Spis treści Wstęp... 5 Wprowadzenie... 6 Kłopoty ze snem... 11 Spokojna noc... 11 Napar z maku... 11 Herbatka z nostrzyka... 12 Herbatka rumiankowa... 12 Herbatka relaksująca... 13 Wieczorna herbatka uspokajająca... 13 Sposoby na stres... 14 Herbatka z marzanką wonną... 14 Herbatka antydepresyjna i uspokajająca... 14 Herbatka o zapachu wysp... 15 Herbatka prowansalska... 15 Herbatka antystresowa... 16 Herbatka lipowa... 16 Herbatka pomarańczowa... 17 Pałac Orientu... 17 Herbatka wyciszająca... 18 Inna herbatka lipowa... 18 Zwalczanie oznak zmęczenia... 19 Herbatka z babki... 19 Herbatka jałowcowo- -pomarańczowa... 19 Wieczorna herbatka stymulująca... 20 Herbatka na zmęczenie... 20 Napar kawowy... 21 Herbatka rozmarynowa... 21 Wspomaganie trawienia... 22 Herbatka z anyżu zielonego... 22 Herbatka z bazylii i róży... 22 Herbatka pietruszkowa... 23 Herbatka na trawienie... 23 Napar z kolendry... 24 Herbatka meksykańska... 24 Herbatka z bazylii... 25 Napar gruszkowy... 25 Herbatka estragonowa... 26 Napar werbenowy... 26 Napój dnia... 27 Herbatka po ekspresowym posiłku... 27 Herbatka cząbrowa... 28 Herbatka po świątecznym posiłku... 28 Herbatka zapobiegająca wzdęciom... 29 Herbatka na zaburzenia jelitowe... 29 Herbatka kminkowa... 29 Złocisty bursztyn... 30 Herbatka zapobiegająca gazom jelitowym... 30 Nawadnianie organizmu... 31 Cytronada... 31 Herbatka wiśniowa... 31 Oczyszczanie organizmu... 32 Herbatka hibiskusowa... 32 Herbatka na zaparcia... 32 Herbatka afrykańska... 33 Herbatka wiatropędna... 33 Wzmacnianie odporności... 34 Supernastrój... 34 Herbata mate... 34 Herbatka bożonarodzeniowa... 35 Odwar z lapacho... 36 Herbatka z wysp egzotycznych... 36 Herbatka z macierzanki piaskowej... 37 Herbata rooibos... 37 Herbatka z rukwi siewnej... 37 2
Herbatka uodporniająca... 38 Herbata zaparzona... 38 Zaburzenia dróg moczowych... 39 Napar brzoskwiniowy... 39 Napar z rzodkwi czarnej... 39 Napar z liści winorośli... 39 Przeziębienie... 40 Herbatka na katar... 40 Herbatka z oregano... 40 Herbatka na ostry katar... 40 Herbatka na katar dla całej rodziny... 41 Herbatka czerwcowa... 41 Bóle gardła, kaszel, duszności... 42 Herbatka z hyzopu... 42 Herbatka na kaszel... 42 Herbatka z prawoślazu... 43 Herbatka z pierwiosnków... 43 Herbatka z miodunki... 44 Herbatka z bluszczyku kurdybanku... 44 Herbatka z dziewanny drobnokwiatowej... 45 Odwar z chrzanu... 45 Bóle stawowe... 46 Herbatka z wiązówki błotnej... 46 Herbatka aromatyczna... 46 Herbatka z owoców dzikiej róży. 47 Herbatka kwiatowa... 47 Bóle głowy... 48 Herbatka na migrenę... 48 Herbatka na bóle głowy... 48 Inne choroby... 49 Herbatka z głogu... 49 Herbatka z orzecha włoskiego... 49 Dolegliwości kobiece... 50 Herbatka wrzosowa... 50 Napar z bergamotki... 50 Herbatka z barszczu... 50 Herbatka łagodząca dolegliwości menstruacyjne... 51 Herbatka jałowcowa... 51 Ciąża i karmienie piersią... 52 Herbatka stymulująca laktację... 52 Herbatka z selera... 52 Herbatka pokrzywowa... 52 Herbatka zatrzymująca laktację... 53 Wspomnienie wakacji... 53 Dolegliwości związane ze starzeniem... 54 Herbatka z liści laurowych... 54 Herbatka z czarnej porzeczki... 54 Odwar z czarnej porzeczki... 54 Herbatka na bóle stawów... 55 Herbatka na ostre bóle reumatyczne... 55 Herbatka usuwająca bóle stawów... 55 Żeby znów potańczyć... 56 Długie życie... 56 Ciężkość nóg... 57 Herbatka na ciężkie nogi... 57 Herbatka werbenowa... 57 Problemy skórne... 58 Młodość bez pryszczy... 58 Wspaniała cera... 58 Herbatka wygładzająca cerę... 58 Herbatka oczyszczająca skórę... 59 Odchudzanie... 60 Herbatka wspomagająca chudnięcie... 60 Herbatka odchudzająca... 60 Chwila przyjemności... 61 Dla niego... 61 Dla niej... 61 Herbatka rozgrzewająca... 62 Herbatka z nasturcji... 62 Indeks... 63 3
Łatwe, naturalne mieszanki ziołowe Herbatki ziołowe można pić dla przyjemności lub w celach leczniczych. Przygotowuje się je z mieszanki świeżych, suszonych lub ewentualnie mrożonych owoców, przypraw korzennych czy ziół. Opinią najsmaczniejszego naparu cieszy się miętowo-werbenowy. W trzecim tysiącleciu chętnie łączymy rośliny cenione przez nasze babcie z algami oraz mrożonymi owocami. Po przeczytaniu tej książki przez cały rok możemy zbierać skarby natury, a zbiór świeżych składników na herbatki ziołowe może być celem naszych wiejskich spacerów. Warto też wiedzieć, że z tych części roślin, które wcześniej wyrzucaliśmy, także da się przygotować smaczne herbatki. Co najważniejsze, domowe mieszanki są całkowicie naturalne w przeciwieństwie do kupowanych herbatek ziołowych o syntetycznie wzmocnionym smaku i aromacie, czego nasz organizm naprawdę nie potrzebuje. Domowe mieszanki nic nie kosztują, a poza tym możemy przygotować je dokładnie tak, jak lubimy. Rośliny na herbatki najlepiej rozdrabniać w elektrycznym młynku do kawy, w którym nigdy nie mielono kawy! Jednak nie należy mielić ich na proszek, tylko rozdrobnić na małe kawałki. 7
Większość roślin, które są składnikami podanych przepisów można uprawiać w ogrodzie. Wiele z nich może rosnąć również w doniczkach na balkonie. Jeśli nie mamy takiej możliwości, składniki dostępne są też w sklepach zielarskich lub internetowych. Żeby rośliny zachowały cały swój aromat, nie należy mielić ich wszystkich i robić zapasu na cały rok. Rozdrabniajmy je stopniowo, w zależności od potrzeb, ponieważ w całości lepiej zachowują aromat. Rozdrabniajmy tylko tyle, ile potrzebujemy do przygotowania miesięcznego zapasu. Herbatki ziołowe pijemy, żeby się nawodnić, orzeźwić, ugasić pragnienie lub ogrzać się. Pijemy je podczas posiłków, o różnych porach dnia, samotnie lub z przyjaciółmi. Są naszymi sprzymierzeńcami, mają wiele walorów smakowych i poprawiają samopoczucie. W związku z tym naprawdę warto zarezerwować sobie dla nich chwilę, która stanie się przyjemnością i relaksem. Różne sposoby przygotowania Herbatka ziołowa (napar) Rozdrobnione rośliny wsypać do filiżanki, zalać wrzątkiem, przykryć. Czas zaparzania zależy od składników mieszanki. Następnie napar przecedzić lub przefiltrować, co nie zawsze jest umieszczone w przepisie, ale stanowi konieczność. Większość zaproponowanych herbatek ziołowych to napary. Do cedzenia używać durszlaka/sitka plastikowego, ponieważ w kontakcie z żelazem niektóre rośliny utleniają się lub wchodzą w inne reakcje chemiczne. 8
Odwar Rośliny zalać zimną wodą, doprowadzić do wrzenia i gotować na wolnym ogniu. Czas gotowania zależy od rodzaju roślin. Domowe mieszanki roślinne można przechowywać w wyparzonych butelkach i słoikach. Żeby wysterylizować naczynia, należy włożyć je do dużego garnka, zalać zimną wodą, doprowadzić do wrzenia i gotować przez 10 minut. Ostrożnie wyjąć butelki i słoiki (w rękawicach ochronnych i za pomocą drewnianej łyżki), postawić na wyprasowanej ściereczce i zostawić do wystygnięcia. Macerowanie/moczenie Rośliny zalać zimną wodą i zostawić na jakiś czas (od 4 5 godzin, po cały dzień). Rośliny można również macerować w oliwie, occie lub wódce. Herbatki ziołowe najlepiej przygotowywać z wody źródlanej lub filtrowanej, ponieważ w wodzie kranowej jest bardzo dużo chloru. Jeśli jednak używamy wody z kranu, wlejmy ją do dużego pojemnika, nie przykrywajmy i zostawmy na 3 4 dni, żeby chlor wyparował. 9
Specyfiki i receptury na herbatki ziołowe
Kłopoty ze snem Spokojna noc Żeby odzyskać zdrowy sen, herbatkę trzeba pić regularnie. - 40 g lipy - 30 g męczennicy - 20 g kwiatów chmielu - 10 g lawendy Składniki roślinne wymieszać. 2 łyżeczki mieszanki zalać wrzątkiem, przykryć i zaparzać przez 10 minut. Napar z maku Mak działa nasennie. - 1 łyżka suszonych płatków maku Płatki zalać wrzątkiem, przykryć i zaparzać przez 5 minut. Filiżankę naparu wypić przed snem. Boga snu Hypnosa, boga śmierci Tanatosa oraz boginię nocy Nyks Grecy przedstawiali z makowym wieńcem na głowie. Grecka legenda głosi, że kiedy bóg śmierci porwał córkę Demeter, bogini szalała z rozpaczy, a maki pomagały jej zasnąć i zapomnieć o bólu. 11
Herbatka z nostrzyka Osoby cierpiące na bezsenność (bez względu na wiek) szczególnie powinny cenić nostrzyk. Napar z nostrzyka działa nasennie i wydziela parę o przyjemnym zapachu wanilii, miodu i skoszonego siana. - 1 łyżeczka kwiatów nostrzyka - miód lub cukier Herbatka rumiankowa Napar rumiankowy uspakaja i działa nasennie. - 1 łyżka kwiatów rumianku - miód lub cukier Kwiaty rumianku zaparzać przez 10 minut. Napar można posłodzić, żeby złagodzić gorzki smak. Kwiaty nostrzyka zaparzać przez 5 minut. Napar wydziela delikatny aromat o nucie miodowo- -waniliowej. Herbatkę pić przed snem. Herbatka może być lekko gorzka i w zależności od gustu można ją posłodzić. Nostrzyk, podobnie jak marzanka wonna, zawiera kumarynę, która nadaje roślinie delikatny zapach i ma działanie przeciwzakrzepowe. Przyjmowana w dużych dawkach może wejść w interakcję z niektórymi lekami, zatem warto skonsultować się z lekarzem lub zielarzem przed zażyciem substancji. Chamaemelum nobile (synonim Anthemis nobilis), czyli rumian rzymski, ma najprzyjemniejszy zapach. Na herbatkę rumiankową można wybrać także Matricaria recutita, czyli rumianek pospolity, nazywany również niemieckim. Właśnie tego gatunku używa się do płukania jasnych włosów (odwar ze 100 g kwiatów rumianku pospolitego na 1 litr wody). Migreny najskuteczniej zwalcza wrotycz maruna (Tanacetum parthenium), znany również jako złocień maruna lub wielki rumian. 12
Herbatka relaksująca Niełatwo zrelaksować się po całym dniu pracy, ale zaproponowana herbatka doskonale wycisza ciało i umysł. - 30 g rumianku rzymskiego - 20 g chmielu - 10 g kwiatów lub liści pomarańczy Wszystkie składniki roślinne wymieszać. 2 łyżeczki mieszanki wsypać do filiżanki, zalać wrzątkiem i zaparzać przez 10 minut. Wieczorna herbatka uspokajająca Herbatka gwarantuje spokojne zakończenie dnia. - 25 g ślazu - 25 g melisy - 25 g lipy - 25 g werbeny cytrynowej 2 łyżeczki mieszanki zaparzać przez 10 minut w filiżance wrzątku. Herbatka ze ślazem jest bogata w śluz i może osłabić działanie leków, dlatego warto pamiętać, żeby po jej wypiciu lub po zażyciu preparatu ze ślazem poczekać godzinę i dopiero wtedy zażyć lekarstwa. 13
Sposoby na stres Herbatka z marzanką wonną Marzanka wonna jest sprzymierzeńcem osób zestresowanych i nerwowych oraz cierpiących na zawroty głowy, bóle żołądka i głowy. - 2 łyżeczki suszonej marzanki wonnej Marzankę wonną zaparzać przez 5 minut. Napar pić wieczorem. Herbatka ma delikatny aromat i nie trzeba jej słodzić. Marzanka wonna zawiera kumarynę i w bardzo dużych dawkach może zadziałać przeciwzakrzepowo (zob. str. 12). Król Polski Stanisław August (XVIII wiek) był wielkim smakoszem, codziennie pił filiżankę naparu z marzanki wonnej i wierzył, że zawdzięcza temu swoje znakomite zdrowie. Herbatka antydepresyjna i uspokajająca Herbatka uspakaja układ nerwowy i przede wszystkim działa antydepresyjnie. - 50 g rumianku bezpromieniowego (Matricaria discoidea DC.) - 20 g kwiatów i liści pierwiosnków - 30 g liści malin (lub czarnej porzeczki) (200/250 ml) 1 łyżkę mieszanki wsypać do filiżanki lub 4 5 łyżek do 1 litra wrzątku. Zaparzać przez 10 minut. Herbatka jest lekko aromatyczna i można pić niesłodzoną. Można przygotować napar z samego rumianku bezpromieniowego. W tym przypadku wziąć dużą szczyptę kwiatów na filiżankę wrzątku. 14