DZSE-WSPE.054.17.2015.JK Warszawa, 02 czerwca 2015 r. Radosław Sikorski Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Szanowny Panie Marszałku, odpowiadając na interpelację 1 Pani Iwony Kozłowskiej, Posłanki na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, w sprawie naboru do ośrodków rewalidacyjnowychowawczych wychowanków z niepełnosprawnością sprzężoną, przedstawiam poniższe wyjaśnienia. Ad. 1 Dzieci i młodzież z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązek szkolny i obowiązek nauki spełniają poprzez udział w zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych, organizowanych na podstawie orzeczeń o potrzebie zajęć rewalidacyjnowychowawczych indywidualnych lub zespołowych w publicznych i niepublicznych przedszkolach, szkołach oraz w ośrodkach umożliwiających dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim, a także dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację obowiązku odbycia rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki 2. Kształcenie specjalne dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami sprzężonymi, gdy jedną z niepełnosprawności jest upośledzenie umysłowe, organizowane jest w publicznych i niepublicznych przedszkolach, szkołach oraz w ww. ośrodkach na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, wydanego z uwagi na ww. niepełnosprawności sprzężone, w trybie zajęć organizowanych na podstawie przepisów ustawy 3. Zatem w publicznych i niepublicznych ośrodkach, o których mowa powyżej, organizowane są: 1 Nr K7INT32707. 2 Art. 2 pkt 5 w związku z art. 16 ust. 7 oraz art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.). 3 Art. 16 ust. 8 ustawy o systemie oświaty.
1) zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze 4 - dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim; 2) kształcenie specjalne 5 - dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami sprzężonymi, gdy jedną z niepełnosprawności jest upośledzenie umysłowe. Diagnozy potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia niepełnosprawnego dokonują specjaliści w publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej, którzy wskazując w orzeczeniu o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych zalecane warunki prowadzenia zajęć lub w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego zalecane formy kształcenia, wspierają rodziców w wyborze ośrodka/szkoły najbardziej odpowiedniej dla ich dziecka. Natomiast decyzję o wyborze formy i miejsca realizacji zajęć rewalidacyjno-wychowawczych lub kształcenia specjalnego, podejmują rodzice dziecka, którzy zgodnie z art. 48 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej mają wyłączne prawo do decydowania o swoim dziecku, o ile prawo to nie zostanie im ograniczone lub nie zostaną go pozbawieni. Kształcenie specjalne zapewnia 6 właściwa w zależności od rodzaju przedszkola lub placówki lub rodzaju i typu szkoły jednostka samorządu terytorialnego. Zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze organizuje 7 w zależności od miejsca ich realizacji i na wniosek kierowników podmiotów innych niż jednostki systemu oświaty oraz rodziców (prawnych opiekunów) jednostka samorządu terytorialnego. Natomiast w przypadku jednostek systemu oświaty, zajęcia te organizuje dyrektor jednostki systemu oświaty, w której zajęcia te są prowadzone. Rodzic dziecka niepełnosprawnego może również ubiegać się o przyjęcie dziecka do placówki niepublicznej. Kwestie naboru do publicznych i niepublicznych ośrodków rewalidacyjnowychowawczych powinny być uregulowane w statutach ww. placówek 8. 4 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim (Dz. U. poz. 529). 5 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz ośrodkach (Dz. U. z 2014 r. poz. 392); Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 maja 2011 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach (Dz. U. Nr 109, poz. 631). 6 Art. 71b ust. 5 i 5b ustawy o systemie oświaty. 7 Rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania zajęć rewalidacyjnowychowawczych dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim. 8 Statut placówki niepublicznej powinien być zgodny z przepisami art. 84 ust. 1 i 2 ustawy o systemie oświaty, natomiast w przypadku placówek publicznych, zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 marca 2005 r. w sprawie ramowych statutów placówek publicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 52 poz. 466). 2
Od 1 września 2015 r. 9, placówki niepubliczne będą funkcjonować zgodnie z przepisami określającymi działanie placówek publicznych. W roku szkolnym 2013-2014 liczba wychowanków z niepełnosprawnościami sprzężonymi objętych edukacją w publicznych i niepublicznych ośrodkach rewalidacyjno-wychowawczych była nieznacznie wyższa od liczby dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim. Tabela 1. Liczba ośrodków rewalidacyjno-wychowawcze wg SIO, stan na 30.09.2014 r. rodzaj ośrodka liczba placówek liczba wychowanków z niepełnosprawnościami sprzężonymi liczba dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim publiczne 27 214 386 niepubliczne 139 2 400 2 311 Ad. 2 razem 166 2 614 2 697 Do Ministerstwa Edukacji Narodowej nie wpływały informacje dotyczące problemów z naborem wychowanków, związane z koniecznością uzyskania orzeczenia wydanego z uwagi na niepełnosprawności sprzężone. Ad. 3 W roku szkolnym 2013-2014 liczba uczniów z orzeczeniami wydanymi z uwagi na niepełnosprawności sprzężone, była wyższa niż liczba wychowanków z orzeczeniami wydanymi z uwagi na niepełnosprawność intelektualną w stopniu głębokim. Liczba orzeczeń wydanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych z uwagi na niepełnosprawności sprzężone (8.988) jest znacząco wyższa niż orzeczeń o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych (2623). Tabela 2. Liczba orzeczeń wydanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych wg SIO, stan na 30.09.2014 r. Nazwa grupy osób Rodzaj orzeczenia dzieci w wieku przedszk. uczniowie szkół podstaw. uczniowie gimnazjów młodzież nie ucząca się i nie pracująca uczniowie szkół ponadgimnazjalnych Razem z niepełnosprawnościa mi sprzężonymi 2575 3945 1682 0 786 8988 o potrzebie zajęć rewalidacyjnowychowawczych 523 993 478 0 629 2623 9 Art. 35 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 357). 3
niesłyszących i słabosłyszących niewidomych i słabowidzących z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym 1009 2179 1035 0 571 4794 664 1712 736 0 299 3411 1690 9534 6189 0 1845 19258 1222 3206 2023 0 652 7103 z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją 2872 2508 846 0 394 6620 z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera 3563 3057 798 0 271 7689 zagrożonych niedostosowaniem społecznym niedostosowanych społecznie 0 2012 3102 5 462 5581 0 290 1600 52 649 2591 o potrzebie indywidualnego nauczania 0 15937 12910 0 8488 37335 Razem 14118 45373 31399 57 15046 105993 Ad. 4 Zgodnie z przepisami ustawy o systemie oświaty, każde dziecko niepełnosprawne ma zagwarantowane miejsce realizacji obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki w publicznej jednostce systemu oświaty. Jak wskazano powyżej, rodzice (opiekunowie prawni) dziecka decydują odpowiednio o formie kształcenia specjalnego dziecka posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Mogą również zdecydować o uczęszczaniu dziecka do niepublicznej jednostki systemu oświaty. Podobnie, w przypadku dziecka posiadającego orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, rodzice (opiekunowie prawni) mogą zdecydować o realizacji ww. zajęć w niepublicznym ośrodku. Ewentualne trudności z uzyskaniem przez rodziców (prawnych opiekunów) stosownego orzeczenia, wydawanego ze względu na niepełnosprawności sprzężone nie powinny być przyczyną wygaszania ośrodków rewalidacyjno- 4
wychowawczych. Dane statystyczne wskazują na brak przesłanek wskazujących na ewentualne wygaszanie ośrodków, o których mowa powyżej (Tabela nr 1). Ad. 5 System oświaty zapewnia każdemu dziecku uczęszczającemu do przedszkola, szkoły lub placówki wsparcie w rozwoju i pomoc psychologiczno-pedagogiczną stosownie do jego potrzeb rozwojowych i edukacyjnych. Szczegółowe regulacje w tym zakresie zostały określone w przepisach 10. Podstawą do uruchomienia tej pomocy jest nie tylko orzeczenie lub opinia poradni psychologiczno-pedagogicznej, ale rozpoznanie potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dziecka. Dostrzeżenie zarówno trudności dziecka, jak i jego szczególnych uzdolnień w celu udzielenia odpowiedniego wsparcia należy do podstawowych zadań nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem, ale także do innych osób, które na co dzień stykają się z dzieckiem i jego problemami dyrektora, pomocy nauczyciela, asystenta edukacji romskiej, pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania lub higienistki szkolnej, kuratora sądowego czy asystenta rodziny. takiej potrzeby u dziecka. Pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielają uczniom nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści. Pomoc psychologicznopedagogiczna udzielana jest także rodzicom dzieci i młodzieży oraz nauczycielom, w formie porad, konsultacji, warsztatów i szkoleń. Dyrektor szkoły organizując pomoc psychologiczno-pedagogiczną, współpracuje w tym zakresie z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, rodzicami uczniów, placówkami doskonalenia nauczycieli, innymi przedszkolami, szkołami i placówkami, a także organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży. Z upoważnienia MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ Tadeusz Sławecki Sekretarz Stanu / podpisany cyfrowo/ 10 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. poz. 532). 5