ELEMENTY SOCJOLOGII dr Agnieszka Kacprzak CO TO JEST SOCJOLOGIA? socjologia (societas i logos nauka o społeczeństwie) Społeczeństwo jest to pewna liczba ludzi, którzy w określonych czasach i pod pewnymi względami utrzymują ściślejsze i częstsze stosunki wzajemne niż z osobami z zewnątrz (zbiorowości różnej skali: naród, ale też rodzina, wspólnota lokalna, korporacja międzynarodowa, kościół, cywilizacja) GORĄCA SOCJOLOGIA A SOCJOLOGIA NAUKOWA 1. Błędne obserwacje - większość naszych codziennych obserwacji jest powierzchowna i podświadoma (NAUKA: obserwacje świadome i systematyczne) 2. Nieuprawnione uogólnienia obserwując rzeczy dziejące się wokół nas mamy tendencję do zakładania, że kilka podobnych zdarzeń jest dowodem istnienia ogólnego wzorca (NAUKA: badania na dużych, reprezentatywnych próbach, powtarzalność) 1
GORĄCA SOCJOLOGIA A SOCJOLOGIA NAUKOWA (2) 3. Wybiórcza obserwacja koncentrujemy się na tych wydarzeniach i sytuacjach, które pasują do naszego wzorca, a ignorujemy pozostałe (NAUKA: w odpowiedni sposób dobieramy próbę badawczą i dopiero wyciągamy wnioski 4. Nielogiczne rozumowanie wyjątek, który potwierdza regułę (NAUKA: zawsze opiera się na logice) DO CZEGO SOCJOLOGIA MOŻE SIĘ PRZYDAĆ? Socjologiczna wyobraźnia to zdolność wiązania wszystkiego co się dzieje z warunkami strukturalnymi, kulturalnymi i historycznymi oraz z działaniami podejmowanymi w tych warunkach przez podmioty indywidualne i zbiorowe. Pozwala powiązać biografię, społeczeństwo i historię W szczególności: Świadomość różnic kulturowych Ocena efektów praktycznych różnych inicjatyw społecznych Samopoznanie (przedmiotem socjologii jest zachowanie nas samych jako istot społecznych) JAK PRZYGOTOWAĆ MINI- BADANIE? 2
PROCES BADAWCZY DEFINICJA PROBLEMU PRZEGLĄD LITERATURY HIPOTEZA PROJEKT BADAWCZY BADANIE INTERPRETACJA WYNIKÓW RAPORT BADAWCZY DEFINICJA PROBLEMU PYTANIA O STAN FAKTYCZNY Co się stało? PYTANIA PORÓWNAWCZE Czy tak się dzieje wszędzie? PYTANIE O ROZWÓJ WYPADKÓW Czy działo się to stopniowo? PYTANIE O PRZYCZYNY Dlaczego tak się dzieje? Jak wyjaśnić to zjawisko? PRZEGLĄD LITERATURY Czytamy całą literaturę podaną pod danym tematem i znajdujemy problem. Zaglądamy do Internetu np. na strony: www.cbos.pl, www.ipsos.pl, www.tnsglobal.pl http://www.millwardbrown.com/locations/poland/w iedza/default.aspx Analizujemy: Czy inni badacze dostrzegli ten problem? Jak próbowali go rozwiązać? Jakie aspekty zostały przez nich pominięte? 3
HIPOTEZA Jest to pomysł na to, jakie jest rozwiązanie problemu (formułujemy na podstawie analizy literatury podanej pod tematem zajęć i Internetu) Trzy rodzaje hipotez: Opisowe -zidentyfikowanie jakichś nieznanych cech lub zjawisk Statystyczne stwierdzenie występowania związków przyczynowo-skutkowych między jakimś zjawiskami Wyjaśniające odkrycie przyczyn danego zjawiska PROJEKT BADAWCZY TECHNIKI EMPIRYCZNE Eksperyment Obserwacja Badanie ankietowe Wywiady TECHNIKI INTERPRETATYWNE Analiza dokumentów Analiza wtórna BADANIE ANKIETOWE Otwarte Osoba badana bez sugestii, spontanicznie udziela odpowiedzi stosujemy, gdy nie możemy przewidzieć możliwych odpowiedzi Trudne do analizy z uwagi na różnorodność Zamknięte Dołączona jest lista możliwych odpowiedzi Konieczna jest wcześniej uzyskana wiedza na dany temat Uzyskane dane łatwiejsze do analizy ale mogą być zbyt uproszczone 4
BUDOWA PYTAŃ Pytanie musi być jasne i jednoznaczne Błąd: Czy pije pan dużo kawy? dużo - nieprecyzyjne Jedno pytanie powinno dotyczyć tylko jednej kwestii Błąd: Jaki problem okazał się najważniejszy, jaki sprawił najwięcej kłopotu? Pytanie nie może sugerować odpowiedzi Błąd: Czy nie lubisz swojego przełożonego? a/ bardzo nie lubię b/ średnio nie lubię c/ nie lubię d/ lubię BUDOWA PYTAŃ Maksymalnie upraszczamy - im krótsze pytania tym lepsze. Ta sama forma gramatyczna w drugiej/trzeciej osobie Konsekwentnie używane te same terminy Nie stosujemy nadmiernych zwrotów grzecznościowych Błąd: Czy mógłby pan zastanowić się, które Unikamy nadmiaru określeń Błąd: Na jakie najpoważniejsze kłopoty, problemy natknął się pan Unikamy podwójnych przeczeń Błąd: Dlaczego nie lubi pan nie mieć poczucia kontroli nad Zachowujemy logiczną kolejność pytań REALIZACJA BADANIA Liczba badanych min. 20 ankiet. Uczestnicy: członkowie waszej grupy PREZENTACJA BADANIA Czas: 10 minut Przygotowana w programie Power Point Struktura: 1. Slajd 1: Tytuł 2. Slajd 2: Problem w formie pytania 3. Slajd 3: Hipoteza lub hipotezy 4. Slajd 4: Uzasadnienie hipotezy na podstawie literatury/ Internetu 5. Kwestionariusz ankiety (3-5 pytań + metryczka) 6. Wyniki badania 7. Slajd ostatni: Wnioski: przyjęcie lub odrzucenie hipotezy 5