dr hab. Marcin Jędrzejczyk

Przez inwestycje należy rozumieć aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych, wynikających z przyrostu wartości tych zasobów, uzyskania z nich przychodów w postaci odsetek, dywidend, lub innych pożytków, w tym również transakcji handlowej, a w szczególności aktywa finansowe oraz te nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez jednostkę, lecz zostały nabyte w celu osiągnięcia określonych wyżej pozycji. Inwestycje dzieli się na długo- i krótkoterminowe. 2

nieruchomości tylko te, które nie są używane przez firmę do realizacji jej podstawowych zadań np. budynki i lokale przeznaczone na wynajem wartości niematerialne i prawne tylko te, które zostały zakupione w celu uzyskania z nich pożytków np. w wyniku wzrostu ich wartości rynkowej długoterminowe aktywa finansowe to takie aktywa finansowe, które będą płatne, wymagalne lub przeznaczone do zbycia po okresie 12 miesięcy od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia 3

Jednostka nabyła nieruchomość (budynek) na cele inwestycyjne, której cena nabycia wyniosła 200000 PLN. Przewidywany okres użytkowania nieruchomości określono na 40 lat. Na dzień bilansowy wartość godziwa budynku kształtowała się następująco: na dzień pierwszej wyceny 203 000 PLN; na dzień drugiej wyceny 199 000 PLN; na dzień trzeciej wyceny 202 000 PLN. Następnie sprzedano nieruchomość za cenę 250 000 PLN. Uwzględniając powyższe informacje należy zaksięgować operacje gospodarcze wg zapisów UoR oraz MSSF. 7

Jednostka nabyła nieruchomość (budynek) w celach inwestycyjnych za 80 000 PLN w cenie nabycia. Stopa amortyzacji rocznej wynosi 5%. Wartość godziwa na dzień bilansowy wynosi 65 000 PLN. Należy zaksięgować operację oraz wycenić inwestycję na moment bilansowy według dwóch wariantów: 1) wycena według zasad stosowanych dla środków trwałych 2) wycena według wartości godziwej (rynkowej). 8

1. Zakup akcji, udziałów w obcych podmiotach gospodarczych według cen nabycia. 2. Zakup akcji i innych długoterminowych papierów wartościowych, traktowanych jako lokaty o terminie wykupu dłuższym niż rok. 3. Przekazanie do spółki udziałów rzeczowych na podstawie umowy wg wartości bilansowej z dnia przekazania. 4. Przypisanie należnych odsetek jeśli wypłata następuje w okresie dłuższym niż 12 miesięcy. 5. Rozchód sprzedanych udziałów i długoterminowych papierów wartościowych według cen nabycia. 6. Wycofanie udziałów rzeczowych z innej jednostki wg wartości bilansowej z dnia przekazania: 1. dla podstawowych środków trwałych, 2. dla pozostałych środków trwałych. 7. Odpisanie pożyczek długoterminowych nieściągalnych. 8. Przekwalifikowanie aktywów finansowych: 1. z krótkoterminowych do długoterminowych, 2. z długoterminowych do krótkoterminowych.

Jednostka zakupiła 1000 akcji po cenie 35 zł za akcję, traktując je jaką długoterminową inwestycję. Opłaty związane z ich nabyciem wynosiły 2000 zł. Na pierwszy dzień bilansowy cena akcji kształtowała się na poziomie 40, na kolejny spadła do 36. Następnie sprzedano 600 akcji po cenie 45 zł za akcję płacąc prowizję w wysokości 2%. Na kolejny dzień bilansowy dokonano przeszacowania wartości akcji do ceny rynkowej 38 zł za akcję. Należy ująć operacje gospodarcze w księgach jednostki przy założeniu, że prowadzi konto Odpisy aktualizujące DAF. 18

Jednostka kupiła 200 akcji po cenie 42 zł za akcję i zaklasyfikowała je do lokat krótkoterminowych. Prowizja zapłacona na rzecz biura maklerskiego wyniosła 200 zł. Na dzień bilansowy dokonano wyceny akcji do wartości rynkowej, która wynosiła 45 zł za akcję. Następnie sprzedano połowę akcji po cenie 50 zł za akcję. W związku ze sprzedażą zapłacono prowizję w wysokości 2% przychodów ze sprzedaży. Należy ująć w księgach jednostki powyższe operacje uwzględniając założenia. Czy według MSR/MSSF można wyceniać krótkoterminowe aktywa finansowe stosując cenę nabycia lub rynkową w zależności od tego która z nich jest niższa? 19

Skorygowana cena nabycia zgodnie z definicją to cena nabycia, w jakiej składnik aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych został po raz pierwszy wprowadzonych do ksiąg rachunkowych (wartość początkowa), pomniejszona o spłaty wartości nominalnej (kapitału podstawowego) odpowiednio skorygowana o skumulowaną kwotę zdyskontowanej różnicy między wartością początkową składnika i jego wartością w terminie wymagalności, wyliczoną za pomocą efektywnej stopy procentowej, a także pomniejszoną o odpisy aktualizujące wartość. Aby obliczyć zdyskontowaną różnicę między wartością początkową składnika i jego wartością w terminie wymagalności należy zastosować efektywną stopę procentową.

Efektywna stopa procentowa to stopa, za pomocą której następuje zdyskontowanie do bieżącej wartości związanych z instrumentem finansowym przyszłych przepływów pieniężnych oczekiwanych w okresie do terminu wymagalności, a w przypadku instrumentów o zmiennej stopie procentowanej do terminu następnego oszacowania przez rynek poziomu odniesienia. Efektywną stopę procentową stanowi wewnętrzna stopa zwrotu IRR przy instrumentach o stałej stopie procentowej oraz bieżąca rynkowa stopa procentowa w przypadku instrumentu o zmiennej stopie procentowej. W praktyce efektywna stopa procentowa jest wewnętrzną stopą procentową (IRR) dla której wartość bieżąca przepływów pieniężnych (NPV) równa jest zero.

Spółka otrzymała dnia 31.12.2002r. kredyt na pięć lat w wysokości 1.000.000,00zł. minimalne oprocentowanie roczne 8% spłaty kapitału w rocznych równych ratach po 200.000,00zł. (tj. malejących płatnościach) prowizja pobrana przy zaciągnięciu kredytu w wysokości 5% kapitały tj. 50.000,00zł. Zgodnie z wytycznymi MSR 39 przy wyliczaniu efektywnej stopy procentowej jednostka dokonuje oszacowania przepływów pieniężnych, uwzględniając wszelkie postanowienia instrumentu finansowego. Wyliczenie obejmuje wszelkie płacone i otrzymywane przez strony umowy prowizje i punkty stanowiące integralną część efektywnej stopy procentowej, koszty transakcji oraz wszelkie inne premie lub dyskonta.

Okres Podstawa wyliczania odsetek Spłaty kapitału i odsetek Koszty odsetek (2) x IRR Wartość spłat kapitału (3-4) Bieżąca wartość płatności Wartość bilansowa na 31.12. 1 2 3 4 5 6 7 2002 950.000,00 2003 950.000,00 280.000,00 95.668,39 184.331,61 254.382,75 765.668,39 2004 765.668,39 264.000,00 77.105,54 186.894,46 217.902,98 578.773,93 2005 578.773,93 248.000,00 58.284,60 189.715,40 185.969,00 389.058,53 2006 389.058,53 232.000,00 39.179,59 192.820,41 158.054,36 196.234,12 2007 196.238,12 216.000,00 19.761,88 196.238,12 133.690,91 0,00 0,00 1.240.000,00 290.000,00 950.000,00 950.000,00

Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR) wyniosła 10,070357%. Koszty odsetek w tym przykładzie obejmują również wartość prowizji, którą spółka poniosła w związku z zaciągnięciem, kredytu, czyli kwota odsetek rozliczanych w czasie powiększona została o 50.000,00 zł. i wyniosła ogółem 290.000,00 zł.

Koszty finansowe wyliczane są jako iloczyn wartości kapitału na początek okresu i efektywnej stopy procentowej: - dla pierwszego okresu 950.000,00 x 10,070357% = 95.668,39 - dla drugiego okresu: 765.668,39 x 10,070357% = 77.105,54 - dla następnych okresów sposób wyliczenia jak wyżej.

Wartość bilansowa obejmuje wartość zaciągniętego kredytu powiększoną o naliczone odsetki i wg efektywnej stopy procentowej oraz pomniejszoną o dokonanie spłaty kapitału i odsetek: - dla pierwszego okresu: 950.000,00 + 95.668,39 280.000,00 = 765.668,39 - dla drugiego okresu: 765.668,39 + 77.105,54 264.000,00 = 578.773,93 - dla następnych okresów sposób wyliczenia jak wyżej.

Okres Koszt odsetek Wartość bilansowa na koniec okresu Wg stopy Wg stopy Różnica Wg stopy Wg stopy Różnica nominalnej efektywnej nominalnej efektywnej 1 2 3 4 5 6 7 2002 1.000.000,00 950.000,00-50.000,00 2003 80.000,00 95.668,39 +15.668,39 800.000,00 765.668,39-34.331,61 2004 64.000,00 77.105,54 +13.105,54 600.000,00 578.773,93-21.226,07 2005 48.000,00 58.284,60 +10.284,60 400.000,00 389.058,53-10.941,47 2006 32.0000,00 39.179,59 +7.179,59 200.000,00 196.238,12-3.761,88 2007 16.000,00 19.761,88 +3.761,88 0,00 0,00 0,00 240.000,00 290.000,00 50.000,00

Różnice pomiędzy wartością bilansową wyliczoną wg nominalnej stopy oprocentowania a wartością wyliczoną według zamortyzowanego kosztu zachowują tendencję malejącą. W założeniach przykładu przyjęto raty o stałej części kapitałowej z równoczesną spłatą odsetek ponieważ takie spłaty kredytów są najczęściej stosowane w praktyce gospodarczej.

Księgowania związane z zaciągnięciem kredytu umożliwić powinny zarówno prawidłową prezentację zobowiązań finansowych w sprawozdaniu finansowym czyli w skorygowanej cenie nabycia, jak również uzyskanie informacji niezbędnej na temat realizacji umowy kredytowej i możliwości potwierdzenia salda z bankiem. W związku z powyższym, wartość początkowa zaciągniętego kredytu należy ująć na dwóch kontach analitycznych, tak aby można było rozliczać prowizję podczas trwania umowy kredytu.

Spółka Orion wyemitowała obligacje za 419,815 zł 1 stycznia 20X1. Inwestycja będzie utrzymywana do terminu wymagalności i wykupiona 31 grudnia 20X3 za 500,000 zł. Tablice dla czynnika 1zł: (1 + r) n zamieszczono poniżej: ROK 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 1 1.0200 1.0400 1.0600 1.0800 1.1000 1.1200 1.1400 2 1.0404 1.0816 1.1236 1.1664 1.2100 1.2544 1.2996 3 1.0612 1.1249 1.1910 1.2597 1.3310 1.4049 1.4815 4 1.0824 1.1699 1.2625 1.3605 1.4641 1.5735 1.6890 5 1.1041 1.2167 1.3382 1.4693 1.6105 1.7623 1.9254

Spółka SPEED wyemitowała 1,000 obligacji wymiennych na początku roku 20X2. Termin wykupu obligacji ustalono na 3 lata o wartości 2,000 zł za szt. Odsetki od obligacji wypłacane są rocznie z dołu na podstawie stopy 6% oszacowanej na podstawie wartości nominalnej. Każda obligacja może być wymieniona w dniu zapadalności na 125 akcji. Rynkowa stopa procentowa dla podobnych obligacji bez prawa zamiany wynosi 9% Należy Przygotować wyciągi ze sprawozdań finansowych dotyczące emisji obligacji w dniu wyemitowania.

Należy użyć wzoru na stałe płatności annuitetowe z dołu : 32