Scenariusz lekcji języka polskiego Czas trwania: 90 minut Typ szkoły: szkoła podstawowa Etap kształcenia: klasy IV-VIII Autor: Magdalena Lasecka Temat: Obraz Powstania Warszawskiego w Zakazanych Piosenkach. Cele kształcenia: Cele główne: analizowanie i interpretowanie tekstów kultury Zakazanych Piosenek, kształtowanie postawy patriotycznej, Cele operacyjne: uczeń: wymienia podstawowe informacje dotyczące Powstania Warszawskiego, wymienia poetów biorących udział w Powstaniu Warszawskim, określa temat i główną myśl tekstu, rozumie dosłowne i przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi, nazywa swoje reakcje czytelnicze, tj. wrażenia, emocje, wyciąga wnioski, aktywnie uczestniczy w dyskusji, współpracuje w grupie. Metody pracy:,,burza mózgów 1
pogadanka praca w grupach dyskusja. Formy pracy: indywidualna grupowa zbiorowa Materiały, pomoce dydaktyczne: prezentacje Power Point (jedna przygotowana przez uczniów i udostępniona przez nich w chmurze dot. literatury powstańczej, druga przygotowana przez nauczyciela dot. Zakazanych Piosenek), koperty z zadaniem do wykonania przez poszczególne grupy, teksty Zakazanych Piosenek: Warszawskie dzieci, Teraz jest wojna, Rozkwitały pąki białych róż, Warszawo ma, laptop, głośniki, tablica interaktywna. Przebieg lekcji: Faza wstępna: 1. Przed wejściem do klasy uczniowie losują grupy i zajmują miejsca w sali zgodnie z wylosowanym kolorem. 2
2. Przypomnienie podstawowych wiadomości dot. Powstania Warszawskiego pogadanka. 3.,,Burza mózgów skąd czerpiemy informacje dotyczące Powstania Warszawskiego (Internet, książki historyczne, czasopisma, wywiady z powstańcami, zdjęcia, filmy, utwory literackie, piosenki). 4. Poeci Walczącej Warszawy prezentacja multimedialna przygotowana przez uczniów. 5. Zakazane Piosenki prezentacja multimedialna przygotowana przez nauczyciela. Faza główna: 6. Nauczyciel prosi, aby poszczególne grupy wybrały wśród siebie:,,sekretarkę /,,sekretarza będzie ona zapisywała /on zapisywał wszystkie pomysły osób w grupie;,,strażniczka czasu /,,strażnik czasu będzie ona/będzie on pilnował czasu przeznaczonego na zadanie;,,prezenterki /,,prezentera przedstawi ona/ on pozostałym uczniom wyniki pracy grupy. 7. Nauczyciel rozdaje uczniom koperty z zadaniem do wykonania, a także przydzielony grupie tekst Zakazanej Piosenki. 8. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z zadaniem. Zadanie: Macie przed sobą tekst jednej z Zakazanych Piosenek. Uważnie ją przeczytajcie. Następnie przygotujcie się do zaprezentowania pozostałym grupom przydzielonego Wam utworu. Uwzględnijcie: tytuł piosenki, treść piosenki, język, Wasze wrażenia, odczucia. Czas na wykonanie zadania: 20 minut. Powodzenia! Teksty piosenek dla poszczególnych grup: Grupa żółta: 3
Warszawskie dzieci Nie złamie wolnych żadna klęska, Nie strwoży śmiałych żaden trud Pójdziemy razem do zwycięstwa, Gdy ramię w ramię stanie lud. Za każdy kamień Twój, Stolico, damy krew! Gdy padnie rozkaz Twój, poniesiem wrogom gniew! Powiśle, Wola i Mokotów, Ulica każda, każdy dom Gdy padnie pierwszy strzał, bądź gotów, Jak w ręku Boga złoty grom. Za każdy kamień Twój, Stolico, damy krew! Gdy padnie rozkaz Twój, poniesiem wrogom gniew! Od piły, dłuta, młota, kielni Stolico, synów swoich sław, Że stoją wraz przy Tobie wierni, Na straży Twych żelaznych praw. Za każdy kamień Twój, Stolico, damy krew! Gdy padnie rozkaz Twój, poniesiem wrogom gniew! Poległym chwała, wolność żywym, Niech płynie w niebo dumny śpiew, Wierzymy, że nam Sprawiedliwy, Odpłaci za przelaną krew. Za każdy kamień Twój, Stolico, damy krew! Gdy padnie rozkaz Twój, poniesiem wrogom gniew! źródło: http://www.tekstowo.pl/piosenka,zolnierska,warszawskie_dzieci.html Grupa pomarańczowa: 4
Teraz jest wojna Na dworze jest mrok W pociągu jest tłok Zaczyna się więc sielanka On objął ją w pół Ona gruba jak wół Pod Paltem schowana rąbanka Teraz jest wojna Kto handluje ten żyje Jak sprzedam rąbankę, słoninę, kaszankę To bimbru się też napiję Spod serca kap kap Rąbanka i schab A pociąg mknie jak szalony Schaboszczak i kicha to dobra zagrycha Pod ławką dwa salcesony Teraz jest wojna Kto handluje ten żyje Jak sprzedam rąbankę, słoninę, kaszankę To bimbru się też napiję Nim on się przekona czym handluje ona To pociąg na dworcu staje Żandarmi wsiadają, wszystko zabierają I nic się już nie zostaje Teraz jest wojna Kto nie handluje - nie zbiera Zabrali Rąbankę, słoninę, kaszankę Niech weźmie ich jasna cholera! źródło: http://www.tekstowo.pl/piosenka,stanislaw_grzesiuk,teraz_jest_wojna.html Grupa czerwona Rozkwitały pąki białych róż Rozkwitały pąki białych róż, Wróć, Jasieńku, z tej wojenki już, Wróć, ucałuj, jak za dawnych lat, Dam ci za to róży najpiękniejszy kwiat. e na weselicho.net 5
Kładłam ci ja idącemu w bój, Białą różę na karabin twój, Nimeś odszedł, mój Jasieńku, stąd, Nimeś próg przestąpił, kwiat na ziemi zwiądł. a weselicho.net Ponad stepem nieprzejrzana mgła, Wiatr w burzanach cichuteńko łka. Przyszła zima, opadł róży kwiat, Poszedł w świat Jasieńko, zginął za nim ślad. lezione na weselicho.net Już przekwitły pąki białych róż Przeszło lato jesień zima już Cóż ci teraz dam, Jasieńku, hej, Gdy z wojenki wrócisz do dziewczyny swej. nalezione na weselicho.net Hej dziewczyno ułan w boju padł Choć mu dałaś białej róży kwiat Czy nieszczery był twej dłoni dar Czy też może wygasł twego serca żar. alezione na weselicho.net W pustym polu zimny wicher dmie Już nie wróci twój Jasieńko, nie Śmierć okrutna zbiera krwawy łup Zakopali Jasia twego w ciemny grób. lezione na weselicho.net Jasieńkowi nic nie trzeba już, Bo mu kwitną pąki białych róż, Tam pod jarem, gdzie w wojence padł, Wyrósł na mogile białej róży kwiat. alezione na weselicho.net Nie rozpaczaj, lube dziewczę, nie, W polskiej ziemi nie będzie mu źle. Policzony będzie trud i znój, Za Ojczyznę poległ ukochany twój. źródło: http://www.tekstowo.pl/piosenka,zolnierska,biale_roze rozkwitaly_paki_bialych_roz_.html Grupa zielona Warszawo ma Warszawo ma, o Warszawo ma Wciąż płaczę gdy ciebie zobaczę, Warszawo, Warszawo ma! Tam w getcie głód, i nędza, i chłód, I gorsza od głodu, od chłodu, 6
Tęsknota, Warszawo ma! Przez mur przekradam się I biegnę tu jak zgoniony pies! Choć tropi mnie pan władza, Żandarm, Gestapo i SS. Warszawo ma!, patrz w oku mym łza, Bo nie wiem, czy jeszcze zobaczę Cię jutro Warszawo ma! Przez mur przekradam się I biegnę tu jak zgoniony pies! Choć tropi mnie pan władza, Żandarm, Gestapo i SS. Warszawo ma!, patrz w oku mym łza, Bo nie wiem, czy jeszcze zobaczę Cię jutro Warszawo ma! źródło: http://www.tekstowo.pl/piosenka,zakazane_piosenki,warszawo_ma.html 9. Nauczyciel upewnia się, że wszystkie grupy rozumieją zadanie, które mają wykonać. 10. Prezentacje poszczególnych grup. Każde wystąpienie poprzedza wysłuchanie analizowanej i interpretowanej przez dzieci piosenki. Warszawskie dzieci [źródło: https://www.youtube.com/watch?v=kxytwuye8wq], Teraz jest wojna [źródło: https://www.youtube.com/watch?v=allfc9n5wpi], Rozkwitały pąki białych róż [źródło: https://www.youtube.com/watch?v=fq2cttvg_j4], Warszawo ma [źródło: https://www.youtube.com/watch?v=r0jnnqcwro0]. Faza końcowa: 11. Odpowiedź na pytanie: czego dowiadujemy się o Powstaniu Warszawskim z Zakazanych Piosenek? 7
Ewaluacja lekcji: 12. Uczniowie otrzymują kartki przedstawiające telefon komórkowy ich zadanie polega na wysłaniu SMS do nauczyciela z odpowiedziami na pytania: Czego dowiedziałeś się/dowiedziałaś się na dzisiejszej lekcji? Co było dla Ciebie trudne? Jak oceniasz pracę grupy? Jak oceniasz swoją pracę w grupie? Jak oceniasz atmosferę panującą na lekcji? źródło: https://pl.dreamstime.com/ilustracji-telefonu-kom%c3%b3rkowego-rysunekimage48152835 13. Nauczyciel dziękuje uczniom za aktywny udział w lekcji. 8