RESEARCH POLSKA RYNEK KOMERCYJNY I POŁOWA 2016

Podobne dokumenty
RESEARCH POLSKA RYNEK KOMERCYJNY III KW. 2016

RESEARCH POLSKA RYNEK BIUROWY I INWESTYCYJNY I KW. 2018

RESEARCH POLSKA RYNEK KOMERCYJNY I KW. 2017

POLSKA III KW RAPORT RYNEK KOMERCYJNY HANDEL BIURA WARSZAWA INWESTYCJE BIURA REGIONY. Mniej rozpoczynanych nowych inwestycji biurowych

POLSKA I POŁ RAPORT RYNEK KOMERCYJNY BIUROWY INWESTYCYJNY HANDLOWY

RESEARCH POLSKA RYNEK KOMERCYJNY III KW. 2017

RYNEK NIERUCHOMOŚCI BIUROWYCH WARSZAWA, III KWARTAŁ 2015

Po roku rekordów, 2016 będzie rokiem wyzwań na rynku biurowym

POLSKA I KW RAPORT RYNEK KOMERCYJNY BIUROWY INWESTYCYJNY HANDLOWY

RESEARCH POLSKA RYNEK KOMERCYJNY I POŁ. 2018

POLSKA III KW RAPORT RYNEK KOMERCYJNY BIURA HANDEL INWESTYCJE. Znaczny wolumen nowej podaży i projektów w budowie

Rozwój regionalnego rynku biurowego przyspiesza dzięki rosnącej aktywności najemców z sektora BPO/SSC

Wszystkie oczy są zwrócone na Centrum Warszawy

RESEARCH POLSKA RYNEK KOMERCYJNY III KW. 2018

Rozwój regionalnego rynku biurowego przyspiesza dzięki rosnącej aktywności najemców z sektora BPO/SSC

Przygotowany przez: Dział Doradztwa i Badań Rynku Colliers International Poland Sp. z o.o.

Instytut Keralla Research Raport sygnalny Sygn /330

Rekordowy wolumen powierzchni w budowie na koniec 2016

PRZEGLĄD RYNKU NIERUCHOMOŚCI P O L S K A

Rynek Powierzchni Magazynowych w Polsce. III kwartał 2016

Rynek Powierzchni Magazynowych w Polsce. Podsumowanie 2015 roku

RESEARCH POLSKA RYNEK KOMERCYJNY 2016 DOBRA KONIUNKTURA NA RYNKU KOMERCYJNYM NOWI GRACZE NA RYNKU KAPITAŁOWYM

RYNEK POWIERZCHNI MAGAZYNOWYCH W POLSCE

Polska RESEARCH RYNEK KOMERCYJNY I POŁ. 2019

Rynek powierzchni biurowych we Wrocławiu w III kw roku. Rynek powierzchni biurowych we Wrocławiu w III kw roku

POLSKA SPACE RETAIL OFFICE BIURA HANDEL WAREHOUSE LOGISTIC INVESTMENT HOTELE NAJEM WOLUMEN TRANSAKCJE POWIERZCHNIA VOLUME CZYNSZE TREND INVESTMENT

Rosnąca aktywność najemców

Regionalny rynek biurowy WROCŁAW W KLUBIE MILIONERÓW

Kolejny rekordowy kwartał z mkw. wynajętej powierzchni

RYNEK POWIERZCHNI MAGAZYNOWYCH W POLSCE

RYNEK POWIERZCHNI BIUROWYCH Q3 2014

Aktywność najemców podwoiła się w ciągu ostatnich 6 lat

Warszawski zasób biur powiększy się o ponad 20% do końca 2017 r.

RYNEK BIUROWY GŁÓWNE MIASTA REGIONALNE W POLSCE

Polska RESEARCH RYNEK KOMERCYJNY I POŁ. 2019

Rynek Powierzchni Magazynowych w Polsce. II kwartał 2016

RYNEK NIERUCHOMOŚCI BIUROWYCH WARSZAWA, IV KWARTAŁ 2014

Stan i perspektywy rozwoju rynku nieruchomości niemieszkalnych w Polsce w 2012 r.

RYNEK POWIERZCHNI BIUROWYCH

RYNEK NIERUCHOMOŚCI BIUROWYCH WARSZAWA, IV KWARTAŁ 2014

POLSKA RAPORT RYNEK KOMERCYJNY BIUROWY HANDLOWY MAGAZYNOWY INWESTYCYJNY. Rosnące zainteresowanie regionalnymi rynkami biurowymi

RYNEK POWIERZCHNI BIUROWYCH

PRZEGLĄD RYNKU NIERUCHOMOŚCI P O L S K A

Rynek Powierzchni Magazynowych w Polsce Q3 2015

MARKETBEAT RYNEK BIUROWY

MARKETBEAT RYNEK BIUROWY W MIASTACH REGIONALNYCH

informacje o firmie Knight Frank Sp. z o.o.

Rynek biurowy w Polsce

Rynek biurowy w fazie wzrostu

Raport Rynek magazynowy w I kw r.

Rynek mieszkaniowy w głównych miastach Polski. II kwartał 2008

Rynek biurowy w regionach Polski. I połowa 2011

RYNEK MIESZKANIOWY PAŹDZIERNIK 2015

Monitoring Branżowy. Analizy Sektorowe. Rynek nowoczesnych powierzchni biurowych 2015 rynek najemcy

Rynek Powierzchni Magazynowych w Polsce. I kwartał 2016

RYNEK BIUROWY W WARSZAWIE. Podsumowanie 2016 roku

RYNEK POWIERZCHNI BIUROWYCH

RYNEK BIUROWY W WARSZAWIE

CBRE RESEARCH H CRE in POLAND. Rynek nieruchomości komercyjnych w Polsce w 1 połowie 2017r.

KATEDRA Inwestycji i Nieruchomości KATEDRA. Inwestycji i Nieruchomości SKN. Real Estate. Rynek biurowy w Łodzi

RESEARCH WARSZAWA OFFICE MARKET H RYNEK BIUROWY I POŁ. 2016

PARKI HANDLOWE W POLSCE

MARKETBEAT RYNEK BIUROWY

Walter Herz O POLSCE. Nieruchomości komercyjne. Warsaw, 12/09/2016

5,16 mln m ² m ² m² m² m ² m ² m ² m ² m ² m ² m². 275.

RYNEK MIESZKANIOWY LIPIEC 2015

RESEARCH WARSZAWA OFFICE MARKET Q / RYNEK BIUROWY I KW. 2016

Rynek biurowy. Market Insights Polska. Rynek biurowy. Podsumowanie roku Zarys ogólny. Rynek biurowy w największych miastach Polski

Polski Rynek Powierzchni Magazynowych I poł Raport przygotowany przez Colliers International Poland

Raport Rynek magazynowy w III kw r.

informacje o firmie Knight Frank Polska

Raport Rynek magazynowy w I kw r.

Silna aktywność deweloperów

Dorota Kościelniak Knight Frank 16 Listopad 2016

Rynek Powierzchni Magazynowych w Polsce Q3 2015

RYNEK KOMERCYJNY W POLSCE

Raport Rynek magazynowy w I połowie 2017 r.

W A R S Z A W A

Warszawski Rynek Biurowy MarketView

o Wartość aktywów netto (NAV) należna akcjonariuszom Spółki wzrosła o 32% i wyniosła 974 mln zł w porównaniu do 737 mln zł w 2012 r.

RYNEK MIESZKANIOWY MAJ 2015

Podsumowanie sytuacji na rynku nieruchomości biurowych w Polsce w roku 2009 i prognoza na 2010

Popyt nadal silny PROPERTY TIMES. Warszawa Biura I poł Spis treści. Autor. Kontakt

Prognoza rozwoju budownictwa biurowego w Warszawie 11 czerwca 2015 r.

POLSKA MARKET INSIGHTS

Rynek. nieruchomości. komercyjnych. Market. Presentation. February 2010 we Wrocławiu. Konferencja Prospects in Dolnośląskie 13 maja 2010 r.

Rynek nieruchomości biurowych w Warszawie

Rekordowe półrocze na rynku nieruchomości magazynowych

Raport: III kwartał 2017 na rynku powierzchni magazynowych w Polsce

Rynek magazynowy w I kw r. 878 tys. mkw. 585 tys. mkw. 586 tys. mkw. 2 mln mkw. 4,7% Raport. Popyt brutto. Popyt netto. Nowa podaż.

Liczba transakcji lokalami mieszkalnymi w latach

RYNEK KOMERCYJNY W POLSCE RESEARCH RESEARCH. Polska RYNEK KOMERCYJNY Warszawa. Łódź. Wrocław. Katowice. Poznań.

RESEARCH WARSZAWA RYNEK BIUROWY I KW Rewitalizacje warszawskich kamienic. Nowoczesność łącząca historię i wyjątkową architekturę

RYNEK MIESZKANIOWY KWIECIEŃ 2015

Rynek. Nowych Mieszkań. Rynek Nowych. Mieszkań. III kwartał 2012 r.

RYNEK MIESZKANIOWY SIERPIEŃ 2015

Rynek nieruchomości w Polsce

Więcej nowej powierzchni

Transkrypt:

RESEARCH POLSKA RYNEK KOMERCYJNY I POŁOWA 2016

RYNEK BIUROWY W MIASTACH REGIONALNYCH NICOLAS BUSINESS CENTER, Global Center, Wrocław RYNEK BIUROWY W WARSZAWIE Zasoby powierzchni biurowej: 4,9 mln m 2 Nowa podaż: 350.000 m 2 w 16 projektach Powierzchnia biurowa w budowie: 576.000 m 2 Wskaźnik pustostanów: 15,4% całkowitych zasobów Całkowite zasoby biurowe na 6 głównych rynkach regionalnych: 3,37 mln m 2 Wysoka nowa podaż w I połowie 2016 roku: 212.000 m 2 w 31 projektach Powierzchnia biurowa w budowie: 770.000 m 2 Rekordowy wolumen podpisanych umów najmu: 245.000 m 2 2

RYNEK KOMERCYJNY W POLSCE RESEARCH RYNEK HANDLOWY Istniejące zasoby handlowe: 11mln m 2 Wyjątkowo niski wolumen nowej podaży w I połowie 2016 roku: 83.000 m 2 Rozbudowy istniejących projektów zdominowały nową podaż: 53% ZGORZELEC PLAZA, Zgorzelec Podaż w budowie w 90% stanowią tradycyjne centra handlowe: 570.000 m 2 RYNEK INWESTYCYJNY Zainwestowane w Polsce w I połowie 2016 roku: 2,05 mld EUR Wolumen naiwiększej transakcji w historii polskiego rynku: 891mln EUR Udział transakcji handlowych w całkowitym wolumenie: 49% HORIZON PLAZA, Union Investment, Warszawa 3

RYNEK BIUROWY W WARSZAWIE I połowa 2016 roku przyniosła rekordową nową podaż, znaczący wzrost współczynnika pustostanów oraz wolumen transakcji najmu nieznacznie wyższy od średniej z ostatnich lat. Zasoby powierzchni biurowej: 4,9 mln m 2 Nowa podaż: 350.000 m 2 w 16 projektach Powierzchnia biurowa w budowie: 576.000 m 2 Wskaźnik pustostanów: 15,4% całkowitych zasobów WYKRES 1 Wolna powierzchnia wg lokalizacji (m 2 ) II kw. 2016 vs. II kw. 2015 Na koniec I połowy 2016 roku zasoby biurowe na warszawskim rynku wynosiły 4,9 mln m 2, wzrastając o ponad 500.000 m 2 w ciągu 12 miesięcy. Wynika to ze wzmożonej aktywności deweloperów, którzy ukończyli w ostatnich miesiącach wielkoskalowe projekty. Pierwsze dwa kwartały 2016 roku zapisały się w historii warszawskiego rynku biurowego pod znakiem rekordowej nowej podaży, która wyniosła 350.000 m 2 i była o 40% wyższa niż średnia roczna z ostatnich 5 lat. Dotychczas w Warszawie nie odnotowano tak wysokiego poziomu nowej podaży. Od stycznia do czerwca bieżącego roku do użytku oddano 16 projektów biurowych. Najwięcej nowej podaży zrealizowano w Centralnym Obszarze Biznesu. Do największych projektów ukończonych w tej lokalizacji należą m.in. Warsaw Spire A (59.100 m 2 ), Q22 (46.400 m 2 ), Atrium 2 (20.200 m 2 ), Prime Corporate Center (20.100 m 2 ) czy Grzybowska 43 (10.600 m 2 ). Zasoby biurowe zwiększyły się znacząco również na Żoliborzu, dzięki zrealizowaniu drugiej fazy kompleksu Gdański Business Center o łącznej powierzchni 49.000 m 2 oraz wzdłuż Alej Jerozolimskich, gdzie ukończono Eurocentrum Office Complex Delta (25.000 m 2 ) oraz Astrum Business Park (22.600 m 2 ). półroczna z ostatnich pięciu lat (324.000 m 2 ). Najwięcej powierzchni biurowej wynajęto w Centralnym Obszarze Biznesu oraz na Służewcu Przemysłowym. Nowe umowy podpisane w istniejących budynkach, jak i tych w budowie wyniosły odpowiednio 43% i 17%. Renegocjacje natomiast stanowiły 31% a ekspansje 9%. Dodatkowo, pozytywnym sygnałem jest znacząca absorpcja netto odnotowana w I połowie 2016 roku, która wyniosła 145.000 m 2 i była prawie dwa razy wyższa od poziomu zarejestrowanego w analogicznym okresie 2015 roku. Od początku roku obserwujemy wzrost współczynnika pustostanów, który na koniec drugiego kwartału 2016 roku wyniósł 15,4%, a dostępne na wynajem pozostaje 767.000 m 2. W minionych miesiącach współczynnik pustostanów wzrósł przede wszystkim w Centralnym Obszarze Biznesu i wyniósł 17,3%, zwiększając się o 3,1 pp. w ciągu trzech miesięcy. W rezultacie najwięcej wolnej powierzchni oferowane jest w centrum miasta II kw. 2016 II kw. 2015 COB Służewiec Przemysłowy Aleje Jerozolimskie Żoliborz Pozostałe Znaczący popyt w sektorze biurowym odnotowany w II połowie minionego roku zachęcił deweloperów do kolejnych inwestycji. W I połowie 2016 roku rozpoczęto realizację kilku wielkoskalowych projektów, m.in. Sienna Towers (74.000 m 2 ), budowanego przez Ghelamco Poland, II etap kompleksu należącego do HB Reavis West Station II (37.000 m 2 ) czy EC Powiśle (26.000 m 2 ) realizowanego przez White Star oraz Tristan Capital Partners. Aktualnie w budowie znajduje się ponad 576.000 m 2 powierzchni, a najwięcej nowych biur powstaje w Centralnym Obszarze Biznesu oraz wzdłuż Alej Jerozolimskich. 0 50 000 100 000 Źródło: Knight Frank, PORF 150 000 200 000 250 000 300 000 Wolumen transakcji najmu w I połowie 2016 roku wyniósł ok. 360.000 m 2. Wynik ten jest nieznacznie niższy od wolumenu odnotowanego w analogicznym okresie 2015 roku (386.000 m 2 ), ale wyższy niż średnia NORTH GATE, Deka Immobillien 4

RYNEK KOMERCYJNY W POLSCE RESEARCH RIVERSIDE, Savills Investment Management 36% pustostanów oraz na Służewcu Przemysłowym 28% wolnej powierzchni. Pustostany rozkładają się jednak zupełnie inaczej w obu lokalizacjach. W Centralnym Obszarze Biznesu 1/3 wolnej powierzchni oferowana jest w nowych budynkach zrealizowanych w latach 2015-2016. Na Służewcu Przemysłowym natomiast, ponad połowa powierzchni do wynajęcia jest oferowana w budynkach ukończonych w latach 2005-2009. W większości biurowców czynsze wywoławcze pozostają na stabilnym poziomie. Jednakże, ze względu na wzrost wolumenu dostępnej powierzchni, w II kwartale odnotowaliśmy niewielkie obniżki czynszów na Służewcu Przemysłowym. Czynsze wywoławcze w centrum miasta kształtują się na poziomie 14-24 EUR/m 2 /miesiąc, natomiast w lokalizacjach poza centrum od 10,5-18 EUR/m 2 /miesiąc. Ze względu na szeroki pakiet zachęt oferowanych przez właścicieli budynków stawki efektywne pozostają o 15-25% niższe niż stawki wywoławcze. WYKRES 2 Absorpcja netto, roczna podaż biurowa oraz współczynnik pustostanów 2008 - I poł. 2016 Absorpcja netto Roczna podaż Współczynnik pustostanów Roczna podaż - prognoza 500 000 450 000 400 000 350 000 300 000 250 000 200 000 150 000 100 000 50 000 - m 2 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Źródło: Knight Frank, PORF 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 I poł. 2016/p 5

RYNEK BIUROWY W REGIONACH Dane podsumowujące I połowę 2016 roku na rynku biurowym potwierdzają dalszy dynamiczny rozwój tego sektora w miastach regionalnych. Wysoka aktywność deweloperów przekłada się na systematyczny wzrost zasobów nowoczesnej powierzchni, ale jednocześnie rosnącej podaży towarzyszy rekordowo wysoki popyt na powierzchnię biurową. Na koniec czerwca 2016 roku zasoby powierzchni biurowej na sześciu głównych rynkach regionalnych sięgnęły 3,37 mln m 2. W I połowie bieżącego roku ukończone zostało blisko 212.000 m 2 nowej powierzchni w 31 projektach. To wyjątkowo wysoki wynik, porównywalny ze średnim rocznym wolumenem nowej podaży z ostatnich kilku lat. Najwięcej powierzchni ukończono w Krakowie (66.400 m 2 ), Trójmieście (52.700 m 2 ) i Wrocławiu (48.300 m 2 ). Największe oddane do użytku budynki to: dwa projekty Echo Investment - Tryton Business House (21.300 m 2 ) w Gdańsku oraz I etap O3 Business Campus (19.200 m 2 ) w Krakowie, należący do GTC University Business Park B (18.700 m 2 ) w Łodzi oraz Pegaz (18.500 m 2 ) wybudowany przez UBM Polska we Wrocławiu. Pomimo znacznej nowej podaży zarejestrowanej od początku roku, na sześciu największych rynkach regionalnych w budowie pozostaje ponad 770.000 m 2 powierzchni biurowej, z czego ponad 90% będzie przeznaczone na wynajem. Na podstawie harmonogramów prac deweloperów szacuje się, że do końca bieżącego roku może zostać dostarczone na rynek nawet 330.000 m 2. Zdecydowanym liderem pod względem wolumenu powierzchni w budowie pozostaje Kraków, gdzie powstaje obecnie ponad 290.000 m 2 nowych biur, zaś kolejne miejsce zajmuje Wrocław (158.000 m 2 ). I połowa 2016 roku to także okres rekordowo wysokiej aktywności najemców. W okresie od stycznia do czerwca w miastach regionalnych podpisano umowy obejmujące łącznie ponad 260.000 m 2, o 54% więcej w porównaniu ze WYKRES 1 Całkowite zasoby powierzchni biurowej, współczynnik pustostanów i czynsze wywoławcze za najlepsze powierzchnie na głównych rynkach regionalnych I poł. 2016 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Źródło: Knight Frank, PORF Łódź 347.000 Katowice 405.000 Trójmiasto 629.000 Kraków 833.000 Poznań 396.000 Wrocław 757.000 12 13 14 15 16 EUR/m 2 /miesiąc Całkowite zasoby biurowe na 6 głównych rynkach regionalnych: 3,37 mln m 2 Wysoka nowa podaż w I połowie 2016 roku: 212.000 m 2 w 31 projektach Powierzchnia biurowa w budowie: 770.000 m 2 Rekordowy wolumen podpisanych umów najmu: 245.000 m 2 średnią z analogicznego okresu za ostatnie 5 lat. Na pozycję lidera ponownie wysuwa się Kraków z wolumenem transakcji na poziomie 109.000 m 2, zaś odpowiednio 53.000 m 2 i 36.000 m 2 zostało wynajęte we Wrocławiu i w Trójmieście. Popyt napędzany jest w głównej mierze przez firmy z dynamicznie rosnącego w Polsce sektora usług dla biznesu, które według naszych szacunków zajmują od 20% powierzchni biurowej w Trójmieście do blisko 50% zasobów w Krakowie, podczas gdy w Warszawie jest to zaledwie 6%. O pozytywnej sytuacji na rynkach regionalnych świadczy również poziom absorpcji netto. W I połowie bieżącego roku wyniosła ona około 138.000 m 2, co jest wynikiem zbliżonym do tych z analogicznego okresu poprzednich lat. W konsekwencji dynamicznego wzrostu zasobów zwiększyła się nieco dostępność powierzchni. Na koniec czerwca na 6 głównych rynkach dostępne było około 356.000 m 2, co stanowi 10,6% całkowitych zasobów i 11,9% powierzchni przeznaczonych na wynajem. Współczynnik pustostanów w poszczególnych miastach wahał się od 6% 6

RYNEK KOMERCYJNY W POLSCE RESEARCH WYKRES 2 Popyt na powierzchnię biurową na głównych rynkach regionalnych 2011 - I poł. 2016 Kraków Wrocław Pozostałe 4 główne rynki regionalne 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 m 2 2011 2012 2013 Źródło: Knight Frank, PORF 2014 2015 I poł. 2016 WROCŁAW 101, Crownway Investments, Wrocław WYKRES 3 Powierzchnia biurowa zajmowana przez centra nowoczesnych usług dla biznesu I poł. 2016 Powierzchnia zajmowana przez centra BPO/SSC, IT, R&D 0% 20% 40% 60% 80% 100% Warszawa 6% Trójmiasto 21% Poznań 23% Katowice 33% Wrocław 36% Łódź 36% Kraków 48% Źródło: Knight Frank całkowitych zasobów w Krakowie do 14,3% w Katowicach. Ze względu na prognozowany rekordowy poziom nowej podaży, w najbliższych miesiącach oczekiwany jest dalszy wzrost dostępnej powierzchni na większości rynków. Pomimo dynamicznych zmian po stronie podaży i popytu, czynsze wywoławcze i warunki najmu pozostają bez zmian. Na koniec czerwca 2016 najniższe wywoławcze stawki czynszu obserwowane były w Łodzi od 8,5 do 13 EUR/m 2 /miesiąc, najwyższe we Wrocławiu: 10-15,5 EUR/m 2 /miesiąc. Stawki efektywne pozostają o 10-15% niższe w porównaniu z czynszami wywoławczymi. PORTO OFFICE, Detemo Investments, Kraków 7

RYNEK HANDLOWY I połowa 2016 roku na rynku handlowym w Polsce przyniosła spadek aktywności deweloperów. W tym okresie ukończono zaledwie 83.000 m 2 powierzchni, z czego ponad 70% w II kwartale. Pomimo, że w II połowie bieżącego roku - zgodnie z harmonogramami deweloperów - ma zostać oddane niemal 290.000 m 2, to w całym roku 2016 nie zostanie osiągnięty wynik porównywalny z poprzednimi latami. Istniejące zasoby handlowe: 11 mln m 2 Wyjątkowo niski wolumen nowej podaży w I połowie 2016 roku: 83.000 m 2 Rozbudowy istniejących projektów zdominowały nową podaż: 53% Podaż w budowie w 90% stanowią tradycyjne centra handlowe: 570.000 m 2 Nowa podaż w I półroczu zdominowana była przez rozbudowy istniejących centrów handlowych, w wyniku których przybyło 44.000 m 2. Były to zarówno niewielkie rozbudowy dokonywane przy okazji modernizacji projektów, ale także np. dobudowy parków handlowych do istniejących tradycyjnych centrów. Pozostała nowa powierzchnia to zaledwie trzy centra handlowe zrealizowane w najmniejszych miastach (tj. poniżej 100.000 mieszkańców): Galeria Głogovia w Głogowie (21.000 m 2 ), Karuzela Września we Wrześni (12.000 m 2 ) oraz Galeria Avangarda w Bartoszycach (6.000 m 2 ). Na koniec I półrocza 2016 roku całkowite zasoby handlowe w Polsce przekroczyły 11 mln m 2, a nasycenie powierzchnią handlową w Polsce wzrosło do poziomu 286 m 2 /1.000 mieszkańców. Istniejąca podaż obejmuje trzy formaty handlowe: tradycyjne centra handlowe, których łączna powierzchnia wynosi 9,5 mln m 2, parki handlowe 1,3 mln m 2 oraz centra wyprzedażowe 200.000 m 2. Pomimo mniejszej liczby rozpoczynanych inwestycji, wolumen powierzchni w budowie jest stosunkowo wysoki. Obecnie realizowane jest ponad 620.000 m 2 powierzchni handlowej, z czego 90% stanowią tradycyjne centra WYKRES 1 Roczna podaż powierzchni handlowej w Polsce według lokalizacji 2014 - I poł. 2016 Nowe projekty Rozbudowy 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Źródło: Knight Frank 2014 2015 I poł. 2016 ALBATROS, Albatros Kołobrzeg, Kołobrzeg 8

RYNEK KOMERCYJNY W POLSCE RESEARCH WYKRES 2 Podaż w budowie wg lokalizacji I poł. 2015 vs. I poł. 2016 8 głównych aglomeracji małe rynki (poniżej 100.000 mieszkańców) średnie rynki Grzybowska 43, Wisher Enterprise (100.000-400.000 mieszkańców) I poł. 2015 I poł. 2016 21% 66% 16% 2% 83% 13% Źródło: Knight Frank handlowe, zlokalizowane głównie w największych aglomeracjach. Są to m.in. Posnania w Poznaniu (100.000 m 2 ), Galeria Północna w Warszawie i Wroclavia we Wrocławiu (po 64.000 m 2 ). Niemal połowa realizowanej obecnie powierzchni ma zostać ukończona w II połowie 2016 roku. Znacząca podaż handlowa realizowana w ostatnich latach na małych i średnich rynkach przełożyła się na znaczący wzrost nasycenia powierzchnią handlową w tych lokalizacjach, dlatego deweloperzy ograniczyli tam swą aktywność. Poszukiwanie alternatywnych rozwiązań do tradycyjnej formy handlu przejawia się natomiast w realizacji projektów o zupełnie innym formacie, tzw. mixed-use. Obecnie projekty tego typu o większej skali realizowane są wyłącznie w Warszawie. Są to: Hala Koszyki oraz Centrum Praskie Koneser. Planowana jest ponadto budowa kolejnej takiej inwestycji ArtN. Inwestycje te stworzą miastotwórcze przestrzenie do pracy, zakupów, rozrywki i odpoczynku. Po stronie popytu w I połowie 2016 roku odnotowano kilka debiutów na polskim rynku handlowym, m.in. Tallinder marka premium LPP w Galerii Bałtyckiej w Gdańsku oraz Skechers w stołecznej Galerii Mokotów, czy marka U.S. Polo Assn, która wprowadziła się do łódzkiej Manufaktury. Jednocześnie odnotowano przykłady marek, które wycofały SUPERSAM, Griffin Real Estate, Katowice się z polskiego rynku t.j. Celio czy Mothercare. Czynsze wywoławcze za najlepsze lokale w najbardziej atrakcyjnych centrach handlowych odnotowują tendencję zwyżkową. Niezmiennie liderem pozostaje Warszawa, gdzie za najlepszą powierzchnię trzeba zapłacić 150 EUR/m 2 /miesiąc. Na rynkach regionalnych wysokość czynszu osiąga niższy poziom i jest to zależne od wielu czynników, m.in. od marki najemcy, wielkości lokalu oraz jego położenia w centrum handlowym. WYKRES 3 Roczna podaż powierzchni handlowej w Polsce wg lokalizacji (m 2 ) 2007-2016p 8 głównych aglomeracji 8 głównych aglomeracji - prognoza średnie rynki (100.000-400.000 mieszkańców) małe rynki (poniżej 100.000 mieszkańców) małe rynki - prognoza (poniżej 100.000 mieszkańców) 800.000 700.000 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 m 2 Źródło: Knight Frank 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 I poł. 2016\p 9

RYNEK INWESTYCYJNY Dobre nastroje inwestycyjne i coraz lepsze postrzeganie Polski przez podmioty międzynarodowe zaowocowały w I półroczu 2016 roku rekordowym wolumenem transakcji, sięgającym 2,05 mld EUR, który przekroczył ponad dwukrotnie wynik osiągnięty w analogicznym okresie poprzedniego roku. W II kwartale sfinalizowano największą w historii polskiego rynku oraz regionu CEE transakcję przejęcia 75% udziałów w portfolio Echo Prime Properties przez południowoafrykański fundusz inwestycyjny Redefine Properties. Umowa obejmowała 18 nieruchomości handlowych i biurowych o łącznej wartości 891 mln EUR. W I połowie 2016 roku największą aktywność inwestorów zaobserwowano w segmencie handlowym, gdzie przejęcia stanowiły aż 49% wolumenu transakcji; akwizycje w segmencie biurowym objęły 38%, podczas gdy przejęcia w sektorze przemysłowym stanowiły 13% wartości wszystkich zamkniętych umów. W sektorze biurowym w pierwszych sześciu miesiącach 2016 roku aż 60% wszystkich umów przejęć podpisano na rynkach regionalnych. Poza sfinalizowaniem wspomnianej największej w historii transakcji Redefine Properties, najbardziej znaczące umowy o najwyższym wolumenie to: zakup krakowskiego biurowca Aleja Pokoju 5 przez niemiecki fundusz Warburg-HIH Invest Real Estate, przejęcie przez PHN gdańskiej Alchemii II oraz zakup przez fundusz Benson Elliot Sharow Capital trzech nieruchomości: Forum 76, Opera i Okrąglak&Kwadraciak, zlokalizowanych odpowiednio w Łodzi, Gdańsku i Poznaniu. Obecnie stopy kapitalizacji za projekty biurowe zlokalizowane poza Warszawą oscylują pomiędzy 6,25-6,50%, a w kolejnych kwartałach oczekiwane są dalsze obniżki. Wolumen transakcji inwestycyjnych zawartych w sektorze biurowym na stołecznym rynku przekroczył 316 mln EUR w pierwszej połowie 2016 roku. Na warszawskim rynku wyraźnie odczuwalna jest Zainwestowane w Polsce w I poł. 2016 roku: 2,05 mld EUR Wolumen największej transakcji w historii polskiego rynku: 891mln EUR Udział transakcji handlowych w całkowitym wolumenie: 49% WYKRES 1 Wolumen transakcji inwestycyjnych w Polsce wg sektora 2004 - I poł. 2016 Biura Handel Magazyny Hotele Pozostałe mld EUR I poł. 2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 0 1 2 3 4 5 Źródło: Knight Frank, IRF 10

RYNEK KOMERCYJNY W POLSCE RESEARCH WYKRES 2 Struktura traksakcji inwestycyjnych wg sektorów I poł. 2016 HANDEL 1 mld EUR BIURA 789 mln EUR MAGAZYNY 255 mln EUR 2% parki handlowe 3% DYI 1% supermarkety i dyskonty 94% centra handlowe 40% Warszawa 60% miasta regionalne 48% transakcje portfelowe 52% pojedyncze transakcje Źródło: Knight Frank, IRF kompresja stóp kapitalizacji. Obecnie oscylują wokół 5,50% za najlepsze aktywa biurowe zlokalizowane w COB, natomiast stopy kapitalizacji dla lokalizacji poza COB wahają się pomiędzy 6,75%-7,25%. Do najważniejszych akwizycji na warszawskim rynku biurowym w pierwszej połowie 2016 roku zaliczyć można: zakup Warsaw Corporate Center oraz Wiśniowy Business Park przez fundusz Valad, zakup Prime Corporate Center przez Warburg-HIH Invest Real Estate, nabycie Zaułku Piękna przez GLL oraz zakup projektu Oxygen Park przez Golden Star Group. Niesłabnącą aktywność inwestorów zaobserwowano w sektorze handlowym. Całkowity wolumen podpisanych umów kupna/sprzedaży aktywów handlowych w I połowie 2016 roku wyniósł ponad 1 mld EUR, z czego znacząca część zawarta została w transakcji portfelowej funduszu Redefine Properties. Ponadto, podpisano kilka mniejszych umów o wartości do 10 mln EUR. Do najważniejszych akwizycji handlowych w I połowie 2016 roku można zaliczyć: przejęcie galerii Corso przez First Property Group, zakup galerii Jantar w Słupsku przez CBRE Global Investors oraz przejęcie Ferio Konin przez niemiecki fundusz Union Investment. Stopy kapitalizacji za najlepsze aktywa handlowe utrzymują się na poziomie 5,50% z tendencją do kompresji. Najbardziej pożądanymi aktywami pośród nieruchomości magazynowych wciąż pozostają portfele obiektów logistycznych. Dzięki dobrej kondycji sektora przemysłowego, inwestorzy są skłonni lokować swój kapitał w tym segmencie. W pierwszych sześciu miesiącach 2016 roku wolumen transakcji aktywami magazynowymi osiągnął wartość prawie 255 mln EUR. Stopy kapitalizacji za najlepsze aktywa oscylują wokół 7%, a do najważniejszych przejęć dotychczas zawartych w 2016 roku zaliczyć można nabycie portfela NBGI, składającego się łącznie z 5 nieruchomości oraz parku magazynowego Annopol Business Park przez amerykański fundusz Hines, zakup Metropol Park Błonie przez Hillwood oraz sprzedaż magazynu Amazon w Poznaniu niemieckiemu funduszowi GLL. EUROCENTRUM OFFICE COMPLEX, Capital Park, Warszawa 11

COMMERCIAL MARKET Jako jeden z największych i najbardziej doświadczonych zespołów monitorujących rynek nieruchomości w Polsce, świadczymy usługi doradcze, opracowujemy prognozy oraz diagnozujemy wszystkie sektory rynku nieruchomości. Naszym klientom, do których należą m.in. deweloperzy, fundusze inwestycyjne, instytucje finansowe, przedsiębiorstwa oraz inwestorzy indywidualni, oferujemy: doradztwo strategiczne, niezależne prognozy i analizy dostosowane do specyficznych wymogów klientów, prezentacje na indywidualne zapotrzebowanie/zamówienie. Prowadzimy kwartalnie aktualizowane bazy danych, obejmujące wszystkie sektory rynku nieruchomości komercyjnych (biurowy, handlowy, magazynowy, hotelowy) w głównych miastach i regionach Polski (Warszawa, Kraków, Łódź, Poznań, Śląsk, Trójmiasto, Wrocław). Dzięki naszym oddziałom w tych lokalizacjach, posiadamy wiedzę o lokalnych rynkach, którą wykorzystujemy w przygotowywaniu raportów. Kontakty w Polsce: +48 22 596 50 50 www.knightfrank.com.pl RESEARCH Elżbieta Czerpak elzbieta.czerpak@pl.knightfrank.com ASSET MANAGEMENT Monika A. Dębska - Pastakia monika.debska@pl.knightfrank.com ASSET MANAGEMENT - OFFICES AND LOGISTICS Bartłomiej Łepkowski bartlomiej.lepkowski@pl.knightfrank.com ASSET MANAGEMENT - RETAIL Małgorzata Szychułda malgorzata.szychulda@pl.knightfrank.com CAPITAL MARKETS Joseph Borowski joseph.borowski@pl.knightfrank.com COMMERCIAL AGENCY - OFFICE Izabela Potrykus-Czachowicz izabela.potrykus@pl.knightfrank.com COMMERCIAL AGENCY - RETAIL Paweł Materny pawel.materny@pl.knightfrank.com PROPERTY MANAGEMENT Magdalena Oksańska magdalena.oksanska@pl.knightfrank.com NASZE NAJNOWSZE PUBLIKACJE: VALUATIONS Grzegorz Chmielak grzegorz.chmielak@pl.knightfrank.com Kontakt w Londynie: INTERNATIONAL RESEARCH Matthew Colbourne matthew.colbourne@knightfrank.com Rynek Komercyjny w Polsce: I kw. 2016 Rynek biurowy we Wrocławiu: I kw. 2016 Rynek biurowy w Krakowie: I kw. 2016 Rynek biurowy w Warszawie: I poł. 2016 Raporty Knight Frank są dostępne do pobrania na stronie KnightFrank.com.pl/badanie-rynku/ Knight Frank Sp. z o.o. 2016 Knight Frank nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne szkody poniesione na skutek działań podjętych na podstawie zawartości niniejszego raportu. Pomimo przeprowadzenia szczegółowych badań i zachowania należytej staranności Knight Frank nie gwarantuje ani nie zapewnia, że informacje zawarte w raporcie są prawdziwe lub że nie uległy dezaktualizacji. Powielanie części lub całości opracowania tylko za zgodą Knight Frank. 12