Dr inż. Ewa Piotrowska Dydaktyka przedmiotowa "Nauczyciel przedmiotów zawodowych w zakresie organizacji usług gastronomicznych i hotelarstwa oraz architektury krajobrazu - studia podyplomowe" projekt realizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu ul. C.K. Norwida 25/27, 50-375 Wrocław, tel.: +48 (0)71 320 5108, fax: +48 (0)71 320 5137, email: sekretariat.ri@up.wroc.pl
Metody nauczania s Ewa Piotrowska
POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI Sedno efektywnej nauki 1. Twórz program tak, by wszyscy mogli odnieść sukces. 2. Ucz się od osób, które mają osiągnięcia w danej dziedzinie. 3. Skup się na sześciu podstawowych czynnikach*: bezpieczeństwie fizycznym, bezpieczeństwie emocjonalnym, własnej tożsamości, poczuciu przynależności, kompetencji, misji. Na podstawie książki Bettie B. Youngs pt. The 6 Vital Ingredients Of Self-Esteem: How To Develop Them In Your Students, Jalmar Press, Torrance.
Uczymy się 10% z tego, co czytamy 20% z tego, co słyszymy 30% z tego, co widzimy 50% z tego, co widzimy i słyszymy 70% z tego, co mówimy 90% z tego, co mówimy i robimy VERNON A. MAGNESEN* Cytowany w książce Bobbiego DePortera, Marka Rearciona i Sarah Singer-Nourie pt. Ouantum Teaching, wydawnictwo Allyn and Bacon.
Podział metod dydaktycznych według W. Okonia
Zmodyfikowany podział metod nauczania Źródło: F. Szlosek: Wstęp do dydaktyki..., s. 91.
Dyskusja dydaktyczna (kilka odmian) Dyskusja dydaktyczna to jedna z aktywizujących metod nauczania-uczenia się, której istota polega na zorganizowanej wymianie myśli i poglądów uczestników na dany temat. Dyskusja to także sztuka wyrażania swojego zdania, argumentacji i stosunku dla przekonań innych. Umiejętne zastosowanie dyskusji staje się skuteczną metodą nauczania, umożliwiającą kształtowanie takich umiejętności, jak np.: T. Nowacki: Dydaktyka doskonalenia zawodowego. Ossolineum 1976, s. 193.
Dokładnego, ścisłego formułowania własnych myśli i również uważnego słuchania innych Oddzielania argumentów od pseudo-argumentów i umiejętności oceniania wartości argumentu, Analizowania i oceniania aktów, sięgania do źródeł, Rozumienia innych ludzi i ich poglądów, Dokładnego, ścisłego formułowania własnych myśli i również uważnego
Korzystania z doświadczenia innych przy rozpatrywaniu trudności, Wymiany poglądów, wnikania w myśl innych i rozumienia ich, Przygotowanie do zespołowego rozwiązywania problemów, Wyrabianie postaw szacunku dla partnerów i współpracowników.
Dyskusja powinna być w przemyślany sposób dobrana do celu, który chcemy osiągnąć. Powinna ona: ukazać możliwość różnych rozwiązań, zaznajomić z zagadnieniami szczególnie trudnymi i złożonymi, zaznajomić ze szczególnie trudnymi przypadkami praktycznymi.
Wyróżnia się wiele odmian prowadzenia dyskusji, a wśród nich do najczęściej spotykanych zaliczyć należy: dyskusję związaną z wykładem, dyskusję wielokrotną, dyskusję okrągłego stołu, burzę mózgów (giełda pomysłów), dyskusję panelową, metaplan i wiele innych.
Dyskusja związana z wykładem Jest to odmiana dyskusji odnosząca się do wykładu, mająca na celu wyjaśnienie wątpliwości uczących się co do tez i sformułowań zawartych w wykładzie oraz uzyskanie od nich informacji zwrotnej dotyczącej zrozumienia zrealizowanych treści. Praktyka szkolna wykazała, że przebieg dyskusji związanej z wykładem obejmuje następujące czynności: przeprowadzenie wykładu, postawienie pytań problemowych przez wykładowcę, wprowadzenie do dyskusji, postawienie przez słuchaczy pytań uzupełniających i udzielenie na nie odpowiedzi przez nauczyciela, dyskusja właściwa, plenarna, udzielenie odpowiedzi na postawione pytania, podsumowanie dyskusji z podkreśleniem momentów mających dużą wartość dydaktyczną, ocena przebiegu dyskusji i osób biorących w niej udział.
Dyskusja wielokrotna Jest to dyskusja prowadzona w małych grupach, przy czym przedmiotem tej dyskusji może być to samo zagadnienie lub problem oddzielny, stanowiący element jakiejś całości. W pierwszej fazie dyskusji praca przebiega w grupach pod kierunkiem lidera, w fazie drugiej zajęcia mają charakter plenarny, podczas których prezentuje się wyniki dyskusji grupowych oraz wybiera optymalne rozwiązanie. Rozróżniamy dwie odmiany tej metody: - mutację A", - mutację B". W mutacji A" każda z wyłonionych grup dyskutuje o tych samych problemach. W mutacji B" treści stanowiące przedmiot dyskusji są różne w poszczególnych grupach, chociaż łączy je wspólny temat.
Dyskusja wielokrotna posiada duże walory dydaktyczne polegające na tym, że umożliwia wypowiadanie się wszystkim uczestnikom, ośmiela i aktywizuje grupę, a ponadto skraca czas w porównaniu z prowadzeniem dyskusji np. całą klasą. Dyskusja wielokrotna stanowi jedną z najlepszych metod pobudzania aktywności uczestników. Stosowanie jej wymaga jednak pewnej umiejętności dyskutowania i doświadczenia uczestników. Dlatego też dyskusję tę będziemy organizowali wśród tych uczestników, którzy brali udział w dyskusjach i posiadają świadomość podstawowych wymagań, jakie stawiamy dyskutantom.
Ideogram dyskusji wielokrotnej, faza główna N - nauczyciel (organizator), K - kierownik grupy dyskusyjnej, U - uczestnik grupy dyskusyjnej
Dyskusja okrągłego stołu Dyskusja okrągłego stołu polega na swobodnej wymianie poglądów między uczestnikami spotkania (konferencji, kursu, lekcji) a prelegentami przedstawiającymi pewien wybrany problem lub zagadnienie, jak również między samymi uczestnikami. Charakterystyczną cechą dyskusji okrągłego stołu jest nieformalność i swoboda wypowiedzi wszystkich dyskutantów (bez względu na pozycję). Uczestnicy wymieniając własne poglądy i doświadczenia, wzajemnie udzielają sobie wyjaśnień, które następnie koryguje oraz uzupełnia osoba prowadząca dyskusję. Następuje tu zatem wielokrotne sprzężenie zwrotne Metoda dyskusji okrągłego stołu może mieć szerokie zastosowanie w działalności wychowawczej, gdzie przedmiotem dyskusji może być na przykład regulamin placówki czy organizacja wycieczki uczniów więcej niż jednej klasy. Celem dyskusji okrągłego stołu jest zbliżenie stanowisk, zwane często konsensusem.
Ideogram dyskusji okrągłego stołu Obowiązująca zasada równości partnerów: P - przewodniczący, R - referent zagadnienia, ud - uczestnik dyskusji
Burza mózgów Jest jedną z odmian dyskusji polegającą na umożliwieniu uczniom szybkiego zgromadzenia wielu konkurencyjnych lub uzupełniających się hipotez rozwiązania problemu, któremu poświęcona jest dana jednostka metodyczna lub jej fragment. Można zgłaszać wszystkie najbardziej śmiałe lub niedorzeczne pomysły rozwiązania, choćby nietypowe, ryzykowne i nierealne, w obojętnej formie, żeby nawet chwila namysłu nad poprawnością językową nie zmniejszyła ich pomysłowości. Pomysły te nie mogą być oceniane ani komentowane, a z tytułu ich wypowiedzenia na autorów nie spływajążadne obowiązki ani odpowiedzialność. Cała konstrukcja burzy mózgów jest tak pomyślana, aby przerwać komunikację między fazą produkcji pomysłów i ocenianiem pomysłów. Metodę burzy mózgów stosuje się wtedy, gdy mamy w krótkim czasie rozwiązać problem o dużym stopniu trudności, stąd jest ona stosowana nie tylko w procesie kształcenia, ale w wielu dziedzinach życia gospodarczego i społecznego.
Struktura metodyczna burzy mózgów obejmuje następujące czynności: Etap I Faza 1 Wprowadzenie wstępnie określające problem, zadanie. Sformułowanie problemu, zadania, zagadnienia. Faza 2 Zgłaszanie pomysłów (specjaliści i laicy). Rejestrowanie pomysłów. Etap II Faza 3 Wartościowanie zgłoszonych propozycji w wąskim gronie ekspertów (bez laików). Dokonanie wyboru przez ekspertów najlepszego pomysłu lub opracowanie syntezy kilku ciekawych pomysłów, która stanowić będzie rozwiązanie dyskutowanego problemu. Faza 4 Omówienie na spotkaniu plenarnym pomysłu (lub syntezy kilku pomysłów) uznanego przez ekspertów za najwartościowszy. Podsumowanie dyskusji z podkreśleniem momentów mających dużą wartość dydaktyczną.
Dyskusja panelowa czyli obserwowana Cechą charakterystyczną tej dyskusji jest istnienie dwóch gremiów: dyskutującego (eksperci - panel) i słuchającego (audytorium - uczący się). W pierwszej fazie dyskusji wypowiadają się eksperci wprowadzając w temat, następnie odbywa się dyskusja między członkami panelu, a w drugiej fazie dyskusji głos może zabierać każda osoba wchodząca w skład audytorium. Dyskusja panelowa ma duże zalety zwłaszcza dla dużych grup, gdzie nie chodzi o rozwijanie umiejętności brania udziału w dyskusji, lecz o szybsze rozwiązanie zawikłanych zagadnień. Dyskusję panelową często stosuje się na różnego rodzaju konferencjach i sesjach naukowych, a także w środkach masowego przekazu, szczególnie w telewizji. W warunkach szkolnych tego rodzaju dyskusja może być prze-prowadzona np. z uczniami innych szkół, którzy odnieśli jakieś sukcesy np. laureatami olimpiad przedmiotowych, zwycięzcami spartakiad itp. lub z rodzicami wykonującymi ciekawe zawody czy mającymi interesujące hobby itp.
Ideogram fazy pierwszej dyskusji obserwowanej prowadzonej przez nauczyciela z grupą aktywu N - nauczyciel, ua - uczestnik aktywu {member oj panel), uo - uczestnik obserwujący
Metaplan Jest to jedna z technik prowadzenia dyskusji spotykana czasami pod nazwą cicha dyskusja". Polega ona na tym, że w czasie narady (dyskusji) jej uczestnicy tworzą plakat, który jest graficznym skrótem dyskusji. Uczestnicy dyskusji zamiast zabierać głos zapisują swoje myśli na kartkach określonego kształtu i koloru w krótkiej formie równoważników zdań. Następnie przypinają ją do arkusza papieru umieszczonego na tabeli. Różnorodne odpowiedzi można szybko uporządkować według dowolnie przyjętych kryteriów. Dyskusję metaplanu można przeprowadzić w dużej grupie, ale najlepsze efekty, jak wskazuje praktyka, daje w małych zespołach (5-6-osobowych). Metoda ta wymaga następujących przyborów: tablicy, w którą można łatwo wbijać szpilki lub pinezki, szarego papieru (duży arkusz) przyczepionego do tablicy, kartek w trzech kolorach, o różnych kształtach (owale, koła, prostokąty, chmurki).
Stopień skuteczności dydaktycznej wskutek stosowania różnych metod Stopień skuteczności dydaktycznej
Dziękuję za uwagę