PL 221332 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 221332 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 392115 (51) Int.Cl. A61K 31/202 (2006.01) A61P 9/04 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 11.08.2010 (54) Zastosowanie oleju zawierającego kwas dokozaheksaenowy DHA do wytwarzania leku przeznaczonego do leczenia patologii mięśnia sercowego wtórnych do przeciążenia ciśnieniowego i/lub objętościowego (43) Zgłoszenie ogłoszono: 13.02.2012 BUP 04/12 (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: 31.03.2016 WUP 03/16 (73) Uprawniony z patentu: CENTRUM MEDYCZNE KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO, Warszawa, PL (72) Twórca(y) wynalazku: MONIKA DUDA, Mińsk Mazowiecki, PL (74) Pełnomocnik: rzecz. pat. Teresa Tyszka
2 PL 221 332 B1 Opis wynalazku Przedmiotem wynalazku jest zastosowanie oleju zawierającego kwas dokozaheksaenowy DHA do wytwarzania leku przeznaczonego do leczenia patologii mięśnia sercowego wtórnych do przeciążenia ciśnieniowego oraz przeciążenia objętościowego. Niewydolność serca pozostaje ważnym problemem klinicznym pomimo stosowania agresywnej farmakoterapii. Obecnie na świecie żyje ponad 25 milionów chorych z niewydolnością serca, a ich liczba stale rośnie wraz z wydłużaniem się życia. Dlatego wciąż istnieje zapotrzebowanie na nowe związki farmakologiczne, które mogą być uzupełnieniem standardowego leczenia, jak również zapobiegać rozwojowi i/lub leczyć niewydolność serca. Do najczęstszych przyczyn rozwoju niewydolności serca należą: choroba wieńcowa, nadciśnienie, niedokrwienie mięśnia sercowego, wady zastawkowe i kardiomiopatie. Choroby te prowadzą do uszkodzenia i przewlekłego wzrostu obciążenia ciśnieniowego lub objętościowego mięśnia sercowego, początkowo wywołując przerost mięśnia sercowego, co jest mechanizmem kompensacyjnym. W dalszym etapie rozwoju choroby dochodzi do dekompensacji, co skutkuje postępującą przebudową mięśnia sercowego, a w konsekwencji upośledzeniem czynności skurczowej serca. Znane jest zastosowanie wielonienasyconych kwasów omega-3 kwasu eikozapentaenowego, powszechnie oznaczanego skrótem EPA i kwasu dokozaheksaenowego, powszechnie oznaczanego skrótem DHA w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych. EPA i DHA są związkami biologicznie czynnymi o szerokim spektrum fizjologicznego działania i modyfikują czynniki ryzyka sprzyjające rozwojowi chorób sercowo-naczyniowych. Korzystnie wpływają na profil lipidowy krwi obniżając stężenie trójglicerydów, lipoprotein o niskiej gęstości LDL i wolnych kwasów tłuszczowych oraz podnosząc stężenie lipoprotein wysokiej gęstości HDL. Korzystnie modulują odpowiedź zapalną, zmniejszając produkcję stymulujących zapalenie eikozanoidów cytokin, a zwiększając uwalnianie przeciwzapalnych resolwin. Stabilizują błonę komórkową kardiomiocytów, co zapobiega komorowym zaburzeniom rytmu serca i zmniejsza liczbę nagłych zgonów sercowych. Zmniejszają ryzyko wystąpienia kolejnego incydentu niedokrwiennego. Powszechnie dopuszczone do stosowania suplementy diety lub preparaty farmaceutyczne zawierają mieszaninę EPA i DHA uzyskiwaną z rybiego oleju. Zawartość procentowa obu kwasów i proporcje w jakich kwasy występują w suplementach diety i preparatach farmaceutycznych są zróżnicowane. W suplementach diety zawartość EPA nie przekracza 30%, DHA 20%, a w preparatach farmaceutycznych zawartość EPA i DHA wynosi odpowiednio 50% i 40%. W obu przypadkach ilość EPA jest większa niż DHA. Z literatury patentowej ze zgłoszenia US 2004162349 znane jest zastosowanie preparatu zawierającego mieszaninę kwasów eikozapentaenowego EPA i dokozaheksaenowego DHA oraz ich estrów do wytwarzania leku głównie zapobiegającego poważniejszym przypadkom sercowo-naczyniowym, które nie były poprzedzone zawałami. Stosowanie leku chroni przed zawałem mięśnia sercowego i nagłą śmiercią z powodu tego zawału pacjentów już dotkniętych kardiopatią, arytmią, migotaniem i innymi chorobami sercowo-naczyniowymi. Z kolei z polskiego patentu PL 199778 znane jest zastosowanie kwasu eikozapentaenowego EPA do leczenia zaburzeń psychiatrycznych i neurologicznych. Zawartość EPA w odpowiedniej przyswajalnej postaci wynosi co najmniej 90%. Preparat zawiera również DHA w ilości poniżej 5%. Z innego polskiego patentu PL 190181 znane jest zastosowanie oleju zawierającego kwas eikozapentaenowy i/lub kwas stearydonowy do wytwarzania preparatu do leczenia lub zapobiegania schizofrenii, późnej dyskinezji, depresji, chorobie Alzheimera lub innym demencjom. Olej zawiera kwas eikozapentaenowy i/lub kwas stearydonowy w ilości przekraczającej 20% wagowo całkowitej ilości obecnych kwasów tłuszczowych z tym, że stosunek wagowy kwasu stearydonowego w połączeniu z kwasem eikozapentaenowym do kwasu dokozaheksaenowego jest nie mniejszy niż 3:1. Z kolei z polskiego zgłoszenia patentowego P-375726 znane jest zastosowanie kwasu eikozapentaenowego w terapii anoreksji, bulimii i powiązanych zespołów klinicznych. W kompozycji zawierającej od 70% do 95% kwasu eikozapentaenowego znajduje się mniej niż 2% kwasu dokozaheksaenowego i kwasu linolenowego. Przedmiotem wynalazku jest zastosowanie oleju zawierającego kwas dokozaheksaenowy DHA w ilości co najmniej 70%, do wytwarzania leku przeznaczonego do leczenia patologii mięśnia sercowego wtórnych do przeciążenia ciśnieniowego i/lub przeciążenia objętościowego. Olej zawiera kwas dokozaheksaenowy DHA w ilości co najmniej 70% w postaci wolnych kwasów tłuszczowych, estrów
PL 221 332 B1 3 etylowych, trójglicerydów lub innej przyswajalnej formie. Olej zawierający kwas dokozaheksaenowy DHA w ilości co najmniej 70% uzyskuje się z morskich ryb i stosuje się do wytwarzania preparatu farmaceutycznego w postaci tabletek, kapsułek, emulsji lub roztworów. Nieoczekiwanie stwierdzono, że zastosowanie oleju, zawierającego kwas dokozaheksaenowy DHA w ilości co najmniej 70% do wytwarzania leku jest szczególnie skuteczne w leczeniu patologii mięśnia sercowego wtórnych do przeciążenia ciśnieniowego, co zostało potwierdzone przez szczegółowe badania. W badaniach wykorzystano eksperymentalny model niewydolności serca wtórnej do przeciążenia ciśnieniowego, występującego w nadciśnieniu tętniczym oraz stenozie aortalnej. Badania prowadzono na zwierzętach szczurach rasy Wistar, zgodnie z wytycznymi komisji bioetycznej. Szczury były karmione trzema rodzajami diet. Pierwszą dietę stanowiła dieta standardowa zawierająca węglowodany, tłuszcze i białka. Druga dieta zawierała dodatek oleju z kwasem eikozapentaenowym EPA, a trzecia dieta zawierała dodatek oleju z kwasem dokozaheksaenowym DHA według wynalazku. U badanych szczurów indukowano przeciążenie ciśnieniowe i po upływie dwunastu tygodni wykonano ocenę porównawczą obejmującą wielkość, geometrię i kurczliwość lewej komory serca. Wyniki badań wskazują, że stosowanie diety zawierającej dodatek oleju z DHA nie powoduje przerostu, przebudowy oraz upośledzenia funkcji skurczowej lewej komory serca indukowanej przeciążeniem. Towarzyszy temu korzystna zmiana profilu lipidowego surowicy badanych zwierząt, polegająca na zmniejszeniu stężenia wolnych kwasów tłuszczowych, trójglicerydów i cholesterolu całkowitego. Dodatkowo dieta z DHA korzystnie moduluje odpowiedź zapalną, na co wskazuje spadek stężenia czynnika martwiczego nowotworu TNF alpha w surowicy prozapalnej cytokiny oraz wzrost kardioprotekcyjnego i przeciwzapalnego hormonu adiponektyny. Wynalazek jest przedstawiony w niżej opisanym przykładzie. Przeprowadzono badania zastosowania oleju zawierającego skoncentrowany kwas dokozaheksaenowy DHA w ilości 70% do wytwarzania leku przeznaczonego do leczenia patologii mięśnia sercowego wtórnych do przeciążenia ciśnieniowego, na samcach szczurów rasy Wistar. W badaniach wykorzystano eksperymentalny model niewydolności serca wtórnej do przeciążenia ciśnieniowego, występującego w nadciśnieniu tętniczym oraz stenozie aortalnej. W czasie badań stosowano dwunastogodzinny cykl światło ciemność przy temperaturze 22 23 C. Zwięrzęta zostały podzielone na grupy dla stosowania oddzielnych diet i miały zapewniony swobodny dostęp do wody oraz pożywienia. Stosowano następujące rodzaje diet: 1. dostarczająca 70% kalorii w postaci węglowodanów (75% skrobia, 15% maltodekstran i 10% sacharoza), 10% kalorii w postaci tłuszczy (78% masło kakaowe i 22% olej sojowy) i 20% w postaci białek (kazeina wzbogacona L-cysteiną). 2. z dodatkiem oleju zawierającego EPA w ilości 70% wagowych produkowanego przez niemiecką firmę KD-Pharma jako kompozycja dostarczająca 3% kalorii w postaci kwasu eikozapentaenowego (EPA). 3. z dodatkiem oleju zawierającego DHA w ilości 70% wagowych produkowanego przez niemiecką firmę KD-Pharma jako kompozycja dostarczająca 3% kalorii w postaci kwasu dokozaheksaenowego (DHA). Po tygodniu karmienia trzema rodzajami diet dla każdego rodzaju diety wydzielono grupę kontrolną, w której zwierzęta poddano operacjom pozornym, a u pozostałych zwierząt indukowano przeciążenie ciśnieniowe poprzez zwężenie aorty brzusznej. Przez cały okres obserwacji raz w tygodniu oceniano wagę zwierząt i spożycie karmy. Nie zaobserwowano różnic w masie ciała, ani w ilości spożywanego pokarmu między badanymi grupami zwierząt. Po dwunastu tygodniach stosowania diet, wykonano badania echokardiograficzne w celu oceny wielkości, geometrii i kurczliwości lewej komory serca. Następnie pobierano krew, wycinano serca, ważono je i przekazywano do badań biochemicznych. Wyniki badań morfologicznych przedstawiono w tabeli nr 1, wyniki badania echokardiograficznego lewej komory LV serca w tabeli nr 2, a wyniki badań biochemicznych parametrów oznaczanych w surowicy w tabeli nr 3 i nr 4.
4 PL 221 332 B1 T a b e l a 1 masa ciała (g) 518 535 523 529 dł. kości piszczel. (cm) 4.58 4.54 4.42 4.46 masa LV (g) 0.89 1.23 1.23 1.05 masa LV/masy ciała (g/kg) masa LV/dł. kości piszczel. (g/cm) 1.73 2.34 2.35 1.99 0.195 0.272 0.278 0.236 Grupy kontrolne liczyły po 8 szczurów. Grupy z przeciążeniem po 10 szczurów. Objętość późno rozkurcz. (ml) Objętość późno skurcz. (ml) T a b e l a 2 0.513 0.768 0.707 0.536 0.083 0.213 0.201 0.128 Grupy kontrolne liczyły po 4 szczury. Grupy z przeciążeniem po 6 szczurów. Wolne kwasy tłuszczowe (mmol/l) Trójglicerydy (mg/ml) Cholesterol całkowity (mg/ml) T a b e l a 3 0.47 0.55 0.39 0.27 1.25 1.36 1.14 0.74 0.65 0.66 0.60 0.48
PL 221 332 B1 5 T a b e l a 4 Adiponektyna ( g/ml) Czynnik martwiczy nowotworów (TNF) alpha ( g/ml) 7.85 7.31 8.40 14.64 11.41 34.03 29.96 Poziom nie oznaczalny Grupy kontrolne liczyły po 8 szczurów, a grupy z przeciążeniem po 10 szczurów. Nie zaobserwowano wpływu diety z kompozycją EPA oraz diety z kompozycją DHA na masę lewej komory LV serca wyrażonej jako stosunek masy lewej komory LV do długości kości piszczelowej lub masy lewej komory LV do masy ciała oraz na parametry oceniane echokardiograficznie w grupach z operacją pozorną. U zwierząt karmionych dietą standardową przeciążenie ciśnieniowe powodowało 39% przerost masy lewej komory LV serca wyrażonej, jako masa lewej komory do długości kości piszczelowej zgodnie z tabelą nr 1. Dodatkowo przeciążenie ciśnieniowe powodowało przebudowę i upośledzenie funkcji skurczowej lewej komory LV serca, co ilustruje odpowiednio 50% wzrost objętości późno-rozkurczowej i 157% wzrost objętości późno-skurczowej. Te niekorzystne efekty eliminowała dieta z kompozycją DHA. Natomiast dieta z kompozycją EPA nie odnosiła tak pozytywnego skutku. Badanie profilu lipidowego surowicy pokazuje znacznie mniejsze stężenia wolnych kwasów tłuszczowych, trójglicerydów i cholesterolu całkowitego w surowicy zwierząt karmionych dietą z kompozycją DHA w porównaniu z dietą standardową lub dietą z kompozycją EPA. Jak wynika z tabeli nr 4 u zwierząt karmionych dietą standardową przeciążenie ciśnieniowe powodowało 3-krotny wzrost stężenia czynnika martwiczego nowotworów alpha. Efektowi temu zapobiegała dieta z kompozycją DHA. Dodatkowo dieta z kompozycją DHA powodowała 2-krotny wzrost stężenia adiponektyny. Natomiast dieta z kompozycją EPA nie odnosiła tak pozytywnego skutku. Zastrzeżenia patentowe 1. Zastosowanie oleju zawierającego kwas dokozaheksaenowy DHA w ilości co najmniej 70% do wytwarzania leku przeznaczonego do leczenia patologii mięśnia sercowego wtórnych do przeciążenia ciśnieniowego i/lub przeciążenia objętościowego. 2. Zastosowanie według zastrz. 1, w którym olej zawiera kwas dokozaheksaenowy DHA w postaci wolnych kwasów tłuszczowych, estrów etylowych, trójglicerydów lub innej przyswajalnej formie. 3. Zastosowanie według zastrz. 1, w którym olej uzyskuje się z morskich ryb. 4. Zastosowanie według zastrz. 1, w którym olej stosuje się do wytwarzania preparatu farmaceutycznego w postaci tabletek, kapsułek, emulsji lub roztworów.
6 PL 221 332 B1 Departament Wydawnictw UPRP Cena 2,46 zł (w tym 23% VAT)