Wyższa Szkoła Uni-Terra w Poznaniu Koncepcja Niepublicznego Przedszkola Integracyjno-Terapeutycznego Miś w Poznaniu, ul. Berwińskiego 2/4 Przedstawiona koncepcja opiera się na założeniach naukowych i wieloletnim doświadczeniu terapeutycznym autorki. Odpowiada na realne zapotrzebowanie rodziców oraz potrzeby terapeutyczne dzieci. Poniższa propozycja może by modyfikowana i dostosowywana pod względem wyłącznie organizacyjnym, w zależności od możliwości lokalowych i organizacyjnych przedszkola. 1. Założenia Przedszkole ma charakter integracyjno terapeutyczny i realizuje założenia edukacji włączającej 1. Współczesne warunki wzrastania i rozwoju dzieci dalece odbiegają od dzieciństwa ich rodziców. Mimo pozornie znacznie bezpieczniejszych i zdrowszych uwarunkowań, co raz częściej diagnozujemy u dzieci opóźnienia i zaburzenia w rozwoju. Znaczna część dzieci prezentuje opóźnienie w rozwoju językowym, w kształtowaniu się lateralizacji, trudności w nauce czytania i pisania. Zatrważająco wzrasta liczba dzieci, u których diagnozuje się zaburzenia ze spektrum autyzmu czy całościowe zaburzenia rozwoju. We wszystkich problemach rozwojowych wspólnym mianownikiem ustalania terapii jest konieczność jej wczesnego rozpoczynania. Skuteczność prowadzonych zajęć, czy to w terapii opóźnionego rozwoju mowy, alalii, ryzyka dysleksji czy autyzmu zależy od wczesnego ich rozpoczęcia. Dziś powszechnie mówi się o potrzebie diagnozowania ryzyka zaburzeń rozwojowych. Znane są objawy, które często już w wieku poniemowlęcym wskazują, iż u danego dziecka 1 Opracowanie zestawu wskaźników dla obszaru edukacji włączającej w Europie; European Agency for Development in Special Needs Education 2009, s.13-14 1
MOŻE rozwinąć się, i zostać w późniejszych latach zdiagnozowane, określone zaburzenie. Zasadnym jest zatem podejmowanie działań wspierających rozwój, aby nie dopuścić do realizacji niekorzystnego scenariusza. Co raz więcej odchyleń i zaburzeń w rozwoju jest diagnozowanych wcześnie. Zaburzenia ze spektrum autyzmu rozpoznaje się współcześnie u dzieci przed trzecim rokiem życia. Wymaga to podjęcia natychmiastowej, kompleksowej i intensywnej terapii. Przyjmujemy, iż jednym z najważniejszych zadań rozwojowych wieku przedszkolnego jest opanowanie posługiwania się językiem ojczystym we wszystkich jego poziomach. Nauczanie języków obcych, zwłaszcza w odniesieniu do dzieci z zaburzeniami, we wczesnym wieku przedszkolnym intensyfikuje ich trudności językowe. Dlatego zajęcia z języka angielskiego prowadzone będą wyłącznie dla tych dzieci, u których nie stwierdza się opóźnienia rozwoju językowego w zakresie języka ojczystego i których rodzice wyrażą zgodę. Nieprawidłowości w rozwoju językowym są składową wielu jednostek diagnostycznych a osiągnięcie właściwego poziomu w rozwoju językowym w wieku przedszkolnym jest gwarantem powodzenia w nauce szkolnej i uniknięcia specyficznych trudności w nauce. Zgodnie z powyższymi przyjmujemy, iż wiek przedszkolny (2 2,5 do 5 lat) jest najważniejszym okresem w rozwoju, w którym można i należy: wspomagać naturalne dynamizmy rozwojowe dziecka, rozpoznawać ryzyko powstawania zaburzeń w rozwoju oraz prowadzić intensywną terapię zdiagnozowanych niepełnosprawności. Realizując założenia edukacji inkluzywnej (włączającej) zakładamy, iż każde dziecko ma prawo do wychowania, wzrastania i terapii (jeśli takowej potrzebuje) oraz dostosowanych dla jego potrzeb warunków w środowisku rodzinnym i placówkach najbliższych miejscu zamieszkania. Wiedząc, że współcześnie wielu rodziców nie znajduje skutecznej pomocy dla własnych dzieci w pobliżu miejsca zamieszkania, zmuszonych jest z niej rezygnować, bądź umieszczać dzieci w placówkach specjalnych, zakładamy, że każde dziecko zgłoszone do przedszkola Miś znajdzie w nim warunki odpowiadające na jego potrzeby. Tworzymy pierwsze w Poznaniu przedszkole, w którym dzieci pełnosprawne, zdolne oraz dzieci z zaburzeniami rozwoju i niepełnosprawne (zwłaszcza z autyzmem) znajdą dostosowane dla swoich potrzeb metody i formy pracy, gdzie wyznacznikiem zajęć proponowanych dzieciom nie będzie moda, ale realne, oparte na naukowych założeniach, odpowiadające na potrzeby rozwojowe dzieci działania. Nadrzędnym sposobem myślenia o rozwoju dziecka jest podejście humanistyczne, zdefiniowane i poparte licznymi propozycjami terapeutycznymi przez Panią prof. dr hab. Jadwigę Cieszyńską, twórczynię Szkoły Krakowskiej. 2. Cele Przedszkole realizuje następujące cele: I. Wynikające z Podstawy Programowej Wychowania Przedszkolnego (Załączniki do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. Dziennik Ustaw z dnia 15 stycznia 2009 r. Nr 4, poz. 17): 2
1) wspomaganie dzieci w rozwijaniu uzdolnień oraz kształtowanie czynności intelektualnych potrzebnych im w codziennych sytuacjach i w dalszej edukacji; 2) budowanie systemu wartości, w tym wychowywanie dzieci tak, żeby lepiej orientowały się w tym, co jest dobre, a co złe; 3) kształtowanie u dzieci odporności emocjonalnej koniecznej do racjonalnego radzenia sobie w nowych i trudnych sytuacjach, w tym także do łagodnego znoszenia stresów i porażek; 4) rozwijanie umiejętności społecznych dzieci, które są niezbędne w poprawnych relacjach z dziećmi i dorosłymi; 5) stwarzanie warunków sprzyjających wspólnej i zgodnej zabawie oraz nauce dzieci o zróżnicowanych możliwościach fizycznych i intelektualnych; 6) troska o zdrowie dzieci i ich sprawność fizyczną; zachęcanie do uczestnictwa w zabawach i grach sportowych; 7) budowanie dziecięcej wiedzy o świecie społecznym, przyrodniczym i technicznym oraz rozwijanie umiejętności prezentowania swoich przemyśleń w sposób zrozumiały dla innych; 8) wprowadzenie dzieci w świat wartości estetycznych i rozwijanie umiejętności wypowiadania się poprzez muzykę, małe formy teatralne oraz sztuki plastyczne; 9) kształtowanie u dzieci poczucia przynależności społecznej (do rodziny, grupy rówieśniczej i wspólnoty narodowej) oraz postawy patriotycznej; 10) zapewnienie dzieciom lepszych szans edukacyjnych poprzez wspieranie ich ciekawości, aktywności i samodzielności, a także kształtowanie tych wiadomości i umiejętności, które są ważne w edukacji szkolnej. II. Terapeutyczne: 1) Zapewnienie każdemu dziecku przychodzącemu do przedszkola diagnozy poziomu rozwoju oraz jego ewentualnych specjalnych potrzeb edukacyjnych; 2) Intensywne wspieranie rozwoju mowy dla każdego dziecka poprzez prowadzenie zajęć z zakresu profilaktyki logopedycznej dla wszystkich dzieci, terapii logopedycznej dla dzieci ze zdiagnozowanymi zaburzeniami, intensywnej terapii procesów lewopółkulowych dla dzieci z autyzmem i innych tego wymagających; 3) Wczesną diagnozę lateralizacji oraz wspieranie rozwoju i terapię dla dzieci z lateralizacja nieustaloną, skrzyżowaną oraz dzieci leworęcznych; 4) Prowadzenie badań przesiewowych z zakresu ryzyka dysleksji (test SWM) oraz prowadzenie zajęć wspierających procesy lewopółkulowe dla dzieci zdiagnozowanym ryzykiem wystąpienia dysleksji; 5) Prowadzenie wobec wszystkich dzieci wczesnej nauki czytania metodą sylabową (Symultaniczno Sekwencyjna Metoda Wczesnej Nauki Czytania prof. J. Cieszyńskiej); 6) Prowadzenie pomocy psychologiczno pedagogicznej dla dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi zgodnie z przepisami zawartymi w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. Nr 228, poz. 1487) 3
III. Integracyjne: 1) Wychowanie i edukacja w grupie rówieśników niezależnie od poziomu psychofizycznego funkcjonowania oraz pochodzenia dziecka; 2) Tworzenie właściwego klimatu edukacyjnego i wychowawczego wobec dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi; 3) Sprzyjanie wielokulturowości (tworzenie oferty wychowawczej i edukacyjnej wobec dzieci wywodzących się ze środowisk imigracyjnych) 2 ; 4) Organizacja i prowadzenie systemowego wspierania rodziców; 5) Organizacja wsparcia dla środowiska lokalnego, z którego pochodzą dzieci; 3. Oferta programowa Przedszkole oferuje: Zajęcia w ramach opłaty podstawowej: 1) zajęć realizujących założenia Podstawy Programowej Wychowania Przedszkolnego dla wszystkich dzieci; w odniesieniu do dzieci ze SPE w ramach podstawy przewidziana jest indywidualizacja i dostosowywanie zgodnie z opracowanymi dla dzieci IPET (Indywidualnymi Programami Edukacyjno Terapeutycznymi) 2) diagnozy poziomu rozwoju oraz jego ewentualnych specjalnych potrzeb edukacyjnych; 3) Katechezy, 4) Zajęć wspierających rozwój: 5) Profilaktyki i terapii logopedycznej, 6) Zajęć o charakterze terapeutycznym dla dzieci z ryzyka dysleksji, z opóźnionym rozwojem mowy, z nieustaloną lateralizacją, z dyspraksją, dzieci leworęcznych, dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi, dzieci z autyzmem i innymi niepełnosprawnościami 7) Metodę Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne, 8) Zajęć plastycznych, 9) Zajęć muzyczno-ruchowych, 10) Gimnastyki korekcyjnej 11) Metoda Knillów Programy Aktywności Świadomość Ciała, Kontakt i Komunikacja 12) Terapii ręki ze stymulacją polisensoryczną 13) Nauki czytania metodą sylabową (Symultaniczno Sekwencyjna Metoda Wczesnej Nauki Czytania prof. J. Cieszyńskiej), 14) Zajęcia z eksperymentami Przedszkolak -Odkrywca-Geniusz 2 Wielokulturowość a Edukacja Uczniów ze Specjalnymi Potrzebami, European Agency for Development in Special Needs Education 2009, s.40-41. 4
15) Zajęć kulinarnych uwzględniających kształtowanie właściwego podejścia do odżywiania i zdrowego stylu życia; - dla wszystkich dzieci, których rodzice wyrażą zgodę na uczestnictwo dziecka w zajęciach; Zajęcia dodatkowo płatne: - Integrację sensoryczną - Język angielski - Dogoterapię, - Arteterapię, - Karate, - organizowanie zajęć sportowych i imprez okolicznościowych; - prowadzenie zajęć relaksacyjno-wyciszających; Wszelkie zajęcia o charakterze terapeutycznym są projektowane w oparciu o wnikliwą diagnozę wstępną i omawiane z rodzicami. Rodzice otrzymują zalecenia do pracy z dzieckiem w domu. Współpraca z rodzicami: 1) Comiesięczne spotkania z wychowawcą grupy, terapeutami w celu omówienia bieżących potrzeb i osiągnięć dzieci; 2) Szkolenia dotyczące problemów wychowawczych i strategii postępowania z dziećmi; 3) Grupa wsparcia dla rodziców dzieci niepełnosprawnych; 4) Organizowanie niezbędnych konsultacji lekarskich, dietetycznych i innych wynikających z potrzeb dziecka Współpraca ze środowiskiem lokalnym 5) Organizowanie, w zależności od potrzeb, szkoleń kursów i warsztatów dotyczących sytuacji dziecka i jego rodziny 6) Opiniowanie poziomu funkcjonowania dziecka 7) Współpraca ze szkołą, do której przejdzie wychowanek w celu ustalenia optymalnego sposobu postępowania z dzieckiem 4. Organizacja 5
Przedszkole prowadzi następujące formy organizacyjne: 1) Grupy integracyjne 10 dzieci w normie + od 1 do 4 dzieci z orzeczeniami o potrzebie kształcenia specjalnego + 1 dziecko wysokofunkcjonujące z autyzmem; 1 nauczyciel prowadzący + 1 nauczyciel wspomagający + 1 pomoc 2) Grupy terapeutyczne dla dzieci z autyzmem 4 dzieci 1 nauczyciel + 1 pomoc na cały czas pobytu w przedszkolu; 3) Grupy socjalizacyjne dla dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu organizowane zajęcia o charakterze zabawowym, dla dzieci z grup terapeutycznych, trwające nie dłużej niż 1 godz. dziennie w grupie 10 dzieci w normie. 4) Zajęcia dla dzieci nie uczestniczących w grupie dziecko przebywa na terenie przedszkola pod opieką rodzica/opiekuna wyłącznie w czasie trwania indywidualnych zajęć terapeutycznych; Podczas zajęć terapeutycznych dziecko przebywa pod opieką osoby prowadzącej zajęcia, odpowiedzialnej za doprowadzenie i odprowadzenie dziecka na zajęcia. 5. Podsumowanie Przedszkole odpowiada na bieżące problemy i zapotrzebowania wychowanków i ich rodzin. Ideą realizacji profilu terapeutycznego jest stosowanie wybranego podejścia (humanistycznego, terapii neurobiologicznej) i ścisłej współpracy ze specjalistami koniecznymi ze względu na potrzeby dziecka. Każda rodzina znajdzie tu miejsce dla rozwoju, wsparcia i terapii swojego dziecka. Opracowanie dr Justyna Leszka 6