Dziecko z padaczką w szkole Patrycja Harat-Smętek
Definicja padaczki Padaczka jest zaburzeniem czynności mózgu, które cechuje się trwałą skłonnością do napadów padaczkowych wraz z neurobiologicznymi, poznawczymi, psychologicznymi i społecznymi następstwami tego stanu
Definicja operacyjna Padaczka jest chorobą mózgu, rozpoznawaną gdy: o wystąpiły przynajmniej dwa nieprowokowane lub odruchowe napady w czasie dłuższym niż 24 godziny o wystąpił jeden nieprowokowany lub odruchowy napad u osoby z dużym ryzykiem wystąpienia kolejnych napadów powyżej 60% w ciągu 10 lat o rozpoznajemy zespół padaczkowy
Ustąpienie padaczki U pacjentów, u których występował zespół padaczkowy związany z konkretnym wiekiem po przekroczeniu tego wieku U pacjentów, którzy nie mieli napadów od 10 lat i nie przyjmują leków przeciwpadaczkowych minimum 5 lat
Epidemiologia Na świecie choruje na padaczkę ponad 70 milionów ludzi; szacowana zachorowalność wynosi 50-100/100000 rocznie W 30% przypadków padaczki pierwszy napad występuje przed ukończeniem czwartego roku życia, w 50% przed jedenastym rokiem życia i w 70% przed ukończeniem czternastego roku życia Częstość występowania padaczki w populacji dziecięcej: 0,5-1%
Rodzaje padaczek Padaczka uwarunkowana genetycznie bezpośredni wynik znanego lub przypuszczalnego defektu genetycznego, przejawiającego się klinicznie głównie pod postacią napadów padaczkowych Padaczka uwarunkowana strukturalnie lub metabolicznie - np. następstwo udaru, urazu lub zakażenia; także malformacje rozwojowe kory mózgowej o podłożu genetycznym Padaczka o nieznanej przyczynie może być następstwem nieznanego defektu genetycznego lub innego nieokreślonego dotychczas stanu patologicznego
Rodzaje napadów napady uogólnione Z objawami ruchowymi: toniczno-kloniczne kloniczne toniczne miokloniczne miokloniczne atoniczne miokloniczne toniczno-kloniczne atoniczne zgięciowe Bez napadów ruchowych: napady nieświadomości
Rodzaje napadów napady ogniskowe Z objawami ruchowymi Bez objawów ruchowych ze świadomością / bez świadomości / z zaburzoną świadomością
Rodzaje napadów napady o nieznanym początku Z objawami ruchowymi Bez objawów ruchowych Niesklasyfikowane
Napady ogniskowe - lokalizacja Płat czołowy- napady ruchowe Płat ciemieniowy- napady czuciowe Płat skroniowy- automatyzmy, omamy słuchowe / wzrokowe / węchowe / smakowe, zaburzenia pamięci lub zaburzenia psychiczne Płat potyliczny- zaburzenia widzenia
Rozpoznanie padaczki Wywiad (w tym nagrania video) Badania dodatkowe: EEG, neuroobrazowanie, badania metaboliczne, genetyczne, inne
Rozpoznanie zespołu padaczkowegoprzykłady Padaczka rolandyczna: wiek 7-10 r.ż.; napady ogniskowe ruchowe i czuciowe (gł. twarz), też uogólnione toniczno-kloniczne; często napady w trakcie snu; uwarunkowana genetycznie; rozwój intelektualny raczej prawidłowy; czasem opóźnienie mowy, upośledzenie pamięci i deficyt uwagi; rokowanie: ustępuje samoistnie do 16 r.ż. Dziecięca padaczka z napadami nieświadomości: 4-10 r.ż.; częstsza u dziewczynek; rozwój prawidłowy, czasem zab. zachowania, trudności w nauce, problemy społeczne; napady nieświadomości (do 200/dobę) ustępują do 18 r.ż. lub pojawiają się napady uogólnione toniczno-kloniczne
Leczenie padaczki Leki przeciwpadaczkowe (mono- i politerpia) obecnie mamy ponad 20 leków; u 1/3 pacjentów leki przeciwpadaczkowe są nieskuteczne Leczenie niefarmakologiczne: chirurgiczne, stymulacja nerwu błędnego, dieta ketogenna
Postępowanie w czasie napadu Zachować spokój Przenieść dziecko w bezpieczne miejsce Jeśli to możliwe ułożyć dziecko w pozycji bezpiecznej na boku, z twarzą skierowaną lekko ku podłożu, aby umożliwić swobodny wyciek śliny Zabezpieczyć przed możliwością urazu Asekurować w czasie napadu i pozostać z chorym do odzyskania pełnej świadomości Ew. podać diazepam doodbytniczo (Relsed)
Postępowanie w czasie napadu Nie wolno: Podnosić i krępować ruchów dziecka Wkładać choremu czegokolwiek między zęby lub do ust Cucić, uderzając po twarzy, lub polewając wodą Agresywnie ingerować w zachowanie chorego w czasie, gdy jest on jeszcze zdezorientowany po napadzie
Jakość życia dziecka z padaczką Poczucie niesprawności, świadomość ograniczeń -> niska samoocena Lęk przed stygmatyzacją, reakcją otoczenia Nadopiekuńcza postawa rodziców Złe samopoczucie związane z napadami Niepożądane działania leków przeciwpadaczkowych Często zaburzenia snu, zachowania, nastroju
Problemy szkolne dzieci z padaczką Przyczyny medyczne: niepożądane działania leków przeciwpadaczkowych, nawracające napady, zmiany organiczne w mózgu - zaburzające funkcje pamięci lub mowy, Przyczyny społeczne: zaniżone oczekiwania, nadopiekuńczość, zwolnienia z zajęć szkolnych
Dziecko z padaczką w szkole Realizacja normalnego toku kształcenia, modyfikacje w razie potrzeby uwarunkowanej możliwościami dziecka Duże znaczenie chorób współistniejących: MPDz, upośledzenia umysłowego, zaburzeń koordynacji, koncentracji, pamięci, integracji sensorycznej W określonych sytuacjach nauczanie indywidualne całościowe lub częściowe
Dziecko z padaczką w szkole Nie należy ograniczać uczestnictwa w zajęciach wychowania fizycznego; możliwe również zajęcia na basenie Znajomość czynników prowokujących: fotostymulacja (komputer, filmy), hiperwentylacja (wysiłek fizyczny) Udzielenie pomocy w czasie napadu i po napadzie Wyrozumiałość dla przejściowego gorszego funkcjonowania bez zaniżania oczekiwań
Planowanie zawodu Przeciwwskazane niektóre rodzaje: zawodowy kierowca, służby mundurowe, praca na wysokościach, obsługa urządzeń mechanicznych
W badaniu z 2007 roku przeprowadzonym w USA stwierdzono, że nauczyciele oceniali możliwości dziecka niżej, gdy wiedzieli, że choruje ono na padaczkę W 2009 roku przeprowadzono w Polsce badanie PRO-EPI - wnioski: przede wszystkim potrzeba zwiększenia wiedzy wśród nauczycieli i pracodawców w celu wyeliminowania lęku przed napadem padaczkowym oraz zachęcenie chorych do informowania o swojej chorobie
Bibliografia 1. http://www.ilae.org/visitors/centre/definition_class.cfm 2. Singh A., Trevick S.: The Epidemiology of Global Epilepsy. Neurol Clin. 2016; 34(4); 837-847 3. Domańska-Pakieła D.: Padaczka aktualne możliwości terapii i zalecenia. SMP 2014;t.11: 390-395 4. Dobrzańska A., Ryżko J. (red.): Pediatria. Podręcznik do Państwowego Egzaminu Lekarskiego i egzaminu specjalizacyjnego. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2004 5. Kubicka K., Kawalec W. (red.): Pediatria. PZWL, Warszawa 2010 6. Kaciński M. (red.): Neuropediatria. PZWL, Warszawa 2007 7. Jóźwiak S.: One są wśród nas i Dziecko z padaczką w szkole i przedszkolu. Informacje dla pedagogów i opiekunów. Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej, Warszawa 2009 8. Katzenstein J. M., Fastenau P. S., Dunn D. W., and Austin J. K.: Teachers' ratings of the academic performance of children with epilepsy. Epilepsy Behav 10, 426-431