Sprawozdanie finansowe 2016 krok po kroku

Sprawozdanie finansowe 2016 krok po kroku

Katarzyna Trzpioła doktor nauk ekonomicznych, adiunkt na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, praktyk, wieloletni szkoleniowiec i dydaktyk, autorka wielu publikacji z zakresu rachunkowości finansowej, podatkowej, MSSF i rachunkowości zarządczej. Od kilkunastu lat współpracuje z Wydawnictwem Wiedza i Praktyka. Wydawca: Marta Grabowska-Peda Redaktor prowadzący: Katarzyna Brzozowska Koordynator produkcji: Mariusz Jezierski Korekta: Anna Marecka ISBN 978-83-269-5522-8 Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2016 Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. ul. Łotewska 9a, 03-918 Warszawa, tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10 Skład i łamanie: Raster studio, Norbert Bogajczyk Publikacja Sprawozdanie finansowe za 2016 rok krok po kroku chroniona jest prawem autorskim. Przedruk materiałów opublikowanych w niej bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Niniejsza publikacja została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy oraz doświadczenia jej twórców. Zaproponowane w niej wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Opublikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji Sprawozdanie finansowe za 2016 rok krok po kroku wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków. Informujemy, że Państwa dane osobowe będą przetwarzane przez Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul. Łotewska 9a, w celu realizacji niniejszego zamówienia oraz do celów marketingowych przesyłania materiałów promocyjnych dotyczących innych produktów i usług. Mają Państwo prawo do wglądu oraz poprawiania swoich danych, a także do wyrażenia sprzeciwu wobec ich przetwarzania do celów promocyjnych. Podanie danych jest dobrowolne. Zapewniamy, że Państwa dane nie będą przekazywane bez Państwa wiedzy i zgody innym podmiotom.

Spis treści Spis treści Sprawozdanie finansowe za 2016 rok krok po kroku...5 Obowiązki związane ze sporządzeniem sprawozdania finansowego...5 Jaki wariant sprawozdania wybrać...6 Dodatkowy element do sprawozdania finansowego sprawozdanie z działalności...14 Terminy sporządzenia rocznego sprawozdania finansowego...16 Podpisanie sprawozdania finansowego...16 Prezentacja sprawozdania przed zatwierdzeniem...17 Dane porównawcze w sprawozdaniu finansowym...18 Informacja dodatkowa...19 Poddanie sprawozdania finansowego badaniu...20 Wybór biegłego rewidenta...23 Publikacja sprawozdania finansowego...24 Jak należy wycenić i zaprezentować dane w bilansie...25 Grupa A: Aktywa trwałe... 25 Grupa A.I. Wartości niematerialne i prawne...26 Grupa A.II. Rzeczowe aktywa trwałe...28 Grupa A.III. Należności długoterminowe...33 Grupa A.IV. Inwestycje długoterminowe... 37 Grupa A.V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe...40 Grupa B: Aktywa obrotowe... 44 Grupa B.I. Zapasy...44 Grupa B.II. Należności krótkoterminowe...47 Grupa B.III. Inwestycje krótkoterminowe...53 Grupa B.IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe...57 C i D, Dodatkowe pozycje aktywów od 2016 roku C. Należne wpłaty na kapitał (fundusz) podstawowy i D. Należne wpłaty na kapitał podstawowy...60 3

Sprawozdanie finansowe za 2016 rok krok po kroku A. Kapitały (fundusze) własne...65 B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania...70 Rezerwy na zobowiązania...70 Zobowiązania warunkowe...76 Zobowiązania długoterminowe...76 Zobowiązania krótkoterminowe...80 Fundusze specjalne...83 Rozliczenia międzyokresowe...83 Rachunek zysków i strat...88 Wynik finansowy i jego ustalanie...89 Podział przychodów i kosztów...90 Dwa warianty RZiS...91 Wariant kalkulacyjny część dotycząca działalności podatkowej operacyjnej...96 Wariant porównawczy część dotycząca działalności podatkowej operacyjnej...97 Pozostałe elementy RZiZ... 101 Zdarzenia finansowe... 105 Obciążenia wyniku finansowego... 110 Rachunek przepływów pieniężnych... 112 Rola rachunku przepływów pieniężnych... 115 Metody sporządzania cash flow... 117 Zestawienie zmian w kapitale własnym... 120 Informacja dodatkowa... 122 Podstawa prawna:... 131 4

Sprawozdanie finansowe za 2016 rok krok po kroku Sprawozdanie finansowe za 2016 rok krok po kroku Roczne sprawozdanie finansowe jednostek zgodnie z najważniejszą zasadą rachunkowości zapisaną w art. 4 ust. 1 uor powinno rzetelnie i jasno przedstawiać sytuację majątkową, finansową i wynik finansowy. Wszystkie inne zasady, przepisy oraz stosowane metody powinny być podporządkowane tej zasadzie. Za wiernie i rzetelnie odzwierciedlające obraz jednostki zgodnie z art. 49a uor uważa się także sprawozdanie sporządzone zgodnie z uproszczeniami przewidzianymi dla jednostek mikro. Zgodnie z art. 45 ust. 5 uor sprawozdanie finansowe sporządza się w języku polskim i w walucie polskiej. Ustawa o rachunkowości przewiduje możliwość uproszczeń w zakresie prezentacji danych liczbowych, które można wykazywać w zaokrągleniu do tysięcy złotych oczywiście pod warunkiem że nie zniekształca to obrazu jednostki. Obowiązki związane ze sporządzeniem sprawozdania finansowego Sporządzając sprawozdanie finansowe, jednostka stosuje zasady wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego określone w ustawie o rachunkowości. Na obowiązki związane ze sporządzeniem sprawozdania finansowego, do których obligują przepisy ustawy o rachunkowości, składają się: 1) sporządzenie sprawozdania finansowego nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego (art. 52 ust. 1 uor), 2) podpisanie sprawozdania finansowego (art. 52 ust. 2 uor), 3) badanie sprawozdania finansowego (art. 64 uor), 4) zatwierdzenie sprawozdania finansowego przez organ zatwierdzający, nie później niż 6 miesięcy od dnia bilansowego (art. 53 ust. 1 uor), 5

Sprawozdanie finansowe za 2016 rok krok po kroku 5) złożenie sprawozdania finansowego wraz z innymi wymaganymi dokumentami we właściwym rejestrze sądowym w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego (art. 69 ust. 1 uor), 6) złożenie sprawozdania finansowego wraz z innymi wymaganymi dokumentami do ogłoszenia w ciągu 15 dni od dnia ich zatwierdzenia (art. 70 ust. 1 uor). Jaki wariant sprawozdania wybrać Dostępne są następujące możliwości wyboru wariantu prezentacyjnego wg załącznika: Załącznik nr 1 w wersji 2016 dla wszystkich jednostek, Załącznik nr 4 w wersji 2016 dla jednostek spełniających kryteria uznania ich za jednostki mikro, Załącznik nr 5 w wersji 2016 dla jednostek spełniających kryteria uznania ich za małe. Ważne Niektóre jednostki mogą sporządzać sprawozdanie jeszcze według wersji ustawy o rachunkowości obowiązującej do końca 2015 roku. Dotyczy to tych podmiotów, które rozpoczęły swój rok obrotowy jeszcze w 2015 roku. Nowelizacja ustawy o rachunkowości obowiązuje przy sporządzaniu sprawozdań za rok obrotowy rozpoczynający się 1 stycznia 2016 r., ale można było na podstawie art. 6 ust 2 ustawy nowelizującej jej przepisy zastosować przy sporządzaniu sprawozdania za 2015 rok. Uproszczenia dla małych podmiotów można stosować niezależnie od faktu, iż jednostka na podstawie art. 64 ust. 1 uor będzie poddawała swoje sprawozdanie finansowe badaniu. Będą one miały jednak największe znaczenie dla spółek akcyjnych, których sprawozdania finansowe są bez względu na wielkość jednostki poddawane badaniu przez biegłego rewidenta. Możliwość skorzystania z uproszczeń ma także znaczenie dla 6

Obowiązki związane ze sporządzeniem sprawozdania finansowego tzw. pozostałych jednostek, m.in.: spółek z o.o., spółdzielni czy przedsiębiorstw państwowych, jeśli są jednostkami przekraczającymi progi wielkościowe powodujące powstanie obowiązku poddania sprawozdania finansowego badaniu przez audytora. PRZYKŁAD Spółka ABC ma rok obrotowy rozpoczynający się 1 października. Sprawozdanie za okres od 1 października 2015 r. do 30 września 2016 r. będzie mogło być sporządzone albo według przepisów ustawy sprzed nowelizacji, albo już z uwzględnieniem nowo wprowadzonych zmian. Jednostka mikro Przepisy dotyczące jednostek mikro obowiązują od 5 września 2014 r. i mogły być stosowane od dwóch lat, czyli już przy sporządzaniu sprawozdań za 2014 rok. Jednostkami mikro, po podjęciu stosownej decyzji przez organ zatwierdzający, mogą być zgodnie z art. 3 ust. 1a pkt 1 uor: spółki handlowe (osobowe i kapitałowe, w tym również w organizacji) oraz spółki cywilne z wyjątkiem tych spółek osobowych i cywilnych, w których wyłącznymi udziałowcami są osoby fizyczne, inne osoby prawne, oddziały przedsiębiorców zagranicznych, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Aby móc jednak zaliczyć te jednostki do kręgu mikro, jednostki te w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność, nie mogą przekroczyć co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości: a) 1.500.000 zł w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego, 7

Sprawozdanie finansowe za 2016 rok krok po kroku b) 3.000.000 zł w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy, c) 10 osób w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty. Uwaga Z uproszczeń dla jednostek mikro nie mogą jednak skorzystać jednostki, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 3 uor, czyli jednostki organizacyjne działające na podstawie Prawa bankowego, przepisów o obrocie papierami wartościowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych, przepisów o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, przepisów o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Wyłączono także jednostki zamierzające ubiegać się lub ubiegające się o zezwolenie na wykonywanie działalności na podstawie tych przepisów. Ponadto do jednostek mikro nie mogą być zaliczone jednostki należące do sektora finansów publicznych, które posiadają osobowość prawną. Do jednostek mikro na podstawie art. 3 ust. 1a pkt 3 uor mogą być zaliczone, też oczywiście po podjęciu stosownej decyzji przez organ uprawniony do zatwierdzania sprawozdania finansowego, osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, jeżeli przychody netto tych jednostek ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych wyniosły równowartość w walucie polskiej nie mniej niż 1.200.000 euro i nie więcej niż 2.000.000 euro za poprzedni rok obrotowy, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą. Powyżsi przedsiębiorcy mogą skorzystać ze statusu jednostek mikro także wówczas, gdy księgi rachunkowe są prowadzone przez nich dobrowolnie na podstawie art. 2 ust. 2 uor. 8

Obowiązki związane ze sporządzeniem sprawozdania finansowego Kolejnymi jednostkami mikro mogą być podmioty wskazane w art. 3 ust. 1b uor, czyli te osoby prawne, oddziały zagraniczne i przedstawicielstwa osób zagranicznych, które są wymienione w art. 3 ust. 1a pkt 1 uor, jeśli za poprzedni rok obrotowy sporządziły sprawozdanie finansowe z zastosowaniem art. 46 ust. 5 pkt 4, art. 47 ust. 4 pkt 4, art. 48 ust. 3, art. 48a ust. 3, art. 48b ust. 4 lub art. 49 ust. 4 uor oraz w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe, albo w roku poprzedzającym ten rok obrotowy przekroczyły dwie z wymienionych w ust. 1a pkt 1 wielkości. Ten przepis wprowadza możliwość sporządzania w bieżącym roku obrotowym uproszczonego sprawozdania finansowego spółkom prawa handlowego, innym osobom prawnym, a także oddziałom przedsiębiorców zagranicznych, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, dając możliwość utrzymania statusu jednostki mikro na potrzeby sprawozdawczości finansowej, jeśli w jednym z dwóch lat (bieżącym lub obrotowym) przekroczone zostały progi wartościowe. Jednostka mała Na postawie ustawy z 23 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o rachunkowości i innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1333) małymi jednostkami mogą być, po podjęciu stosownej decyzji przez organ zatwierdzający, zgodnie z art. 3 ust. 1c uor: 1) spółki, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 uor, inne osoby prawne, jednostki, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 uor, oraz oddziały przedsiębiorców zagranicznych w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli jednostki te w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą, nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości: 9

Sprawozdanie finansowe za 2016 rok krok po kroku a) 17.000.000 zł w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego, b) 34.000.000 zł w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy, c) 50 osób w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty; 2) osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, które stosują zasady rachunkowości na podstawie art. 2 ust. 2 uor, czyli dobrowolnie prowadzące księgi rachunkowe. Ponadto jednostkami małymi w rozumieniu ustawy są również jednostki, o których mowa w ust. 1c, które: 1) za poprzedni rok obrotowy sporządziły sprawozdanie finansowe z zastosowaniem art. 46 ust. 5 pkt 5, art. 47 ust. 4 pkt 5, art. 48 ust. 4, art. 48a ust. 4, art. 48b ust. 5 lub art. 49 ust. 5 uor oraz 2) w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe, albo w roku poprzedzającym ten rok obrotowy przekroczyły dwie z wymienionych w ust. 1c pkt 1 wielkości. PRZYKŁAD Spółka AWA sp. z o.o. wykazała w swoich sprawozdaniach następujące dane: 2015 r. 2016 r. A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów 3.290.000,00 3.300.000,00 Suma aktywów 1.400.000,00 1.200.000,00 Średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty 9,00 8,50 Walne zgromadzenie wspólników może podjąć uchwałę o sporządzaniu przez spółkę sprawozdań według kryteriów mikro, ponieważ spółka nie przekroczyła w 2015 i 2016 roku progu dotyczącego przychodów i zatrudnienia. 10

Obowiązki związane ze sporządzeniem sprawozdania finansowego PRZYKŁAD Spółka YXC SA zaprezentuje w swoich sprawozdaniach następujące dane: 2015 r. 2016 r. A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów 32.000.000,00 39.000.000,00 Suma aktywów 17.800.000,00 16.500.000,00 Średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty 39,20 38,90 Zgromadzenie akcjonariuszy może w przypadku tej spółki podjąć uchwałę upoważniającą zarząd do przygotowania sprawozdania według załącznika nr 5, ponieważ w 2015 roku spółka nie przekroczyła progu przychodów i zatrudnienia, a za 2016 rok zatrudnienia i sumy bilansowej. Podjęcie takiej uchwały będzie oznaczało dobrowolne zastosowanie przepisów nowelizacji ustawy o rachunkowości. Niektóre jednostki będą więc miały wybór wariantu prezentacyjnego spośród aż trzech załączników. PRZYKŁAD Przychody spółki z o.o. za rok obrotowy, który rozpoczął się 1 października 2015 r., a zakończy 30 września 2016 r., wyniosły 3 mln zł, a za poprzedni rok 2,5 mln zł. Suma bilansowa na koniec września 2016 i 2015 roku nie przekroczyła 1,2 mln zł. Wspólnicy tej spółki z o.o. mogą zdecydować o sporządzeniu sprawozdania: Według kryteriów mikrojednostek będzie obejmowało tylko bilans oraz rachunek zysków i strat (wersja załącznika na 2015 rok), Według kryteriów mikrojednostek będzie obejmowało tylko bilans oraz rachunek zysków i strat (wersja załącznika na 2016 rok), 11

Sprawozdanie finansowe za 2016 rok krok po kroku Według kryteriów małych jednostek będzie obejmowało uproszczony zgodnie z załącznikiem 5 bilans, rachunek zysków i strat oraz informację dodatkową, Według kryteriów ogólnych załącznik nr 1, wersja 2015 rok, ale z uproszczeniami prezentacyjnymi przewidzianymi w art. 50 ust. 2 uor będzie obejmowało bilans, rachunek zysków i strat oraz informację dodatkową, Według kryteriów ogólnych załącznik nr 1, wersja 2015 r., ale bez uproszczeń będzie obejmowało bilans rachunek zysków i strat oraz informację dodatkową, Według kryteriów ogólnych załącznik nr 1, wersja 2016 rok, ale bez uproszczeń prezentacyjnych będzie obejmowało bilans rachunek zysków i strat oraz informację dodatkową. PRZYKŁAD Przychody spółki z o.o. za rok obrotowy, który rozpoczął się 1 stycznia 2016 r., a zakończy 31 grudnia 2016 r., wyniosły 3 mln zł, a za poprzedni rok 2,5 mln zł. Suma bilansowa na koniec 2016 i 2015 roku nie przekroczyła 1,2 mln zł. Wspólnicy tej spółki z o.o. mogą zdecydować o sporządzeniu sprawozdania: Według kryteriów mikrojednostek będzie obejmowało tylko bilans oraz rachunek zysków i strat (wersja załącznika na 2016 rok), Według kryteriów małych jednostek będzie obejmowało uproszczony zgodnie z załącznikiem 5 bilans, rachunek zysków i strat oraz informację dodatkową, Według kryteriów ogólnych załącznik nr 1, bez uproszczeń będzie obejmowało bilans rachunek zysków i strat oraz informację dodatkową, Według kryteriów ogólnych załącznik nr 1, wersja 2016 rok, bez uproszczeń prezentacyjnych będzie obejmowało bilans, rachunek zysków i strat oraz informację dodatkową. 12

Obowiązki związane ze sporządzeniem sprawozdania finansowego Uwaga We wprowadzeniu do sprawozdania musi być zawarta informacja o przyjętych uproszczeniach zastosowanych przez jednostkę małą. W przeszłości (za 2015 rok po raz ostatni) można było skorzystać z możliwości uproszczonego sprawozdania finansowego według załącznika nr, 1 ale z uwzględnieniem uproszczeń przewidzianych w art. 50 ust. 2 uor polegających na prezentacji danych wyłącznie oznaczonych dużymi literami i rzymskimi cyframi. Warto zaznaczyć, iż w porównaniu do doskonale znanego uproszczonego sprawozdania, zgodnie z art. 50 ust. 2 uor, mała jednostka przygotowująca sprawozdanie zgodnie z załącznikiem 5 dodatkowo ujawni w ramach: rzeczowych aktywów trwałych wartość środków trwałych i środków trwałych w budowie, inwestycji długoterminowych wartość inwestycji w nieruchomości i odrębnie długoterminowe aktywa finansowe, należności krótkoterminowych podział na należności z tytułu dostaw i usług, w tym do i powyżej 12 miesięcy, inwestycji krótkoterminowych podział na krótkoterminowe aktywa finansowe, w tym środki pieniężne w kasie i na rachunkach, kapitału (funduszu) zapasowego nadwyżkę wartości sprzedaży (wartości emisyjnej) nad wartością nominalną udziałów (akcji), kapitału (funduszu) z aktualizacji wyceny wartość z tytułu aktualizacji wartości godziwej, rezerwy na zobowiązania wartość rezerwy na świadczenia emerytalne i podobne, zobowiązań długoterminowych wartość z tytułu kredytów i pożyczek, zobowiązań krótkoterminowych wartość kredytów i pożyczek, zobowiązań z tytułu dostaw i usług, w tym do i powyżej 12 miesięcy oraz funduszy specjalnych. Odrębną pozycją aktywów będą też Należne wpłaty na kapitał (fundusz) podstawowy i Udziały (akcje) własne. 13