym zam ku łożyska wieńcowego segmentowa dystansowa podkładka utworzona j est z segmentów o równoległych bokach mniejszych, przy czym w każdym segmencie o równoległych bokach mniejszych równoległych do osi jego symetrii, od strony zewnętrznego boku będącego odcinkiem obwodu koła o większym promieniu wykonane są podłużne wycięcia, których boki są równoległe do równoległych boków mniejszych segmentów i do jego osi symetrii. Istota odmiany wynalazku polega na tym, że umieszczona w tak zwanym zamku łożyska wieńcowego segmentowa dystansowa podkładka utworzona jest z usytuowanych naprzemian segmentów o równoległych bokach mniejszych i segmentów o nierównoległych bokach mniejszych, przy czym w każdym segmencie o równoległych bokach mniejszych równoległych do j ego osi symetrii, od strony zewnętrznego boku będą cego odcinkiem obwodu koła o większym promieniu wykonane są podłużne wycięcia, których boki są równoległe do równoległych boków mniejszych segmentu i do jego osi symetrii, natomiast w każdym segmencie o nierównoległych bokach mniejszych, od strony zewnętrznego boku będącego odcinkiem obwodu koła o większym promieniu wykonane są podłużne wycięcia, których boki są równoległe do jego osi symetrii, zaś nierównoległe boki mniejsze tego segmentu są nachylone względem jego osi symetrii pod ką tem ostrym. Zasadniczą zaletą łożyska wieńcowego według wynalazku jest możliwość regulacji luzu osiowego podczas montażu nowego łożyska, jak również regulacji wielkości tego luzu podczas eksploatacji łożyska bez konieczności demontażu śrub mocują cych i montażowych oraz jego wewnętrznych pierścieni. Łatwość regulacji luzu osiowego umożliwia jego kasację w trakcie eksploatacji łożyska, co wpływa zdecydowanie na zwiększenie jego trwałości, jak również umożliwia zwiększenie tolerancji wymiarowych wysokości wewnętrznych pierścienia co obniża koszty wytwarzania i montażu łożyska. Przedmiot wynalazku przedstawiony jest na przykładach wykonania i na rysunkach, na których fig.1 przedstawia łożysko wieńcowe kulowe dwurzędowe w półprzekroju osiowym, fig.2-segment dystansowej podkładki o bokach równoległych, fig.3-fragment dystansowej podkładki utworzonej z segmentów o bokach równoległych, fig.4-segment dystansowej podkładki o bokach nierównoległych, fig.5-fragment dystansowej podkładki utworzonej z segmentów o bokach nierównoległych i segmentów o bokach równoległych. P r z y k ł a d I. Łożysko wieńcowe kulowe dwurzędowe, składa się z dwu wewnętrznych pierścieni, a mianowicie górnego wewnętrznego pierścienia 1 i dolnego wewnętrznego pierścienie 2 oraz zewnętrznego nosowego pierścienia 3 z naciętym na nim zębatym wieńcem 4. Każdy wewnętrzny pierścień 1 i 2 wyposażony jest w jedną bieżnię toczną, natomiast zewnętrzny nosowy pierścień 3 wyposażony jest w dwie bieżnie toczne, a mianowicie górą bieżnię toczną i dolną bieżnię toczną. Usytuowane w górnej bieżni tocznej nosowego pierścienia 3 i bieżni tocznej górnego wewnętrznego pierścienia 1 toczone kule 5 o większej średnicy tworzę górny rząd kul 5, który stanowi rzą d nośny. Usytuowane w dolnej bieżni tocznej nosowego pierścienie 3 i bieżni tocznej dolnego wewnętrznego pierścienia 2 toczne kule 6 o mniejszej średnicy tworzą dolny rzą d kul 6, który stanowi rząd podtrzymując y. Na czołowej płaszczyźnie górnego wewnętrznego pierścienia 1 od strony przylegania obu wewnętrznych pierścieni 1 i 2 wykonany jest pierścieniowy występ. Na czołowej płaszczyźnie dolnego wewnętrznego pierścienia 2 od strony przylegania obu wewnętrznych pierścieni 1 i 2 wykonane jest pierścieniowe wybranie o średnicy odpowiadającej średnicy pierścieniowego występu górnego wewnętrznego pierścienia 1. Pierścieniowy występ górnego wewnętrznego pierścienia 1 i pierścieniowe wybranie dolnego wewnętrznego pierścienia 2 tworzą tak zwany zamek, w pierścieniowej szczelinie którego
4 160 747 umieszczona jest dystansowa podkładka utworzona z segmentów 7 o równoległych bokach mniejszych. W każdym segmencie 7 o równoległych bokach mniejszych równoległych do jego osi symetrii, od strony zewnętrznego boku będą cego odcinkiem obwodu koła o większym promieniu, wykonane są podłużne wycięcia 8, których boki są równoległe do równoległych boków mniejszych segmentu 7. Równoległe boki podłużnych wycięć 8 s ą ponadto równoległe do osi symetrii segmentu 7. Głębokość wycięć 8 jest taka, że umożliwia wprowadzanie przez segmenty 7 montażowych śrub 9 i mocują cych śrub. Jak również wyjmowanie i wkładanie segmentów 7 bez konieczności demontażu łożyska. Oddzielone od siebie segmentami 7 oba wewnętrzne pierścienie 1 i 2 połą czone są ze sobą wstępnie za pomocą kilku lub kilkunastu montażowych śrub 9 osadzonych w części otworów wykonanych w obu wewnętrznych pierścieniach 1 i 2 oraz usytuowanych w jednym rzędzie w układzie kołowym. W nosowym pierścieniu 3 wykonane są otwory 10 usytuowane w j ednym rzędzie w układzie kołowym. Łożysko wieńcowe w górnej części wyposażone j est w uszczelniający pierścień 11 usytuowany pomiędzy górnym wewnętrznym pierścieniem 1 i nosowym pierścieniem 3, zaś w dolnej części wyposażone jest w uszczelniający pierścień 12 usytuowany między dolnym wewnętrznym pierścieniem 2 i nosowym pierścieniem 3. Łożysko wieńcowe mocowane jest do konstrukcji nośnej maszyny roboczej za pomocą dwóch rzędów mocujących śrub osadzonych w otworach wykonanych w obu wewnętrznych pierścieniach 1 i 2 oraz w nosowym pierścieniu 3. P r z y k ł a d II. Łożysko wieńcowe kulowe dwurzędowe, zbudowane jak w przykładzie I z tą różnicą, że w pierścieniowej szczelinie utworzonej między pierścieniowym występem górnego wewnętrznego pierścienia 1 i pierścieniowym wybraniem dolnego wewnętrznego pierścienia 2 umieszczona j est dystansowa podkładka utworzona z usytuowanych naprzemian segmentów 7 o równoległych bokach mniejszych i segmentów 13 o nierównoległych bokach mniejszych. Segment 7 o równoległych bokach mniejszych j est identyczny jak w przykładzie I. W każdym segmencie 13 o nierównoległych bokach mniejszych, od strony zewnętrznego boku będącego odcinkiem obwodu koła o większym promieniu, wykonane są podłużne wycięcia 14, natomiast nierównoległe boki mniejsze są nachylone względem osi symetrii 13 pod ką tem ostrym. Głębokość wycięć 14 j est taka, że umożliwia wprowadzenie przez segmenty 13 montażowych śrub 9 i mocujących ś r u b, jak również wyjmowanie i wkładanie segmentów 13 bez konieczności demontażu łożyska.
160 747 Fig.2 Fig.4 Fig.3 Fig.5
160 747 Fig. 1 Zakład Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz. Cena 10 000 zł