Rozdział 4 Wstęp do gry Z tego rozdziału dowiesz się: jak poprawnie trzymać gitarę podczas gry; czym jest akord i jak czytać diagramy z akordami; czym jest metrum utworu i jak grać w określonym rytmie.
Rozdział 4. Wstęp do gry Zacznijmy od podstaw, czyli od przyjęcia właściwej pozycji podczas gry. Właściwa pozycja podczas gry Istnieje kilka reguł dotyczących pozycji przyjmowanej podczas gry i sposobu trzymania gitary. Najważniejsze jednak jest to, żeby było ci wygodnie, a ułożenie dłoni pozwalało swobodnie uderzać i przyciskać struny. Nienaturalne, niewygodne pozycje utrudniają grę i prowadzą do wad postawy. Prawidłowa postawa do gry w pozycji siedzącej jest pokazana na fot. 7 i 8. Fot. 7 i 8. Prawidłowa postawa do gry w pozycji siedzącej Właściwe trzymanie gitary podczas gry W przypadku gitary akustycznej (bądź też grania akordowego na gitarze klasycznej) pudło rezonansowe opierasz na prawej nodze. Grając na gitarze klasycznej (klasycznie), opierasz pudło rezonansowe o lewe udo, a lewą stopę stawiasz na podnóżku gryf skierowany jest w tej pozycji wyraźnie ku górze. W pozycji stojącej, czy to grając na gitarze akustycznej, czy elektrycznej, musisz dobrze wyregulować długość paska, aby gitara znajdowała się na wysokości pozwalającej na swobodny dostęp do strun. 41
Gitara dla początkujących Gitarę należy trzymać tak, aby pudło było ustawione prostopadle do podłoża. Złe nawyki podczas trzymania gitary Początkujący gitarzyści, chcąc widzieć podczas gry struny i dłonie, przechylają gitarę wierzchem ku górze w tej pozycji muszą mocniej wyginać nadgarstki, przez co niewygodnie jest im chwytać akordy, a mięśnie (nie tylko rąk) są napięte i męczą się. Jeżeli chcesz widzieć trącane struny lub upewnić się, że właściwie przyciskasz je na gryfie, lepiej spoglądaj na wierzch gitary z góry, zamiast przechylać ją ku górze. Jeśli koniecznie chcesz widzieć wyraźnie wierzch gitary, np. gdy uczysz się chwytania pierwszych akordów, przechyl ją ku sobie, chwyć akord i z tak ułożoną dłonią odchyl gitarę z powrotem do pionu. Dopiero teraz, we właściwej pozycji, zagraj wybrany akord. Właściwe ułożenie dłoni i przyciskanie strun Charakterystyczną cechą właściwego ułożenia dłoni jest rozluźnienie mięśni całych rąk w pozycji do gry i utrzymywanie tej pozycji bez męczenia się. Prawa dłoń (uderzająca struny) wraz z przedramieniem nie powinna dotykać płyty rezonansowej. Wprawdzie podczas początkowej nauki łatwiej znajdziesz dźwięki, opierając dłoń w pobliżu strun, ale zmniejszy to zakres ruchu dłoni i stłumi pracę płyty rezonansowej. Lewa dłoń (przyciskająca struny, chwytająca akordy) powinna obejmować gryf w sposób, który zapewnia wygodny docisk strun, kciuk powinien naturalnie obejmować tył gryfu, tworząc kontrujące oparcie dla palców przyciskających struny. Łokieć nie powinien się o nic opierać, gdyż zmniejsza to swobodę ruchu dłoni i niepotrzebnie napina mięśnie. 42 www.samosedno.com.pl
Rozdział 4. Wstęp do gry Fot. 9. Właściwe ułożenie prawej dłoni >> Wskazówka Jak efektywniej ćwiczyć akordy? Ucząc się akordów, unikaj zbyt kurczowego i siłowego chwytania ich i trzymania. Na początku nauki gry trudno jest utrzymać dobry i dokładny nacisk strun akord szybko zaczyna brzęczeć, a niektóre struny w ogóle przestają grać. Nie dociskaj ich wtedy na siłę. Puść gryf i po chwili ułóż chwyt od nowa. W ten sposób lepiej nauczysz się chwytów, a z czasem nabędziesz umiejętność długiego utrzymywania pełnych, pięknie dźwięczących akordów. Podstawowe akordy Jeżeli jesteś w posiadaniu dobrej, nastrojonej gitary, trzymasz ją we właściwej pozycji do gry i znasz podstawowe terminy muzyczne, możesz zacząć na niej grać. Zacznijmy od poznania i nauczenia się kilku podstawowych akordów. 43
Gitara dla początkujących Czym jest akord? Akordem nazywamy współbrzmienie co najmniej trzech różnych dźwięków. Stąd mówimy też czasem o akordzie jako o trójdźwięku. Akord nazywamy od pierwszego dźwięku, który buduje trójdźwięk. Drugi dźwięk jest odsunięty od pierwszego o odległość tercji. Ta sama odległość oddziela także trzeci dźwięk od drugiego. Akord C-dur, którego nauczysz się w pierwszej kolejności, jest zbudowany z dźwięków C, E oraz G. Jeśli pamiętasz kolejność tonów w gamie (C D E F G A H C), wiesz już, jak duża jest odległość (czyli interwał) tercji. Ta informacja dotyczy także innych akordów. Z jakich dźwięków składa się więc akord D-dur? Tak, zgadza się to dźwięki D, F# i A (układ dźwięków w gamie D-dur to: D E F# G A H C# D, schemat odległości między tonami: 2, 2,1, 2, 2, 2, 1). Ciekawostka Łacińskie pochodzenie terminologii muzycznej Możesz sobie ułatwić orientację w budowie akordów, jeśli będziesz pamiętał, że nazwy odległości między dźwiękami pochodzą z łaciny. I tak: pryma to odległość między tymi samymi tonami gamy, czyli np. między C oraz C położonym o oktawę wyżej, sekunda (2) to odległość między dwoma kolejnymi stopniami skali; tercja (3) to odległość między trzema kolejnymi stopniami gamy; kwarta (4) to odległość między czterema stopniami; kwinta (5) to odległość między pięcioma stopniami; seksta (6) to odległość między sześcioma stopniami; septyma (7) to odległość między siedmioma stopniami; oktawa (8) to odległość między ośmioma stopniami, która równa się prymie; nona (9) to odległość między dziewięcioma stopniami; decyma (10) to odległość między dziesięcioma stopniami. W codziennym życiu również spotykasz się z określeniami mającymi podobny źródłosłów, np. wyrazy tercet czy kwartet określają 44 www.samosedno.com.pl
Rozdział 4. Wstęp do gry trzy- lub czteroosobowy zespół, kwartał to czwarta część roku, kwartalnik jest periodykiem ukazującym się cztery razy do roku (co kwartał), zaś sekstant (zwany też czasem sekstansem) jest żeglarskim przyrządem nawigacyjnym opartym na 1/6 koła stąd nazwa wywodząca się z łacińskiej nazwy cyfry sześć. Kwintesencja to istota rzeczy. To określenie pochodzi od nazwy rozważanego w czasach starożytnych hipotetycznego piątego żywiołu (oprócz ziemi, powietrza, wody i ognia). Z kolei oktan to składnik benzyny, węglowodór, którego nazwa wskazuje, że cząstka zawiera osiem atomów węgla. Jak czytać diagramy akordów? Akordy przedstawiamy w postaci diagramów obrazujących struny, progi na gryfie i miejsca, w których należy je przycisnąć, aby uzyskać określony akord. Numery na czarnych kropkach informują, którym palcem przyciskamy daną strunę: 1 wskazujący; 2 środkowy; 3 serdeczny; 4 mały. Akord C-dur Rys. 2. Akord C-dur Fot. 10. Akord C-dur 45