Raport z badań jakościowych

Raport z badań jakościowych przeprowadzonych wśród odbiorców produktu finalnego na potrzeby projektu pt. Wypracowanie rozwiązań pozwalających na zwiększenie oferty istniejących instytucji działających na rzecz integracji społecznej bezrobotnych kobiet 50+ Opracowanie: Bison Consulting S.A. ul. Legnicka 46A lok.12 53-674 Wrocław tel. 71 341 82 30 fax. 71 342 00 80 office@bison.com.pl www.bison.com.pl Wrocław, kwiecień 2012 r. Raport współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Spis treści I. Wstęp i zagadnienia metodologiczne... 4 1. Wstęp.. 4 2. Charakterystyka powiatu trzebnickiego (położenie, ludność, bezrobocie, miejsca pracy) 5 3. Metodologia badania jakościowego... 5 4. Realizacja procesu badawczego... 7 II. Charakterystyka badanych podmiotów/respondentów... 9 III. Całościowa analiza zgromadzonego materiału empirycznego na podstawie badań przeprowadzonych wśród respondentów 10 1 Próba badawcza- cechy społeczne badanych 10 1.1. Płeć.. 11 1.2. Wiek. 11 1.3. Wykształcenie 12 1.4. Instytucja rynku pracy jaką reprezentuje respondent. 13 1.5. Rodzaj instytucji rynku pracy, jednostki pomocy społecznej, którą reprezentuje respondent. 14 1.6. Zawód wykonywany w formie działalności gospodarczej.. 15 1.7. Zajmowane stanowisko w instytucji rynku pracy, jednostce pomocy społecznej.. 16 1.8. Jak długo zawodowo zajmuje się respondent problematyką aktywizacji społecznej i zawodowej osób długotrwale bezrobotnych?... 16 2. Informacje ogólne... 17 2.1. Sytuacja zawodowa kobiet po 50. roku życia w powiecie trzebnickim 18 2.2. Odsetek ogółu kobiet w wieku 50+ z powiatu trzebnickiego, które pracują zawodowo... 18 3. Zatrudnianie kobiet 50+ 20 3.1. Czy zatrudniając kobiety w wieku 50+ firmy/instytucje korzystają ze środków/funduszy publicznych, z dofinansowania, refundacji. 20 3.2. Rodzaje źródeł, z jakich firmy/instytucje uzyskały wsparcie finansowe przy zatrudnieniu kobiet w wieku 50+. 21 2

3.3. Obawy pracodawców zatrudniających kobiety 50+ 22 3.4. Głównym impuls, jakim kierują się pracodawcy, zatrudniając K50+. 23 3.5. Dlaczego niektóre firmy i instytucje z powiatu trzebnickiego, nie zatrudniają K50+?... 25 4. Przeciwdziałanie bezrobociu kobiet 50+..... 27 4.1. Formy przeciwdziałania bezrobociu, jakie referent może zaoferować bezrobotnym kobietom powyżej 50. roku życia... 27 4.2. Co instytucje rynku pracy robią, aby przeciwdziałać długotrwałemu bezrobociu wśród kobiet 50+ w powiecie trzebnickim?... 29 4.3. Przyczyny długotrwałego bezrobocia wśród kobiet powyżej 50. roku życia w powiecie trzebnickim... 30 4.4 Umiejętności/ kompetencje, jakich oczekują pracodawcy od przyszłych pracowników - kobiet 50+... 32 4.5. Jakimi formami zatrudnienia pracowników są zainteresowani pracodawcy?... 33 4.6. Ocena szans bezrobotnych kobiet 50+ na lokalnym rynku pracy... 35 IV. Wnioski z badań. 36 V. Spis tabel i wykresów... 39 1. Spis tabel.. 40 2. Spis wykresów.. 40 VI. Załączniki.. 41 3

I. Wstęp i zagadnienia metodologiczne 1. Wstęp W marcu 2012 roku Fundacja Edukacji Europejskiej zleciła Bison Consulting S.A. przeprowadzenie badań jakościowych wśród użytkowników produktu finalnego dla projektu realizowanego przez nią, pt. Wypracowanie rozwiązań pozwalających na zwiększenie oferty istniejących instytucji działających na rzecz integracji społecznej bezrobotnych kobiet 50+. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Priorytet VII PO KL Promocja integracji społecznej, Działanie 7.2 Przeciwdziałanie wykluczeniu i wzmocnienie sektora ekonomii społecznej, Poddziałanie 7.2.1 Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Wymieniony Projekt realizowany jest przez Fundacje Edukacji Europejskiej w Wałbrzychu w okresie od 01 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2014 r., w partnerstwie ze Starostwem Powiatowym w Trzebnicy oraz Starostwem Powiatowym w Goslar (Niemcy). Celem głównym projektu jest wypracowanie innowacyjnych rozwiązań pozwalających na zwiększenie oferty istniejących instytucji działających na rzecz integracji społecznej (prowadzącej do zatrudnienia) dla długotrwale bezrobotnych kobiet powyżej 50. roku życia. 50+, na przykładzie Miejskich i Gminnych Ośrodków Pomocy Społecznej, Powiatowego Urzędu Pracy i długotrwale bezrobotnych kobiet powyżej 50. roku życia z powiatu trzebnickiego w latach 2012-2014. Cele szczegółowe to: 1) Zwiększenie efektywności działań 15 przedstawicieli Miejskich i Gminnych Ośrodków Pomocy Społecznej i Powiatowego Urzędu Pracy (w tym 10 kobiet) z powiatu trzebnickiego w zakresie integracji społecznej prowadzące do zatrudnienia długotrwale bezrobotnych kobiet powyżej 50. roku życia w latach 2012-14. 2) Zwiększenie wiedzy 15 przedstawicieli Miejskich i Gminnych Ośrodków Pomocy Społecznej i Powiatowego Urzędu Pracy (w tym 10 kobiet) z powiatu trzebnickiego w zakresie integracji społecznej prowadzące do zatrudnienia długotrwale bezrobotnych kobiet powyżej 50. roku życia w latach 2012-14 dzięki importowi/adaptacji rozwiązań z Niemiec w temacie ww. 3) Zwiększenie umiejętności 20 długotrwale bezrobotnych kobiet powyżej 50. roku życia z powiatu trzebnickiego w zakresie pozyskiwania pracy w 2013. 4) Zwiększenie wiedzy i kompetencji zawodowej 20 długotrwale bezrobotnych kobiet powyżej 50. roku życia z powiatu trzebnickiego poprzez szkolenia zawodowe, językowe i komputerowe w 2013. Podczas realizacji projektu nastąpi wypracowanie innowacyjnych rozwiązań pozwalających na zwiększenie oferty istniejących instytucji działających na rzecz integracji społecznej prowadzącej do zatrudnienia dla DBZ K 50+. 4

W ramach realizacji projektu zostanie opracowany i upowszechniony produkt finalny w formie Poradnika, obejmującego rozwiązania w zakresie zwiększenia oferty istniejących instytucji działających na rzecz integracji społecznej prowadzącej do zatrudnienia długotrwale bezrobotnych kobiet powyżej 50. roku życia na przykładzie powiatu trzebnickiego. Celem badania jakościowego przedstawionego w niniejszym raporcie jest dostarczenie aktualnych, szczegółowych informacji od użytkowników produktu finalnego tj. przedstawicieli Powiatowego Urzędu Pracy, Miejskich i Gminnych Ośrodków Pomocy Społecznej, instytucji szkolących, psychologów, doradców zawodowych, job coachów, pośredników pracy, organizacji pozarządowych działających na rzecz długotrwale bezrobotnych kobiet, na temat: kogo poszukują pracodawcy, jakie umiejętności i kompetencje powinni mieć poszukiwani pracownicy, jakie problemy występują podczas poszukiwania pracowników w instytucjach rynków pracy, czy są oferty pracy dla kobiet po 50. roku życia, jakie są kompetencje zawodowe kobiet po 50. roku życia w odpowiedzi na potrzeby rynku pracy. 2. Charakterystyka powiatu trzebnickiego (położenie, ludność, bezrobocie, miejsca pracy) Powiat trzebnicki znajduje się w północno-wschodniej części województwa dolnośląskiego. Od strony wschodniej powiat graniczy z powiatami: milickim i oleśnickim, od północy z województwem wielkopolskim i powiatem rawickim, a od strony zachodniej graniczy z powiatami: średzkim, wołowskim i górowskim. Powiat trzebnicki leży na obszarach zróżnicowanych i względnie silnie urozmaiconych pod względem pionowego ukształtowania terenu. Sama Trzebnica leży na północnym stoku Wału Trzebnickiego, w którego skład wchodzą wzniesienia morenowe w części nazwane Wzgórzami Trzebnickimi. Cały region trzebnicki należy do dorzecza Odry. Powiat trzebnicki liczy 6 gmin w tym: miasto i gmina Trzebnica, Oborniki Śląskie, Prusice, Żmigród, gmina Zawonia, oraz gmina Wisznia Mała. Poniżej przedstawiono mapę powiatu trzebnickiego, na której zaznaczone są wymienione gminy. Największy obszar powiatu zajmuje miasto i gmina Żmigród i Trzebnica. 5

Źródło: https://www.osp.org.pl Obszar powiatu trzebnickiego wynosi 1025,5 km2, co stanowi 5,1 % powierzchni woj. dolnośląskiego. Powiat trzebnicki zamieszkuje 79590 osób w tym 40637 kobiet. Struktura demograficzna gmin powiatu z wyszczególnieniem liczby kobiet (K) w ogólnej liczbie ludności powiatu (L) przedstawia się następująco: 1. Trzebnica (miasto i gmina) 22497 L, 11622 K 2. Oborniki Śląskie (miasto i gmina ) 18540 L, 9529 K 3. Prusice (miasto i gmina) 9225 L, 4608 K 4. Żmigród (miasto i gmina) 15040 L, 7642 K 5. Zawonia (gmina) 5636 L, 2790 K 6. Wisznia Mała (gmina) 8652 L, 4446 K (dane na 31.12.2010r.) Źródło: www.powiat.trzebnica.pl W powiecie trzebnickim na dzień 31.01.2012 roku wskaźnik bezrobocia rejestrowanego wynosił 14,2% i był wyższy o 2,1% od wskaźnika krajowego i dolnośląskiego. Z danych prezentowanych w Sprawozdaniu o rynku pracy 2012 roku z dnia 28.02.2012r., publikowanym na stronie www.praca.trzebnica.pl wynika, że: - zarejestrowane osoby bezrobotne ogółem to 3897 osób, w tym 2030 kobiet ( w tym 378 to kobiety dotychczas niepracujące), - zamieszkali na wsi to ogółem 2510 osób w tym 1322 to kobiety, - długotrwale bezrobotni to ogółem 1530 osób w tym 913 to kobiety, - liczba kobiet, które nie podjęły pracy po urodzeniu dziecka, to 383 kobiety - liczba osób powyżej 50. roku życia to 1011, w tym 386 kobiet. Rynek pracy powiatu trzebnickiego postrzegany przez ilość podmiotów gospodarczych zrejestrowanych w powiecie trzebnickim przedstawia się następująco: 1. Trzebnica 2520 2. Oborniki Śląskie - 2280 3. Prusice - 689 4. Żmigród - 1299 6

5. Zawonia 424 6. Wisznia Mała 1048 Z informacji uzyskanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Trzebnicy, potencjalni pracodawcy nie zgłaszają zapotrzebowania na zatrudnienie kobiet powyżej 50. roku życia zarejestrowanych jako bezrobotne. 3. Metodologia badania jakościowego Badania jakościowe wśród użytkowników produktu finalnego przeprowadzono metodą IDI (Individual In-Depth Interview) - Indywidualny Wywiad Pogłębiony (dalej wywiad), która oparta jest o rozmowę/wywiad prowadzony przez moderatora z jednym respondentem w umówionym wcześniej miejscu według określonego scenariusza. Wywiad przeprowadzany był w oparciu o scenariusz zawierający listę problemów, które w czasie trwania wywiadu były poruszone. Scenariusz został opracowany w formie szczegółowej ankiety badawczej, w której uwzględnione zostały ważne pytania/zagadnienia dla badanej grupy respondentów, tj. 50 użytkowników produktu finalnego z terenu powiatu trzebnickiego - przedstawicieli Powiatowego Urzędu Pracy, Miejskich Ośrodków Pomocy Społecznej, instytucji szkolących, psychologów, doradców zawodowych, job coachów, pośredników pracy, organizacji pozarządowych działający na rzecz długotrwale bezrobotnych kobiet (pytania badawcze dotyczyły m.in. kogo poszukują pracodawcy, jakie umiejętności i kompetencje powinni mieć poszukiwani pracownicy, jakie problemy mają podczas poszukiwania pracowników w instytucjach rynków pracy). Została również opracowana ankieta badawcza w wersji elektronicznej do prezentowania na stronie internetowej projektu www.pluspiecdziesiat.com.pl, moderator umawiając się na wywiad z respondentem wskazywał możliwość zapoznania się z pytaniami badawczymi. Jednocześnie do dyspozycji respondentów uruchomiony został adres e-mali do konsultacji i przesyłania informacji w zakresie prowadzonych badań między respondentami a ankieterami: badaniapluspiecdziesiat@bison.com.pl Zwrócić należy uwagę na fakt, iż zastosowanie metodologii indywidualnych wywiadów pogłębionych wynikało z tematyki badania oraz grupy docelowej projektu pt. Wypracowanie rozwiązań pozwalających na zwiększenie oferty istniejących instytucji działających na rzecz integracji. 7

4. Realizacja procesu badawczego Realizacja procesu badawczego z zastosowaniem metody Indywidualnych Wywiadów Pogłębionych oparta była o wysokie standardy pracy doświadczonych moderatorów znających problematykę obszaru badawczego. W celu przeprowadzenia badania została opracowana baza danych Instytucji spełniających kryteria próby badawczej z której wylosowano 50 jednostek do badania. Baza danych powstała w oparciu o dostępne publicznie informacje o ww. instytucjach oraz własne rozpoznanie rynku wykonane przez specjalistów badającego. Do Instytucji ww. wysłano zaproszenia do udziału w badaniach oraz rekomendacje zlecającego badania. Baza była na bieżąco aktualizowana z powodu odmowy udziału w badaniu zaproszonych respondentów, którzy w dniu umówionego wywiady rezygnowali z jego udzielenia nie podając przyczyny (6 przypadków). Zastosowano następujące kryteria do badanych respondentów: przedstawiciele Instytucji ww. z pow. trzebnickiego z 6. gmin, kobiety i mężczyźni, pełniący różne funkcje, zajmujący się problematyką bezrobocia, brak respondenta z Instytucji ww. w jednej gminie skutkowało pozyskaniem do badania respondenta z innej gminy, brak zgody respondenta na przeprowadzenie wywiadu, skutkowało pozyskaniem do badania nowego respondenta z Instytucji ww., anonimowość wywiadu, 70% respondentów to przedstawiciele Powiatowego Urzędu Pracy, Miejskich i Gminnych Ośrodków Pomocy Społecznej mających wpływ na zmianę sytuacji długotrwale bezrobotnych kobiet po 50. roku życia zamieszkałych na terenie powiatu trzebnickiego. Przebieg indywidualnego wywiadu pogłębionego był nagrywany na profesjonalnym dyktafonie cyfrowym marki OLYMMPUS VN-8500PC. Transkrypcje nagrań zostały wykonane przez specjalistów. W 4. przypadkach stwierdzono słabą jakość nagrania ze względu na duże zaszumienie dźwięku, wywiady skasowano i wykonane nowe z respondentami z tych samych gmin i Instytucji. Nie stosowano metody odszumiania nagrań. Moderatorzy podczas przeprowadzania wywiadów z respondentami, używali również przenośnych komputerów z mobilnym Internetem do zapisywania wywiadów, przesyłania danych oraz kontaktowania się z kierownikiem badań. Zaplanowany proces badań, transkrypcji i przesłania wyników był niezależny od miejsca wykonania badań. Poprzez umieszczenie scenariusza indywidualnego wywiadu w postaci ankiety badawczej na stronie internetowej projektu, pkt.3 wyżej, moderator mógł wskazać respondentowi możliwość zapoznania się z pytaniami badawczymi zawartymi w scenariuszu, co umożliwiło respondentowi przygotowanie się do spotkania z moderatorem i przeprowadzenia wywiadu w umówionym terminie (8 przypadków). Podstawą interpretacji uzyskanych wyników badań była pogłębiona analiza informacji uzyskanych w kolejnych wywiadach przeprowadzonych wśród respondentów. Wszystkie przeprowadzone wywiady zostały poddane transkrypcji. Zapis transkrypcji wraz z nagraniem wywiadu i papierową wersją wypełnionego scenariusza wywiadu, stanowi jeden komplet dokumentacji źródłowej dla danego wywiadu. 8

Wskazana dokumentacja źródłowa stanowiła podstawowy materiał badawczy do opracowania niniejszego raportu. II. Charakterystyka badanych podmiotów/respondentów Badane podmioty w powiecie trzebnickim to: 1) Powiatowy Urząd Pracy Trzebnicy; jednostka organizacyjna Powiatu Trzebnickiego, działająca w formie jednostki budżetowej, której zadania określa statut będący Załącznikiem do Uchwały Rady Powiatu Trzebnickiego Nr XXXVIII/229/06 z 28 czerwca 2006 roku, publikowany na stronie www.pup.trzebnica.ibip.pl, instytucja rynku pracy, której głównymi zadaniami są: - rejestracja bezrobotnych i poszukujących pracy, - wypłata zasiłków dla osób bezrobotnych, - wspieranie lokalnego rynku pracy poprzez organizowanie aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu, - aktywizacja osób bezrobotnych poprzez pośrednictwo pracy, usługi EURES, poradnictwo, informację zawodową oraz klub pracy, - pozyskiwanie dodatkowych środków finansowych na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu z Europejskiego Funduszu Społecznego i Rezerwy Ministra Pracy i Polityki Społecznej. 2) Miejskie i Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej; Miasto i Gmina: Trzebnica (www.trzebnica.pl ), Oborniki Śląskie ( www.oborniki-slaskie.pl ), Żmigród ( www.gopszmigrod.pl ), Prusice ( www.opsprusice.pl ), Gmina: Zawonia ( www.zawonia.pl ), Wisznia Mała ( www.bip.wiszniamala.pl ); działają w oparciu o ustawę o pomocy społecznej, powołane do dzielenia pomocy osobom i rodzinom z powiatu trzebnickiego, które znalazły się w trudnej sytuacji życiowej np. choroba, ubóstwo, bezdomność, bezrobocie, potrzeba ochrony macierzyństwa, niepełnosprawność i inne. 3) instytucje szkolące; podmioty wpisane do rejestru instytucji szkoleniowych prowadzonego przez Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy, których zadaniem jest prowadzenie szkoleń między innymi w zakresie podwyższania kwalifikacji zawodowych osób pracujących, jak również organizowanie i prowadzenie szkoleń dla osób bezrobotnych w tym kobiet, www.dwup.pl, na dzień 28.02.2012r. zarejestrowanych było 13 instytucji szkoleniowych z powiatu trzebnickiego. 4) Psycholodzy; wykonujący zawód psychologa, zatrudnieni lub reprezentujący poradnie psychologiczno-pedagogiczne; www.poradniazmigrod.pl, www.poradniapp.trzebnica.pl, świadczący usługi poradnictwa psychologicznego. 5) Doradcy zawodowi; wykonujący zawód doradcy zawodowego np. zatrudnieni w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Trzebnicy, www.powiat.trzebnica.home.pl 9

6) Job coache, na terenie powiatu trzebnickiego nie figuruje w rejestrze podmiot świadczący usługi w zakresie job coach-u. 7) Pośrednicy pracy; podmioty działające na rzecz lokowania na rynku pracy osób poszukujących pracy oraz na rzecz pracodawców poszukujących pracowników, np. informacja o krajowych agencji o ofertach pracy http://trzebnicki.lento.pl/praca/damprace.html. Na terenie powiatu trzebnickiego nie jest zarejestrowana lokalna agencja pośrednictwa pracy, agencja pracy tymczasowej, natomiast znajdują się podmioty świadczące usług pośrednictwa finansowego, ubezpieczeniowego, które dodatkowo prowadzą filie krajowych agencji pośrednictwa pracy lub je reprezentują. 8) Organizacje pozarządowe działające na rzecz długotrwale bezrobotnych kobiet, w powiecie trzebnickim; brak na terenie powiatu trzebnickiego organizacji pozarządowych podejmujących działania na rzecz długotrwale bezrobotnych kobiet. Zaproszono do badania cztery organizacje, które zauważają problem integracji społecznej kobiet powyżej 50.roku życia w pow. trzebnickim. http://bazy.ngo.pl/search/wyniki Respondenci: przedstawiciele badanych podmiotów (instytucje rynku pracy) III. Całościowa analiza zgromadzonego materiału empirycznego na podstawie badań przeprowadzonych wśród respondentów Raport jest rezultatem badań jakościowych, przeprowadzonych wśród przedstawicieli Powiatowego Urzędu Pracy, Miejskich/ Gminnych Ośrodków Pomocy Społecznej, instytucji szkolących, psychologów, doradców zawodowych, job coachów, pośredników pracy, organizacji pozarządowych działających na rzecz długotrwale bezrobotnych kobiet, w powiecie trzebnickim, z zastosowaniem metody Indywidualnego Wywiadu Pogłębionego (dalej metoda IDI). Podczas badań poruszono następujące problemy, według których podzielono niniejsze opracowanie na podrozdziały: 1. Próba badawcza- cechy społeczne badanych W badaniu jakościowym przeprowadzonym metodą IDI w ramach projektu pt. Wypracowanie rozwiązań pozwalających na zwiększenie oferty istniejących instytucji działających na rzecz integracji wzięło udział 50 respondentów. Cechy społeczne badanych określono na podstawie odpowiedzi udzielonych przez respondentów podczas przeprowadzania wywiadu, w pytaniach nr M1-M8 opisanych w scenariuszu indywidualnego wywiadu pogłębionego (ankiecie badawczej) jako dane respondenta/ respondentki (M). 10

1.1. Płeć Tab. 1 Podział respondentów ze względu na płeć Lp. Płeć Ilość odp. % 1 kobieta 45 90 2 mężczyzna 5 10 3 Ʃ 50 100 Podział respondentów ze względu na płeć kobieta mężczyzna 10% 90% Rys. 1 Podział respondentów ze względu na płeć W badaniu jakościowym metodą IDI wzięło udział 90% kobiet oraz 10% mężczyzn. 1.2. Wiek Tab. 2 Podział respondentów ze względu na wiek Lp. Wiek Ilość odp. % 1 18-30 13 26 2 31-45 18 36 3 45-60/65 19 38 4 Ʃ 50 100 11

Podział respondentów ze względu na wiek 38% 36% 26% 18-30 31-45 45-60/65 Rys. 2 Podział respondentów ze względu na wiek W badaniu jakościowym metodą IDI wzięło udział 38% respondentów w przedziale wiekowym 45-60/65 lat oraz 36% w przedziale 31-45 lat. Najmniej liczną grupę stanowiły osoby w wieku od 18 do 30 lat, tj. 26% respondentów. 1.3. Wykształcenie Tab. 3 Podział respondentów ze względu na wykształcenie Lp. Wykształcenie Ilość. odp. % 1 podstawowe 0 0 2 gimnazjalne 0 0 ponadgimnazjalne 3 (dawniej średnie) 2 4 4 pomaturalne 17 34 5 wyższe 31 62 6 Ʃ 50 100 12

Podział respondentów ze względu na wykształcenie podstawowe 0% gimnazjalne 0% ponadgimnazj alne (dawniej średnie) 4% wyższe 62% pomaturalne 34% Rys. 3 Podział respondentów ze względu na wykształcenie Wyniki badań wykazały, że 62% badanych respondentów posiada wykształcenie wyższe, 34% badanych wykształcenie pomaturalne. Zaledwie 4% osób biorących udział w badaniu ilościowym metodą IDI to osoby z wykształceniem ponadgimnazjalnym (dawniej średnie). Wśród badanych respondentów nie wystąpiły osoby z wykształceniem gimnazjalnym oraz podstawowym. 1.4. Instytucja rynku pracy, jaką reprezentuje respondent Tab. 4 Podział respondentów ze względu na instytucję rynku pracy, jaką reprezentują Lp. Instytucja rynku pracy Ilość odp. % 1 publiczna 38 76 2 niepubliczna 12 24 3 nie dotyczy 0 0 4 Ʃ 50 100 13

Podział respondentów ze względu na instytucje rynku pracy, jaką reprezentują publiczna niepubliczna nie dotyczy 24% 0% 76% Rys. 4 Podział respondentów ze względu na instytucję rynku pracy, jaką reprezentują Wśród badanych 76% respondentów reprezentowało publiczne instytucje rynku pracy, natomiast 24% badanych to osoby reprezentujące niepubliczne instytucje rynku pracy. Żadna z ankietowanych osób nie udzieliła odpowiedzi nie dotyczy. 1.5. Rodzaj instytucji rynku pracy, jednostki pomocy społecznej, którą reprezentuje respondent Tab. 5 Podział respondentów ze względu na rodzaj instytucji rynku pracy, jednostki pomocy społecznej jaką reprezentują Lp. Rodzaj instytucji pracy Ilość odp. % 1 Wojewódzki/ Powiatowy Urząd Pracy 14 28 2 Ochotniczy Hufiec Pracy 1 2 3 Ośrodek Pomocy Społecznej 23 46 Agencja pośrednictwa pracy, Agencja 4 pracy tymczasowej 1 2 5 Instytucja szkoleniowa 3 6 6 Instytucja poradnictwa zawodowego 4 8 7 Instytucja dialogu społecznego, np. organizacja pracodawców, bezrobotnych 0 0 8 Organizacja pozarządowa działająca na rzecz osób długotrwale bezrobotnych 4 8 9 Uczelnia wyższa 0 0 10 Instytut badawczy, badawczo-naukowy 0 0 11 Ʃ 50 100 14

% 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 28 2 46 2 6 8 0 8 0 0 Rys. 5 Podział respondentów ze względu na rodzaj instytucji rynku pracy, jednostki pomocy społecznej jaką reprezentują Prawie połowa respondentów to przedstawiciele Ośrodka Pomocy Społecznej. 28% ankietowanych to przedstawiciele Powiatowego Urzędu Pracy, natomiast 8% to przedstawiciele instytucji poradnictwa zawodowego, a także organizacji pozarządowych działających na rzecz osób długotrwale bezrobotnych. Zaledwie 6% respondentów reprezentuje instytucje szkoleniowe, natomiast 2% agencje pośrednictwa pracy lub agencje pracy tymczasowej oraz Ochotnicze Hufce Pracy. Wśród respondentów nie było przedstawicieli instytucji dialogu społecznego (np. organizacja pracodawców, bezrobotnych), uczelni wyższych oraz instytutów badawczych bądź badawczo- naukowych, mimo iż w przypadku tych ostatnich został zaproszony do badań Instytut z Gminy Wisznia Mała, który odmówił udziału w badaniach. 1.6. Zawód wykonywany w formie działalności gospodarczej Tab. 6 Podział respondentów ze względu na zawód wykonywany w formie działalności gospodarczej Lp. Zawód ilość odp. % 1 psycholog 1 33 2 doradca zawodowy 2 67 3 Ʃ 3 100 W wywiadzie na pytanie odpowiedziały 3 osoby, dwie z nich wskazały, że wykonują zawód w formie działalności gospodarczej na stanowisku doradcy zawodowego, natomiast 1 osoba jest psychologiem. 15

Zajmowane stanowisko w instytucji rynku pracy, jednostce pomocy społecznej 1.7. Zajmowane stanowisko w instytucji rynku pracy, jednostce pomocy społecznej Tab. 7 Podział respondentów ze względu na zajmowane stanowisko w instytucji rynku pracy, jednostce pomocy społecznej Lp. Zajmowane stanowisko Ilość odp. % 1 Zarządcze 0 0 2 Kierownicze 9 18 3 Specjalista 17 34 Szeregowy 4 pracownik 24 48 5 Ʃ 50 100 Szeregowy pracownik 48 Specjalista 34 Kierownicze 18 Zarządcze 0 0 10 20 30 40 50 % Rys. 6 Podział respondentów ze względu na zajmowane stanowisko w instytucji rynku pracy, jednostce pomocy społecznej Wyniki badania jakościowego metodą IDI wskazały, że połowa respondentów to szeregowi pracownicy w instytucji rynku pracy, w jednostce pomocy społecznej. 34% badanych zajmuje stanowisko specjalisty, natomiast 18% to osoby pracujące na stanowisku kierowniczym. Wśród badanych respondentów nikt nie zajmował stanowiska zarządczego. 1.8. Jak długo zawodowo zajmuje się respondent problematyką aktywizacji społecznej i zawodowej osób długotrwale bezrobotnych? Tab. 8 Podział respondentów ze względu na czas, jaki zajmują się problematyką aktywizacji społecznej i zawodowej osób długotrwale bezrobotnych Lp. Czas na stanowisku Ilość odp. % 16

1 Mniej niż rok 16 32 2 1-2 lata 3 6 3 3-5 lat 10 20 4 5-10 lat 5 10 5 10-15 lat 8 16 6 Powyżej 15 lat 8 16 7 Ʃ 50 100 35 30 25 20 15 10 5 0 32% Mniej niż rok 6% 20% 10% 1-2 lata 3-5 lat 5-10 lat 10-15 lat 16% 16% Powyżej 15 lat Rys. 7 Podział respondentów ze względu na czas, jaki zajmują się problematyką aktywizacji społecznej i zawodowej osób długotrwale bezrobotnych Wyniki badania jakościowego metodą IDI wykazały, że 32% respondentów zajmuje się zawodowo problematyką aktywizacji społecznej i zawodowej osób bezrobotnych mniej niż rok, natomiast 20% 3-5 lat, 16% 10-15 lat oraz powyżej 15 lat, 6% badanych zajmuje się tą problematyką nie dłużej niż dwa lata. 2. Informacje ogólne Tematyka i wskazane obszary problemowe ankiety badawczej badania jakościowego metodą IDI obejmowała 13 pytań zamkniętych (A1, A2, B1-B5, C1-C6). Niektóre z odpowiedzi wskazane w scenariuszu umożliwiały respondentowi podanie dodatkowych, własnych spostrzeżeń odnośnie sytuacji na rynku pracy kobiet powyżej 50. roku życia: podanie w % ogółu kobiet w wieku 50+ z powiatu trzebnickiego, które pracują zawodowo (jedna z odpowiedzi w pytaniu badawczym A2) inne, jakie (jedna z odpowiedzi w pytaniach badawczych B2-B5 oraz C1-C4) zaproponowanie szkolenia, jakiego (jedna z odpowiedzi w pytaniu badawczym C1) 17

Zatrudnienie bezrobotnego po ukończeniu szkolenia w zakresie (jedna z odpowiedzi w pytaniu badawczym C5) Zatrudnienie bezrobotnego po nabyciu niżej wymienionych uprawnień (jedna z odpowiedzi w pytaniu badawczym C5). 2.1. Sytuacja zawodowa kobiet po 50. roku życia w powiecie trzebnickim Respondenci odpowiadali na pytanie- Czy orientuje się Pani/Pan, jaka jest sytuacja zawodowa kobiet po 50. roku życia w powiecie trzebnickim? (pytanie nr A1) zaznaczając jedną z możliwych odpowiedzi tak bądź nie. Tab. 9 Sytuacja zawodowa kobiet po 50. roku życia w powiecie trzebnickim Lp. Odpowiedzi Ilość odpowiedzi 1 TAK 35 70 2 NIE 15 30 3 Ʃ 50 100 % Sytuacja zawodowa kobiet po 50. roku życia TAK NIE 30% 70% Rys. 8 Sytuacja zawodowa kobiet po 50. roku życia w powiecie trzebnickim 70% respondentów orientuje się jaka jest sytuacja zawodowa kobiet, które ukończyły 50. rok życia w powiecie trzebnickim. 2.2. Odsetek ogółu kobiet w wieku 50+ z powiatu trzebnickiego, które pracują zawodowo? Respondenci odpowiadali na pytanie- Jak Pani/Pan myśli, jaki odsetek ogółu kobiet w wieku 50+, z powiatu trzebnickiego, pracuje zawodowo? (pytanie nr A2) mając możliwość udzielenia odpowiedzi Nie wiem, trudno powiedzieć bądź podać % ogółu kobiet w wieku 18

50+ z powiatu trzebnickiego, które pracują zawodowo. Na ww. pytanie odpowiadali respondenci, którzy w pytaniu poprzednim udzielili odpowiedzi, że orientują się jaka jest sytuacja zawodowa kobiet, które ukończyły 50. rok życia w powiecie trzebnickim. Tab.10 Odsetek ogółu kobiet w wieku 50+ z powiatu trzebnickiego, które pracują zawodowo Lp. 1 Mniej więcej % ogółu kobiet 50+ z pow. trzebnickiego Odpowiedzi Ilość odpowiedzi 25% 1 3 30% 7 19 40% 3 8 45% 1 3 50% 3 8 % 2 Nie wiem, trudno powiedzieć Nie wiem, trudno powiedzieć 22 59 3 Ʃ 37 100 60 50 40 Odsetek ogółu kobiet w wieku 50+, z powiatu trzebnickiego, które pracują zawodowo 59% 30 20 10 3% 19% 8% 3% 8% 0 25% 30% 40% 45% 50% Nie wiem, trudno powiedzieć Rys.9 Odsetek ogółu kobiet w wieku 50+ z powiatu trzebnickiego, które pracują zawodowo Ponad połowa ankietowanych nie wie jaki jest odsetek ogółu kobiet w wieku 50+ z powiatu trzebnickiego, które pracują zawodowo. Zaledwie 15 osób określiło procent kobiet 50+ z powiatu trzebnickiego, które pracują, z czego 19% badanych uważa, że 30% kobiet powyżej 50. r. ż. z powiatu trzebnickiego pracuje zawodowo. Zdaniem 8% respondentów takich kobiet w powiecie jest 40 i 50%, natomiast 3% ankietowanych uważa, że w powiecie trzebnickim pracuje zawodowe 25 i 45 procent kobiet 50+. 19

3. Zatrudnianie kobiet 50+ Informacje nt. zatrudniania kobiet 50+ zebrano z wywiadów, w których respondenci udzielili odpowiedzi na pytania B1-B5. 3.1. Czy zatrudniając kobiety w wieku 50+ firmy/instytucje korzystają ze środków/funduszy publicznych, z dofinansowania, refundacji Respondenci odpowiadali na pytanie: Czy zatrudniając kobiety w wieku 50+ firmy/instytucje korzystają ze środków/funduszy publicznych, z dofinansowania, refundacji? (pytanie nr B1) mając możliwość udzielenia odpowiedzi tak, nie lub nie wiem. Tab.11 Korzystanie ze środków/funduszy publicznych, z dofinansowania, refundacji przy zatrudnianiu kobiet 50+ przez firmy/ instytucje Lp. Odpowiedzi Ilość odpowiedzi % 1 TAK 28 56 2 NIE 7 14 3 NIE WIEM 15 30 4 Ʃ 50 100 Czy zatrudnijąc kobiety w wieku 50+ firmy/instytucje korzystają ze środków/ funduszy publicznych, z dofinansowania, refundacji, itp.? NIE WIEM 30% NIE 14% TAK 56% 0 10 20 30 40 50 60 Rys.10 Korzystanie ze środków/funduszy publicznych, z dofinansowania, refundacji przy zatrudnianiu kobiet 50+ przez firmy/ instytucje Ponad połowa respondentów uważa, że firmy/ instytucje zatrudniając kobiety 50+ korzystają ze środków/funduszy publicznych, z dofinansowania oraz refundacji, natomiast 30% badanych nie wie czy pracodawcy korzystają z ww. środków/ refundacji. 14% badanych jest zdania, że firmy/ instytucje nie korzystają z takich środków. 20

3.2. Rodzaje źródeł, z jakich firmy/instytucje uzyskały wsparcie finansowe przy zatrudnieniu kobiet w wieku 50+ Respondenci odpowiadali na pytanie- Z jakich źródeł firmy/instytucje uzyskały wsparcie finansowe (np. dofinansowanie, refundację, inne wsparcie) przy zatrudnieniu kobiet w wieku 50+? (pytanie nr B2) mając możliwość udzielenia odpowiedzi PUP, Fundusz pracy, Fundusze unijne, Urząd Marszałkowski, Urząd Wojewódzki, Urząd Miasta/ Gminy oraz inne, jakie?. Respondenci udzielając odpowiedzi na ww. pytanie mogli wybrać jedną lub kilka odpowiedzi. Odpowiedzi udzielali respondenci, którzy w poprzednim pytaniu wskazali, że firmy/ instytucje zatrudniając kobiety 50+ korzystają ze środków/funduszy publicznych, z dofinansowania oraz refundacji. Tab. 12 Rodzaje źródeł, z jakich firmy/instytucje uzyskały wsparcie finansowe przy zatrudnieniu kobiet w wieku 50+ Lp. Odpowiedzi Ilość odpowiedzi % 1 PUP 21 32 2 Fundusz pracy 15 23 3 Fundusze unijne 21 32 4 Urząd Marszałkowski 2 3 5 Urząd Wojewódzki 3 5 6 Urząd Miasta/ Gminy 4 6 7 Inne, jakie? 0 0 8 Ʃ 66 100 Źródła, z jakich firmy/ instytucje uzyskały wsparcie finansowe 35 30 25 20 15 10 5 0 32% 23% 32% 3% 5% 6% Rys. 11 Rodzaje źródeł, z jakich firmy/instytucje uzyskały wsparcie finansowe przy zatrudnieniu kobiet w wieku 50+ 21

W badaniu ilościowym metodą IDI aż 32% respondentów wskazywało, że firmy/ instytucje uzyskały wsparcie finansowe z PUP i funduszy unijnych, 23% z funduszu pracy, 6% z Urzędu Miasta/ Gminy, natomiast 5% z Urzędu Wojewódzkiego. Zaledwie 3% odpowiedzi wskazało uzyskanie wsparcia finansowego przez firmy/ instytucje z Urzędu Marszałkowskiego. 3.3. Obawy pracodawców zatrudniających kobiety 50+ Respondenci odpowiadali na pytanie- Jakie obawy mają pracodawcy zatrudniając K50+? (pytanie badawcze nr B3) mając możliwość udzielenia niżej wymienionych odpowiedzi. Ankietowani odpowiadając na ww. pytanie mogli podać jedną lub kilka odpowiedzi. Tab. 13 Obawy pracodawców zatrudniających kobiety 50+ Lp. 1 Odpowiedzi Ilość odpowiedzi Ʃ Gorsze przygotowanie do wykonywania pracy niż pozostali pracownicy (niższe wykształcenie, brak umiejętności) 27 19 2 Mniej wydajne niż pozostali pracownicy 22 16 3 Bardziej chorowite 32 23 4 Brak akceptacji pozostałych pracowników 7 5 5 Brak akceptacji klientów 7 5 6 Ich zatrudnienie będzie związane z dużą ilością formalności, biurokracją 6 4 7 Ich zatrudnienie będzie nieopłacalne finansowo 4 3 Ich zatrudnienie będzie związane z dużymi kosztami 8 pracy 5 4 9 Problem z dostępnością pracowników o określonych, umiejętnościach, kwalifikacjach 24 17 Inne, jakie? (odpowiedzi zamieszczono pod tabelą) 4 3 10 Nie mają obaw przy zatrudnianiu kobiet 50+ 2 1 11 Ʃ 140 100 Inne, jakie?. Wyższa absencja; nie widzę różnicy w pracy 50+, nie są gorsze, nie są mniej wydajne, nie chorują; nieznajomość komputera; dyspozycyjność częsta (4 odpowiedzi). 22

Nie mają obaw przy zatrudnianiu kobiet 50+ Inne, jakie? (odpowiedzi zamieszczono Problem z dostępnością pracowników Ich zatrudnienie będzie związane z dużymi Ich zatrudnienie będzie nieopłacalne Ich zatrudnienie będzie związane z dużą Brak akceptacji klientów Brak akceptacji pozostałych pracowników Bardziej chorowite Mniej wydajne niż pozostali pracownicy Gorsze przygotowanie do wykonywania 1% 3% 4% 3% 4% 5% 5% 17% 23% 16% 19% 0 10 20 30 Rys. 12 Obawy pracodawców zatrudniających kobiety 50+ W badaniu jakościowym metodą IDI, 23% badanych wskazało, że kobiety 50+ są bardziej chorowite, 19% że są gorzej przygotowane do wykonywania pracy niż pozostali pracownicy (niższe wykształcenie, brak umiejętności), 17% wskazało problem z dostępnością pracowników o określonych umiejętnościach, kwalifikacjach, natomiast 16% stwierdziło mniejszą wydajności kobiet 50+ w porównaniu do młodszych pracowników, kolejne 5% badanych (i mniej) wskazało kolejno zapisane w scenariuszu odpowiedzi: Brak akceptacji pozostałych pracowników Brak akceptacji klientów Ich zatrudnienie będzie związane z dużą ilością formalności, biurokracją Ich zatrudnienie będzie związane z dużymi kosztami pracy Ich zatrudnienie będzie nieopłacalne finansowo Nie mają obaw przy zatrudnianiu kobiet 50+ Wśród badanych respondentów na pytanie inne, jakie?, 3% odpowiedziało m.in.: Wyższa absencja Nie widzę różnicy w pracy 50+, nie są gorsze, nie są mniej wydajne, nie chorują Nieznajomość komputera Dyspozycyjność częsta 3.4. Główny impuls jakim kierują się pracodawcy zatrudniając kobiety 50+ Moderatorzy zgodnie z zaplanowanym scenariuszem wywiadu, pytali badanych respondentów Co jest głównym impulsem dla pracodawców do zatrudnienia kobiet 50+? (pytanie badawcze nr B4). Scenariusz przewidywał możliwość udzielenia niżej wymienionych odpowiedzi, z których podczas wywiadu respondent mógł wybrać jedną lub kilka. 23

Tab. 14 Główny impuls jakim kierują się pracodawcy zatrudniając kobiety 50+ Lp. 1 2 3 4 Odpowiedzi Ilość odpowiedzi % Opłacalność zatrudnienia K50+ (dofinansowanie, refundacje z funduszy publicznych) 21 21 Opłacalność zatrudnienia K50+ dzięki wysokiej wydajności efektów pracy K50+ 5 5 Przekonanie, że K50+ zasługują na taką samą szansę/ traktowanie jak inni pracownicy, są tak samo dobre w pracy jak pozostali 24 24 Brak pracowników o niezbędnych w mojej firmie umiejętnościach, kwalifikacjach (konieczność sięgnięcia po K50+) 12 12 5 Dobry wizerunek firmy jako pracodawcy zatrudniającego K50+ 17 17 6 Wiek i/lub płeć właściciela/ szefa firmy (osobiste doświadczenia) 20 20 7 Inne, jakie? (odpowiedzi podano pod tabelą) 2 2 8 Ʃ 101 100 Inne, jakie? Wskazano: nie wiem, stabilność pracy (2 odpowiedzi) 25 20 21% 24% 17% 20% 15 12% 10 5 5% 2% 0 Opłacalność zatrudnienia K50+ (dofinansowanie, refundacje z funduszy publicznych) Opłacalność zatrudnienia K50+ dzięki wysokiej wydajności efektów pracy K50+ Przekonanie, że K50+ zasługują na taką samą szansę/ traktowanie jak inni pracownicy, są tak samo dobre w pracy jak pozostali Brak pracowników o niezbędnych w mojej firmie umiejętnościach, kwalifikacjach (konieczność sięgnięcia po K50+) Dobry wizerunek firmy jako pracodawcy zatrudniającego K50+ Wiek i/lub płeć właściciela/ szefa firmy (osobiste doświadczenia) Inne, jakie? (odpowiedzi podano pod tabelą) Rys. 13 Główny impuls jakim kierują się pracodawcy zatrudniając kobiety 50+ Podczas przeprowadzania wywiadu, 24% respondentów wskazało, że głównym impulsem jakim kierują się pracodawcy zatrudniając kobiety powyżej 50-tego roku życia jest Przekonanie, że K50+ zasługują na taką samą szansę/ traktowanie jak inni pracownicy, są tak samo dobre w pracy jak pozostali, 21% wskazało Opłacalność zatrudnienia K50+ (dofinansowanie, refundacje z funduszy publicznych), 20% - Wiek i/lub płeć właściciela/ 24

szefa firmy (osobiste doświadczenia), natomiast 17% - Dobry wizerunek firmy jako pracodawcy zatrudniającego K50+. Również jako impuls, jakim kierują się pracodawcy zatrudniając K 50+ badani wskazali odpowiedź Brak pracowników o niezbędnych w mojej firmie umiejętnościach, kwalifikacjach (konieczność sięgnięcia po K50+) - 12% oraz Opłacalność zatrudnienia K50+ dzięki wysokiej wydajności efektów pracy K50+ - zaledwie 5% odpowiedzi. 2% respondentów na pytanie Inne, jakie?... wskazało inne impulsy, jakimi kierują się pracodawcy zatrudniając kobiety powyżej 50-tego roku życia, tj.: nie wiem oraz stabilność pracy. 3.5. Dlaczego niektóre firmy i instytucje z powiatu trzebnickiego, nie zatrudniają K50+? Respondenci odpowiadali na pytanie- Jak Pani/Pan myśli, dlaczego niektóre firmy i instytucje z powiatu trzebnickiego, nie zatrudniają K50+? (pytanie badawcze nr B5) mając możliwość udzielenia niżej wymienionych odpowiedzi. Ankietowani odpowiadając na ww. pytanie mogli podać jedną lub kilka odpowiedzi. Tab. 15 Przyczyny nie zatrudniania K 50+ przez niektóre firmy i instytucje z powiatu trzebnickiego. Lp. Odpowiedzi Ilość odpowiedzi % K50+ są gorzej przygotowane do wykonywania pracy niż 1 pozostali pracownicy (gorsze wykształcenie, umiejętności) 23 17 2 K50+ są mniej wydajne niż pozostali pracownicy 25 18 3 K50+ częściej chorują, częściej przebywają na zwolnieniach lekarskich 28 21 4 K50+ nie są akceptowane przez pozostałych pracowników 8 6 5 K50+ nie są akceptowane przez klientów 6 4 6 Zatrudnienie K50+ wiąże się z dużą ilością formalności, biurokracją 8 6 7 Zatrudnienie K50+ jest nie opłacalne finansowo 5 4 8 Koszty pracy K50+ są zbyt wysokie 5 4 9 Specyfika firmy/pracy w firmie wyklucza zatrudnienie K50+ 17 13 10 Nie ma K50+ chętnych do podjęcia pracy 7 5 11 Inne, jakie? (odpowiedzi podano pod tabelą) 4 3 12 Ʃ 136 100 Inne, jakie? Wskazano: obawa że K50+ nie nadaje się do pracy; dyskryminacja kobiet, wiek i wygląd; nie rozumiem dlaczego nie mogą znaleźć pracy (4 odpowiedzi). 25

25 20 15 17% 18% 21% 13% 10 5 6% 5% 6% 4% 4% 5% 3% 0 Rys. 14 Przyczyny nie zatrudniania K 50+ przez niektóre firmy i instytucje z powiatu trzebnickiego. Ponad 20% badanych wskazywało jako przyczynę niechęci firm i instytucji z powiatu trzebnickiego do zatrudniania K 50+ to, że kobiety powyżej 50-tego roku życia częściej chorują, częściej przebywają na zwolnieniach lekarskich, 18% - K50+ są mniej wydajne niż pozostali pracownicy, 17%- K50+ są gorzej przygotowane do wykonywania pracy niż pozostali pracownicy (gorsze wykształcenie, umiejętności), natomiast 13% odpowiedzi jako przyczynę nie zatrudniania K 50+ wskazywało specyfikę firmy/pracy w firmie, która wyklucza zatrudnienie K50+. W wywiadzie 6 % badanych (i mniej) wskazało niechęć firm i instytucji z powiatu trzebnickiego do zatrudniania K 50+ ze względu na: brak akceptacji K 50+ przez pozostałych pracowników (6%), zatrudnienie K 50+ wiąże się z dużą ilością formalności, biurokracją(6%), nie ma K 50+ chętnych do podjęcia pracy (5%), K 50+ nie są akceptowane przez klientów (4%), zatrudnienie K50+ jest nie opłacalne finansowo (4%), koszty pracy K50+ są zbyt wysokie (4%). Wśród badanych 4. respondentów udzieliło odpowiedzi na pytanie Inne, jakie?..., wskazując następującą przyczynę niechęci firm i instytucji z powiatu trzebnickiego do zatrudniania K 50+: obawa że K50+ nie nadaje się do pracy ; dyskryminacja kobiet, wiek i wygląd oraz nie rozumiem dlaczego nie mogą znaleźć pracy. 26

4. Przeciwdziałanie bezrobociu kobiet 50+ W trakcie przeprowadzania wywiadu w badaniu jakościowym metoda IDI, respondenci przekazali informacje nt. przeciwdziałania bezrobociu kobiet 50+, poprzez udzielenie odpowiedzi na pytania C1-C6 zawarte w scenariuszu. 4.1. Formy przeciwdziałania bezrobociu, jakie referent może zaoferować bezrobotnym kobietom powyżej 50. roku życia Respondenci odpowiadali na pytanie- Które z wymienionych form przeciwdziałania bezrobociu może Pani/Pan zaoferować bezrobotnym kobietom powyżej 50. roku życia? (pytanie badawcze nr C1), mając możliwość udzielenia niżej wymienionych odpowiedzi. Ankietowani odpowiadając na ww. pytanie mogli podać jedną lub kilka odpowiedzi. Tab. 16 Formy przeciwdziałania bezrobociu, jakie referent może zaoferować bezrobotnym kobietom powyżej 50. roku życia Lp. Odpowiedzi Ilość odpowiedzi 1 Przedstawienie oferty pracy 22 16 2 Zaproponowanie szkolenia, jakiego? (udzielone odpowiedzi pod tabelą) 28 21 3 Jedynie wypłacenie zasiłku 7 5 4 Zaproponowanie robót publicznych 4 3 5 Zaproponowanie prac interwencyjnych 15 11 6 Skierowanie do Ośrodka Pomocy Społecznej 14 10 7 Nic nie mogę zaproponować 8 6 8 Inne, jakie? (udzielone odpowiedzi zamieszczono pod tabelą) 5 4 9 Ʃ 136 100 Zaproponowanie szkolenia, jakiego? Wśród 28 odpowiedzi wskazano: kurs komputerowy, prawo jazdy; szkolenie dotyczące wzrostu asertywności; szkolenie z POKL; przekwalifikowanie się; opieki osób starszych; związane ze stanowiskiem pracy; sprzedawca, kucharz; różnego typu szkolenia; w zależności od zainteresowań sprzedawca, komputerowe, nauka języków; poszukiwanie pracy; opiekunka, sprzedawca; zawodowe/ przekwalifikowanie- językowe, komputerowe; języki, komputery; kasjer sprzedawca; zajęcia aktywizujące, księgowość, opiekunki; doradca zawodowy, opiekun osób starszych, prawo jazdy, florystka, kursy komputerowe; szkolenia indywidualne np. sprzedawca; gastronomia, mała przedsiębiorczość; przedsiębiorczość, kucharz, catering, kasjer, sprzedawca; obsługa komputera; sprzedawca, pracownik biurowy; kurs komputerowy; kasy fiskalne; w danym kierunku; kasa fiskalna; szkolenie finansowe; techniki komputerowe; technologia informacyjna. % 27

Inne, jakie?... Wśród 5 odpowiedzi wskazano: porada psychologiczna ;przekwalifikowanie się; staże (3 odpowiedzi). Inne, jakie? (udzielone Nic nie mogę zaproponować Skierowanie do Ośrodka Pomocy Zaproponowanie prac Zaproponowanie robót publicznych Jedynie wypłacenie zasiłku Zaproponowanie szkolenia, Przedstawienie oferty pracy 4% 6% 3% 5% 10% 11% 16% 21% 0 5 10 15 20 25 Rys. 15 Formy przeciwdziałania bezrobociu, jakie referent może zaoferować bezrobotnym kobietom powyżej 50. roku życia Wśród badanych 21% wskazało, że referent może zaoferować bezrobotnym kobietom powyżej 50. roku życia szkolenia jako formę przeciwdziałania bezrobociu. Respondenci podali następujący zakres tematyczny szkoleń, jakie mogą zaoferować K 50+: kurs komputerowy prawo jazdy szkolenie dotyczące wzrostu asertywności szkolenia z POKL opiekun osób starszych związane ze stanowiskiem pracy- sprzedawca, kucharz różnego typu szkolenia; w zależności od zainteresowań- sprzedawca, komputerowe, nauka języków szkolenia w zakresie poszukiwania pracy szkolenia zawodowe kasjer zajęcia aktywizujące księgowość doradca zawodowy florystka szkolenia indywidualne np. sprzedawca; gastronomia, mała przedsiębiorczość, kucharz, catering, kasjer, sprzedawca; obsługa komputera pracownik biurowy kasy fiskalne 28

szkolenie finansowe techniki komputerowe szkolenia w zakresie technologii informacyjnych. Wśród odpowiedzi respondentów w zakresie form przeciwdziałania bezrobociu, jakie mogą zaoferować bezrobotnym kobietom 50+, wskazano: 16%- przedstawienie oferty pracy, 11%- zaproponowanie prac interwencyjnych, 10%- skierowanie do Ośrodka Pomocy Społecznej, natomiast 6% i mniej odpowiedziało: Nic nie mogę zaproponować (6%) Jedynie wypłacenie zasiłku (5%) Inne, jakie? (4%)- jako inne formy przeciwdziałania bezrobociu, jakie referent może zaoferować bezrobotnym kobietom powyżej 50. roku życia respondenci wskazali odpowiedzi: porada psychologiczna, przekwalifikowanie się, staże Zaproponowanie robót publicznych (3% wszystkich odpowiedzi). 4.2. Co instytucje rynku pracy robią, aby przeciwdziałać długotrwałemu bezrobociu wśród kobiet 50+ w powiecie trzebnickim? Respondenci odpowiadali na pytanie- Co, według Pani/Pana, instytucje rynku pracy robią, aby przeciwdziałać długotrwałemu bezrobociu wśród kobiet 50+ w powiecie trzebnickim? (pytanie badawcze nr C2), mając możliwość udzielenia niżej wymienionych odpowiedzi zawartych w scenariuszu wywiadu. Respondenci odpowiadając na ww. pytanie mogli podać jedną lub kilka odpowiedzi. Tab. 17 Przeciwdziałanie długotrwałemu bezrobociu wśród kobiet 50+ w powiecie trzebnickim Lp. 1 2 3 Odpowiedzi Ilość odpowiedzi % Informują o organizacjach prowadzących szkolenia dla bezrobotnych 19 11 Organizują spotkania bezrobotnych z pracodawcami 17 10 Prowadzą warsztaty aktywnego poszukiwania pracy 30 17 4 Organizują targi pracy 33 19 5 Informują o nowych ofertach pracy 24 14 6 Prowadzą szkolenia 25 14 7 Dofinansowują opiekę nad dziećmi, osobami zależnymi 12 7 8 Dofinansowują dojazdy z miejsca zamieszkania do miejsca pracy 12 7 9 Inne, jakie? (odpowiedzi podano pod tabelą) 4 2 10 Ʃ 176 100 29

Inne, jakie? Wskazano: doradztwo zawodowe; tworzenie nowych miejsc pracy; informacje z urzędu pracy, które są przekazywane; giełdy, szkolenia (4 odpowiedzi) Co instytucje rynku pracy robią, aby przeciwdziałać długotrwałemu bezrobociu kobiet 50+ w powiecie trzebnickim Inne, jakie? (odpowiedzi podano Dofinansowują dojazdy z miejsca Dofinansowują opiekę nad dziećmi, Prowadzą szkolenia Informują o nowych ofertach pracy Organizują targi pracy Prowadzą warsztaty aktywnego Organizują spotkania bezrobotnych Informują o organizacjach 2% 7% 7% 10% 11% 14% 14% 19% 17% 0 5 10 15 20 Rys. 16 Przeciwdziałanie długotrwałemu bezrobociu wśród kobiet 50+ w powiecie trzebnickim Zdaniem respondentów instytucje rynku pracy, aby przeciwdziałać bezrobociu wśród kobiet 50+ organizują targi pracy (19 % odpowiedzi), prowadzą warsztaty aktywnego poszukiwania pracy (17% odpowiedzi), prowadzą szkolenia oraz informują o nowych ofertach pracy (14% wskazanych odpowiedzi), a także: informują o organizacjach prowadzących szkolenia dla bezrobotnych (11% odpowiedzi) organizują spotkania bezrobotnych z pracodawcami (10% odpowiedzi ) dofinansowują opiekę nad dziećmi, osobami zależnymi oraz dofinansowują dojazdy z miejsca zamieszkania do miejsca pracy (7% odpowiedzi). Wśród badanych 4. respondentów oznaczyło odpowiedź Inne, jakie?.... Jako inne przeciwdziałanie bezrobociu przez instytucje rynku pracy wśród kobiet 50+ respondenci wskazali: doradztwo zawodowe, tworzenie nowych miejsc pracy, informacje z urzędu pracy, które są przekazywane oraz giełdy i szkolenia. 4.3. Przyczyny długotrwałego bezrobocia wśród kobiet powyżej 50. roku życia w powiecie trzebnickim W trakcie przeprowadzania wywiadu, respondenci odpowiadali na pytanie- Co zdaniem Pani/ Pana jest przyczyną długotrwałego bezrobocia wśród kobiet powyżej 50. roku życia w 30

powiecie trzebnickim? (pytanie badawcze nr C3). Zgodnie ze scenariuszem wywiadu, respondenci mieli możliwość udzielenia jednej lub kilku niżej wymienionych odpowiedzi. Tab. 18 Przyczyny długotrwałego bezrobocia wśród kobiet powyżej 50. roku życia w powiecie trzebnickim Lp. Odpowiedzi Ilość odpowiedzi % 1 Niski poziom edukacji 22 13 2 Brak doświadczenia zawodowego 12 7 3 Brak ofert pracy 43 26 4 5 Trudny dostęp do pracy ze względu na brak komunikacji pomiędzy miejscowościami w powiecie trzebnickim 28 17 Niechęć pracowników do zatrudniania kobiet powyżej 50. roku życia 25 15 Brak umiejętności poruszania się na rynku pracy 6 (umiejętności poszukiwania ofert pracy, pisania CV, itp.) 30 18 7 Inne, jakie? (odpowiedzi podano pod tabelą) 5 3 8 Ʃ 165 100 Inne, jakie? Wskazano: obawy pracodawców; zaniżone poczucie wartości (2 odpowiedzi); kwalifikacje niskie, brak motywacji; niechęć pracodawców; (5 odpowiedzi). Przyczyny długotrwałego bezrobocia wśród kobiet powyżej 50. roku życia w powiecie trzebnickim 30 25 20 15 10 5 0 13% 7% 26% 17% 15% 18% 3% Rys. 17 Przyczyny długotrwałego bezrobocia wśród kobiet powyżej 50. roku życia w powiecie trzebnickim Wśród 26% odpowiedzi jako przyczynę długotrwałego bezrobocia wśród kobiet powyżej 50. roku życia w powiecie trzebnickim respondenci wskazali brak ofert pracy, w 18% brak umiejętności poruszania się na rynku pracy (umiejętności poszukiwania ofert pracy, pisania 31

CV, itp.), w 17% odpowiedzi respondenci wskazali trudny dostęp do pracy ze względu na brak komunikacji pomiędzy miejscowościami w powiecie trzebnickim, w 15%- niechęć pracowników do zatrudniania kobiet powyżej 50. roku życia, natomiast 13% odpowiedzi wskazało na niski poziom edukacji wśród K 50+, a 3 % odpowiedzi wskazało inne, jakie?. Respondenci podali jako inne przyczyny długotrwałego bezrobocia: obawy pracodawców, zaniżone poczucie wartości ; kwalifikacje niskie, brak motywacji, a także niechęć pracodawców. 4.4 Umiejętności/ kompetencje, jakich oczekują pracodawcy od przyszłych pracowników - kobiet 50+ Respondenci odpowiadali na pytanie- Jakich umiejętności/ kompetencji, Pani/Pana zdaniem, oczekują pracodawcy od przyszłych pracowników - kobiet 50+? (pytanie badawcze nr C4), mając możliwość udzielenia niżej wymienionych odpowiedzi. Ankietowani odpowiadając na ww. pytanie mogli podać jedną lub kilka odpowiedzi. Tab. 19 Umiejętności/ kompetencje, jakich oczekują pracodawcy od przyszłych pracowników - kobiet 50+ Lp. Odpowiedzi Ilość odpowiedzi % 1 Prawo jazdy 31 17 2 Obsługa komputera 44 24 3 4 Umiejętność obsługi urządzeń biurowych 40 21 Umiejętność posługiwania się językami obcymi 30 16 5 Umiejętności techniczne 21 11 6 Umiejętności manualne 17 9 Inne, jakie? (odpowiedzi podano pod 7 tabelą) 4 2 8 Ʃ 187 100 Inne, jakie? Wskazano: doświadczenie, dyspozycyjność; umiejętności interpersonalne, elastyczność; wszystko zależy od pracodawcy; nie można generalizować; (4 odpowiedzi) 32

Umiejętności/ kompetencje, jakich oczekują pracodawcy od kobiet 50+ Inne, jakie? (odpowiedzi podano 2% Umiejętności manualne 9% Umiejętności techniczne 11% Umiejętność posługiwania się 16% Umiejętność obsługi urządzeń 21% Obsługa komputera 24% Prawo jazdy 17% 0 5 10 15 20 25 Rys. 18 Umiejętności/ kompetencje, jakich oczekują pracodawcy od przyszłych pracowników - kobiet 50+ Wśród badanych respondentów 24% wskazało, że w zakresie umiejętności/ kompetencji, jakich oczekują pracodawcy od przyszłych pracowników - kobiet 50+, ważna jest obsługa komputera, 21% wskazało na umiejętności obsługi urządzeń biurowych, 17% na posiadanie prawa jazdy, 16% na umiejętność posługiwania się językami obcymi, 11% na posiadanie umiejętności technicznych, natomiast 9% posiadanie umiejętności manualnych. Zaledwie 4 respondentów udzieliło odpowiedzi na pytania Inne, jakie?..., wskazując następujące odpowiedzi w zakresie umiejętności/ kompetencji, jakich oczekują pracodawcy od przyszłych pracowników - kobiet 50+: doświadczenie, dyspozycyjność, umiejętności interpersonalne, elastyczność, wszystko zależy od pracodawcy oraz nie można generalizować. 4.5 Jakimi formami zatrudnienia pracowników są zainteresowani pracodawcy? Scenariusz wywiadu zawierał pytanie- Jakimi formami zatrudnienia pracowników, Pani/ Pana zdaniem, zainteresowani są pracodawcy? (pytanie badawcze nr C5), na które respondenci udzielili odpowiedzi mając możliwość podania jednej lub kilku niżej wymienionych odpowiedzi. Tab. 20 Formy zatrudnienia pracowników, jakimi są zainteresowani pracodawcy Lp. Odpowiedzi Ilość odpowiedzi % 1 Stażami (bez nawiązywania stosunku pracy) 40 35 2 Przygotowaniem zawodowym w miejscu pracy (bez nawiązywania stosunku pracy) 20 18 33

Pracami interwencyjnymi (refundacja części 3 wynagrodzenia i części składek na ubezpieczenia społeczne) 35 31 Zatrudnienie bezrobotnego po ukończeniu 4 szkolenia w zakresie (odpowiedzi podano pod tabelą) 14 12 Zatrudnienie bezrobotnego po nabyciu niżej 5 wymienionych uprawnień (odpowiedzi podano pod tabelą) 5 4 6 Ʃ 114 100 Zatrudnienie bezrobotnego po ukończeniu szkolenia w zakresie: Wskazano: przygotowanie do zawodu; technologie informacyjne; organizowanego przez biuro pracy; np. szkolenia na sprzedawców; sprzedawca, opiekunka; szkolenie krawieckie; komputerowe językowe; szkolenia indywidualne; szkolenia indywidualne, np. komputerowe; w zależności czy jest indywidualne czy grupowe; usługi opiekuńcze; kurs komputerowy; wózek widłowy, prawo jazdy C,B; nie mam zdania (14 odpowiedzi). Zatrudnienie bezrobotnego po nabyciu niżej wymienionych uprawnień: Wskazano: kurs komputerowy; związanych z obsługą urządzeń biurowych; wózek widłowy; przewóz rzeczy; nie jestem zorientowana (5 odpowiedzi). 40 35 30 25 20 15 10 5 0 35% 18% 31% 12% 4% Rys. 19 Formy zatrudnienia pracowników, jakimi są zainteresowani pracodawcy Wśród form zatrudnienia pracowników, jakimi są zainteresowani pracodawcy respondenci w 35% odpowiedzi wskazali staże, w 31%- prace interwencyjne, 18% odpowiedzi dotyczyło przygotowania zawodowego w miejscu pracy (bez nawiązywania stosunku pracy), natomiast 12%- zatrudnienia bezrobotnego po ukończeniu szkolenia w zakresie ; respondenci podali następujące obszary szkolenia: przygotowanie do zawodu technologie informacyjne organizowane przez biuro pracy 34

np. szkolenia na sprzedawców sprzedawca, opiekunka szkolenie krawieckie komputerowe językowe szkolenia indywidualne usługi opiekuńcze wózek widłowy prawo jazdy C,B nie mam zdania Z przeprowadzonych wywiadów wynika, że 4% badanych wskazało wśród form zatrudnienia pracowników, że pracodawcy są zainteresowani: zatrudnieniem bezrobotnego po nabyciu takich uprawnień jak: kurs komputerowy; uprawnienia związane z obsługą urządzeń biurowych; wózek widłowy; przewóz rzeczy; jeden respondent odpowiedział - nie jestem zorientowana. 4.6 Ocena szans bezrobotnych kobiet 50+ na lokalnym rynku pracy Podczas przeprowadzania wywiadu moderator zadawał respondentowi pytanie- Jak Pani/ Pan ocenia szanse bezrobotnych kobiet 50+ na lokalnym rynku pracy? (pytanie badawcze nr C6), na które zgodnie ze scenariuszem mógł odpowiedzieć wybierając jedną z wymienionych niżej odpowiedzi. Tab. 21 Ocena szans bezrobotnych kobiet 50+ na lokalnym rynku pracy Lp. Odpowiedzi Ilość odpowiedzi 1 Bez szans 6 12 2 Znajdą pracę 8 16 3 Trudno powiedzieć 36 72 4 Ʃ 50 100 % 35

Szanse bezrobotnych kobiet 50+ na lokalnym rynku pracy 72% 12% 16% Bez szans Znajdą pracę Trudno powiedzieć Rys. 20 Ocena szans bezrobotnych kobiet 50+ na lokalnym rynku pracy Z analizy wywiadów wynika, że 72% respondentów wskazało odpowiedź 3. tj. trudno powiedzieć, jakie są szanse bezrobotnych kobiet 50+ na lokalnym rynku pracy, 16% respondentów uważa, że kobiety powyżej 50-tego roku życia z powiatu trzebnickiego znajdą pracę, natomiast 12%, że kobiety 50+ są bez szans na rynku pracy. IV. Wnioski z badań Przeprowadzone badanie jakościowe wśród użytkowników produktu finalnego ( stanowiących grupę respondentów opisanych w pkt. II raportu ) poprzez indywidualne wywiady pogłębione, w oparciu o zaplanowany scenariusz, dostarczyło znacznej ilości danych poddanych dalszej analizie. Z pogłębionej analizy informacji i danych uzyskanych w badaniu, wynika obszar aktualnych problemów i potrzeb w zakresie zwiększenia efektywności działań instytucji działających na rzecz integracji społecznej prowadzącej do zatrudnienia długotrwale bezrobotnych kobiet powyżej 50. roku życia z powiatu trzebnickiego oraz ich efektywnej współpracy z pracodawcą. Charakterystyka badanej grupy respondentów (próba 50 osób): a) 90% badanych stanowiły kobiety, 10% mężczyźni, b) 36% badanych wskazało wiek w przedziale 45 lat do 65 lat, c) 62% badanych wskazało, że posiada wykształcenie wyższe, d) 34% wskazało, że posiada wykształcenie pomaturalne, f) 76% badanych wskazało, że są przedstawicielami publicznych instytucji rynku pracy, 36